Alergia czy pospolity zmienny niedobór odporności?
|
|
|
- Danuta Beata Mucha
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Alergia czy pospolity zmienny niedobór odporności? manifestacje płucne, skórne i pokarmowe CVID Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński lek. med. Ewelina Grywalska Katedra i Zakład Immunologii Klinicznej UM w Lublinie Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński D I A G N O S T Y K A Allergy or common variable immunodeficiency? pulmonary, skin and gastrointestinal manifestations of CVID S U M M A R Y Common variable immunodeficiency (CVID) is the most common type of primary antibody deficiency. The symptoms of this innate and incurable disease can come from various systems which makes it difficult to be diagnosed. It is estimated that the delay in CVID diagnosis may vary from a few to a dozen or so years which can cause the development of irreversible organ damage. The most common clinical manifestations of CVID are infections of bacterial etiology which spread to the respiratory and gastrointestinal system, chronic lung disease, autoimmune disorders, gastrointestinal disease, and a heightened susceptibility to the development of lymphoma. It is estimated that over 1/3 of individuals with CVID suffer from allergies or states similar to allergies, especially those connected with the respiratory system. In such a case, the obturation develops extremely fast in spite of the intake of an appropriate dose of immunoglobulins. Disorders of mucosal immunity can facilitate airborne allergen penetration, the promotion of inflammations and bronchial hyperactivity which, as a consequence, can lead to the development of asthma. Other symptoms which are similar to allergies include: recurring conjunctivitis, chronic rhinitis, gastrointestinal disorders and various dermatological disorders. The right diagnosis cannot be reached also due to weakened cellular immunity which may be characteristic of even 40% of individuals with CVID. Additional susceptibility to parasite infestation can lead to, in the case of an infection, deviations in laboratory test results similar to those in allergies. The main aim of the paper is to familiarize you with various symptoms possible for allergy-related diseases whose main cause can stem from humoral immune deficiency, and more specifically, CVID. Pospolity zmienny niedobór odporności (ang. CVID, common variable immunodeficiency) należy do najczęściej występujących pierwotnych niedoborów odporności humoralnej u dzieci i dorosłych. Objawy tej ciężkiej, nieuleczalnej choroby pochodzić mogą z wielu układów (stąd angielskie określenie variable ), co przysparza dużych trudności diagnostycznych. Szacuje się, że opóźnienie rozpoznania CVID sięga od kilku do kilkunastu lat, powodując często rozwój nieodwracalnych powikłań narządowych. Najczęstszymi objawami klinicznymi są 1/7
2 nawracające zakażenia o etiologii bakteryjnej, zajmujące układ oddechowy i pokarmowy, przewlekła obturacyjna choroba płuc, choroby autoimmunizacyjne, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz zwiększona zapadalność na nowotwory układu chłonnego. Szacuje się, że u ponad 1/3 osób z CVID występują choroby alergiczne lub stany je przypominające, najczęściej dotyczące dróg oddechowych. Zaburzenia odporności śluzówkowej przyczyniają się do ułatwienia penetracji alergenów powietrzno-pochodnych, promowania stanu zapalnego i nadreaktywności oskrzeli, co w konsekwencji doprowadzić może do rozwoju astmy. Obturacja oskrzeli postępuje u tych chorych mimo podaży odpowiedniej dawki immunoglobulin. Inne objawy przypominające choroby alergiczne to nawracające zapalenia spojówek, przewlekły nieżyt nosa, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz różnorodne dolegliwości dermatologiczne. Właściwe rozpoznanie utrudnia również osłabiona odporność komórkowa, która może być upośledzona nawet u 40% chorych na CVID. Dodatkowo wzmożona podatność na infestacje pasożytami prowadzi, w przypadku rozwoju zarażenia, do odchyleń w badaniach laboratoryjnych, przypominających te występujące w chorobach alergicznych. Niniejsza praca ma na celu przybliżenie problemów diagnostycznych dotyczących tej choroby, w której wiele objawów klinicznych może sugerować schorzenia o podłożu alergicznym, a których prawdziwą przyczynę stanowi pierwotnie istniejący niedobór odporności humoralnej o typie CVID. Roliński J.: Alergia czy pospolity zmienny niedobór odporności? manifestacje płucne, skórne i pokarmowe CVID. Alergia, 2012, 1: Pospolity zmienny niedobór odporności (ang. CVID, common variable immunodeficiency) jest postacią pierwotnego niedoboru odporności, charakteryzującą się upośledzeniem różnicowania limfocytów B, powodującym defekt wytwarzania immunoglobulin. Choroba ta stanowi najczęstszą formę ciężkiego niedoboru przeciwciał zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych stąd określanie pospolity. Zmienność schorzenia odnosi się do heterogenności objawów i przebiegu