Strona 1 z 10 WYMOGI ZALICZENIA FIZJOTERAPIA W CHIRURGII PROGRAM PRZEDMIOTU PIŚMIENNICTWO OKRES STARTOWY. Marek Woźniewski

Transkrypt

1 Nie m oż naob ec ie n wyświ etli ć teg ob r za u. WYMOGI ZALICZENIA FIZJOTERAPIA W CHIRURGII POZYTYWNA OCENA Z ZALICZENIA PRAKTYCZNEGO I TEORETYCZNEGO Marek Woźniewski WYŻSZA RANGA ZALICZENIA TEORETYCZNEGO TEST JEDEN TERMIN POPRAWY W DRUGIM TERMINIE TYLKO OCENA DOSTATECZNA PROGRAM PRZEDMIOTU Znaczenie fizjoterapii w chirurgii. Cele i zadania fizjoterapii w chirurgii. Metody fizjoterapii w chirurgii Powikłania i zaburzenia czynności po leczeniu chirurgicznym Fizjoterapia w zapobieganiu zakrzepowozatorowym i płucnym powikłaniom po operacjach Fizjoterapia w okresie przedoperacyjnym, wczesnym i późnym pooperacyjnym Fizjoterapia w torakochirurgii, kardiochirurgii, angiochirurgii, chirurgii przewodu pokarmowego, ginekologii zabiegowej PIŚMIENNICTWO Kiwerski J. (red.) Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa Kwolek A.,(red.) Rehabilitacja medyczna. T.2.Wyd. 2. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013 Murawska-Ciałowicz E., Zato ń M. (red.) Znaczenie aktywności ruchowej dla zdrowia. AWF, Wrocław Rosławski A., Wo źniewski M. Fizjoterapia oddechowa. AWF Wrocław, 2003 Szmidt J.: Podstawy chirurgii.medycyna praktyczna, Kraków Szulc R. (red.): Usprawnianie lecznicze krytycznie chorych. Urban & Partner, Wrocław Woźniewski M., Ko łodziej J. (red.) Rehabilitacja w chirurgii. PZWL, Warszawa Woźniewski M.(red.) Fizjoterapia w chirurgii. PZWL, Warszawa Zagrobelny Z. Rehabilitacja w chirurgii. w: Podstawy rehabilitacji ruchowej. ( red. A. Rosławski ). T. 2. Sport i Turystyka, Warszawa REAKCJE ORGANIZMU CZ ŁOWIEKA NA INTENSYWNY WYSI ŁEK FIZYCZNY TRENING SPORTOWCA OKRES PRZYGOTOWAWCZY OKRES STARTOWY OKRES PRZEJŚCIOWY PARAMETR OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWA SERCA OBJĘTOŚĆ MINUTOWA SERCA CZĘSTOŚĆ SKURCZÓW SERCA POBÓR TLENU WENTYLACJA MINUTOWA REAKCJA 2X 6X 2,5X 25X 10X OKRES PRZYGOTOWAWCZY OKRES STARTOWY WYSI ŁEK VO2 SV SUBMAKSYMALNY = MAKSYMALNY Strona 1 z 10

