na temat Alergicznego Nieżytu Nosa

Transkrypt

1 RAPORT KOŃCOWY Z PROGRAMU EDUKACYJNEGO na temat Alergicznego Nieżytu Nosa W przypadku jakiegokolwiek prezentowania, udostępniania, bądź rozpowszechniania raportu bądź jego części firma ADAMED jest zobowiązana do podawania firmy Quality Audit House jako autora raportów. Firma Quality Audit House zobowiązuje się do niewykorzystywania wyników programu bez wcześniejszej zgody firmy ADAMED.

2 Cele i założenia programu Głównym celem programu było zebranie danych na temat wiedzy pacjentów z zakresu informacji o alergicznym nieżycie nosa oraz edukacja pacjentów na ten temat. Program edukacyjny nakierowany był na zwiększenie świadomości chorych w kwestiach dotyczących przyczyn oraz objawów alergicznego nieżytu nosa. Ważne było także to, aby zwrócić uwagę edukowanych na domowe sposoby łagodzenia objawów alergicznego nieżytu nosa. Dostarczenie informacji na temat farmakologicznych metod leczenia alergicznego nieżytu nosa stanowiło kolejny cel edukacji. Ponadto, celem było również zebranie opinii lekarzy na temat przeprowadzonego programu. Kluczowym założeniem programu było uzyskanie odsetka prawidłowych odpowiedzi równego lub przekraczającego pożądaną wartość 80% na każde z twierdzeń testu wiedzy. Twierdzenia testu wiedzy, które nie uzyskały odsetka prawidłowych odpowiedzi równego lub przekraczającego zadowalającą wartość 60%, pozwoliły na wyodrębnienie obszarów tematycznych wymagających szczególnego wkładu. Metodologia programu Analiza wyników Podsumowanie 2

3 Czas i zakres trwania programu Czas trwania Zakres Edukację przeprowadzono od lutego do czerwca 2013 roku. Program został zrealizowany na terenie całej Polski przez 179 lekarzy edukatorów. Edukacja objęła pacjentów. 3

4 Etapy realizacji programu I. Dobór uczestników do programu w programie uczestniczyli pacjenci zagrożeni lub ze zdiagnozowanym alergicznym nieżytem nosa (ANN) oraz jednocześnie Ci, którzy wyrazili werbalną zgodę na udział w programie. Żaden uczestnik programu nie mógł być dwa razy włączony do edukowanej zbiorowości. II. Przeprowadzenie przez lekarza testu wiedzy z pacjentem lekarz odczytywał respondentowi twierdzenia testu wiedzy zamieszczone w kwestionariuszu wywiadu i zaznaczał odpowiedzi wskazane przez pacjenta. Słupki wykresów obrazujących odsetek odpowiedzi edukowanych zostały oznaczone następującymi kolorami: niebieskim odpowiedzi prawidłowe, fioletowym odpowiedzi nieprawidłowe, a żółtym nie wiem. III. Edukacja lekarz przeprowadzał edukację na podstawie uzyskanych od pacjenta odpowiedzi oraz w oparciu o materiały edukacyjne (broszura) załączone do programu. IV. Wręczenie materiałów edukacyjnych (broszura) pacjentowi po zakończonej edukacji każdy uczestnik programu otrzymywał broszurę edukacyjną. Broszura dostarczała informacji na temat profilaktyki alergicznego nieżytu nosa. V. Wypełnienie kwestionariusza ankiety po przeprowadzonej edukacji każdy lekarz samodzielnie wypełniał kwestionariusz ankiety (raport zbiorczy) dotyczący edukowanej zbiorowości i edukacji. 4