klinicznego, w toku którego uwagę zwracają zakażenia dróg oddechowych, zatok, przewodu pokarmowego, objawy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, choroby autoimmunizacyjne, dolegliwości żołądkowo-jelitowe oraz zwiększone ryzyko rozwoju chłoniaka. Szacuje się, że CVID występuje u 1 osoby na mieszkańców rasy kaukaskiej, ze szczytem częstości występowania pierwszych objawów przed ukończeniem 30 roku życia [1, 2]. W niniejszej pracy omówiono objawy kliniczne mogące sugerować schorzenia o etiologii alergicznej, występujące u dorosłych osób z CVID. Kryteria diagnostyczne i epidemiologia Kryteria diagnostyczne CVID są następujące: znacznego stopnia obniżone stężenie IgG, zwykle poniżej 3 g/l, w połączeniu z deficytem IgA (<0,05 g/l) oraz obniżenie surowiczego stężenia IgM (dotyczy 2/7
3 połowy przypadków), brak lub niewystarczająca odpowiedź na szczepienia brak innej przyczyny niedoboru odporności [3]. Wtabeli 1 przedstawiono pierwotne i wtórne przyczyny wiodące doobniżenia stężenia immunoglobulin w surowicy krwi spotykane u osóbdorosłych. TABELA 1 Najczęściej spotykane u osób dorosłych pierwotne i wtórne przyczyny wiodące do obniżenia stężenia immunoglobuliny G (IgG) w surowicy krwi Pierwotne przyczyny obniżenia immunoglobuliny G w surowicy krwi spotykane u osób dorosłych pospolity zmienny niedobór odporności (CVID) selektywny niedobór podklas IgG zespoły hiper-igm złożone niedobory odporności przebiegające łagodnie Wtórne przyczyny obniżenia stężenia immunoglobuliny G w surowicy krwi OBNIŻONE WYTWARZANIE IMMUNOGLOBULIN leki immunosupresyjne (steroidoterapia, rytuksymab, leki przeciwpadaczkowe) nowotwory oraz stany przednowotworowe (przewlekła białaczka limfocytowa, chłoniaki, szpiczak mnogi, mikroglobulinemia Waldenstroma) choroby układowe doprowadzające do supresji szpiku grasiczak przebiegający z hipogammaglobulinemią (zespół Gooda) ZWIĘKSZONA UTRATA IMMUNOGLOBULIN enteropatie (np. choroba Waldmanna - limfangiektazje jelitowe) zespół nerczycowy oparzenia i inne urazy wiodące do utraty płynów Mimo jasnych kryteriów diagnostycznych, rozpoznanie CVID stawiane jest często z wieloletnim opóźnieniem, czego przyczyną jest przekonanie lekarzy o wyjątkowej rzadkości tej choroby oraz nieznajomość zagadnień związanych ze zmiennością objawów i nawarstwianiem się na nie innych schorzeń [4]. Europejskie Towarzystwo Niedoborów Odporności (ESID) od 1994 r. prowadzi rejestr pierwotnych zaburzeń immunologicznych w oparciu o dane pochodzące z całej Europy. W świetle zebranych informacji, najczęstszymi niedoborami odporności są te związane z nieprawidłową syntezą przeciwciał, w dalszej kolejności znajdują się zaburzenia komórek żernych, dysfunkcje limfocytów T i układu dopełniacza. Pod koniec 2011 r. raport obejmował niemal osób, lecz jedynie nieco ponad 6% stanowili chorzy z Polski. Liczba dorosłych chorych w Polsce z rozpoznaniem CVID nie przekracza 150, a więc wynosi o wiele mniej niż wynika to z rejestrów międzynarodowych. 3/7
4 Większość tych chorych, z powodu braku właściwego rozpoznania jest źle leczona, co wpływa na niekorzystne rokowanie. Uważa się, że opóźnienie między pierwszymi objawami a właściwym rozpoznaniem sięga w naszym kraju nawet od kilkunastu do kilkudziesięciu lat. Podejrzenie upośledzenia odporności nasuwać powinien dobrze zebrany wywiad. Badaniem fizykalnym u osób z CVID można nie znaleźć żadnych odchyleń od normy, lub stwierdza się objawy choroby przewlekłej, której może towarzyszyć utrata masy ciała lub zahamowanie wzrostu u dzieci. U części chorych można stwierdzić splenomegalie, limfadenopatię lub zapalenie stawów. Częstą dolegliwością jest upośledzenie drożności nosa związane z przewlekłym zapaleniem zatok, szumy uszne związane z bliznowaceniem błony bębenkowej, a także uczucie przewlekłej duszności, ucisku w klatce piersiowej, bóle stawów oraz swędzące lub bolesne wykwity skórne obecne stale lub przemijające. Wszystkie wymienione objawy bez pogłębionej diagnostyki można wiązać z atopią. Rutynowe badania laboratoryjne najczęściej nie wykazują żadnych odchyleń od normy. Zaleca się wykonanie morfologii krwi obwodowej z rozmazem manualnym, która w części przypadków wykaże limfopenię. Wskazana jest ocena OB i CRP, które to wykładniki stanu zapalnego mogą być podwyższone oraz proteinogram, wykazujący obniżenie stężenie gamma-globulin. Ocena poziomu immunoglobulin surowicy krwi wykazuje nawet u połowy badanych nieoznaczalne poziomy tych białek. W jednym z największych badań, które objęło 224 chorych na CVID, wykazano, że średnie stężenia IgG w momencie rozpoznania wyniosły niewiele ponad 2,5 g/l, IgA 0,3 g/l, a IgM 0,4 g/l [5]. Ocenę poziomu immunoglobulin powinno się powtórzyć celem wykluczenia błędu laboratoryjnego i potwierdzenia stałości występujących zaburzeń. Na jednym badaniu potwierdzającym należy poprzestać, jeśli u pacjenta nie występują inne choroby powodujące utratę białek, takie jak zespół nerczycowy, czy enteropatia. W przypadku schorzeń współistnienia tych chorób, ocenę