Krew składa się z części płynnej i składników morfotycznych tj. z osocza, krwinek czerwonych i białych oraz płytek krwi.

Transkrypt

1 PIELĘGNOWANIE PACJENTÓW ZE SCHORZENIAMI UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO Krew składa się z części płynnej i składników morfotycznych tj. z osocza, krwinek czerwonych i białych oraz płytek krwi. U dorosłego człowieka tkanką krwiotwórczą jest szpik czerwony kości płaskich (miednicy, mostka, Ŝebrach) i kręgach. Proces wytwarzania komórek przez tkankę krwiotwórczą nazywa się hematopoezą. Najczęściej występującymi schorzeniami są: niedokrwistości : - z niedoboru Ŝelaza - z niedoboru wit. B 12 i kwasu foliowego - hemolityczne / aplastyczna, w przebiegu chorób przewlekłych/ białaczki: - limfatyczna - szpikowa ziarnica złośliwa skazy krwotoczne: - płytkowe - osoczowe - naczyniowe ELEMENTY PROCESU PIELĘGNOWANIA W SHORZENIACH UKŁ. KRWIOTWÓRCZEGO. 1Rozpoznanie: - Wywiad: dolegliwości / trudności w skupieniu się, łatwe męczenie, osłabienie, znuŝenie, depresja psychiczna, zawroty, omdlenia/

2 W wywiadzie uwzględniamy sposób odŝywiania, łaknienie, dolegliwości z przewodu pokarmowego, pieczenie języka krwawienie z dziąseł, z przewodu pokarmowego, nosa, u kobiet obfitość miesiączki, oddech, prace serca ( kołatania serca), porody, poprzednie wartości morfotyczne krwi. W przypadku skaz krwotocznych- ustalamy miejsce krwawienia, czy pojawiają się samoistnie czy po urazach, kiedy sie pojawiają czy w rodzinie u kogoś występują podobne objawy., ostatnio przebyte choroby, przyjmowane leki, warunki Ŝycia, pracy. W przypadku powiększenia węzłów chłonnych - bolesność węzłów, kiedy pojawiły się zmiany i kolejność powiększania się węzłów, czy występują stany podgorączkowe, świąd skóry, wybroczyny, krwawienia z j. ustnej, łaknienie, utrata masy ciała, jeŝeli był juŝ leczony naleŝy ustalić stosowane leki. 2. Obserwacja / objawy obiektywne- stanu ogólnego chorego: zabarwienie powłok skórnych, masy ciała wzrost, łaknienie, parametry Ŝyciowe / TT, RR, oddech/, krwawienia, węzły chłonne, stan świadomości. 3.Analiza dokumentów - karty gorączkowej, wyników morfologii krwi, karta zleceń lekarskich, historia choroby, karta informacyjna, raport pielęgniarski. Diagnostyka białaczek winna opierać się nie tylko na morfologii krwi z rozmazem, określeniu czasu krzepnięcia i badaniach biochemicznych ale równieŝ na badaniach szpiku kostnego ( ocena morfologiczna, cytochemiczna, immunologiczna, genetyczna), płynu muzgowo-rdzeniowego, badaniach radiologicznych klatki piersiowej, USG jamy brzusznej i EKG. 4.Problemy pielęgnacyjne - - niedotlenienie (duszność, szybkie męczenie się)

3 - krwawienia - zmniejszona odporność - owrzodzenia w jamie ustnej - osłabienie - osłabione łaknienie - organizacja wolnego czasu - edukacja chorego / w niedokrwistości nauczyć zasad diety, higieny odŝywiania, i zasad leczenia. W skazie krwotocznej: zapoznaje z metodami utrzymania higieny jamy ustnej, jak unikać krwawień spowodowanych urazem. W hemofilii zapoznanie z istotą choroby, jej dziedzicznym charakterze, zasadami leczenia. -stany depresyjne / szczególnie występują w schorzeniach nowotworowych. naleŝy zapewnić spokój fizyczny i psychiczny, wspierać w walce z chorobą, wykazać zrozumienie, przygotować chorego i jego rodzinę do przyjęcia ewentualnej niepomyślnej wiadomości. LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI Leczenie niedokrwistości zaleŝy od przyczyny ją wywołującej. JeŜeli jest to moŝliwe naleŝy jak najszybciej usunąć czynnik przyczynowy. Leczenie wspomagające polega na stosowaniu reŝimu sanitarnego, izolacji chorego, przetaczaniu elementów morfotycznych krwi ( masy erytrocytarnej lub płytkowej), antybiotykoterapii, stosowania diety lekkostrawnej bogatej w witaminy i brakujące w organizmie mikro i makro elementy. Wyleczenie w cięŝkich przypadkach niedokrwistości aplastycznej moŝe zapewnić wykonanie przeszczepu macierzystych komórek hematopoetycznych.

4 LECZENIE BIAŁACZEK Leczenie ostrych białaczek przebiega w dwóch etapach: 1. indukcja remisji - polega na redukcji liczby komórek białaczkowych do uzyskania prawidłowych wartości morfologii krwi. W tym okresie ze względu na małą odporność stosuje się reŝim sanitarny, sala jednoosobowa, profilaktyka zakaŝeń, w zaleŝności od potrzeb transfuzje masy erytrocytarnej i płytkowej. 2. poremisyjny - chorzy otrzymują chemioterapię i ewentualnie w przypadkach rokujących niepomyślnie klasyfikowanie do przeszczepu szpiku. LECZENIE ZIARNICY ZŁOŚLIWEJ polega na stosowaniu : - kilku cytostatyków działających na róŝne fazy cyklu komórkowego, cykle powtarzane są kilkakrotnie w równych odstępach czasu. - radioterapii - jako leczenie samodzielne w mało zaawansowanych stadiach choroby. W zaawansowanych stadiach jako leczenie uzupełniające. - W oporności na leczenie konwencjonalne stosowanie przeszczepu szpiku kostnego 5-cio letni okres przeŝycia uzyskuje się u 50-90% w zaleŝności od wieku, typu histologicznego i zaawansowania choroby. LECZENIE WSKAZACH KRWOTOCZNYCH zaleŝne jest

5 od rodzaju skazy i polega na uzupełnieniu brakującego składnika powodującego skazę i stosowaniu leków immunosupresyjnych (np. endoksan, prednizon, IgG - iv. jest to terapia długotrwała i kosztowna). LITERATURA: 1.Choroby wewnętrzne - red. Wojciech Pędich, Iwona Jakubowska- Kuźmiuk - PZWL W-wa Ćwiczenia z chorób wewnętrznych pielęgniarstwa internistycznego J.Szewieczek, I.Caus Śląska Akademia Medyczna Pielęgniarstwo Olaf Krischnick Urban & Partner, Wrocław Zarys chorób wewnętrznych dla studentów pielęgniarstwa pod red. Jadwigi Daniuk, GraŜyny Jurkowskiej CZELEJ, Lublin 2005.