5 Dobór uczestników programu Dobór uczestników programu był rezultatem niezależnej decyzji lekarza, który na podstawie stanu zdrowia pacjenta włączał go do programu i przeprowadzał z nim test wiedzy, a następnie edukację za pomocą broszury informacyjnej. W przypadku pacjentów, którzy nie ukończyli 18. roku życia, odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu wywiadu udzielali ich opiekunowie. Wszyscy pacjenci oraz opiekunowie pacjentów niepełnoletnich wyrazili werbalną zgodę na udział w programie edukacyjnym dotyczącym zwiększenia świadomości związanej z rolą profilaktyki alergicznego nieżytu nosa. W programie edukacyjnym mogli wziąć udział lekarze posiadający prawo wykonywania zawodu lekarza, którzy uzyskali wpis do rejestru prowadzonego przez właściwą okręgową radę lekarską i nie zostali zawieszeni w prawie wykonywania zawodu lekarza albo ograniczeni w wykonywaniu określonych czynności medycznych. 5

6 Wywiad kwestionariuszowy Program edukacyjny na temat alergicznego nieżytu nosa Badanie ankietowe Metodologia programu Analiza wyników Podsumowanie Techniki badawcze wywiad kwestionariuszowy oraz badanie ankietowe W celu zbadania poziomu wiedzy pacjentów wykorzystano wystandaryzowaną technikę badawczą w postaci wywiadu kwestionariuszowego z użyciem narzędzia badawczego kwestionariusza wywiadu. W celu uzyskania danych na temat przeprowadzonej edukacji i edukowanej zbiorowości wykorzystano wystandaryzowaną technikę badawczą w postaci badania ankietowego z użyciem narzędzia badawczego kwestionariusza ankiety. 6

7 Metodologia programu Analiza wyników Podsumowanie Kwestionariusz wywiadu wystandaryzowane narzędzie badawcze Standaryzacja polega na wypełnieniu przez wszystkich lekarzy - edukatorów wspólnie z pacjentami, tego samego kwestionariusza. Jedną z jej głównych zalet jest możliwość liczenia zjawisk wynikających ze zgromadzonych danych. Test wiedzy zawierał dziewięć sformułowań, na które edukowany odpowiadał zgodnie ze swoją wiedzą, udzielając jednej z trzech możliwych odpowiedzi zawartych w kafeterii: prawda, fałsz, nie wiem. 7

8 Metodologia programu Analiza wyników Podsumowanie Kwestionariusz ankiety wystandaryzowane narzędzie badawcze Po przeprowadzonej edukacji każdy z lekarzy samodzielnie wypełniał ten sam kwestionariusz ankiety. Zawierał on pytania dotyczące przebiegu edukacji i edukowanej grupy pacjentów zagrożonych lub chorych na alergiczny nieżyt nosa. 8

9 Metodologia programu Analiza wyników Podsumowanie Podstawa kształtowania postaw zdrowotnych broszura edukacyjna Podstawę edukacji pacjentów na temat profilaktyki alergicznego nieżytu nosa stanowiła broszura edukacyjna zawierająca cenne porady dotyczące zapobiegania i łagodzenia dolegliwości choroby. Celem broszury było poszerzenie wiedzy pacjenta na temat alergicznego nieżytu nosa (ANN). We wstępie broszury wyjaśniono, na czym polega istota alergicznego nieżytu nosa, podkreślając że jest to najczęściej występująca choroba alergiczna i przewlekła choroba dróg oddechowych u dzieci. Wskazano na przyczyny ANN, które są powiązane z dużą nadwrażliwością na alergeny w postaci np. kurzu domowego, pyłków roślin. Mając na uwadze, iż edukacja i zwiększenie wiedzy na temat ANN to naukowa podstawa i konieczność, scharakteryzowano również podstawowe wytyczne, do których dostosowanie się pozwoli złagodzić objawy oraz farmakologiczne metody leczenia w postaci nowoczesnych leków antyhistaminowych II i III generacji zapobiegające dalszemu rozwojowi choroby. Po zakończonej edukacji każdy pacjent otrzymywał od edukatora broszurę edukacyjną. 9

10 Metodologia programu Analiza wyników Podsumowanie Broszura edukacyjna zawartość Broszura edukacyjna przestrzega przed niebagatelizowaniem uciążliwych objawów ANN i zachęca do zgłoszenia się do lekarza na diagnozę. 10