immunoglobulin należy powtórzyć po upływie 3 miesięcy po wyrównaniu zaburzeń nerkowych lub/i jelitowych. Należy pamiętać, że infekcje ostre, nawet ciężkie, nie powinny znacząco wpłynąć na obniżenie poziomu IgG. Długotrwała steroidoterapia może powodować natomiast hipogammaglobulinemię. Często stwierdza się brak naturalnie występujących przeciwciał, takich jak izohemaglutyniny. Ważnym testem diagnostycznym jest ocena immunofenotypu limfocytów B krwi obwodowej (zwłaszcza komórek B switch memory ) oraz ocena odpowiedzi na szczepienia ochronne zarówno na szczepionki białkowe, jak i polisacharydowe. Z tego powodu chorych z podejrzeniem CVID powinno kierować się do immunologa, gdyż tylko w wybranych ośrodkach Immunologii Klinicznej można przeprowadzić takie badania [6, 7]. W Polsce w przypadku dorosłych diagnostykę taką wykonuje się w Lublinie i Krakowie, w przypadku dzieci w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Łodzi. We wszystkich tych miastach istnieją Poradnie Immunologiczne gdzie można zasięgnąć porady specjalisty immunologa klinicznego. U chorych na CVID odpowiedź na szczepienia jest znacznie zmniejszona (ocena plasmoblastów lub stężenia swoistych przeciwciał po szczepieniu). Istnieją dwa stany, w których ocena zdolności do tworzenia swoistych przeciwciał może być niemiarodajna: gdy stężenie całkowitej IgG wynosi poniżej 2 g/l lub gdy chory jest w trakcie leczenia kortykosteoidami w dawce przekraczającej równowartość 40 mg prednizonu [8]. Analiza cytometryczna wykazać może obniżone odsetki limfocytów B, zarówno całkowitych, jak również pamięci (CD27+) oraz szczególnie niskie odsetki limfocytów B pamięci o fenotypie CD27+ IgD- IgM- (tzw. isotype switched memory B cells ) [5, 9]. Niektórzy pacjenci mają dodatkowo upośledzoną funkcję limfocytów T oraz zaburzone stężenia niektórych cytokin [10]. Badania molekularne wykonywane są rzadko, znajdują 4/7
5 bowiem praktyczne zastosowanie u dorosłych jedynie przy różnicowaniu CVID od zespołów hyper-igm [11]. Zakażenia u chorych na CVID Niemal wszyscy chorzy na CVID cierpią z powodu ostrych, przewlekłych lub nawracających zakażeń bakteryjnych (powodowanych głównie przez pneumokoki, Haemophilus influenzae oraz Mycoplasma pneumoniae), wirusowych (wirus ospy wietrznej-półpaśca, enterowirusy), grzybiczych (z rodzaju Pneumocystis) czy pierwotniakowych (gatunki Criptosporidium, Giardia lamblia) [12]. Przebycie zapalenia płuc przed ustaleniem rozpoznania zgłasza około 75% chorych [13]. Często występuje zapalenie zatok obocznych nosa o charakterze ostrym lub przewlekłym [14]. Rzadziej u osób z CVID występują zapalenia spojówek, stawów oraz opon mózgowo-rdzeniowych [15, 16]. Lamblioza odpowiada za znaczną część objawów jelitowych w CVID. Objawy płucne Spośród wszystkich objawów obniżenia odporności w przebiegu CVID, najczęstszą przyczynę hospitalizacji i śmiertelności stanowią choroby płuc [13]. Badanie przeprowadzone wśród 248 chorych na CVID przez Cunningham-Rundles i wsp. wykazało, że niemal jedna trzecia pacjentów cierpiała z powodu rozstrzeni oskrzeli oraz dysfunkcji układu oddechowego o charakterze restrykcyjnym lub obturacyjnym [15]. Obturacja stwierdzana w CVID najczęściej towarzyszyła astmie lub rozstrzeniom oskrzeli. Śródmiąższowa choroba płuc również bywa obserwowana u osób z CVID. Powodowana jest ona przez nacieki limfocytarne lub ziarniniaki. Zmianom tym może towarzyszyć rozsiane włóknienie i liczne guzki, nasuwające podejrzenie rozsiewu nowotworowego, gruźlicy lub sarkoidozy. Upośledzenie funkcji oddechowych prawdopodobnie częściej wynika właśnie z obecności choroby śródmiąszu płucnego niż rozstrzeni oskrzeli. Interesującej obserwacji dokonał Quinti i wsp., którzy stwierdzili, że podczas 11-letniej obserwacji odsetek osób chorujących na CVID, u których obecna była przewlekła choroba płuc, wzrósł z 34% do 46% mimo ustalenia prawidłowego rozpoznania i wdrożenia leczenia [5]. Uważa się, że rozstrzenie oskrzeli powstają z powodu nawracających zakażeń płuc oraz przewlekłego stanu zapalnego, który w CVID nie ulega należycie szybko zatrzymaniu po wprowadzeniu leczenia. Jakie czynniki mogą usposabiać pacjentów do rozwinięcia się wymienionych objawów płucnych? Detková i wsp. wykazali związek pomiędzy niskim odsetkiem populacji limfocytów B pamięci i śladowymi ilościami komórek o fenotypie CD27+IgM-IgD- a obecnością przewlekłej choroby płuc [18]. Odwrotną korelację stwierdzono analizując surowicze stężenia lektyny wiążącej mannozę i częstość występowania infekcji dolnych dróg oddechowych oraz rozstrzeni oskrzeli [19]. W świetle badań Wheat i wsp. za patogenezę zmian płucnych w przebiegu CVID mogą odpowiadać również nadkażenia wirusem HHV8, który jednocześnie usposabia do rozwoju rozrostów nowotworowych wywodzących się z układu chłonnego [20]. Objawy ze strony przewodu pokarmowego Niespecyficzne objawy, mogące sugerować nietolerancję pokarmową stwierdza się u niemal co czwartego chorego na CVID [21]. Dokładne badania wykazują najczęściej schorzenia z grupy nieswoistych zapaleń jelit, chorobę przypominającą celiakię z obecnością spłaszczonych kosmków jelitowych, hiperplazję tkanki limfoidalnej, zaburzenia wchłaniania o nieokreślonej etiologii czy nowotwory. Najczęstszym objawem tych patologii jest biegunka, zaburzenia wchłaniania, niedobory witamin, dyselektrolitemia oraz utrata masy ciała [22]. Badania bioptatów pobranych z przewodu pokarmowego 5/7
