Marta Witkowska Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej
|
|
- Bożena Zawadzka
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Marta Witkowska Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej Jedność w różnorodności In varietate concordia (łac.) Warszawa 2008
2 Rozdział VII Zasady wdrażania prawa wspólnotowego Wspólnotowy system prawny aspiruje do miana systemu szczególnego, innego niż prawo stanowione przez organizacje międzynarodowe. Ocena tego systemu musi zostać dokonana przez pryzmat jego efektywności, jego oddziaływania na poprawę sytuacji ekonomicznej tych, dla których został stworzony i się rozwija. Jest to sytuacja szczególna, ponieważ osiągnięcie zamierzonego celu jest najczęściej możliwe dopiero z chwilą podjęcia działań przez państwa członkowskie. Oryginalność tych rozwiązań dotyczy szerokiego zakresu regulacji i specyfiki przyznanych praw i obowiązków. Celem systemu wspólnotowego jest integracja i harmonizacja, osiągane tylko w części przez normy stanowione przez własne instytucje. W sprawach zasadniczych system wspólnotowy obliguje państwa członkowskie do działań związanych z wprowadzaniem tych norm w życie, ustanawiając zasady i ramy tego obowiązku. Ta zależność usprawiedliwia złożoność i niejednokrotnie niedoskonałość mechanizmów wprowadzania w życie oraz mechanizmów stosowania sankcji. Podmiotami norm prawa wspólnotowego są głównie państwa członkowskie, uczestniczące w ich przygotowaniu, jak również będące adresatami norm, które należy wprowadzić do krajowego porządku prawnego. Jest to złożony obowiązek współpracy państw, wyrażony w art. 10 TWE, za którego niewykonanie państwa ponoszą odpowiedzialność zgodnie z normami tego prawa. Trybunał Sprawiedliwości, opierając się na zasadzie lojalnej współpracy, wypracował regułę odpowiedzialności państwa w razie braku lub dokonania nienależytej transpozycji dyrektywy egzekwowanej według prawa wewnętrznego 1. Usankcjonowanie niewykonania obowiązków wspólnotowych przez kraj członkowski może nastąpić na drodze skargi w związku z niewypełnianiem zobowiązań traktatowych art. 226 lub 227 TWE. 1 Sprawy połączone C-6 i 9/90, Francovich et Bonifaci v. Włochy, tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie: _00.html.
3 Zasady wdrażania prawa wspólnotowego 269 Przyjęty mechanizm przewiduje, w kilku ograniczonych sytuacjach, wykonywanie bezpośredniej administracji przez instytucje wspólnotowe. W znacznej części regulowanego obszaru odpowiedzialność za wprowadzanie w życie i za stosowane sankcje przeniesiono na państwa członkowskie. 1. Bezpośrednie wykonywanie i wdrażanie prawa wspólnotowego przez instytucje Instytucje wykonują samodzielnie prawo wspólnotowe w sytuacjach wyjątkowych, gdy pierwotne prawo wspólnotowe wyraźnie to przewiduje (są to najczęściej upoważnienia). Ten rodzaj wykonywania prawa ma zastosowanie głównie w wewnętrznych sprawach Wspólnoty. Należą do nich sprawy personalne, wykonanie budżetu (art. 274 TWE), organizacja wewnętrzna 2. Praktyka wspólnotowa wskazuje na istnienie, usankcjonowane ostatecznie traktatowo, bezpośredniej praktyki administracyjnej przez przyjmowanie aktów wykonawczych do norm wtórnych. Sam traktat nie stosuje rozróżnienia na akty ogólne (podstawowe) i wykonawcze, jednak przekazanie kompetencji do przyjmowania aktów wykonawczych przez Radę lub Komisję jest usankcjonowaniem tego stanu. Funkcjonowanie komitologii zostało wyjaśnione w zasadach procesu decyzyjnego i jest formą normatywnego wprowadzania w życie prawa wspólnotowego 3. Bezpośrednie zarządzanie wykonywane przez instytucje wspólnotowe należy do rzadkości. Jest to związane z kwestią zewnętrznego wykonywania prawa wspólnotowego przez Unię Europejską względem państw członkowskich oraz podmiotów indywidualnych. W tym zakresie właściwa jest przede wszystkim Komisja Europejska. Ze względu na charakter podejmowanych czynności należy myśleć raczej o sprawowaniu kontroli 4 : wprowadzania w życie Wspólnej Polityki Rolnej (kontrola systemów pomocy finansowej art. 88 TWE), aby zapobiegać nadużyciom; przestrzegania zasad konkurencji przez przedsiębiorstwa (art. 85 i nast. TWE), z możliwością przeprowadzenia przez funkcjonariuszy Komisji kontroli dokumentów na miejscu; realizacji polityki handlowej (art. 133 i nast. TWE); realizacji polityki społecznej (zarządzanie Europejskim Funduszem Socjalnym art. 147 TWE) R. Streinz, Prawo europejskie, op. cit., s Por. J. Dutheil de la Rochère, Wstęp do prawa Unii Europejskiej, op. cit., s Ibidem, s. 143 i n.