11 Raport końcowy Raport wykonany na podstawie przesłanego do firmy Quality Audit House Sp. z o.o. raportu zbiorczego, który jednocześnie był potwierdzeniem przeprowadzenia edukacji z pacjentami przez edukatora lekarza. Dane z raportu zostały przedstawione w formie zbiorczej. Wszystkie tabele i wykresy procentowane są do wszystkich ważnych przypadków. 11

12 Analiza danych zebranych podczas wywiadu kwestionariuszowego lekarza badacza z pacjentem 12

13 58,3% Płeć 60,0% 50,0% 41,7% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Kobieta Mężczyzna W edukowanej grupie pacjentów leczonych z powodu alergicznego nieżytu nosa było więcej kobiet (58,3%). CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 13

14 Wiek 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 15 lat 12,5% lat lat 21,4% 27,0% lat lat 11,9% 18,8% 56 lat 8,4% Struktura wieku edukowanych była dość homogeniczna. Dość liczną grupę wiekową stanowiły osoby mające lat (27,0%). Osób młodych, tj. do 25. roku życia było 33,9%. Choroby alergiczne częściej występują u dzieci ze względu na predyspozycje genetyczne, warunki środowiskowe, w jakich się rodzą i upośledzony układ immunologiczny (Chmielewska-Szewczyk D., Alergia ujawnia się już we wczesnym dzieciństwie, Alergia, 2009, nr 2). Alergiczny nieżyt nosa jest najczęstszą chorobą alergiczną oraz najczęstszą przewlekłą chorobą górnych dróg oddechowych u dzieci (Pawliczak R., Alergiczny nieżyt nosa leczenie skuteczne, leczenie bezpieczne, esculap.pl). CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 14

15 Statystyka wieku Statystyka wieku Dane Wartości (liczba lat) Średnia 32,7 Mediana 31 Dominanta 40 Odchylenie standardowe 15,3 Minimum 2 Maksimum 79 Kwartyle 25% 21 50% 31 75% 42 Średnia wieku w badanej grupie wynosiła około 33 lata. Najwięcej było pacjentów 40 letnich (dominanta). Najmłodszy uczestnik programu miał 2 lata, a najstarszy 79 lat. Warto dodać, że dzieląc pacjentów na 4 grupy liczące po 25% jednostek, pierwszą grupę stanowili respondenci do 21. roku życia, kolejną od 21 lat do 31 lat. Trzecią grupę stanowiły osoby do 42 lat, a ostatnią od 42. do 79. roku życia. CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 15

16 Miejsce zamieszkania 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% wieś 26,2% miasto do 10 tys. mieszkańców 21,6% miasto tys. mieszkańców 32,4% miasto ponad 100 tys. mieszkańców 19,8% Zdecydowana większość edukowanych to mieszkańcy miast (73,8%). Wśród nich największa część zamieszkiwała miasta liczące od 10 do 100 tys. ludności (32,4% ogółu). W teorii zdrowia publicznego zachorowalność na choroby alergiczne może być wyższa na terenach zurbanizowanych. Prowadzone są spekulacje, iż na rozwój alergii mogą wpływać zmiany klimatyczne globalne ocieplenie, zanieczyszczone powietrze, pyły miejskie, które kumulują ciepło i przyczyniają się do rozrostu tzw. miejskiej wyspy ciepła. Problem ten zdaje się dotyczyć dużych aglomeracji miejskich (Pałczyński C., Zmiany klimatu, miejska wyspa ciepła i choroby alergiczne, Alergia 2012, nr 4). Edukowani, dla których miejscem zamieszkania było takie miasto, stanowili 19,8% całości. CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 16

17 Rodzaj wykonywanej pracy 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% umysłowa 52,0% fizyczna 33,6% emeryt/rencista/bezrobotny 14,4% Zdecydowana większość pacjentów to osoby pracujące (85,6%). Pracownicy umysłowi stanowili 52,0% ogółu, podczas gdy pracowników fizycznych było 33,6%. Edukowani deklarujący bierny status zawodowy (emeryt/rencista/bezrobotny) ukształtowali się na poziomie 14,4%. CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 17