6 chorych na CVID wskazują u niemal połowy badanych na zaburzenia komórkowe obniżone odsetki komórek plazmatycznych oraz agregaty tkanki limfoidalnej [23]. Dodatkowo wzmożona apoptoza w obrębie nabłonka jelitowego upośledza jego funkcję absorpcyjną. Wykazano również związek niskich wartości limfocytów B pamięci i komórek CD19+ o fenotypie CD27+ IgD- IgM- z podatnością na rozwój zaburzeń wchłaniania oraz przewlekłej biegunki [18]. Objawy skórne będące wykładnikiem chorób autoimmunizacyjnych U 25% chorych na CVID stwierdza się dolegliwości będące wykładnikiem schorzeń autoimmunizacyjnych. Najczęściej w tej grupie chorych występuje anemia hemolityczna i trombocytopenia, reumatoidalne zapalenie stawów oraz niedokrwistość Addisona- Biermera [24]. Odchylenia w zakresie układu krwiotwórczego mogą nasuwać podejrzenie rozwinięcia się u chorego cytopenii polekowych, będących przykładem reakcji nadwrażliwości typu II. Badanie przeprowadzone wśród 326 pacjentów z CVID ujawniło, że u 11% wystąpił epizod immunologicznej plamicy małopłytkowej (ang. immune thrombocytopenic purpura - ITP), autoimmunologicznej anemii hemolitycznej (ang. autoimmune hemolytic anemia - AIHA) lub zespół Evansa, przebiegający z niedokrwistością, małopłytkowością i granulocytopenią [24]. Manifestacje niedokrwistości ze strony skóry obejmują jej szorstkość, zanik brodawek, wypadanie włosów, świąd skóry. ITP objawia się głównie wybroczynami na skórze, skłonnością do siniaczenia oraz krwawień. U chorych na CVID, na ogół kilka lat przed rozpoznaniem, można spotkać się również z objawami tocznia rumieniowatego układowego (ang. systemic lupus erythematosus - SLE), które obejmują zmiany skórne typu rumienia (często w kształcie motyla na twarzy), zmiany skórne rumieniowo-bliznowaciejące (rumień krążkowy - typ DLE), nadwrażliwość na światło słoneczne oraz nadżerki w jamie ustnej. Pacjenci mogą zgłaszać ponadto pojawienie się nacieków ziarniniakowych, nieserowaciejących w obrębie skóry, a badanie tomografii komputerowej może wykazać ich obecność również w narządach wewnętrznych takich, jak płuca, węzły chłonne, wątroba, śledziona czy mózg [26]. Przyczyny rozwoju chorób ziarniniakowych upatruje się w polimorfizmie TNF (ang. tumor necrosis factor, czynnik martwicy nowotworu) oraz zmienionej reaktywności limfocytów T CD8+ na zakażenie wirusem cytomegalii [27]. Choroby alergiczne u pacjentów z CVID Problem chorób alergicznych w przebiegu CVID jest zagadnieniem złożonym i niedokładnie poznanym. Wiadomym jest, że choroby takie jak alergiczny nieżyt nosa, astma lub schorzenia je przypominające obserwuje się u około 1/3 osób z CVID [4]. Jednak ustalenie rozpoznania wymaga szczegółowej diagnostyki i przysparza niemałych trudności w tej grupie pacjentów. W jednym z badań wykazano, że niektóre osoby z CVID, zgłaszające objawy sugerujące astmę, cechowały się niskimi lub nieoznaczalnymi poziomami całkowitej IgE, ujemnymi wynikami testów in vitro w kierunku alergenowoswoistych IgE oraz niewłaściwą reakcją na testy prowokacji oskrzelowej. Agondi i wsp. wykazali, że astma wśród badanych ponad 60 chorych na CVID została potwierdzona u 14,5%, atopia dotknęła niemal 10%, a astma atopowa potwierdzona została u 6,4%. Należy pamiętać, że testy in vitro, mające na celu ocenę swoistych IgE często nie wykazują odchyleń od stanu prawidłowego [28]. Z uwagi na niewielką liczbę 6/7
7 opublikowanych doniesień wskazane jest przeprowadzenie wieloośrodkowego badania w kierunku różnych postaci alergii wśród osób cierpiących na CVID. Enigmatyczność objawów pospolitego zmiennego niedoboru odporności skłania z kolei do poszukiwania wśród alergików osób z z tym zespołem (Tabela 2). TABELA 2 Objawy CVID mogące sugerować choroby z nadwrażliwości Objawy CVID Schorzenie z nadwrażliwości bakteryjne / wirusowe / grzybicze zapalenia płuc i oskrzeli astma przewlekłe lub nawracające zapalenie zatok obocznych nosa alergiczny nieżyt nosa nawracające bakteryjne lub wirusowe zapalenie spojówek alergiczne zapalenie spojówek manifestacje skórne chorób autoimmunizacyjnych, choroby ziarniniakowe atopowe zapalenie skóry, cytopenie polekowe zaburzenie żołądkowo-jelitowe alergia pokarmowe Pracę nadesłano Zaakceptowano do druku Piśmiennictwo dostępne w redakcji Zamknij Drukuj 7/7
Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński. lek. med. Ewelina Grywalska. ALERGIA kwartalnik dla lekarzy
manifestacje płucne, skórne i pokarmowe CVID autor(); Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński lek. med. Ewelina Grywalska Katedra i Zakład Immunologii Klinicznej UM w Lublinie Kierownik: Prof. dr hab. n.