2 OKRES PRZEJŚCIOWY METABOLIZM PO OPERACJI UTRATA CIEPŁA PRZEZ RANĘ KONIECZNOŚĆ UTRZYMANIA STAŁEJ TEMPERATURY CIAŁA ENERGIA NIEZBĘDNA DO PRACY SERCA, MIĘŚNI, MÓZGU I TRZEWI WZROST ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO USTROJU METABOLIZM PO OPERACJI METABOLIZM PO OPERACJI BRAK LUB OGRANICZENIE ZEWNĘTRZNYCH MATERIAŁÓW ENERGETYCZNYCH ENERGIA Z WŁASNYCH ZAPASÓW (GLIKOGENOLIZA, UTLENIANIE WĘGLOWODANÓW, PROTEOLIZA, GLUKONEOGENEZA, HYDROLIZA TRIGLICERYDÓW) OKRES KATABOLIZM PRZEJŚCIOWY ANABOLIZM ZMIANY UTRATA G TŁUSZCZU I 300 G MIĘŚNI DZIENNIE POWRÓT DIUREZY, PERYSTALTYKI, CIEPŁOTY I TĘTNA PRZYROST G MIĘŚNI DZIENNIE METABOLIZM WYSIŁKU FIZYCZNEGO I POOPERACYJNY ODPOWIEDŹ HORMONALNA NA ĆWICZENIA I OPERACJĘ ĆWICZENIA OPERACJA HORMON ĆWICZENIA OPERACJA GLUKONEOGENEZA KORTYZOL PROTEOLIZA ALDOSTERON WZROST STĘŻENIA KREATYNINY NORADRENALINA ZWIĘKSZONE WYDALANIE AZOTU ADRENALINA ZABIEG OPERACYJNY NAGRODA ZAWODY SPORTOWE INTENSYWNY WYSI ŁEK FIZYCZNY I PSYCHICZNY (ZAWODY SPORTOWE) LECZENIE Strona 2 z 10

3 FIZJOTERAPIA W CHIRURGII = TRENING SPORTOWY PRZYGOTOWANIE OKRESPRZEDOPERACYJNY SPRAWNOŚĆ PSYCHOFIZYCZNA CHOREGO UTRZYMANIE WCZESNY OKRES POOPERACYJNY POWRÓT WCZESNY I PÓ ŹNY OKRES POSZPIT ALNY OKRES PRZYGOTOWAWCZY (PRZEDOPERACYJNY) RYZYKO POOPERACYJNYCH POWIKŁAŃ PO LECZENIU RAKA PŁUCA 50% CHORYCH WYKAZUJE ZABURZENIA CZYNNOŚCI PŁUC MAKSYMALNA SZYBKOŚĆ WYDECHU RYZYKO POOPERACYJNEO ZAPALENIA PŁUC < 200 L/MIN 70% > 200 L/MIN 3% BADANI VO2max L/MIN SVmax ML WYTRENOWANI 5,2 160 NIE WYTRENOWANI 3,2 100 Z CHOROBAMI UKŁADU KRĄŻENIA 1,6 50 ISTOTNA KORELACJA NISKIEJ WYDOLNO ŚCI FIZYCZNEJ I POOPERACYJNYCH POWIKŁAŃ < 50 60% NALEŻNYCH WARTOŚCI VO 2MAX SILNY ZWIĄZEK WYSOKIEJ AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ I NISKIEGO RYZYKA ŚMIERTELNOŚCI POOPERACYJNEJ Eur. Respiro. J., 2009 PRZYGOTOWANIE CHOREGO DO OPERACJI PRZYGOTOWANIE PSYCHOFIZYCZNE DO OPERACJI (OKRES PRZYGOTOWAWCZY TRENINGU) MEDYCZNE WYSI ŁEK VO2 SV SUBMAKSYMALNY = PSYCHOFIZYCZNE OKRES STARTOWY (WCZESNY OKRES POOPERACYJNY) MAKSYMALNY ZAPOBIEGANIE POWIKŁANIOM I ZABURZENIOM CZYNNOŚCIOWYM PO OPERACJI (OKRES STARTOWY) BÓL UNIERUCHOMIENIE ZMNIEJSZENIE AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ STRES 1 DOBA 2-3 DOBA 4-7 DOBA 7 DOBA< AKTYWACJA UKŁADU KRZEPNIĘCIA ZWIĘKSZENIE DIUREZY I ZMNIEJSZENIE OBJĘTOŚCI PŁYNÓW USTROJOWYCH ZWIĘKSZENIE STĘŻENIA FIBRYNOGENU I AKTYWNOŚCI FIBRYNOLITYCZNEJ OSOCZA, SKRÓCENIE CZASU KRZEPNIĘCIA KRWI UJMENY BILANS AZOTOWY ZAPOBIEGANIE POOPERACYJNYM POWIKŁANIOM PŁ UCNE FIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJ ĆWICZENIA RUCHOWE SZYBKIE URUCHOMIENIE KRĄŻENIOWE ZEWNĘTRZNY UCISK ĆWICZENIA RUCHOWE SZYBKIE URUCHOMIENIE Strona 3 z 10

