Nowoczesna uprawa malin: na świeży rynek oraz do przetwórstwa (nowe odmiany i agrotechnika)

Transkrypt

1 Nowoczesna uprawa malin: na świeży rynek oraz do przetwórstwa (nowe odmiany i agrotechnika) dr Paweł Krawiec Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie / Horti Team

2 WYBÓR SYSTEMU UPRAWY

3 System tradycyjny

4 - uprawa pod osłonami - Haygrove Poland - inny rodzaj sadzonek - zielne sadzonki (plug plants)

5 Plantacja zagonowa

6 MROZOWYTRZYMAŁOŚĆ

7 Warunki termiczne na koniec wegetacji 2015 i podczas zimy 2015/ Lubelskie listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień 16,3 4,9-3,9 13,5 3,8-8 11,2-3,5-15,8 12,4 14,1 3,4 4-3,6-3,9 23,4 9,2-0,8 średnia temperatura miesięczna temperatura max temperatura min

8 Sytuacja na wielu plantacjach po zimie 2015/ nierównomierny wzrost roślin

9 Temperatury zimą 2016/2017 oraz wiosną 2017 w woj. Lubelskie C październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj temperatura średnia temperatura minimalna temperatura maksymalna

10 Uszkodzenia mrozowe wiosną 2017

11 Okrywanie włókniną regeneracja malin po uszkodzeniach mrozowych Termin przykrycia (początek kwietnia) Termin odkrycia (15-20 maj)

12 ODMIANA

13 Maliny tradycyjne Maliny powtarzające

14 Rodzaj Phytophthora organizmy grzybopodobne Phytophthora - oznacza niszczyciel roślin. W minionym 80-leciu z porażonych malin, w różnych krajach, wyizolowano 18 gatunków Phytophthora, w tym: P. cinnamomi, P. citricola, P. citrophthora, P. cryptogea, P. fragariae var. rubi

15 Choroby pochodzenia glebowego Polka

16 Choroby wirusowe prawda czy bajka? Glen Ample 1. WIRUS KRZACZASTEJ KARŁOWATOŚCI MALINY (Raspberry bushy dwarf virus, RBDV) przenoszony z pyłkiem Polka 2. WIRUS PLAMISTOŚCI LIŚCI MALINY (Raspberry leaf blotch virus, RLBV) - przenoszony przez szpeciela przebarwiacza malinowego

17 3. WIRUS ŻÓŁTACZKI NERWÓW LIŚCI MALINY (Raspberry yellow net virus, RYNV) przenoszony przez mszyce 2015 Polka Tulameen

18 Dla przetwórstwa... Benefis Polana Laszka Canby Polesie Willamette Polka

19 Rynek deserowy... Benefis Polka Laszka Glen Ample Polesie Tulameen

20 Odmiany jesienne - 13 Odmiany letnie

21 Odmiany polskie letnie Laszka Radziejowa Sokolica Przehyba

22 Odmiany francuskie

23 Odmiany holenderskie

24 Odmiany włoskie Odmiana szwajcarska

25 Odmiany polskie

26 Zarządzanie liczbą pędów w uprawie gruntowej i tunelowej Liczba pędów w odmianach jesiennych : - 5 w roślinie/12,5 mb (wszystkie odmiany) - 4 w roślinie/10 mb ( Polka, Enrosadira ) - 3 w roślinie/7,5 mb ( Polka, Enrosadira )

27 rozstawa - 3,0x0,4m (8300 szt./ha) Zarządzanie liczbą pędów, , , , , ,5 21 Plon z ha (t/ha) 'Enrosadira' 'Polka' 5/12,5 4/10 3/7,5 5/12,5 4/10 3/7,5 Liczba pędów w roślinie/liczba pędów na 1 mb

28 Zbiór podwójny 2017 Kweli Sugana Polonez

29 Odmiany jesienne - Pędy dwuletnie - cięcie

30 OCENA ZDROWOTNA - ODMIANY

31 Wrażliwość kilkunastu odmian na rdzę maliny, 2016 (skala 0-5) 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00

32 Występowanie zamierania pędów maliny (% powierzchni pędu), październik, 2016 %

33 PLONOWANIE

34 Plon przeliczeniowy z 1 ha w 2015 (pierwszy rok po posadzeniu) - tunel 'Imara' 'Kweli' 'Erica' 'Deauville' 'Sugana' 'Polka' 'Enrosadira' 'Paris' 'Versailles' 'Kwanza' 'Poemat' 'Polonez' 'Castion' 0,7 Rozstawa sadzenia : 3x0,4m szt./ha 2,7 2,2 2,0 4,2 5,3 5,2 6,2 7,2 7,1 10,3 9,6 9,1 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 t/ha Termin sadzenia : początek czerwca - lipiec