Poradnia Immunologiczna
Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje
Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.
Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie
1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna
Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć Seminaria 1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna Ludzki układ odpornościowy Składowe i mechanizmy odporności wrodzonej Składowe i mechanizmy odpowiedzi
Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 12 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4,
Choroby układu oddechowego wśród mieszkańców powiatu ostrołęckiego
Choroby układu oddechowego wśród mieszkańców powiatu ostrołęckiego Podczas akcji przebadano 4400 osób. Na badania rozszerzone skierowano ok. 950 osób. Do tej pory przebadano prawie 600 osób. W wyniku pogłębionych
Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,
Czy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec
Czy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce-Zdroju Epidemiologia Zakażenia
Zapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Kod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6. Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań
Kod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6 Nazwa przedmiotu: Immunopatologia Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań Osoba odpowiedzialna za przedmiot:
pteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Szczepienia w stanach zaburzonej odporności kiedy warto szczepić
Szczepienia w stanach zaburzonej odporności kiedy warto szczepić Sympozjum Szczepienia Ochronne Warszawa, 27.04. 2018 14:55 15:15 Profesor Ewa Bernatowska Klinika Immunologii Instytut Pomnik Centrum Zdrowia,
Diagnostyka zakażeń EBV
Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne
3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII
3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, charakteryzującą się nawracającymi atakami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu, których częstotliwość
Nowotwory układu chłonnego
Nowotwory układu chłonnego Redakcja: Krzysztof Warzocha, Monika Prochorec-Sobieszek, Ewa Lech-Marańda Zespół autorski: Sebastian Giebel, Krzysztof Jamroziak, Przemysław Juszczyński, Ewa Kalinka-Warzocha,
Wysypka i objawy wielonarządowe
Wysypka i objawy wielonarządowe Sytuacja kliniczna 2 Jak oceniasz postępowanie lekarza? A) Bez badań dodatkowych nie zdecydowałbym się na leczenie B) Badanie algorytmem Centora uzasadniało takie postępowanie
AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune
AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune (D)eficiency (S)yndrome. Przyczyny zakażenia AIDS Czynnikiem
Wyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski
III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca
Regina B.Podlasin Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Regina B.Podlasin Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie http://www.ptnaids.pl/ Gorączka, zapalenie gardła, powiększenie węzłów chłonnych Zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV) = mononukleoza zakaźna Zakażenie
Gdańsk 10.10.2015 r.
Celiakia- czy nadążamy za zmieniającymi się rekomendacjami Gdańsk 10.10.2015 r. prof. dr hab. n. med. Barbara Kamińska Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Układ krwiotwórczy WYWIAD. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska
Układ krwiotwórczy WYWIAD Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska Początek wywiadu ogólnie / zawsze Przebyte choroby (Czy była Pani wcześniej w szpitalu?
Jesteśmy tym czym oddychamy?
Jesteśmy tym czym oddychamy? Jak działają płuca Najczęstsze choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP ANATOMIA UKŁADU
Astma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce.
Astma oskrzelowa Astma jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym biorą udział liczne komórki, a przede wszystkim : mastocyty ( komórki tuczne ), eozynofile i limfocyty T. U osób podatnych
KOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA NAD PACJENTEM Z ALERGIĄ LECZONYM IMMUNOTERAPIĄ
KOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA NAD PACJENTEM Z ALERGIĄ LECZONYM IMMUNOTERAPIĄ Charakterystyka problemu zdrowotnego Alergia uznawana jest za chorobę cywilizacyjną XX wieku. W wielu obserwacjach
Spis tre 1. Podstawy immunologii 11 2. Mechanizmy immunopatologiczne 61
Spis treści Przedmowa do wydania polskiego 6 Przedmowa do wydania pierwszego oryginalnego 6 Przedmowa do wydania drugiego oryginalnego 7 Przedmowa do wydania drugiego oryginalnego zmienionego i uaktualnionego
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 25 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Pierwotne i wtórne niedobory odporności-praktyczne aspekty diagnostyki i terapii dla lekarzy
Pierwotne i wtórne niedobory odporności-praktyczne aspekty diagnostyki i terapii dla lekarzy Mechanizmy nieswoistej (wrodzonej) odpowiedzi immunologicznej Bariera śluzówkowo-skórna i składniki wydzielin
Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia
Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia 21.02. Wprowadzeniedozag adnieńzwiązanychzi mmunologią, krótka historiaimmunologii, rozwójukładuimmun ologicznego. 19.02. 20.02. Wprowadzenie do zagadnień z immunologii.