4 PRZYWRACANIE SPRAWNO ŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ (OKRES PRZEJ ŚCIOWY TRENINGU SPORTOWCA) ZDROWIE AKTYWNOŚĆ ODPOCZYNEK OPERACJE CHIRUGICZNE NA ŚWIECIE W MLN ŚMIERTELNOŚĆ POOPERACYJNA BADANIE EuSOS Zgony 1,3% POLSKA Wysokiego ryzyka 11% EUROPA WLK. BRYTANIA 28 EUROPEJSKICH PAŃSTW 498 SZPITALI Razem ISLANDIA ZABIEGÓW % 5% 10% 15% 20% LANCET, 2012, 380, POWIKŁANIA POOPERACYJNE MIEJSCOWE ZWIĄZANE Z RANĄ POOPERACYJNĄ I OKOLICĄ OPERACJI 12 84% OGÓLNE ZWIĄZANE Z INNYMI NARZĄDAMI LUB UKŁADAMI POOPERACYJNE POWIKŁANIA ODDECHOWO-KRĄŻENIOWE WCZESNE DO 30 DNI PÓŹNE POWYŻEJ 30 DNI CZYNNIKI RYZYKA ZNIECZULENIE Rodzaje czynników Osobnicze Operacyjne Czynniki Wiek, choroby wspó łistniej ące, nadwaga, styl życia Rozległość zabiegu, znieczulenie, czas operacji, pozycja chorego, ból, unieruchomienie, stan przytomno ści chorego PRZERWANIA PRZEWODZENIA IMPULSÓW NERWOWYCH AFERENTNYCH Z KOMÓREK RECEPTOROWYCH ORAZ EFERENTNYCH DO KOMÓREK EFEKTOROWYCH POZWALAJĄCY NA BEZPIECZNE I BEZBOLESNE PRZEPROWADZENIE PACJENTA PRZEZ CZAS OPERACJI Strona 4 z 10

5 RODZAJE ZNIECZULEŃ OGÓLNE MIEJSCOWE BLOKADY CENTRALNE ZNIECZULENIE OGÓLNE OKRESOWE ZAHAMOWANIE CZYNNOŚCI OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO PRZY JEDNOCZESNYM UTRZYMANIU FUNKCJI OŚRODKÓW PODTRZYMUJĄCYCH ŻYCIE BLOKADY OBWODOWE ZNIECZULENIE OGÓLNE ETAPY ZNIECZULENIA OGÓLNEGO ZNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI (HYPNOSIS) PREMEDYKACJA FARMAKOLOGICZNA ZNIESIENIE BÓLU (ANALGASIA) WPROWADZENIE (INDUKCJA) ZWIOTCZENIE MIĘŚNI SZKILETOWYCH (RELAXATIO) ZNIESIENIE ODRUCHÓW (AREFLEXIA) PODTRZYMANIE (KONDUKCJA) ZAKOŃCZENIE ZNIECZULENIA (WYBUDZENIE) ZNIECZULENIE MIEJSCOWE ZNIECZULENIE MIEJSCOWE ZNIECZULENIE NASI ĘKOWE PRZERWANIE PRZEWODNICTWA NERWOWEGO W PNIACH NERWOWYCH ZAOPATRUJĄCYCH OKREŚLONĄ OKOLICĘ CIAŁA WYŁĄCZAJĄCE ZAKOŃCZENIA NERWOWE IWŁÓKNA NERWOWE. ZNIECZULENIE NASIĘKOWE POLEGA NA OSTRZYKNI ĘCIU ŚRODKIEM ZNIECZULAJĄCYM WYBRANEGO MIEJSCA PRZEZ LICZNE WKŁUCIAIGŁY. NAJCZ ĘŚCIEJ UŻYWANYMI LEKAMI DO ZNIECZULENIA NASI ĘKOWEGO SĄ:PROKAINAI LIDOKAINA. ZNIECZULENIE POWIERZCHOWNE WYŁĄCZAJĄCE ZAKOŃCZENIA NERWOWE WBŁONACH ŚLUZOWYCH JAMY USTNEJ,NOSA, TCHAWICY,PĘCHERZA MOCZOWEGO LUB POCHWY POLEGA NA ZASTOSOWANIULEKU W SPRAYU LUB ŻELU NA ZNIECZULANĄ POWIERZCHNIĘ. BLOKADY CENTRALNE ZNIECZULENIE PODPAJĘCZYNÓWKOWE (RDZENIOWE) ZNIECZUELNIE ZEWNĄTRZPONOWE ZNIECZULENIE OGONOWE ZNIECZULENIE PODPAJĘCZYNÓWKOWE (RDZENIOWE) LEKI WYWOŁUJĄCE PRZERWANIE PRZEWODNICTWA NERWOWEGO PODAJE SIĘ BEZPOŚREDNIO DO PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO ZNAJDUJĄCEGO SIĘ W WORKU OPONOWYM OTACZAJĄCYMRDZEŃ KRĘGOWY DROGĄ PUNKCJ LĘDŹWIOWEJ Strona 5 z 10

