Prelekcja dla rodziców na temat «Skuteczne metody wychowawcze» na podstawie książki «Kiedy pozwolić? Kiedy zabronić?»

Transkrypt

1 Literka.pl Prelekcja dla rodziców na temat «Skuteczne metody wychowawcze» na podstawie książki «Kiedy pozwolić? Kiedy zabronić?» Data dodania: :27:03 Pragnę podzielić się z Państwem referatem, który opracowałam dla rodziców moich uczniów. Jest jedną z wartościowszych publikacji na temat wychowania. Prelekcja dla rodziców na temat skutecznych metod wychowawczych na podstawie książki «Kiedy pozwolić? Kiedy zabronić?» Pragnę przybliżyć Państwu skuteczne metody wychowawcze sprawdzone i stosowane przez wielu terapeutów i rodziców, opisane przez Roberta MacKenzie. Będzie to przede wszystkim zasygnalizowanie najważniejszych technik opisanych w tej wspaniałej książce. Gorąco zachęcam do przeczytania jej w całości. Metody stosowane przez rodziców mających trudności wychowawcze są różne (od przyzwalania na wszystko do surowego karania), wszystkich jednak łączy wspólna cecha: problemy z wytyczaniem granic. A właśnie to wytyczanie granic jest procesem, w którym rodzice uczą dzieci zasad obowiązujących w rodzinie, społeczeństwie, kulturze. Dzieci potrzebują jasnych komunikatów na temat naszych zasad i oczekiwań. To od nas zależy, czy dostarczymy im niezbędnych informacji. Przykład: s. 17 Po czym dzieci poznają, jaką mają siłę i kontrolę sytuacji w relacjach z dorosłymi? Często tego nie wiedzą, ale po prostu «idą na całość», robią wszystko, na co mają ochotę i obserwują efekty. Badają i testują dorosłych. W zależności od wzorów przejętych od naszych rodziców lub na zasadzie przeciwieństwa stosujemy różne podejścia wychowawcze. Autor opisuje trzy: restrykcyjne granice bez wolności, przyzwalające wolność bez granic i demokratyczne wolność w ramach granic. Dwie pierwsze metody są nieskuteczne i nie uczą odpowiedzialności. Skuteczne wychowanie dziecka wymaga równowagi między stanowczością a szacunkiem. Podejście restrykcyjne jest stanowcze, lecz brak mu szacunku. Podejście przyzwalające reprezentuje drugą skrajność szanuje dziecko, lecz brak mu stanowczości. Jako metoda, postawa przyzwalająca jest zdecydowanie gorsza od restrykcyjnej. Natomiast podejście demokratyczne, i nie chodzi tu o podejmowanie decyzji większością głosów lub rozwiązywanie problemów na drodze kompromisu, powstrzymuje niepożądane zachowanie dziecka, uczy je odpowiedzialności i zasad. Termin «demokracja» odnosi się do sposobu, w jakim wytyczane są granice. W jaki sposób dzieci uczą się zasad rodziców? Krótko mówiąc na konkretach. Kiedy prosimy dzieci, aby przestały zachowywać się nieodpowiednio, rzadko reagują pytaniami: Właściwie, jaką ty masz władzę? Skąd mam wiedzieć, że mówisz poważnie? Zazwyczaj robią to, czego im zabroniliśmy, i czekają, co się wydarzy. Takie zachowanie autor nazywa testowaniem granic. Wszystkie dzieci