35 Plon przeliczeniowy z 1 ha odmian maliny ocenianych w projekcie Malinowe Factory w 2016 (drugi rok po posadzeniu) - tunel 'Imara' 'Erica' 'Kweli' 'Polka' 'Paris' 'Enrosadira' 'Kwanza' 'Sugana' 'Poemat' 'Polonez' 'Castion' 'Versailles' 'Deauville' 13,0 16,3 21,3 21,2 20,7 20,2 26,1 25,6 25,1 25,1 24,8 23,4 23,4 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 Rozstawa sadzenia - 3x0,4m szt./ha t/ha

36 Masa 100 owoców (g) ,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 503,3 507,4 517,2 521,4 529,0 530,5 557,1 583,4 589,2 607,8 612,3 612,5 662, ,2 498, ,8 536,7 540,7 548,1 609,6 623,4 624,3 659,1 716,8

37 Termin dojrzewania owoców różnych odmian malin Początek zbiorów Połowa zbiorów Koniec zbiorów 'Poemat' 'Polka' 'Enrosadira' 'Imara' 'Polonez' 'Deauville' 'Sugana' 'Castion' 'Kweli' 'Erica' 'Versailles' 'Paris' 'Kwanza'

38 Odmiany polskie letnie plonowanie 2016 Odmiana Plon z Średnia masa Zawartość Plon z Plon z 1 ha rośliny owocu (g) (min.- ekstraktu pędu (kg) (t) (kg) maks.) ( Brix) Laszka 1,0 1,8 13,6 6,9 (4,9-8,3) 10,5 Radziejowa 1,2 2,2 16,5 7,7 (5,3-8,9) 10,1 Sokolica 1,7 3,4 25,0 7,1 (4,4-8,6) 10,4 Przehyba 1,4 2,6 19,0 9,7 (6,9-11,3) 9,7 Sokolica Przehyba

39 Parametry mechaniczne owoców

40 Parametry mechaniczne owoców kilkunastu odmian Siła (N) potrzebna do Suma sił Odmiana zgniecenia ściśnięcia rozerwania wyrwania szypułki (N) Erica 3,69 1,72 1,00 1,18 6,4 Sugana miękkie 5,02 2,61 1,17 2,02 8,8 Enrosadira 4,66 2,97 1,34 0,92 9,0 Polonez 5,58 2,19 1,39 1,03 9,2 Polka 6,14 2,26 1,47 1,63 9,9 Castion 5,76 2,90 1,67 1,68 10,3 Paris 6,56 2,62 1,48 1,81 10,7 Deauville 7,39 2,76 1,19 1,82 11,3 Kweli 6,63 3,62 1,44 1,18 11,7 Imara 7,30 3,43 1,10 2,27 11,8 Versailles 6,34 3,78 1,83 3,21 11,9 Kwanza zwarte 6,27 4,02 1,76 1,45 12,0 Poemat 6,86 4,20 1,82 0,97 12,9

41 Plantacja zagonowa Termin sadzenia - czerwiec 0,8-0,9m

42 Plantacja zagonowa Sadzonki doniczkowane zostały posadzone w kilku kombinacjach - 3,5m między rzędami na 0,3m w rzędzie pojedynczym (9500 roślin/ha) - 3,5m między rzędami na 0,4m w rzędzie pojedynczym (7100 roślin/ha) -3,5m między rzędami na 0,3 x 0,3m w rzędzie podwójnym (19000 roślin/ha) -termin sadzenia początek czerwca -uprawa gleby zagon z włókniną lub bez

43 Plantacja zagonowa

44 Plonowanie Polany 2016 gęstość sadzenia Rozstawa Plon z pędu (g) Plon z mb (kg) Plon z ha (t) Masa 100 owoców (g) rząd pojedynczy x40cm 34,6 0,45a 1,34a 283,3 rząd pojedynczy x30cm 41,1 0,65b 1,96b 300,8 rząd podwójny x30cm 40,4 0,99c 2,98c 306,2

45 Plantacja zagonowa Polana r. (termin sadzenia początek czerwca 2016)

46 Plantacja zagonowa

47 Jak przygotować pole do uprawy borówki amerykańskiej, podstawowe zasady prowadzenia plantacji wnioski z własnego gospodarstwa dr Paweł Krawiec Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie / Horti Team

48 Przed założeniem plantacji: lata wcześniej - analiza gleby - regulacja ph - struktura gleby - chwasty trwałe

49 Przybliżone dawki siarki (kg/100m 2 ) do zakwaszania gleby (L gleba lekka, C gleba ciężka) Aktualne ph ph do uzyskania 3,4 3,8 4,2 L C L C L C 4, , , ,