Część praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I
Ćwiczenie 1 Część teoretyczna: Budowa i funkcje układu odpornościowego 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego.
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Spis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins
Spis treści Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware 1 Badanie układu krążenia 2 2 Badania dodatkowe stosowane w chorobach układu krążenia 8 3 Leczenie zastoinowej niewydolności serca 29 4 Zaburzenia
Epidemiologia chorób alergicznych u pacjentów starszych wyzwaniem medycyny XXI wieku
Epidemiologia chorób alergicznych u pacjentów starszych wyzwaniem medycyny XXI wieku dr hab. n. med. Andrzej Bożek 1,2 lek. Krzysztof Kołodziejczyk 2 1 Katedra i Kliniczny Oddział Chorób Wewnętrznych,
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
skazy sarkoidalnej zmieniona odpowiedź immunologiczna typu komórkowego na antygen (pyłki sosny, kompleksy immunologiczne, talk, aluminium, beryl)
skazy sarkoidalnej zmieniona odpowiedź immunologiczna typu komórkowego na antygen (pyłki sosny, kompleksy immunologiczne, talk, aluminium, beryl) genetyczna związek HLA-B8 z zapaleniem stawów, rumieniem
TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII PIELĘGNIARSTWO
TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII PIELĘGNIARSTWO 2016-2017 WYKŁAD NR 1 6. X. 2016 I Wprowadzenie do patofizjologii 1. Pojęcia: zdrowie, choroba, etiologia, patogeneza, symptomatologia 2. Etapy i klasyfikacja
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. Bendamustine Kabi, 2,5 mg/ml, proszek do sporządzania koncentratu roztworu do infuzji
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Bendamustine Kabi, 2,5 mg/ml, proszek do sporządzania koncentratu roztworu do infuzji Bendamustini hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się
Aneks II Zmiany w drukach informacyjnych produktów leczniczych zarejestrowanych w procedurze narodowej
Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną immunoglobulinę anty-t limfocytarną pochodzenia króliczego stosowaną u ludzi [rabbit anti-human thymocyte] (proszek
NIEDOBORY ODPORNOŚCI A ZABURZENIA ŻOŁĄDKOWO-JELITOWE
PIERWOTNE NIEDOBORY ODPORNOŚCI PNO A ZABURZENIA ŻOŁĄDKOWO-JELITOWE NIEDOBORY ODPORNOŚCI A ZABURZENIA ŻOŁĄDKOWO-JELITOWE 1 PIERWOTNE NIEDOBORY ODPORNOŚCI SKRÓTY 6-MP AR AZA CGD 6-merkaptopuryna Choroba
Układ krwiotwórczy BADANIE PRZEDMIOTOWE. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek.
Układ krwiotwórczy BADANIE PRZEDMIOTOWE Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska Jakie objawy mogą towarzyszyć chorobom krwi? Jakie objawy mogą towarzyszyć
BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO
BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO 1. Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) Podstawowym sposobem uzyskania próbki do badania płynu mózgowo rdzeniowego jest punkcja lędźwiowa. Nakłucie lędźwiowe przeprowadza
Wirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby
LECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZIARNINIAKOWATOŚCI Z ZAPALENIEM NACZYŃ (GPA) LUB MIKROSKOPOWEGO ZAPALENIA NACZYŃ (MPA) (ICD-10 M31.3, M 31.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 764 Poz. 86 Załącznik B.75. LECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZIARNINIAKOWATOŚCI Z ZAPALENIEM NACZYŃ (GPA) LUB MIKROSKOPOWEGO ZAPALENIA NACZYŃ (MPA) (ICD-10 M31.3, M 31.8) ŚWIADCZENIOBIORCY
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu
Dz.U.06.79.556 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu Na podstawie art. 12 ust. 6 ustawy z dnia 1 lipca 2005
Spis Treści. Przedmowa... 11
Spis Treści Przedmowa................................................ 11 Rozdział 1 Wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii jamy ustnej Maria Anna Nowakowska.................................. 13 1.1.