18 Analiza testu wiedzy Przeprowadzenie testu wiedzy zweryfikowało zakres posiadanych przez pacjentów wiadomości dotyczących alergicznego nieżytu nosa. Co więcej, dzięki temu wskazano na obszary tematyczne wymagające szczególnego wkładu. Umożliwiło to wyeliminowanie błędnych przekonań edukowanych, jednocześnie dostarczając syntetycznej wiedzy związanej z chorobą. 18

19 TWIERDZENIE pierwsze W Polsce na alergiczny nieżyt nosa cierpi aż 25% populacji. (prawda) Z powyższym twierdzeniem zgodziło się 54,0% edukowanych. 54,0% 60,0% 50,0% 38,7% 40,0% 30,0% 20,0% 7,3% 10,0% 0,0% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 19

20 TWIERDZENIE drugie W alergicznym nieżycie nosa proces chorobowy rozwija się w obrębie błony śluzowej nosa, ale może dotyczyć również gardła, krtani i spojówek. Udział pacjentów, którzy odpowiedzieli poprawnie na twierdzenie drugie wynosił 81,7%. (prawda) 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 81,7% 50,0% 40,0% 30,0% 6,3% 12,0% 20,0% 10,0% 0,0% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 20

21 TWIERDZENIE trzecie Objawy ANN upośledzają jakość życia chorego i znacznie obniżają wydajność pracy oraz wyniki w nauce. (prawda) Znakomita większość edukowanych wiedziała o wpływie objawów ANN na jakość życia chorego i jego funkcjonowania w życiu codziennym (91,0%). 91,0% 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 3,4% 5,6% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 21

22 TWIERDZENIE czwarte Uciążliwe objawy ANN wywołują alergeny roztocza kurzu domowego, alergeny pyłku roślinnego oraz alergeny zwierząt domowych. O rodzajach alergenów wywołujących uciążliwe objawy ANN wiedziało 88,1% uczestników programu. 88,1% (prawda) 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 2,5% 9,4% 10,0% 0,0% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 22

23 TWIERDZENIE piąte Nieleczony alergiczny nieżyt nosa może zwiększyć ryzyko zachorowania na astmę oskrzelową. (prawda) Wiedzą na temat tego, że nieleczony ANN może zwiększyć ryzyko zachorowania na astmę oskrzelową, wyróżniało się 72,0% pacjentów. 80,0% 70,0% 72,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 4,3% 23,7% 0,0% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 23

24 TWIERDZENIE szóste ANN można zwalczyć za pomocą domowych metod leczenia. (fałsz) O tym, że fałszywe jest sformułowanie szóste wiedziało 55,7% uczestników programu. 55,7% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 24,8% 19,5% 20,0% 10,0% 0,0% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 24

25 TWIERDZENIE siódme Podczas szczytu pylenia roślin, na których pyłki jesteśmy uczuleni, należy unikać zamkniętych pomieszczeń i jak najczęściej przewietrzać mieszkanie. Prawidłową odpowiedź na twierdzenie piąte znało 53,4% edukowanych. (fałsz) 53,4% 60,0% 50,0% 33,8% 40,0% 30,0% 12,8% 20,0% 10,0% 0,0% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 25

26 TWIERDZENIE ósme Poza terapią ANN opartą na lekach, zalecane jest unikanie lub zminimalizowanie kontaktu z czynnikiem uczulającym i nasilającym objawy ANN. (prawda) Wiedzę na temat unikania eskpozycji na alergeny wywołujące objawy chorobowe, posiadało 87,0% chorych. 87,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 5,0% 8,0% 10,0% 0,0% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 26