2 sprawdzają, lecz nie wszystkie robią to tak samo. Uległe dzieci rzadko testują, bo chcą sprawić przyjemność rodzicom, natomiast dzieci o silnej osobowości prowadzą badania w sposób agresywny. Potrzebują wielu sygnałów, by przekonać się do przestrzegania naszych zasad. Wpajanie zasad jest proste, kiedy używamy słów i skutecznych działań, przykład s. 73. Kiedy to, co mówimy, pozostaje w zgodzie z tym, co robimy, dzieci nabierają zaufania do naszych słów i uczą się stojących za nimi zasad. Bardzo ważne i skuteczne są stałe granice typu: Natychmiast przestańcie się bić! Nie jedz lodów na patyku w dużym pokoju! Pozbieraj klocki i schowaj je do pudełka! Najpierw odrabiasz zadania, a potem oglądasz telewizję, itp. Słowa są pierwszą częścią całościowego przekazu. W wielu wypadkach mogą okazać się wystarczające, jednak nawet najwyraźniejszy komunikat werbalny będzie nieskuteczny, jeśli nie poprzemy słów czynami typu: -wprowadzenie konsekwencji w formie przerwy (odizolowania) w stosunku do dziecka, które bije inne dzieci, -zabranie loda na patyku dziecku, które ignoruje naszą prośbę, -zabranie dziecku na kilka dni klocków, jeśli nie posprząta ich po sobie, -wyłączenie telewizora, jeśli zadania nieodrobione. Niektórzy rodzice stosują granice ruchome (kiedy «nie» znaczy «tak», «czasem» lub «może»). Granice te prowokują do sprawdzania możliwości ich przekroczenia i nieposłuszeństwa. Zacytuję przykłady pytań i odpowiedzi dotyczących stałych i ruchomych granic: 1. s Rodzinny taniec Niemal każda rodzina funkcjonująca w ramach niejasnych lub nieskutecznych granic wypracowuje swój specyficzny taniec błędnej komunikacji. Następnie jest on stale powtarzany w sytuacjach konfliktowych. Jako nieskuteczny wzorzec rozwiązywania problemów prowadzi do eskalacji konfliktów i próby sił. Kiedy wytyczamy wyraźną granicę, a nasze dzieci nie reagują zgodnie z oczekiwaniami lub wyłączają się musimy zastosować procedurę upewniania się zadając jedno z pytań: Czy zrozumiałeś to, co powiedziałam? Co usłyszałeś? lub Powtórz, co do ciebie mówiłam. Kolejną metodą przerywania tańca jest technika przecięcia. Przecięcie kończy kłótnię, targowanie się lub inną formę słownej potyczki określając konsekwencje, które nastąpią, jeżeli będzie ona trwać nadal. Natomiast w sytuacji gniewu lub zdenerwowania należy oddzielić się od swojego dziecka, mówiąc Myślę, że oboje potrzebujemy czasu, aby ochłonąć. Zaczekaj na mnie w twoim pokoju. Przerwa powinna trwać od 5 do 20 minut. Technika ochłonięcia jest często najlepszym rozwiązaniem, aby gniew nie zamienił się w przemoc. Uczenie umiejętności rozwiązywania problemów Czego pragniemy nauczyć nasze dzieci? Podejmowania lepszych decyzji, właściwego zachowania, współpracy i samodzielności; pragniemy też nauczyć je rozwiązywania problemów. Ważną rolę odegrają tutaj zachęcające komunikaty i wyraźne granice.

3 Przykład takich komunikatów: Podoba mi się, jak ładnie sobie z tym poradziłaś. Niezła robota. Wiedziałam, że mogę na ciebie liczyć. Nasze słowa wspomagają proces uczenia się, jednak samo dostarczenie informacji nie zawsze wystarcza. Dzieci potrzebują ćwiczeń i dodatkowych wskazówek oraz przykładów właściwego zachowania. Potrzebują więcej treningu. Przykłady s i s.160. Wyciąganie konsekwencji Konsekwencje są potężnym narzędziem, przydatnym w procesie wychowania. Jest to druga część komunikatu wytyczającego granice. Konsekwencje powstrzymują niewłaściwe zachowanie, przekazują jasno określone komunikaty dotyczące naszych zasad i oczekiwań oraz uczą dzieci odpowiedzialności za własne postępowanie. Rodzice mają znacznie więcej możliwości w tym zakresie niż nauczyciele. Aby wyciąganie konsekwencji było skuteczne powinniśmy działać w sposób demokratyczny, a nasze konsekwencje winny cechować: natychmiastowość, spójność, logiczny związek z niewłaściwym zachowaniem i czyste konto dziecka. Przykłady s Logiczne konsekwencje w odróżnieniu od naturalnych są wyznaczane przez rodzica i wiążą się logicznie z daną sytuacją lub niewłaściwym zachowaniem. Oto kilka możliwości zastosowania logicznych konsekwencji: 1. Bałaganienie. Logiczną konsekwencją jest sprzątnięcie bałaganu. 2. Destrukcyjne zachowanie. Logiczna konsekwencja to naprawienie lub zapłata za zniszczony przedmiot. 3. Niewłaściwe korzystanie z przywilejów lub ich nadużywanie. Logiczną konsekwencją jest tymczasowa utrata lub modyfikacja przywileju. Sytuacje, w których można wykorzystać naturalne konsekwencje: Kiedy zabawki lub ubrania zostają zniszczone, zgubione lub skradzione z powodu nieuwagi, niewłaściwego używania lub braku odpowiedzialności nie naprawiaj ani nie odkupuj zniszczonego przedmiotu, przynajmniej przez jakiś czas, aby dziecko mogło odczuć jego stratę. Kiedy dzieci nabierają nawyku zapominania, nie przypominaj im ani nie zdejmuj z nich odpowiedzialności, robiąc za nie to, co powinny zrobić same. Kiedy dzieci nie wywiązują się ze swoich obowiązków, pozwól im doświadczyć skutków na własnej skórze, przykład s Co robić jeśli konsekwencje nie odnoszą zamierzonego skutku? Cytat pytania rodziców dotyczące logicznych konsekwencji s Jako jedna z logicznych konsekwencji może być zastosowana procedura przerwy. Przerwa wysyła dzieciom wszystkie potrzebne komunikaty, aby osiągnąć cel wychowawczy. Musi być jednak prawidłowo wykorzystana. Niestety restrykcyjni rodzice używają jej jako wyroku więzienia, mającego zmusić dzieci do poddania się. Z kolei przyzwalający rodzice pozostawiają dziecku pełną swobodę decydowania o czasie jej trwania, a nawet o tym, czy w ogóle zostanie wprowadzona.

