Dr Anna Kocoń. IUNG-PIB Puławy

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Dr Anna Kocoń. IUNG-PIB Puławy"

Daria Marek
6 lat temu
Przeglądów:

1 Dr Anna Kocoń IUNG-PIB Puławy

2 Główną przyczyną zanieczyszczenia ze źródeł rozproszonych wpływających na wspólnotowe wody są azotany pochodzenia rolniczego Państwa członkowskie wyznaczają strefy podatne na zanieczyszczenia azotanami i podejmują działania zmierzające do poprawy jakości wód Wody podziemne wszelkie wody znajdujące się pod powierzchnią ziemi w warstwie wodonośnej oraz w bezpośredniej styczności z gruntem

3 Procent z terytoriów Państw Członkowskich wyznaczonych jako strefy narażone Belgium Bulgaria Hungary France Czech Republic United Kingdom Slovakia Greece Sweden Latvia Italy Spain Estonia Cyprus Państwa członkowskie, które stosują programy działań dla całego terytorium kraju nie zostały uwzględnione (Niemcy, Dania, Irlandia, Austria, Finlandia) Romania Portugal Poland Źródło:KZGW

4 Wyznaczenie stref narażonych na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego w UE-27 DEPARTAMENT KLIKNIJ, ABY EDYTOWAĆ

HELCOM Komitet Helsiński (HELCOM) Organ zarządzający wdrażaniem Konwencji w sprawie ochrony środowiska naturalnego regionu Morza Bałtyckiego Podstawowe zadanie: ochrona środowiska morskiego Bałtyku

5 HELCOM Komitet Helsiński (HELCOM) Organ zarządzający wdrażaniem Konwencji w sprawie ochrony środowiska naturalnego regionu Morza Bałtyckiego Podstawowe zadanie: ochrona środowiska morskiego Bałtyku przed wszelkimi źródłami zanieczyszczeń pochodzenia lądowego 9 Państw Nadbałtyckich i Unia Europejska Międzynarodowa współpraca od 1974 r. (nowa Konwencja została podpisana w 1992 r.) Bałtycki Plan Działania - obecnie

6 Szczyt na rzecz Działań dla Morza Bałtyckiego Helsinki, Finlandia,10 lutego 2010 r.(przedstawiciele rządów) Konferencja Ministerialna HELCOM, Moskwa, Rosja, 20 maja 2010 r. Szczyt Bałtyckiego Forum Rozwoju oraz VIII Szczyt Rady Państw Morza Bałtyckiego, Wilno, Litwa, 1-2 czerwca 2010 r. Seminarium: Tworzenie polityki morskiej w oparciu o najlepszą dostępną wiedzę, Sztokholm, Szwecja, 25 sierpnia 2010 r. panele z udziałem naukowców i przedstawicieli państw.)

Podpisany przez ministerstwa środowiska 9 państw nadbałtyckich Celem jest zdecydowane ograniczenie zanieczyszczeń tego akwenu i przywrócenie dobrego stanu ekologicznego do roku 2021

7 Podpisany przez ministerstwa środowiska 9 państw nadbałtyckich Celem jest zdecydowane ograniczenie zanieczyszczeń tego akwenu i przywrócenie dobrego stanu ekologicznego do roku 2021 Komponenty programu: zapobieganie eutrofizacji, przeciwdziałanie zrzutom substancji niebezpiecznych, zapewnienie przyjaznego środowiska dla transportu morskiego, ochrona bioróżnorodności

8 Ograniczenie rocznej emisji azotu o 62.4 tys. ton i fosforu o ponad 8.7 tys. ton do roku 2021 Dopływ azotu do Morza Bałtyckiego z różnych źródeł tys. t rocznie Stan Razem Naturalne Obszarowe Punktowe Aktualnie Plan Redukcja 62 (43%) - 56 (60%) 6 (30%)

Głębokość 50-80 m Głębia Landsort - 459 m Pow. Bałtyku ok.