4 270 Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej Innym przejawem wykonywania kompetencji kontrolnych mogą być czynności Komisji zgodnie z art. 284 TWE: W celu wypełnienia zadań, które są jej powierzone, Komisja może zbierać wszelkie informacje i dokonywać wszelkich niezbędnych weryfikacji w granicach i na warunkach określonych przez Radę zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu. Ponadto w celu odciążenia Komisji w ostatnich latach powołano na podstawie art. 308 TWE liczne agencje sektorowe, posiadające osobowość prawną i własną administrację, które wypełniają zadania zbierania danych i udzielania porad. Efektywność ustanowionej kontroli zależy od systemu sankcji. W tej części można zastanowić się nad pozasądowym systemem sankcjonowania prawa wspólnotowego wykonywanym przez administrację. Z tego powodu rozważania zostaną ograniczone do sankcji wobec podmiotów indywidualnych, ponieważ wobec państw ustanowiono zespół środków sądowej ochrony prawnej. Traktat nie zawiera bezpośredniego sformułowania sankcji wobec osób prawnych i fizycznych. Pośrednio jednak takie sankcje możemy odnaleźć w dziedzinie konkurencji w aktach przyjętych na podstawie art. 83 TWE, jak np.: Rozporządzenie Rady (EWG) 2988/74 dotyczące terminów, sankcji i zasad wspólnotowego prawa w obszarze transportu i konkurencji, Rozporządzenie Komisji (WE) 2842/98 w sprawie procedury wysłuchania stron postępowania z art. 82 i 82 TWE, Rozporządzenie (WE) 17/62 dotyczące zmowy i nadużycia dominującej pozycji oraz Rozporządzenie (EWG) 4064/89 dotyczące koncentracji przedsiębiorstw. W każdym akcie wyraźnie się podkreśla, że sankcje te nie mają charakteru sankcji karnych. W przypadku gdy instytucje wspólnotowe mają podstawy prawne do stosowania sankcji administracyjnych wobec osób fizycznych i prawnych, władze krajowe zachowują wyłączność przymusowej egzekucji sankcji na własnym terytorium. Samo ściąganie kar pieniężnych może być przedmiotem przymusowej egzekucji wykonywanej przez władze krajowe przy zastosowaniu art. 256 TWE. Ponadto art. 110 TWE, w powiązaniu z art. 19 ust. 1 Statutu EBC, upoważnia Bank do stosowania sankcji wobec instytucji kredytowych, które nie przestrzegają norm w sprawie tworzenia obowiązkowych rezerw. 2. Wykonywanie prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie W przeważającej części prawo wspólnotowe do jego wykonania wymaga działania organów państw członkowskich. Wyróżnia się bezpośrednie wykonywanie, tzn. wykonywanie prawa pierwotnego, rozporządzeń i bezpośrednio skutecznych dyrektyw, oraz pośrednie wykonywanie, polegające na działaniach implementujących
5 Zasady wdrażania prawa wspólnotowego 271 dyrektywy. Ponadto przyjmując za kryterium wyróżnienia potrzebę, a częściej obowiązek, podejmowania stosownych działań przez państwa członkowskie w celu umożliwienia podmiotom tego prawa korzystania z praw i obowiązków z niego wynikających, można wyróżnić grupy aktów prawnych: wdrażane automatycznie, wdrażane poprzez określone zabiegi prawne (implementacja, harmonizacja), wdrażane poprzez wykładnię prawa, praktyczne wprowadzanie w życie i kontrola Wdrożenie automatyczne Do pierwszej grupy aktów prawa wspólnotowego należą te z nich, które nie wymagają żadnych dodatkowych działań ze strony państw członkowskich. Adresaci tych norm mogą bezpośrednio korzystać z przyznanych im praw i obowiązków wynikających z: traktatów założycielskich, traktatów zmieniających lub uzupełniających (zawartych jako porozumienia międzynarodowe) oraz innych aktów prawa pierwotnego, a także rozporządzeń i decyzji. Grupa aktów prawa pierwotnego do nabrania mocy wiążącej wymaga stosownych ratyfikacji, natomiast akty prawa wtórnego uzupełniają krajowy porządek prawny automatycznie w czasie w nich określonym bądź dwudziestego dnia po ich publikacji lub notyfikacji (patrz schemat 1). wdrożenie automatyczne akty prawa pierwotnego rozporządzenia i decyzje nabierają mocy wiążącej w wyniku ratyfikacji nabierają mocy wiążącej po publikacji i w czasie określonym Źródło: opracowanie własne. Schemat 1. Wdrożenie automatyczne Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości wyraźnie wynika, że państwa członkowskie nie mogą warunkować ich stosowania wymogiem wydania swoich