27 TWIERDZENIE dziewiąte Osoba cierpiąca z powodu ANN, stosująca leki najnowszej generacji może bez przeszkód prowadzić pojazdy i obsługiwać maszyny, ponieważ nie powodują one senności. Większość pacjentów znała poprawną odpowiedź na twierdzenie dziewiąte (64,7%). 64,7% (prawda) 70,0% 60,0% 50,0% 31,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 4,3% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 27

28 Rozkład prawidłowych odpowiedzi na 9 twierdzeń testu wiedzy T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 prawidłowe 54,0% 81,7% 91,0% 88,1% 72,0% 55,7% 53,4% 87,0% 64,7% Z przeprowadzonej analizy wynika, iż cztery twierdzenia na dziewięć uzyskały pożądany odsetek wskazań prawidłowych odpowiedzi na poziomie przekraczającym 80%. Największy odsetek pacjentów znał prawidłową odpowiedź na sformułowanie trzecie ( Objawy ANN upośledzają jakość życia chorego i znacznie obniżają wydajność pracy oraz wyniki w nauce ) 91,0%. Alergiczny nieżyt nosa nie jest chorobą śmiertelną, ale takie objawy jak kichanie, łzawienie oczu, blokada nosa, wodnisty wyciek potrafią znacznie utrudniać wykonywanie zwykłych, codziennych czynności. U chorych spada wydajność nie tylko pracy i nauki, ale i odpoczynku. Osoby, u których ANN wywołują aeroalergeny, nie mogą zbyt długo przebywać na świeżym powietrzu (Kuna P., Kupczyk M., Alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa i astma oskrzelowa - jedna czy dwie oddzielne choroby?, esculap.pl). Nieco mniej osób odpowiedziało poprawnie na twierdzenie czwarte ( Uciążliwe objawy ANN głównie wywołują alergeny roztocza kurzu domowego, alergeny pyłku roślin oraz alergeny zwierząt domowych ) 88,1% oraz na twierdzenie ósme ( Poza terapią ANN opartą na lekach, zalecane jest unikanie lub zminimalizowanie kontaktu z czynnikiem uczulającym i nasilającym objawy ANN ) 87,0%. Zminimalizowanie kontaktu z alergenem nie należy do łatwych rzeczy zwłaszcza gdy mamy do czynienia z alergenem w postaci pyłków roślin wiatropylnych i zarodników grzybów mikroskopowych (Rapiejko P., Alergiczny nieżyt nosa w praktyce lekarza rodzinnego, esculap.pl). Twierdzenie drugie ( W alergicznym nieżycie nosa proces chorobowy rozwija się w obrębie błony śluzowej nosa, ale może dotyczyć również gardła, krtani i spojówek ) uzyskało 81,7% poprawnych wskazań. STAN WIEDZY PACJENTA 28

29 Rozkład odpowiedzi nieprawidłowych, tj. błędnych oraz nie wiem na 9 twierdzeń testu wiedzy Z zebranych danych wynika, iż odsetek nieprawidłowych odpowiedzi pacjentów na twierdzenia testu wiedzy częściej wynikał z ich niewiedzy, aniżeli z błędnych przekonań. Najmniej poprawnych wskazań zebrało twierdzenie siódme ( Podczas szczytu pylenia roślin, na których jesteśmy uczuleni, należy unikać zamkniętych pomieszczeń i jak najczęściej przewietrzać mieszkanie ) 53,4%. Należy zaznaczyć, iż przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach minimalizuje wpływ alergenów w postaci pyłków roślin, ale zwiększa zaś w postaci kurzu domowego (Rapiejko P., Alergiczny nieżyt nosa w praktyce lekarza rodzinnego, esculap.pl). Pozostałe sformułowania, które nie uzyskały zadowalającego odsetka prawidłowych odpowiedzi na poziomie co najmniej 60% i wymagają zwiększonego wkładu to: pierwsze ( W Polsce na alergiczny nieżyt nosa cierpi aż 25% populacji ) 54,0% oraz szóste ( ANN można zwalczyć za pomocą domowych metod leczenia ) 55,7%. T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 błędne 7,3% 6,3% 3,4% 2,5% 4,3% 24,8% 33,8% 5,0% 4,3% nie wiem 38,7% 12,0% 5,6% 9,4% 23,7% 19,5% 12,8% 8,0% 31,0% STAN WIEDZY PACJENTA 29