50 Liczby graniczne zawartości składników przyswajalnych w glebie (Sadowski i in. 1990). przy niskiej lub średniej zawartości P: kg P 2 O 5 przy zawartości P w dolnym zakresie zasobności wysokiej P: kg P 2 O 5 przy niskiej lub średniej zawartości K: kg K 2 O, przy wysokiej zawartości K: kg K 2 O na glebach ciężkich Wyszczególnienie Klasa zasobności niska średnia wysoka Dla wszystkich rodzajów gleb: zawartość P (mg/100g gleby) - warstwa orna 0-20 cm < 2,0 2,0-4,0 > 4,0 - warstwa podorna < 1,5 1,5-3,0 > 3,0 Nawożenie: dawka P 2 O 5 kg/ha - przed założeniem plantacji Warstwa orna 0-20 cm: zawartość K (mg/100 g gleby) < 20% części spławialnych < 5,0 5,0-8,0 > 8, % < 8,0 8,0-13,0 > 13,0 > 35% <13,0 13,0-21,0 > 21,0 Warstwa podorna: zawartość K (mg/100 g gleby) < 20% części spławialnych < 3,0 3,0-5,0 > 5, % < 5,0 5-8,0 > 8,0 > 35% < 8,0 8,0-13,0 > 13,0 Nawożenie: dawka K 2 O kg/ha - przed założeniem plantacji owocująca plantacja Dla obu warstw gleby: zawartość Mg (mg/100 g gleby) - gleby zawierające < 20% części spławialnych < 2,5 2,5-4,0 > 4,0 - gleby zawierające > 20% części spławialnych < 4,0 4,0-6,0 > 6,0 Nawożenie: dawka MgO kg/ha - przed założeniem plantacji (z wapnowaniem) owocująca plantacja stosunek K/Mg Dla wszystkich rodzajów gleb i obu warstw b. wysoki wysoki poprawny 6,0 3,5-6,0 3,5

51 Przedziały składników w glebie oznaczone metodą uniwersalną dla gleb mineralnych użytkowanych sadowniczo (Komosa i Stafecka 2002) Makroelementy Mikroelementy Zanieczyszczenia EC Składnik mg 100 g -1 s.m. gleby Składnik ppm w s.m. gleby Składnik mg 100 g -1 s.m. gleby ms cm -1 N-NH 4 + N-NO 3 2,5-5,0 Fe 75,0-120 Na <5,0 <5,0 P 3,0-6,0 Mn 25,0-40,0 Cl <5,0 K 5,0-8,0 Zn 3,0-6,0 Ca 25,0-40,0 Cu 1,0-4,0 Mg 3,0-6,0 B 0,3-1,5 S-SO 4 1,0-3,0 Mo 0,1-1,4

52 Wiosna czas sadzenia System uprawy

53

54 Przygotowanie gleby

55 C/N w różnych ściółkach Materiał organiczny C/N rośliny strączkowe 9:1 do 19:1 Torf wysoki 45:1 do 58:1 słoma 20:1 do 80:1 kora 490:1 Świeże trociny 300:1 do 700:1 Trociny sezonowane 2 miesiące 625:1 Trociny sezonowane 3 lata 142:1 <20:1 mineralizacja >30:1 - immobilizacja azotu nieorganicznego przez mikroorganizmy

56 Błędy przy przygotowaniu pola - choroby pochodzenia glebowego

57 Błędy przy przygotowaniu pola i wyzwania w trakcie życia plantacji

58 Osłony przeciwwietrzne

59 Odmiana Odmiany wczesne owocowanie w pierwszej połowie lipca Odmiany średniowczesne owocowanie w drugiej połowie lipca i niekiedy pierwsze dni sierpnia Odmiany średnie owocowanie w pierwszej połowie sierpnia Odmiany średniopóźne owocowanie w drugiej połowie sierpnia Odmiany późne owocowanie od końca sierpnia Earliblue, Duke, Sunrise, Spartan, Chanticleer, Wejmouth, Bluetta, Ręka Patriot, Bluejay, Blueray, Goldtraube, Sierra, Bluecrop, Berkeley, Chandler, Toro, Bonifacy Brigitta, Herbert, Nelson, Rubel, Legacy, Bluegold, Toro, Nui, Puru Darrow, Elizabeth, Elliott,, Lateblue, Jersey

60 Cięcie

61

62

63 Kilka uwag nt. ochrony Zgorzel pędów borówki amerykańskiej (Godronia cassandrae)

64 Zamieranie pędów borówki (Phomopsis vaccinii)

65 Zamieranie pędów b. wysokiej

66 antraknoza b. wysokiej

67 Szara pleśń

68 Aktualnie w programie w Polsce szara pleśń, zamieranie pędów, mączniak, antraknoza borówki kaptan- Kapelan 80 WG/Kapłan 80 WG/Biszop 80 WG/El Cappo 80 WG/Pastor 80 WG iprodion - Rovral Aquaflo 500 SC/Iprodione 500 SC piraklostrobina, boskalid -Signum 33 WG cyprodinil, fludioksonil - Switch 62,5 WG tiofanat metylu - Topsin M 500 SC tiofanat metylu, tetrakonazol - Yamato 303 SE trifloksystrobina - Zato 50 WG (tylko zamieranie pędów) krezoksym metylu - Diskus 500 WG (mączniak) Siarka - Siarkol Extra 80 WG (mączniak) Preparaty biologiczne: Serenade ASO Polyversum (Pythium oligandrum)