6 ZNIECZUELNIE ZEWNĄTRZPONOWE LEKI WYWOŁUJĄCE PRZERWANIE PRZEWODNICTWA NERWOWEGO PODAJE SIĘ DO PRZESTRZENI ZEWNĄTRZOPONOWEJ KANAŁU KRĘGOWEGO, POMI ĘDZY OKOSTNĄ WYŚCIELAJĄCĄ KANAŁ KRĘGOWY IOPONĘ TWARDĄ OTACZAJĄCĄ RDZEŃ KRĘGOWY ZNIECZULENIE OGONOWE ŚRODEK MIEJSCOWO ZNIECZULAJĄCY WPROWADZA SIĘ DO PRZESTRZENI ZEWNĄTRZOPONOWEJ W ODCINKU KRZYŻOWYM KANAŁU KRĘGOWEGO OPONA TWARDA OPONA PAJĘCZA OPONA MIĘKKA RDZEŃ KRĘGOWY BÓL CECHY BÓLU OSTREGO NIEPRZYJEMNE DOZNANIE ZMYSŁOWE I EMOCJONALNE ZWIĄZANE Z AKTUALNIE WYSTĘPUJĄCYM LUB POTENCJALNYM USZKODZENIEM TKANEK ALBO OPISYWANE W KATEGORIACH TAKIEGO USZKODZENIA* UWARUNKOWANIA PSYCHOLOGICZNE ETIOLOGIA LECZENIE FARMAKOLOGICZNE MNIEJ UDOKUMENTOWANE ZWIĄZKI Z CECHAMI OSOBOWOŚCIOWYMI WYJAŚNIONA, PRZEWAŻNIE JEDNOPRZYCZYNOWA NAJCZĘŚCIEJ MOŻLIWE, SZYBKIE I SKUTECZNE LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE SYMPTOMATYKA UZUPEŁNIAJĄCE CZYTELNE, PRZEWIDYWALNE WZORCE OBJAWÓW FUNKCJE OSTRZEGAWCZA, DIAGNOSTYCZNA BÓL OSTRY < 3 MIESIĄCE POOPERACYJNY BÓL PRZEWLEK ŁY > 3 MIESIĄCE KORELATY EMOCJONALNE CZAS TRWANIA CZĘŚCIEJ LĘK KRÓTSZY, PRZEWIDYWALNE GRANICE CZASOWE *MIĘDZYNARODOWE STOWARZYSZENIE BÓLU PSYCHOFIZJOLOGICZNE REAKCJE W BÓLU OSTRYM PRZYSPIESZENIE RYTMU SERCA PODWYŻSZENIE CIŚNIENIA TĘTNICZEGO ZWIĘKSZENIE CZĘSTOŚCI ODDECHÓW ROZSZERZENIE ŹRENIC NADMIERNE POCENIE SI Ę WZROST NAPI ĘCIA MIĘŚNIOWEGO NADMIERNA RUCHLIWOŚĆ DRŻENIE ZACHOWANIA UNIKAJ ĄCE STAN LĘKOWY NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY BÓLU OSTREGO WSZELKIE URAZY, OPARZENIA CHOROBA WIEŃCOWA OSTRE ZAPALENIU TRZUSTKI PĘKNIĘCIE WRZODU ŻOŁĄDKA LUB DWUNASTNICY KOLKA ŻÓŁCIOWA, NERKOWA ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO KRWAWIENIE PODPAJĘCZYNÓWKOWE OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYNY DYSKOPATIA, RWA KULSZOWA NEURALGIA (W TYM NAJCZĘŚCIEJ NEURALGIA TRÓJDZIELNA) CECHY BÓLU PRZEWLEKŁEGO PSYCHOFIZJOLOGICZNE REAKCJE W BÓLU PRZEWLEKŁYM KRYTERIUM UWARUNKOWANIA PSYCHOLOGICZNE ETIOLOGIA LECZENIE FARMAKOLOGICZNE LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE SYMPTOMATYKA FUNKCJE KORELATY EMOCJONA LNE CZAS