30 Analiza danych zebranych z badania ankietowego opinie lekarzy 30

31 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% Odpowiedzi edukowanych 86,9% 13,1% Prawidłowe odpowiedzi T1 54,0% T2 81,7% T3 91,0% T4 88,1% T5 72,0% T6 55,7% T7 53,4% T8 87,0% T9 64,7% 0,0% Prawidłowe Nieprawidłowe Zdaniem blisko 87% lekarzy, większość osób odpowiadała prawidłowo na pytania testu wiedzy dotyczącego ANN. RAPORT EDUKATORA 31

32 Średni poziom wiedzy edukowanych 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% wystarczający 53,5% niewystarczający 40,4% trudno powiedzieć 6,1% Średni poziom wiedzy edukowanych w zakresie poruszanych zagadnień został przez większość lekarzy uznany za wystarczający (53,5%). Aczkolwiek 40,4% doktorów zaznaczyło odwrotną odpowiedź. RAPORT EDUKATORA 32

33 Zagadnienia poruszane podczas edukacji 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% interesujące i przydatne 98,0% nieinteresujące 2,0% Prawie wszyscy lekarze stwierdzili, że większość pacjentów uznała zagadnienia poruszane podczas rozmowy edukacyjnej za interesujące i przydatne. RAPORT EDUKATORA 33

34 Aktywność edukowanych 84,7% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% TAK NIE 15,3% Edukatorom zadano pytanie, czy większość edukowanych aktywnie uczestniczyła podczas edukacji, zadając pytania. Zdecydowana większość lekarzy odpowiedziała twierdząco (84,7%). RAPORT EDUKATORA 34

35 Prowadzenie programów edukacyjnych 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% 100,0% potrzebne 92,9% trudno powiedzieć 7,1% Dla znakomitej większości lekarzy prowadzenie podobnych programów edukacyjnych było potrzebne. Żaden z edukatorów nie uważał, iż było to niepotrzebne. Ponad 7% pytanych nie miała zdania na ten temat. RAPORT EDUKATORA 35

36 Spostrzeżenia i uwagi edukatora 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 40,0% zalety programu 38,0% konieczność edukowania niski poziom wiedzy pacjentów walory broszury edukacyjnej Inne 4,0% 14,0% 20,0% 30,0% Wielokrotny Wybór Spostrzeżenia i uwagi edukatorów dotyczące przeprowadzonego programu zostały pogrupowane w powyższe kategorie. Najwięcej z nich dostrzegało zalety programu, do których zaliczali: poprawę świadomości pacjenta, pobudzenie do myślenia, podwyższenie wiedzy na konkretne zagadnienia poruszane w edukacji (38,8%). Na konieczność edukowania zwróciła uwagę 1/3 lekarzy, argumentując ją głównie niskim poziomem wiedzy edukowanych. W ich opinii edukacja powinna być cykliczna i obejmować w większości populację wiejską, a także informacje dotyczące immunoterapii swoistej. Doktorzy, którzy podkreślali niski poziom wiedzy stanowili 1/5 ogółu. Braki edukacyjne pacjentów dotyczyły głównie problematyki leczenia, znajomości alergenów i sposobów ich unikania. Walory broszury edukacyjnej zebrały 4,0% wskazań, w których zaakcentowana została wysoka jakość graficzna i treść broszury. W innych znalazły się m.in zadowalający poziom wiedzy pacjenta, brak zainteresowania u pacjenta. RAPORT EDUKATORA 36