69 Pryszczarek borówkowiec

70 Aktualnie w programie maliny preparaty owadobójcze Nazwa handlowa Substancja czynna Termin stosowania Szkodnik Ilość/ha Karencja /liczba dni/ Calypso 480 SC Mospilan 20 SP/Miros 20SP/Stonkat 20SP Patriot 100 EC/Decis Mega 50 EW SpinTor 240SC Afik AgriTrap Emulpar 940 SC tiachlopryd acetamipryd deltametryna spinosad naturalne polisaharydy wodny roztwór żywic i gum roślinnych olej rydzowy i środki emulgujące przed kwitnieniem, po kwitnieniu po zbiorach, po wystąpieniu szkodników opryskiwać do 2 razy w sezonie od fazy pierwszego liścia do końca kwitnienia od końca kwitnienia, po kwitnieniu, skuteczny do 20C opryskiwać do 2 razy w sezonie od fazy pąków kwiatowych do końca fazy dojrzewania owoców po kwitnieniu, po zbiorze po kwitnieniu, po zbiorze po kwitnieniu, po zbiorze Siltac EC polimery silkonowe po kwitnieniu, po zbiorze mszyce, Drosophila suzuki, pryszczarek 0,2 14 zwójki, mszyce, pryszczarek 0,2 14 mszyce, pryszczarek, Drosophila suzuki 0,125/0,25 7 zwójki, Drosophila suzuki 0,32-0,4 3 preparat powierzchniowy wspomaga ochronę (mszyce, przędziorki) preparat powierzchniowy wspomaga ochronę (mszyce, przędziorki) preparat powierzchniowy wspomaga ochronę (mszyce, przędziorki) preparat powierzchniowy wspomaga ochronę (mszyce, przędziorki) 0,3% 0 0,3-0,6% 0 0,9-1,2% 0 0,15-0,2% 0

71 Zachwaszczenie

72 Dobre zapylenie kwiatów borówki klucz do sukcesu

73 Główne zapylacze w uprawach Trzmiele borówki - pszczołowate Pszczoła miodna Pszczoły samotnicze 70% 25% 5% (źródło: Giejdasz 2008)

74 Charakterystyka pracy na plantacji borówki kilku gatunków zapylaczy (Javorek i in. 2002) Gatunek Liczba kwiatów na 1 minutę Liczba tetrad pyłku na 1 wizytę kwiatu % zapylonych kwiatów Trzmiel ziemny 13 - Trzmiel kamiennik 15 - Matka trzmiela Robotnice trzmiela Pszczoła miodna (nektar) Murarka ogrodowa Pszczolinka

75

76 UWAGI PRAKTYCZNE jagodowe 6-12 rodzin/ha zabieg chemiczny - przenoszenie temperatura

77 Normy obsady pszczołami Gatunek/Odmiana Liczba rodzin pszczelich Borówka wysoka 2-3 (4-6) Weymouth, Bluetta, Blueray, Rubel, Duke 2-3 Bluecrop 4 Berkeley, Elliot, Coville 5 Jersey, Earliblue, Bluejay, Brigitta 6 (źródło: Prabucki pr. zb. 1998, Retamales i Hancock 2012)

78 atraktant kontrol a Ocena efektywności atraktanta na plantacji borówki amerykańskiej w r. 250 m 200 m 150 m 3szt./h a Biopolin - dawka 2 l/ha na początku kwitnienia (1.05.) oraz powtórnie (6.05) po trzydniowych opadach i tygodniu niskich temperatur uniemożliwiających oblot 100 m 50 m 70 m 4 rodziny pszczele rzędy roślin

79 Liczebność pszczoły miodnej oraz trzmieli na rzędzie długości 250m odmiany Bluecrop w 2014r pszczoła miodna kontrola atraktant trzmiele kontrola atraktant

80 Plonowanie atraktant 2015, Bluecrop Kombinacja Zawiązanie owoców (%) Liczba nasion Masa 100 owoćów z rośliny Plon szacunkowy z 1 ha kontrola 85,1 112,3 123,3 5,0a 15,7a Biopolin 89,7 119,1 124,2 5,6b 17,9b

81 Komory chłodnicze

82

83

84 Horti Team - usługi doradcze badania wdrożeniowe Kraśnik - luty 2018 Dziękuję za uwagę tel pawel.krawiec@up.lublin.pl