TRWANIA BÓL PRZEWLEKŁY UDOKUMENTOWANE ZWIĄZKI Z CECHAMI OSOBOWOŚCIOWYMI I STANAMI EMOCJONA LNYMI CZĘSTO WIELOPRZYCZYNOWA CZĘSTO MA ŁO SKUTECZNE, NIEWYSTARCZAJĄCE PIERWSZOPLANOWE, NAJCZĘŚCIEJ DŁUGOTRWAŁE NAJCZ ĘŚCIEJ NA KŁADANIE SIĘ OBJAWÓW, NIEREGULARNOŚĆ WYSTĘPOWANIA UTRATA FUNKCJI OSTRZEGAWCZEJ CZ ĘŚCIEJ DEPRESJA WYDŁUŻAJĄCY SIĘ, TRUDNY DO OKREŚLENIA PRZYTĘPIENIE REAKCJI WSPÓ ŁCZULNYCH POJAWIENIE SIĘ PRZEWLEKŁYCH OBJAWÓW NEUROWEGETATYWNYCH ZABURZENIE ŁAKNIENIA ZAPARCIA SPOWOLNIENI REAKCJI PSYCHORUCHOWYCH OBNIŻONY PRÓB WYTRZYMA ŁOŚCI NA BÓL DRAŻLIWOŚĆ ZABURZENIA SNU ASTENIA NADMIERNA SK ŁONNOŚĆ DO KOLORYZOWANIA ZMIANY NASTROJU I OSOBOWOŚCI WYCOFANIE SIĘ Z ŻYCIA SPO ŁECZNEGO, RODZINNEGO I ZAWODOWEGO UCIECZKA W CHOROBĘ TRAKTOWANIE SAMEGO SIEBIE JAK NIEPE ŁNOSPRAWNEGO OBJAWY DEPRESJI (RÓWNIE Ż UTAJONE) Strona 6 z 10

7 NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY BÓLU PRZELEKŁEGO CHOROBY NOWOTWOROWE PRZEWLEK ŁE STANY ZAPALNE NARZ ĄDÓW NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN DOLNYCH NA TLE MIAŻDŻYCY CHOROBY REUMATYCZNE ZMIANY ZWYRODNIENIOWE ZJAWISKO BÓL FANTOMOWEGO PRZEWLEKŁE SKUTKI URAZÓW MIGRENY POWIKŁANIA PŁUCNE CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA 15% Czynnik Ułożenie chorego podczas operacji w nietypowej, przymusowej pozycji Czastrwaniaoperacji Ból Narkoza, przeciwbólowe Unieruchomienie chorego Wzdęcie jelit środki Następstwo Zastój żylny w płucach Zastój żylny w płucach Ograniczenie aktywno ści ruchowej, spłycenie oddechu, unikanie kaszlu, odruchowe, wy ższe ustawienie przepony i zmniejszenie amplitudy jej ruchów Osłabienie czynno ści oddechowej, zagęszczenie wydzieliny, zaleganie w oskrzelach, utrudnienie kaszlu Niekorzystna pozycja dla mechaniki oddychania, obni żenie aktywno ści ruchowej Wyższe ustawienie przepony i zmniejszenie amplitudy jej ruchów Pozycja cia ła Wdech Wydech Leżenie na plecach z wyprostowanymi ko ńczynami dolnymi Leżenie na boku Leżenie na plecach w pozycji Trendelenburga utrudniony ułatwiony Zwiększona praca częś ci przepony bli ższej podłoża, zwiększona ruchomo ść części klatki piersiowej dalszej od pod łoża Znacznie utrudniony Znacznie ułatwiony Siedząca ułatwiony utrudniony Stoj ąca Znacznie ułatwiony Znacznie utrudniony Leżenie na plecach ze zgiętymi ko ńczynami dolnymi Utrudniona praca przepony Zwiększona praca mięś ni między żebrowych Zniesienie lub upo