Podstawy immunologii. Odporność. Odporność nabyta. nieswoista. swoista
Podstawy immunologii dr n. med. Jolanta Meller Odporność nieswoista mechanizmy obronne skóry i błon śluzowych substancje biologicznie czynne: interferon, lizozym, dopełniacz leukocyty (fagocyty) swoista
LECZENIE INHIBITORAMI TNF ALFA ŚWIADCZENIOBIORCÓW Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M 45)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 615 Poz. 27 Załącznik B.36. LECZENIE INHIBITORAMI TNF ALFA ŚWIADCZENIOBIORCÓW Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M
w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
NON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII FIZJOTERAPIA
TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII FIZJOTERAPIA 2017-2018 Prof. dr hab. med. Jolanta Jaworek Środa 14.00-16.30 WYKŁAD NR 1-25.X.2017 1. Niewydolność krążenia pochodzenia sercowego: definicja, epidemiologia,
4. Wyniki streszczenie Komunikat
4. Wyniki streszczenie Komunikat Aby przygotować powyższe zestawienia objęliśmy programem ponad 22.700 osób w 9 regionach kraju, z czego prawie ¼ przeszła szczegółowe badania lekarskie. Program ten jest
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Walczymy z rakiem buuu rakiem! Pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka
Walczymy z rakiem buuu rakiem! Pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka Drodzy Rodzice! W ostatnich latach wyleczalność nowotworów u dzieci i młodzieży wzrosła aż do 70-80%, a w przypadku ostrej
LECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZIARNINIAKOWATOŚCI Z ZAPALENIEM NACZYŃ (GPA) LUB MIKROSKOPOWEGO ZAPALENIA NACZYŃ (MPA) (ICD-10 M31.3, M 31.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 765 Poz. 42 Załącznik B.75. LECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZIARNINIAKOWATOŚCI Z ZAPALENIEM NACZYŃ (GPA) LUB MIKROSKOPOWEGO ZAPALENIA NACZYŃ (MPA) (ICD-10 M31.3, M 31.8) ŚWIADCZENIOBIORCY
USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
SZCZEPIENIA OCHRONNE U DOROSŁYCH lek. Kamil Chudziński Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CSK MSW w Warszawie 10.11.2015 Szczepionki Zabite lub żywe, ale odzjadliwione drobnoustroje/toksyny +
KEYTRUDA (pembrolizumab)
Poradnik dotyczący leku KEYTRUDA (pembrolizumab) Informacja dla Pacjentów Niniejszy produkt leczniczy będzie dodatkowo monitorowany. Umożliwi to szybkie zidentyfikowanie nowych informacji o bezpieczeństwie.
NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA
NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA Nietolerancja i alergia pokarmowa to dwie mylone ze sobą reakcje organizmu na pokarmy, które dla zdrowych osób są nieszkodliwe. Nietolerancja pokarmowa w objawach przypomina
Dlaczego płuca chorują?
Dlaczego płuca chorują? Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP Budowa płuc Płuca to parzysty narząd o budowie pęcherzykowatej
Anna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Gluten. Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem. dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl
Gluten Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl Spis treści 1. Wstęp 2. Podział chorób związanych z glutenem 3. Jaka jest różnica pomiędzy
Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi
Choroby układu nerwowego 1 Zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym * X 2 Choroby nerwów obwodowych X 3 Choroby mięśni X 4 Zaburzenia równowagi X 5 Guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni X 6
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Omnisolvan przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Omnisolvan przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Nadmierne wydzielanie śluzu w drogach
Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Dobenox przeznaczone do publicznej wiadomości.
VI.2 Plan Zarządzania Ryzykiem dla produktów kwalifikowanych jako "Well established use" zawierających Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Dobenox przeznaczone do publicznej
MAM HAKA NA CHŁONIAKA
MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki
Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek
Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek Krzysztof Letachowicz Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Kierownik: Prof. dr hab. Marian Klinger Cewkowo-śródmiąższowe
Niedokrwistość normocytarna
Dominika Dąbrowska Interpretacja badań laboratoryjnych III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Niedokrwistość normocytarna NIedokrwistość normocytarna Hemoglobina - normy, przelicznik Kobiety
Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości
Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości Omówienie rozpowszechnienia choroby Rosnąca oczekiwana długość życia i starzejące się społeczeństwo
CHOROBY ROZROSTOWE UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO BIAŁACZKI WIEKU DZIECIĘCEGO
CHOROBY ROZROSTOWE UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO BIAŁACZKI WIEKU DZIECIĘCEGO ZWIĘKSZONE RYZYKO WYSTĄPIENIA BIAŁACZKI Zakażenia wirusowe Promieniowanie jonizujące Związki chemiczne (benzen- ANLL) Środki alkilujące
Programy Terapeutyczne 2007 Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna u dzieci. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA U DZIECI
Programy Terapeutyczne 27 do zarządzenia Nr 12/27 Prezesa NFZ Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA U DZIECI ICD-1 K Choroba Leśniowskiego -Crohna [odcinkowe zapalenie jelita] Dziedzina
HIV/AIDS Jacek Juszczyk 0
HIV/AIDS Jacek Juszczyk 0 HIV/AIDS/Polska Od 1985 r. 16 tys. zakażeń HIV (co 4-ta osoba - kobieta) Rzeczywista ciemna liczba: 25 30 tysięcy AIDS rozpoznano u ~ 2500 osób Zakażenie HIV (także już z AIDS)
LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2)
Załącznik B.71. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji: 1) Do programu kwalifikowani są dorośli świadczeniobiorcy
Aktualne zasady diagnostyki i leczenia chorób zapalnych jelit
Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Odział Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii Al. Dzieci Polskich 20, 04-730, Warszawa Aktualne zasady diagnostyki i leczenia chorób zapalnych
Echinacea-ratiopharm MAX, tabletki, 100 mg. Echinacea purpurea herbae succus siccum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Echinacea-ratiopharm MAX, tabletki, 100 mg Echinacea purpurea herbae succus siccum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem
Wiedzy jak na lekarstwo! Czyli Polacy o chorobach autoimmunologicznych.