6 272 Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej aktów prawnych 5, publikacją 6 ani precyzować ich treści czy dokonywać ich interpretacji 7. W przypadku rozporządzeń wspólnotowych często okazuje się konieczne przyjęcie dodatkowych krajowych środków prawnych, np. wypełnienie luki regulacji prawnej Wdrożenie poprzez określone zabiegi prawne Istnieje zamknięty katalog aktów prawa wtórnego wymagających implementacji, do którego należą: dyrektywy wspólnotowe oraz decyzje ramowe i decyzje przyjmowane w ramach III filara UE (patrz schemat 2). Zgodnie z unormowaniami traktatowymi definiującymi ich charakter prawny są one wiążące dla każdego państwa członkowskiego, do którego są kierowane, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawiają jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków. Zespół działań podejmowanych przez państw członkowskie, które w określonym terminie mają zapewnić osiągnięcie rezultatu przewidzianego w dyrektywie, nosi nazwę implementacji. W błędnym rozumieniu pojęcie to zawęża się jedynie do podejmowania niezbędnych działań legislacyjnych. Generalnie w literaturze dostrzec można zawirowania terminologiczne. Przykładowo przyjęcie wszelkich krajowych środków prawnych, które pozwalają osiągnąć rezultat zakładany przez dyrektywę, nazywa się zamiennie transpozycją lub implementacją formalną. W wyniku transpozycji następuje zmiana adresata norm dyrektyw wraz z upływem terminu implementacji: z państw członkowskich na wszystkie podmioty w krajowym porządku prawnym. Oznacza to przenoszenie czy inaczej transformowanie norm dyrektyw na normy prawa krajowego. Normy dyrektywy stają się wówczas wiążące już nie tylko dla państw członkowskich, ale w państwach członkowskich. Oficjalnie używanym terminem w języku polskim jest wdrażanie. Należy zauważyć, że określenie to pozwala zachować charakter bezpośredniego stosowania dyrektyw w porządkach Sprawa 34/73, Variola S.p.A v. Administrazione italiana delle Finanze, tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie: Sprawa 94/77, Fratelli Zerbone Snc v. Amministrazione delie flnanze delio Stato, tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie: lexplus!prod!celexnumdoc&numdoc=61977j0094&lg=pl. Sprawa 40/69, Hauptzollamt Hamburg-Oberelbe v. Firma Paul G. Bollmann, tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie: Sprawa 39/70, Norddeutsches Vieh- und Fleischkontor GmbH przeciwko Hauptzollamt Hamburg-St. Annen, tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie:
7 Zasady wdrażania prawa wspólnotowego 273 prawnych państw członkowskich z chwilą wejścia ich w życie. Inne terminy, takie jak: urzeczywistnianie czy realizacja, mogą sugerować jedynie faktyczną potrzebę wypełniania zobowiązania co do osiągnięcia wyznaczonych celów. Obowiązek implementacji dyrektywy dotyczy wszystkich organów władzy publicznej w państwach członkowskich każdego w zakresie ich kompetencji 9. Stąd dyrektywy dla pełnej i prawidłowej implementacji wymagają także, poza legislacją, np. czynności stosowania prawa. Ponadto samo stanowienie norm prawa krajowego niekoniecznie musi się odbyć w formie ustawowej, mogą to być akty wykonawcze, jeśli są wydawane z upoważnienia ustawowego lub konstytucyjnego i mogą być uznane za akty powszechnie obowiązujące. Do transpozycji zaliczymy również ustanowienie w akcie prawa krajowego (o charakterze powszechnie obowiązującym) sankcji karnych lub administracyjnych, których uchwalenie było konieczne dla zapewnienia skuteczności realizacji celów dyrektywy (normy zabezpieczające implementację). Od 1990 roku każdy akt prawa krajowego wydany w celu implementacji dyrektywy musi też zawierać tzw. klauzulę wzajemnego powiązania (odsyłacz), tj. wzmianki o tym, że dany środek prawny stanowi implementację dyrektywy. wdrożenie poprzez określone zabiegi prawne implementacja dyrektywy decyzje ramowe i decyzje z III filara Źródło: opracowanie własne. Schemat 2. Wdrożenie poprzez określone zabiegi prawne W doktrynie istnieje bogaty opis metod, zasad i warunków prawidłowości procesu implementacji w odniesieniu do dyrektyw. Drogą analogii można wiele z tych zasad, z pewnymi zastrzeżeniami, przyjąć i stosować również wobec decyzji ramowych. 9 Sprawa 14/83, Sabine von Colson i Elisabeth Kamann przeciwko Land Nordrhein-Westfalen, tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie: -ARRET-C _02.html.