śledzenie kaszlu Zaleganie wydzieliny w oskrzelach Utrudnienie lub całkowite przerwanie drożności oskrzelika lub oskrzela Niedodma Zakażenie miąższu płucnego Zapalenie płuc Ropień płuca WPŁYW ROZLEGŁOŚCI RESEKCJI NA ZMNIEJSZENIE POJEMNO ŚCI ŻYCIOWEJ PŁUC (VC) Zakres resekcji % zmniejszenia pojemno ści życiowej płuc [VC] Segmentektomiapłucalewego 6,8 Resekcjapłatagórnego p łucaprawego 16,5 Resekcja płatagórnego płucalewego 22,5 Resekcja płatadolnego płucalewego 27,0 Resekcja płatadolnegopłuca prawego 33,0 Resekcjapłuca lewego 45,0 Resekcja płucaprawego 55,0 UPOŚLEDZENIE CZYNNO ŚCI UKŁADU ODDECHOWEGO PO OPERACJACH W OBRĘBIE JAMY BRZUSZNEJ PRAWIDŁOWE WARTOŚCI GAZÓW KRWI TĘTNICZEJ I PH Lokalizacjaoperacji FVC FEV 1 FMF GAZY KRWI TĘTNICZEJ I PH po2 pco2 WARTOŚCI PRAWIDŁOWE >80 mm Hg mm Hg Nadbrzusze 35% 39% 45% Podbrzusze 8% 7% 17% SaO2 >95% ph 7,35-7,45 HCO meq/l Strona 7 z 10

8 KWASICA METABOLICZNA KWASICA ODDECHOWA ZATRZYMANIE DUŻEJ ILOŚCI KWASÓW LUB UTRATA ZASAD ZMNIEJSZENIE ILOŚCI JONU DWUW ĘGLANOWEGO ZABURZENIE STOSUNKU DWUWĘGLANÓW DO KWASU WĘGLOWEGO WYRÓWNAWCZE OBNIŻENIE pco2 WYRÓWNANA KM (Ph prawidłowe) ZATRZYMANIE DWUTLENKU WĘGLA W USTROJU ZABURZENIE STOSUNKU DWUWĘGLANÓW DO KWASU WĘGLOWEGO OBNIŻENIE ph WZROST ILOŚCI DWUWĘGLANÓW WE KRWI ZASADOWICA METABOLICZNA ZASADOWICA ODDECHOWA UTRATA NIELOTNYCH KWASÓW LUB PODANIE NADMIARU ZASAD WZRASTA ILOŚĆ DWUWĘGLANÓW I PODNOSI SIĘ ph KRWI HIPOWENTYLACJA DLA ZATRZYMANIA DWUTLENKU WĘGLA NASTĘPSTWO HIPERWENTYLACJI OBNIŻA SIĘ pco2 KRWI WYRÓWNAWCZO OBNIŻA SIĘ ZASÓB ZASAD BUFOROWYCH ph KRWI WZRASTA PROSTE ZABURZENIA RÓNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ PROSTE ZABURZENIA RÓNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ ZABURZENIE PCO 2 [HCO 3- ] AG K PH ZABURZENIE ZMIANA PIERWOTNA ODPOWIEDŹ KOMPENSACYJNA METABOLICZNE: -KWASICA -ZASADOWICA [HCO 3- ] [HCO 3- ] PCO 2 PCO 2 KWASICA METABOLICZNA ZASADOWICA METABOLICZNA N/ N/ N/ / N/ N/ N/ ODDECHOWE: -KWASICA -ZASADOWICA PCO 2 [HCO - 3 ] PCO 2 [HCO 3- ] KWASICA ODDECHOWA ZASADOWICA ODDECHOWA N/ N N/ N/ N/ N/ NIEWYDOLNO ŚĆ ODDECHOWA NIEWYDOLNO ŚĆ ODDECHOWA SPADEK PRĘŻNOŚCI TLENU (HIPOKSEMIA) SPADEK PRĘŻNOŚCI TLENU I WZROST PRĘŻNOŚCI DWUTLENKU WĘGLA (HIPERKAPNIA) OSTRA NAGŁE ZMNIEJSZENIE WENTYLACJI PĘCHERZYKOWEJ Z NAST ĘPOWYM NIEDOTLENIENIEM KRWI I TKANEK (HIPOKAPNIA) PRZEWLEK ŁA ZMNIEJSZENIE REZERW WENTYLACYJNYCH Strona 8 z 10