Warszawa, dn. 26.08.2013 Informacja prasowa Wiedzy jak na lekarstwo! Czyli Polacy o chorobach autoimmunologicznych. Aż 75% Polaków nie wie, czym są choroby autoimmunologiczne. Tylko niewielki odsetek badanych
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 20/2014 z dnia 7 stycznia 2014 r. o projekcie programu Program skutecznego zwalczania infekcji poprzez szybkie
Program Profilaktyki Zdrowotnej
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr IX/56/2011 Program Profilaktyki Zdrowotnej Realizowany w roku 2011 pod nazwą Badania wad postawy wśród dzieci klas pierwszych szkół podstawowych miasta Tczewa w ramach programu
INTESTA jedyny. oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej
INTESTA jedyny oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej Dlaczego INTESTA? kwas masłowy jest podstawowym materiałem energetycznym dla nabłonka przewodu pokarmowego, zastosowanie,
Oferta diagnostyczna Instytutu Mikroekologii. Mgr Małgorzata Drobczyńska Instytut Mikroekologii Ul. Sielska 10 60-129 Poznań
Oferta diagnostyczna Instytutu Mikroekologii Mgr Małgorzata Drobczyńska Instytut Mikroekologii Ul. Sielska 10 60-129 Poznań INSTYTUT MIKROEKOLOGII Najnowocześniejsza diagnostyka medyczna w leczeniu przewlekłych
Piątek. 9:20 9:40 Śródmiąższowe włóknienia płuc w badaniu mikroskopowym prof. Renata Langfort
Program 9 lutego Piątek 8:30 9:50 Sesja I: Śródmiąższowe włóknienie płuc, część I 8:30 8:40 Śródmiąższowe choroby płuc prowadzące do włóknienia - wprowadzenie 8:40 9:00 Włóknienie płuc w przebiegu różnych
Immunologia komórkowa
Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,
Szczepienia ochronne. Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak
Szczepienia ochronne Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Szczepienie (profilaktyka czynna) Podanie całego
Wirusy oddechowe jako czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych
Wirusy oddechowe jako czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych LEK MED. JOLANTA KLUZ-ZAWADZKA WIRUSY ODDECHOWE : Określenie kliniczne, związane z umiejscowieniem objawów zakażenia i drogą jego szerzenia
Jedna bakteria, wiele chorób
Jedna bakteria, wiele chorób prof. dr hab. med. Jacek Wysocki dr n. med. Ilona Małecka Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Specjalistyczny
LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY A. Leczenie infliksymabem 1. Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna (chlc)
Działania niepożądane radioterapii
Działania niepożądane radioterapii Powikłania po radioterapii dzielimy na wczesne i późne. Powikłania wczesne ostre występują w trakcie leczenia i do 3 miesięcy po jego zakończeniu. Ostry odczyn popromienny
LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2)
Załącznik B.71. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji: 1) Do programu kwalifikowani są dorośli świadczeniobiorcy
Kliniczne cechy zaburzeń układu immunologicznego
Kliniczne cechy zaburzeń układu immunologicznego Prof. zwycz. dr hab. Maria Korzon Polskie Towarzystwo Pediatryczne jest patronem sekcji Pediatria w serwisie Akademia-Heel Z aburzenia systemu odporności
LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W
Postępowanie w zakażeniach układu oddechowego
Postępowanie w zakażeniach układu oddechowego Etiologia Wirusy; Rinowirusy; Adenowirusy; Koronawirusy; Wirusy grypy i paragrypy; Wirus RS; Enterowirusy ; Etiologia Bakterie Streptococcus pneumoniae Haemophilus
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Dermatologia i wenerologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Dermatologia i wenerologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Choroby wewnętrzne - pulmonologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - pulmonologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - pulmonologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-P Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek
Aneks III. Zmiany, które należy wprowadzić w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany, które należy wprowadzić w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Ta Charakterystyka Produktu Leczniczego, oznakowanie opakowań i ulotka
PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE
PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE Koordynator profilaktyki : mgr piel. Anna Karczewska CELE: zwiększanie świadomości pacjenta na temat szczepionek przeciwko grypie zapobieganie zachorowań na grypę zapobieganie
LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2)
Załącznik B.71. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji: 1) Do programu kwalifikowani są dorośli świadczeniobiorcy
PRESYMPOZJUM Expert Meeting Spotkanie naukowe. SALA WISŁA Rola flory bakteryjnej w rozwoju astmy i innych chorób alergicznych
Środa, 21 września 2016 r. 12.00 19.30 PRESYMPOZJUM Expert Meeting Spotkanie naukowe 19.30 20.30 WYKŁAD INAUGURACYJNY Rola flory bakteryjnej w rozwoju astmy i innych chorób alergicznych Wykład organizowany
KEYTRUDA (pembrolizumab)
Poradnik dotyczący leku KEYTRUDA (pembrolizumab) Informacja dla Pacjentów Niniejszy produkt leczniczy będzie dodatkowo monitorowany. Umożliwi to szybkie zidentyfikowanie nowych informacji o bezpieczeństwie.