9 Głębokość m Głębia Landsort m Pow. Bałtyku ok. 0,415 mln km 2 Objętość wody km 3 Pow. zlewiska ok. 1,72 mln km 2 14 krajów 85 mln mieszkańców

10 Ładunki azotu i retencja [tony] DE DK EE FI LT*) LV*) PL RU*) SE Naturalne tło Odpływ obszarowy Zrzuty ze źródeł punktowych Retencja Całkowity ładunek (rzeki+obszary niemonitorowane)

11 Czwarte pod względem wielkości Zamieszkałe przez ponad 45% ogółu ludności Obejmuje ponad 50% użytków rolnych Zlewiska rosyjskie i fińskie o podobnej powierzchni są w ok. 60% pokryte lasami i wodami (jeziora), największe zlewisko szwedzkie w 25% pokrywają góry

13 Jednostkowe, na 1 ha i 1 mieszkańca, ładunki azotu odprowadzone do Bałtyku (HELCOM)

15 Wykorzystanie N% A BL DK FIN F D IRL I NL PL P S UK N UE15 Wykorzystanie azotu w wybranych krajach UE15 (OECD)

Zużycie nawozów azotowych Średnie plony zbóż (2008-2009) zachodniopomorskie 3,60 pomorskie 3,39 kujawsko-pomorskie 3,54 warmińsko-mazurskie 3,46 2,70 podlaskie lubuskie 3,12 wielkopolskie 3,48

17 Zużycie nawozów azotowych Średnie plony zbóż ( ) zachodniopomorskie 3,60 pomorskie 3,39 kujawsko-pomorskie 3,54 warmińsko-mazurskie 3,46 2,70 podlaskie lubuskie 3,12 wielkopolskie 3,48 mazowieckie 2,77 dolnośląskie 4,17 Polska 3,35 t/ha opolskie 5,04 3,62 2,97 śląskie łódzkie małopolskie 3,29 świętokrzyskie 2,98 lubelskie 3,18 podkarpackie 3,20 Ok. 2 t /ha ziarna - plon bez nawożenia

18 OECD EU - 15 Polska Niemcy Dania Szwecja Finlandia kg N/ha UR Lata Lata )

19 Losy niewykorzystanego azotu Obieg azotu w środowisku Zawartość azotu mineralnego w profilu glebowym jesienią Źródło:Fotyma

20 N P K Ca

21 r r.

22 Ok pkt. poboru wody

23 Udział próbek zanieczyszczonych i zagrożonych (> 40 mg NO3 * dm-3) jesienią

24 Procentowy udział próbek zanieczyszczonych i zagrożonych (> 40 mg NO3 * dm-3)

25 LUB LUS PDK SLS POM MAL ZAP SWT DLN OPL PDL MAZ LOD W KUJ WLP Po NO3 mg/dm wiosna r r r r. 20 0

26 kuj-pom łódzkie mazowieckie wielkopolskie Polska

27 Nmin DLN KUJ LUB LUS LOD MAL MAZ OPL PDK PDL POM SLS SWT WAM WLP ZAP Polska Nmin (kg/ha) jesień wiosna N-NO DLN KUJ LUB LUS LOD MAL MAZ OPL PDK PDL POM SLS SWT WAM WLP ZAP Polska jesień wiosna

28 NO3 mg/l R = 0.548

29 Obsada zwierząt (DJP/ 100 ha)

30 Zróżnicowanie bilansu azotu w Polsce wg województw w latach źródło: Kopiński 2007

31 Przeciętne stężenia NO3 w wodach zależności od kategorii gleby bardzo lekka lekka średnia ciężka _I 2008_II 2009_I 2009_II 2010_I 2010_II 2011_I 2011_II