37 Podsumowanie Głównym celem programu było zebranie danych na temat wiedzy pacjentów z zakresu informacji o profilaktyce alergicznego nieżytu nosa oraz edukacja pacjentów na ten temat. Biorąc pod uwagę najważniejsze zmienne wchodzące w skład struktury społeczno-demograficznej edukowanej grupy mamy do czynienia z przewagą: kobiet, osób w wieku lat, mieszkańców miast ( tys. ludności) oraz osób aktywnych zawodowo. Kluczowym założeniem programu było uzyskanie odsetka prawidłowych odpowiedzi przekraczającego pożądaną wartość 80% na każde z twierdzeń testu wiedzy. Cztery następujące twierdzenia uzyskały taki odsetek: trzecie ( Objawy ANN upośledzają jakość życia chorego i znacznie obniżają wydajność pracy oraz wyniki w nauce ) 91,0%, czwarte ( Uciążliwe objawy ANN głównie wywołują alergeny roztocza kurzu domowego, alergeny pyłku roślin oraz alergeny zwierząt domowych ) 88,1%, ósme ( Poza terapią ANN opartą na lekach, zalecane jest unikanie lub zminimalizowanie kontaktu z czynnikiem uczulającym i nasilającym objawy ANN ) 87,0%, drugie ( W alergicznym nieżycie nosa proces chorobowy rozwija się w obrębie błony śluzowej nosa, ale może dotyczyć również gardła, krtani i spojówek ) - 81,7%. Wysoki odsetek owych wskazań wynika z doświadczenia edukowanych osób borykających się z objawami alergicznego nieżytu nosa i wpływie na ich funkcjonowanie w życiu codziennym. Wydaje się, że takie alergeny jak kurz domowy, pyłki roślin, ślina, gruczoły potowe zwierząt są powszechnie znane z powodu dużego medialnego nagłośnienia w kontekście epidemii alergii, która dotyka coraz większą rzeszę ludzi (Leszczyńska I., Zawisza E., Uczulenie na zwierzęta, esculap.pl). 37

38 Podsumowanie W skład twierdzeń, które nie uzyskały zadowalającego odsetka prawidłowych odpowiedzi na poziomie przekraczającym 60% weszły: siódme ( Podczas szczytu pylenia roślin, na których jesteśmy uczuleni, należy unikać zamkniętych pomieszczeń i jak najczęściej przewietrzać mieszkanie ) 53,4%, pierwsze ( W Polsce na alergiczny nieżyt nosa cierpi aż 25% populacji ) 54,0% oraz szóste ( ANN można zwalczyć za pomocą domowych metod leczenia ) 55,7%. Sformułowania te wymagają dużego wkładu. Wyniki te wskazują na niską wiedzę pacjentów w zakresie profilaktyki alergicznego nieżytu nosa oraz w zakresie świadomości o jej dużym rozpowszechnieniu. Wynika to prawdopodobnie z nieudolności do dostosowywania się do najnowszych zaleceń profilaktycznych przede wszystkim wdrażanie programów kontroli narażenia na alergeny kurzu domowego, które obejmują głównie częste sprzątanie, pranie (Rapiejko P., Alergiczny nieżyt nosa w praktyce lekarza rodzinnego, esculap.pl). Nie jest to jednakże jak sądziła znacząca część edukowanych jedyny sposób na radzenie sobie z chorobą. Tak samo ważna jest opcja terapeutyczna zawierająca leki przeciwhistaminowe. Warto dodać, że edukacja przeprowadzona przez lekarzy pozwoliła zmodyfikować obszary niewiedzy, przyczyniając się do wzrostu świadomości pacjentów w aspektach objętych programem. Było to wyjątkowo istotne, ponieważ udzielanie niepoprawnych wskazań przez edukowanych, wynikało częściej z ich niewiedzy niż z błędnych przekonań na temat choroby. 38