4 Jeśli ktoś z Państwa chciałby zastosować nowe techniki wychowawcze, to zachęcam do przeczytania w całości tej książki, gdyż znajdują się w niej szczegółowe wskazówki do wprowadzania zmian. Na wszystko potrzeba czasu i proszę nie zrażać się początkowymi niepowodzeniami. Według praktyki autora co najmniej 8 tygodni potrwa, zanim dzieci przestaną testować słowa rodziców. Ale warto podjąć ten trud, aby kiedyś mieć satysfakcję, że dobrze wychowaliśmy dziecko. Załącznik Robert J. MacKenzie Kiedy pozwolić? kiedy zabronić? 1. Schemat podejścia demokratycznego Przekonania rodziców Dzieci są zdolne do rozwiązywania problemów na własną rękę. Dzieci powinny mieć możliwość wyboru oraz uczenia się poprzez konsekwencje tych wyborów. Władza i kontrola sytuacji Proces rozwiązywania problemów Skutecznym sposobem motywowania do współpracy jest zachęta. Dzieci otrzymują tyle władzy i kontroli, by potrafiły sobie z nimi poradzić. Oparty na współpracy i wzajemnym szacunku. Strategia bez przegranych. Czego uczą się dzieci? Dzieci są aktywnymi uczestnikami procesu rozwiązywania problemów. Odpowiedzialności. Współpracy. Niezależności. Szacunku dla zasad i autorytetów. Jak dzieci reagują? Samokontroli. Więcej współpracy. Mniej sprawdzania granic. Samodzielne rozwiązywanie problemów. Poważnie traktują słowa rodziców.

5 Uczenie umiejętności rozwiązywania problemów 1. Dawanie przykładu właściwego zachowania. 2. «Spróbuj jeszcze raz» (dziecko otrzymuje drugą szansę). 3. Ograniczony wybór (z 2-3 możliwości dziecko wybiera jedną ) 4. W przypadku współpracy pochwała. Przy braku współpracy zapowiedziane konsekwencje. Kiedy wprowadzać przerwy? 1. Kiedy dziecko testuje twoje granice. 2. Kiedy dziecko zachowuje się bez szacunku. 3. Kiedy dziecko zachowuje się buntowniczo. 4. Dziecko zachowuje się agresywnie lub używa przemocy. 5. Dziecko ma napad gniewu. (Jeśli dziecko odmawia udania się na przerwę, zanosimy je lub prowadzimy w wyznaczone miejsce. Nie mówimy dziecku, że to za karę.) Wskazówki dotyczące stosowania przerwy 1. Przedstaw metodę dziecku zanim zaczniesz ją stosować. 2. Wybierz odpowiednie miejsce na przerwę. 3. Wykorzystaj kuchenny minutnik 4. W wypadku testowania granic wyznacz przerwę za pomocą ograniczonego wyboru. 5. Kiedy zasady zostały złamane, natychmiast wyznaczaj przerwę. 6. Po zakończeniu przerwy dziecko powinno mieć znów czyste konto. 7. Wprowadzaj przerwy tak często, jak będzie to potrzebne. Wyciąganie logicznych konsekwencji 1. Mów normalnym tonem. 2. Przedstaw dziecku ograniczony wybór, zanim zachowa się niewłaściwie. 3. Wyciągaj logiczne konsekwencje natychmiast po niewłaściwym zachowaniu. 4. Użyj kuchennego minutnika, kiedy dzieci guzdrzą się i zwlekają. 5. Wprowadzaj logiczne konsekwencje tak często, jak będzie to potrzebne. Obowiązki ośmio- i dziewięciolatków

6 1. Poprawne składanie serwetek i nakrywanie do stołu. 2. Mycie podłogi. 3. Samodzielna kąpiel. 4. Utrzymywanie czystości i porządku w szafach i szufladach. 5. Przebieranie się po powrocie ze szkoły bez przypominania. 6. Systematyczne odrabianie lekcji bez przypominania. 7. Chowanie wypranych ubrań do szafy. 8. Sprzątanie po zwierzętach na podwórku. 9. Czytanie prostych przepisów kucharskich i pomoc przy gotowaniu. 10. Zbieranie owoców z drzew. 11. Pomoc przy rozpalaniu ognia w kominku. 12. Pomoc przy malowaniu i drobnych pracach remontowych. 13. Karmienie młodszego rodzeństwa. 14. Odnoszenie brudnych ubrań do prania. 15. Samodzielne posługiwanie się drobnymi sprzętami elektrycznymi. 16. Samodzielne segregowanie i wyrzucanie śmieci. Opracowała Zuzanna Józefczyk Literka.pl Literka.pl