9 NIEWYDOLNO ŚĆ ODDECHOWA JAWNA WYSTĘPUJE W SPOCZYNKU CAŁKOWITA (OBNIŻENIE po2 i PODWYŻSZENIE pco2) CZĘŚCIOWA (OBNIŻENIE po2 I PRAWIDŁOWE pco2) UTAJONA WYSTĘPUJE W CZASIE WYSIŁKU po2 i pco2 SĄ PRAWIDŁOWE W SPOCZYNKU, ULEGAJĄ ZABURZENIOM POD WPŁYWEM WYSIŁKU FIZYCZNEGO OBJAWY NIEWYDOLNO ŚCI ODDECHOWEJ DUSZNOŚĆ SPADEK REZERWY ODDECHOWEJ PONIŻEJ 60% WENTYLACJI MAKSYMALNEJ PRZYSPIESZENIE RYTMU ODDECHOWEGO, POGŁĘBIENIE ODDECHÓW WŁĄCZENIE DODATKOWYCH MIĘŚNI ODDECHOWYCH OBJAWY NIEWYDOLNO ŚCI ODDECHOWEJ SINICA ILOŚĆ ODTLENOWANEJ HEMOGLOBINY WE KRWI NACZYŃ WŁOSOWATYCH SKÓRY I BŁON ŚLUZOWYCH PRZEKROCZY 5g% (U ZDROWEGO CZŁOWIEKA NIE PRZEKRACZA 2g%) PŁATKI USZU, KONIUSZEK NOSA, SKÓRA POLICZKÓW, ŁOŻYSKO PAZNOKCI, BŁONA ŚLUZOWA WARG NASTĘPSTWA PRZEWLEKŁEGO NIEDOTLENIENIA PRZEWLEKŁE NIEDOTLENIENIE POBUDZENIE CZYNNOŚCI KRWIOTWÓRCZEJ SZPIKU KOSTNEGO PONADNORMALNY WZROST LICZBY CZERWONYCH CIAŁEK KRWI I ILO ŚCI HEMOGLOBINY ZWIĘKSZENIE LEPKO ŚCI KRWI ZWIĘKSZENIE OPORÓW W KRĄŻENIU ZWOLNIENIE PRZEPŁYWU KRWI ZAKRZEPY ŻYLNE RODZAJE WSTRZĄSU POOPERACYJNEGO HIPOWOLEMICZNY -nagła utrata krwi, osocza lub wody, POWIKŁANIA KRĄŻENIOWE KARDIOGENNY - niedostateczny dopływ krwi do ważnych dla życia narządów w wyniku zmniejszonego rzutu serca, przy prawidłowym ciśnieniu krwi wypełniającej serce, SEPTYCZNY -zmniejszone zużycie tlenu przez komórki, przy wysokim przepływie krwi i prawidłowym jej wysyceniu tlenem. PATOGENEZA ZAKRZEPU TRIADA VIRCHOWA ZMIANY W SKŁADZIE KRWI USZKODZENIE ŚRÓDBŁONKA NACZYNIOWEGO ZWOLNIENIE PRZEP ŁYWU KRWI WZROST LEPKO ŚCI KRWI ZALEGANIE KRWI W KO ŃCZYNACH ZAKRZEPICA ŻYŁ GŁĘBOKICH W 50% PRZEBIEGAJĄ BEZOBJAWOWO NAJGROŹNIEJSZE NASTĘPSTWO ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ 40% SKRZEPLIN POCHODZI Z ŻYŁ GŁĘBOKICH PODUDZIA TYLKO 30% CHORYCH Z ZATOREM TĘTNICY PŁUCNEJ MA OBJAWY OBWODOWEGO ZAKRZEPU ŻYLNEGO Strona 9 z 10

10 CZYNNIKI RYZYKA ZAKRZEPICY ŻYLNEJ RYZYKO WYSTĄPIENIA ŻCHZZ WIEK POWYŻEJ 40 LAT, ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH, WSTRZĄS, PRZEBYTE PROCESY ZAKRZEPOWO-ZATOROWE, OPERACJE Z DU ŻĄ UTRATĄ KRWI, OTYŁOŚĆ, UNIERUCHOMIENIE, CHOROBY NOWOTWOROWE KLASYFIKACJA RYZYKA ZAKRZEPICY ŻYLNEJ Czynniki ryzyka ŻChZZ uchorych hospitalizowanych Skala Padewska Oceny Ryzyka RYZYKO ZAKRZEPICA ŻYŁ GŁĘBOKICH % ZAKRZEPICA ŻYŁ PROKSYMALNYCH % ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ % CZYNNIKI RYZYKA MAŁE <10 <1 0,1 < 30 MINUT < 40 R.