8 274 Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej Mimo istniejących zastrzeżeń, że dyrektywy zawierają datę implementacji, w procesie tym, przyjmując za kryterium upływ czasu, należy wyróżnić dwie fazy (patrz schemat 3): przed upływem terminu implementacji: są to działania podejmowane na podstawie prawa wspólnotowego w celu przyjęcia właściwych norm prawa krajowego stanowienie prawa; po upływie terminu implementacji: działania podejmowane na podstawie prawa krajowego w celu prawidłowego wykonywania norm dyrektywy (w szczególnych przypadkach może być potrzebne bezpośrednie stosowanie norm dyrektywy) stosowanie i egzekwowanie (wykonywanie) prawa. W procesie implementacji przed upływem terminu wyznaczonego w dyrektywie można wyróżnić następujące trzy grupy czynności: implementację formalną, notyfikację Komisji Europejskiej oraz implementację praktyczną. Pod pojęciem implementacja formalna należy rozumieć obowiązek przyjęcia odpowiednich środków prawa krajowego realizujących cel dyrektywy (czynności stanowienia prawa). Niekiedy w literaturze nazywa się go zamiennie transpozycją, z zastrzeżeniem, że właściwie mamy do czynienia z transpozycją norm dyrektywy, a nie jej treści. Są to działania prawotwórcze, legislacyjne, do których zalicza się głównie takie czynności, jak np.: tworzenie nowych norm prawnych (obowiązek pozytywny), zmianę czy uchylenie istniejącej normy prawa krajowego sprzecznej z implementowanymi normami dyrektywy (obowiązek negatywny). Można wyróżnić trzy modele działań transpozycyjnych (ze względu na przyjętą technikę) 10 : brak działań w sytuacji uprzedniego istnienia prawa krajowego zgodnego z prawem wspólnotowym; stosowanie obowiązującego prawa krajowego nie stoi w sprzeczności z prawem wspólnotowym: dla spełnienia wymogu pewności prawa jest szczególnie istotne, aby w stosunku do jednostki stan prawny był jednoznaczny i konkretny oraz sprawiał, iż jest ona świadoma wszelkich swoich praw i obowiązków, na które w razie potrzeby może się skutecznie powoływać przed sądem krajowym B. Kurcz, Dyrektywy Wspólnoty Europejskiej i ich implementacja do prawa krajowego, Zakamycze, Kraków 2004, s Sprawa C-49/00, Komisja v. Republika Włoch, Zb. Orz. 2001, s. I-08575, w wersji elektronicznej dostępny na stronie: dj=jurcdj&alldocrec=alldocrec&docj=docj&docor=docor&docop=docop&docav=docav&docsom= docsom&docinf=docinf&typeord=alltyp&numaff=49%2f00&ddatefs=&mdatefs=&ydatefs=&d datefe=&mdatefe=&ydatefe=&nomusuel=&domaine=&mots=&resmax=100&submit=szukaj.