39 Podsumowanie Analiza Raportu Edukatora pokazała, iż odpowiedzi lekarzy w większości zgadzały się faktycznymi danymi dotyczącymi odpowiedzi pacjentów na twierdzenia testu wiedzy. Znakomita większość z nich uznała prowadzenie programów edukacyjność za przydatne i konieczne. Również zdaniem większości doktorów, pacjenci byli zainteresowani poruszanymi zagadnieniami, przy tym zadając pytania. Najwięcej lekarzy podkreśliło walory niniejszego programu oraz wyraziło zdanie o konieczności prowadzenia podobnych ze względu na wzrost świadomości chorych. 39

40 Rekomendacje Na podstawie przeprowadzonego programu rekomendujemy zrealizowanie kolejnej edycji programu dotyczącego istoty i profilaktyki alergicznego nieżytu nosa. Wykazano, iż ok. 70% populacji światowej cierpi na tę chorobę. W przypadku małych dzieci ten odsetek jest niższy, ale wzrasta wraz z wiekiem. W Polsce choruje na nią 25% populacji, jest to więcej niż średnia światowa. Specyfika ANN polega na tym, że przejawia się sezonowo i całorocznie, skutecznie obniżając jakość życia chorego, który odczuwa takie uciążliwe objawy jak np. kichanie, wodnisty wyciek z nosa, niedrożność nosa (Chmielewska-Szewczyk D., Alergia ujawnia się już we wczesnym dzieciństwie, Alergia, 2009, nr 2). Ponadto zainteresowanie i edukacja z jej zakresu jest ważna ze względu na to, iż jest ona najczęstszą przyczyną występowania astmy oskrzelowej (Kuna P., Diagnostyka astmy oskrzelowej, esculap.pl). Głównym celem niniejszego programu było zwrócenie uwagi chorych na elementy kompleksowej terapii. Celem terapii ANN jest usunięcie miejscowych objawów, jak i holistyczny proces leczenia składający się z elementów profilaktyki, zmniejszenia ekspozycji na alergen, metod farmakologicznych obejmujących najnowsze leki antyhistaminowe. Ponadto, dobór leczenia powinien być farmakologicznie dostosowany indywidualnie do każdego chorego, gdyż jest uzależniony od stopnia nasilenia i rodzajów objawów ANN (Rapiejko P., Alergiczny nieżyt nosa w praktyce lekarza rodzinnego, esculap.pl). Jak pokazała analiza wyników twierdzeń testu wiedzy, najmniej edukowanych znało sposoby chroniące przed alergenem oraz było przekonanych o skuteczności tylko domowych metod leczenia. 40

41 Rekomendacje Co więcej, coraz częściej podkreśla się rolę zmian klimatycznych w naukach o zdrowiu publicznym i alergologii. Uwagę kieruje się tutaj na wzrost temperatury powietrza, zwiększenie zanieczyszczenia powietrza, ekstremalne zjawiska pogodowe, czy wreszcie zmiana w dystrybucji i składzie aeroalergenów, co rzecz jasna ma prowadzić do rozprzestrzeniania się chorób alergicznych i astmy (Pałczyński C., Zmiany klimatu, miejska wyspa ciepła i choroby alergiczne, Alergia 2012, nr 4). Dlatego edukacja stawiająca na rozpoznawanie zagrożeń, objawów alergicznych oraz przede wszystkim na nie bagatelizowania ich, jest tak istotna. Kolejna edycja programu powinna również zachować podobny bilans pacjentów pod względem liczby wyedukowanych osób. Polecamy pozostanie przy takiej formie broszury informacyjnej, która jest syntetycznym zbiorem niezbędnych informacji na temat samej istoty alergicznego nieżytu nosa, jak i sposobów jej leczenia oraz łagodzenia objawów. Zawartość broszury edukacyjnej przedstawiona jest bardzo przystępnym językiem, w naszej ocenie - zrozumiałym dla każdego pacjenta. 41

42 W przypadku jakiegokolwiek prezentowania, udostępniania, bądź rozpowszechniania raportu bądź jego części firma ADAMED jest zobowiązana do podawania firmy Quality Audit House jako autora raportów. Firma Quality Audit House zobowiązuje się do niewykorzystywania wyników programu bez wcześniejszej zgody firmy ADAMED.