Ż. BEZ CZYNNIKÓW RYZYKA czynna chorobanowotworowa(chorzy zprzerzutami do regionalnych w ęzłów chłonnych lub zprzerzutami odleg łymi, którzy otrzymali chemioterapi ę lub radioterapi ę wciągu ostatnich 6 miesi ęcy) przebyta ŻChZZ(poza zakrzepic ą żył powierzchownych) 3 pkt unieruchomienie (przewidywana konieczno ść przebywania w łóżku [z mo żliwością korzystania z łazienki/toalety] z powodu niesprawno ści chorego lub polecenia lekarza przez 3 dni) rozpoznana trombofilia (niedobór antytrombiny, bia łka C lub S, czynnik V Leiden, mutacja G20210A genu protrombiny lub zespó ł antyfosfolipidowy) niedawny ( 1 mies.) uraz lub zabiegoperacyjny 2 pkt. wiek 70 lat 3 pkt. 3 pkt. 3 pkt. ŚREDNIE , R..Ż 1 CZYNNIK RYZYKA OPERACJE W PODBRZUSZU WYSOKIE ZAKRZEPICA ROZLEGŁE URAZY I OPERACJE NOW OTWORY niewydolność serca lub niewydolno ść oddechowa świeży zawał serca lub udar niedokrwienny mózgu ostre zaka żenie lub choroba reumatologiczna otyłość (BMI 30 kg/m2) leczenie hormonalne Interpretacja 4 punkty duże ryzyko ŻChZZ Zmodyfikowany model oceny ryzyka Capriniego 1 pkt 2 pkt 3 pkt 5 pkt wiek lat mały zabieg operacyjny BMI >25 kg/m 2 obrzęk kończyn dolnych żylaki kończyn dolnych ciąża lub okres połogu przebyte niewyjaśnione lub nawykowe poronienia doustna antykoncepcja lub hormonalna terapia zastępcza sepsa (<1 miesiąc) poważna choroba płuc, wtym zapalenie płuc(<1 mies.) zaburzenia czynnoś ci płuc świeży zawał serca zaostrzenie lub rozpoznanie niewydolnoś ci serca (<1 mies.) choroba zapalna jelit w wywiadach chory leczony zachowawczo, pozostający w ł óżku wiek lat zabieg artroskopowy duży zabieg chirurgiczny otwarty (>45 min) zabieg laparoskopowy (>45 min) nowotwór złośliwy pozostawanie włóżku (>72 h) opatrunek gipsowy zunieruchomieniem cewnik wżyle centralnej wiek 75 lat udar mózgu (<1 mies.) przebyta ŻChZZ planowa aloplastyka ŻChZZ wwywiadzie stawu rodzinnym złamanie koś ci czynnik V Leiden miednicy, kości udowej mutacja G20210A genu lub kości podudzia protrombiny ostre uszkodzenie antykoagulant toczniowy rdzenia kręgowego (<1 przeciwciał a mies.) Antykardiolipinowe przeciwcia ła anty-β 2 -GPI zwiększone stężenie homocysteiny wsurowicy Ma łopłytkowość poheparynowa (HIT) inna wrodzona lub nabyta trombofilia Interpretacja: 0 pkt ryzyko bardzo ma łe; 1 2 pkt ryzyko ma łe; 3 4 pkt ryzyko średnie; 5 pkt ryzyko du że Strona 10 z 10