32 Zużycie nawozów azotowych oraz efektywność wykorzystania azotu Średnia Średnia Rok 2007 z lat z lat Województwo ton N kg efektywność wykorzystania produkcja roślinna w j. ton N kg N/ha UR N/ha UR azotu (N) (%) zb./ha* Dolnośląskie , ,9 78,6 41,5 Kujawsko-Pomorskie , ,5 49,1 39,8 Lubelskie , ,4 58,1 32,6 Lubuskie , ,9 42,5 28,4 Łódzkie , ,5 44,2 29,6 Małopolskie , ,1 65,5 29,9 Mazowieckie , ,2 56,8 28,4 Opolskie , ,9 66,8 48,3 Podkarpackie , ,5 71,0 29,3 Podlaskie , ,5 61,4 26,2 Pomorskie , ,1 53,4 34,3 Śląskie , ,9 61,9 34,6 Świętokrzyskie , ,1 55,9 29,8 Warmińsko-Mazurskie , ,9 56,8 28,7 Wielkopolskie , ,1 51,1 37,6 Zachodniopomorskie , ,8 51,5 34,1 POLSKA , ,3 56,0 33,1

33 Produkcja nawozów naturalnych Całkowita produkcja Produkcja obornika Województwa obornika w tys. t gnojówki w tys. m 3 gnojowicy w tys. m 3 t ha -1 UR * t ha -1 GO ** t DJP-1 *** Dolnośląskie ,0 2,5 11,2 Kujawsko-Pom ,2 7,0 11,7 Lubelskie ,2 5,3 11,3 Lubuskie ,4 3,1 9,8 Łódzkie ,8 7,2 11,7 Małopolskie ,4 8,2 11,2 Mazowieckie ,8 8,1 11,4 Opolskie ,0 4,5 11,9 Podkarpackie ,7 5,3 11,1 Podlaskie ,5 11,5 11,8 Pomorskie ,0 4,9 11,4 Śląskie ,3 5,6 11,4 Świętokrzyskie ,4 5,8 10,9 Warmińsko-Maz ,9 7,0 11,1 Wielkopolskie ,4 8,7 11,7 Zachodniopom ,9 2,3 10,8 POLSKA ,0 6,4 11,4

34 Rozporządzenie ministra Środowiska w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych Za wody zanieczyszczone uznaje się wody, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO3/dm3 Za wody zagrożone zanieczyszczeniem uznaje się wody, w których zawartość azotanów wynosi od 40 do 50 mg NO3/dm3 i wykazuje tendencję wzrostową

35 Podstawy modelowania obszarów presji Do obszarów presji zaliczono: 1) powierzchnie użytków rolnych, dla których przewidywane przez model stężenie azotanów NO3 w wodach odpływu przekracza wartość 40 mg/l 2) powierzchnie zlewni, w których znajdują się jeziora dotknięte eutrofizacją 3) zastosowano kryteria i wzory określone przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U nr 241 poz. 2093). Jego ogólna postać jest wyrażona równaniem:

ok. 100 kg/ha/rok; pozostałe 4 kg/ha rok) + opad atmosferyczny

36 Bilans azotu - wynoszenie z plonem (np. pszenica ziarno ok. 20 kg/t) + nasiona i sadzeniaki + wiązanie symbiotyczne (motylkowate ok. 100 kg/ha/rok; pozostałe 4 kg/ha rok) + opad atmosferyczny (17kg/ha/rok) + nawożenie organiczne (np. krowy dojne 60 kg/szt/rok) +nawożenie mineralne

37 Polowa pojemność wodna gleb i średnie odpływy wody (mm) Źródło: IUNG-PIB

38 Porównanie stężenia NO 3 oszacowanego z modelu i mierzonego modelowanie monitoring

39 ze wstępnego wydzielenia wyłączono zlewnie jednolitych części wód, w których nie stwierdza się zanieczyszczenia azotem tj. zawartość azotanów nie przekracza 40 mg/l wyłączono obręby w granicach administracyjnych miast oraz obręby, w których powierzchnia użytków rolnych ze stwierdzoną presją rolnictwa jest mniejsza niż 100 ha wyłączono obręby, w których dominują lasy do OSN zaliczono obręby, w których na 50% UR przekroczone są dopuszczalne stężenia azotanów

41 Ostateczna powierzchnia OSN< 5 % UR (?)

42 Dziękuję Państwu za uwagę

Podobne dokumenty

Ocena presji rolnictwa na zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami w Polsce

Ocena presji rolnictwa na zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami w Polsce Artur Łopatka Tamara Jadczyszyn Jan Jadczyszyn Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy Polska