9 Zasady wdrażania prawa wspólnotowego 275 Trybunał odmawia państwom członkowskim prawa do stworzenia takiej sytuacji, gdy brak działań transponujących normy dyrektywy do prawa krajowego uzasadniają bezpośrednią skutecznością niektórych postanowień dyrektyw; zastosowanie tej doktryny ma charakter uzupełniający, umożliwiający jednostkom dochodzenie swoich praw w przypadku niewywiązania się z obowiązku implementacji; transpozycji nie wymagają normy ustanawiające kompetencje nadzorcze Komisji w zakresie konsultacji z państwami członkowskimi lub obowiązek notyfikacji przygotowanych i już podjętych środków prawa krajowego; transpozycja dosłowna jest możliwa w przypadkach bardzo szczegółowych, precyzyjnych dyrektyw, które stosują harmonizację zupełną; transpozycja poprzez odesłanie: bezpośrednio do publikacji w DzU UE, do publikacji w krajowym DzU, gdzie dyrektywa stanowi załącznik do instrumentu implementacyjnego. Dyrektywie nie można przyznać statusu normy prawa krajowego i w pełni ją stosować, sytuacja ta jest dopuszczalna tylko przy dyrektywach niepozostawiających państwom członkowskim swobody implementacyjnej zbliżonych swą treścią do rozporządzeń. Do drugiej grupy działań implementacji przed upływem terminu wyznaczonego w dyrektywie zalicza się notyfikację Komisji podjętych przez państwo członkowskie środków implementacyjnych. Niektóre dyrektywy mogą wymagać dostarczenia kopii projektów lub uchwalonych aktów implementacyjnych Komisji. To, na jakim etapie prac legislacyjnych państwa są zobowiązane dostarczać Komisji wymagane dokumenty, zależy od charakteru norm dyrektywy. Przyjęcie do wiadomości przez Komisję odpowiednich działań poczynionych przez państwa członkowskie nie jest równoznaczne z uznaniem ich za prawidłowe, ponieważ Komisja na tym etapie nie bada tych działań i nie analizuje pod względem ich faktycznego rezultatu. Jest to tylko element koordynujący, na podstawie notyfikacji Komisja zdobywa informację o tym, czy dyrektywa w terminie została, czy nie została implementowana, a nie ustala poprawność tej implementacji. W ostatniej grupie implementacji przed upływem terminu wyznaczonego w dyrektywie znajdują się inne czynności stosowania prawa (implementacja praktyczna). Do tej grupy zalicza się głównie takie czynności, jak np.: wydawanie aktów wewnętrznych (o charakterze wykonawczym) skierowanych do jednostek administracyjnych podległych organowi wydającemu takie akty (np. określające sposób korzystania z kompetencji nadanych im przez akty legislacyjne),
10 276 Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej czynności i akty administracyjne (np. decyzje indywidualne na podstawie ustaw), czynności nadzoru i kontroli administracyjnej (monitorowanie, inspekcja, działania korekcyjne), czynności faktyczne o charakterze organizacyjnym i technicznym (np. wymiana informacji, konsultacje). W drugiej fazie implementacji, tj. po czasie wyznaczonym w dyrektywie, ma miejsce zastosowanie norm prawa krajowego, które prawidłowo implementowały dyrektywę w wyznaczonym czasie (stosowanie prawa). Odnosi się to szczególnie do czynności organów sądowych albo administracyjnych, z zastrzeżeniem że: w przypadkach norm prawa krajowego prawidłowo implementującego dyrektywy stosowane będą normy prawa krajowego, w przypadku nieterminowej lub niekompletnej implementacji organy krajowe (administracji i/lub sądowe) są zobowiązane stosować bezpośrednio normy samej dyrektywy, aby osiągnąć rezultat przez nią założony. Trybunał Sprawiedliwości odmawia bezpośredniego poziomego (horyzontalnego) skutku dyrektywom, co oznacza, że osoby fizyczne lub prawne w sporze sądowym nie mogą powoływać się na wynikające z nich prawa i obowiązki 12. Natomiast mogą w sporze przeciwko państwu lub jego szeroko pojętym organom wywierać pionowy (wertykalny) skutek bezpośredni 13. Wyjątkowo w przypadkach norm dyrektyw bezpośrednio skutecznych w fazie ich stosowania właściwe będą zarówno normy krajowe, jak i wspólnotowe. Ponadto do tej fazy zalicza się również kontrolę przestrzegania norm prawa krajowego i zastosowania odpowiednich środków, które implementowały dyrektywę (egzekwowanie). Proces ten zapewnia normom dyrektyw ich pełną skuteczność i nie wyklucza konieczności nałożenia sankcji karnych lub/i administracyjnych na podmioty prywatne oraz wykonywanie czynności nadzorczych i kontrolnych. W doktrynie wypracowano zasady określające prawidłowość procesu implementacji, z których wynika, że: wszystkie organy państwa zobowiązane są do podejmowania działania ogólnego albo szczególnego rodzaju na rzecz osiągnięcia rezultatu określonego w dyrektywie. Wynikające z dyrektywy zobowiązanie państw członkowskich do 12 Sprawa 152/84, Marshall v. Southampton and South-West Hampshire Area Heath Authority Authority (Teaching), tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie: pl/dt/61984j0152.doc. 13 Sprawa 41/74, Yvonne van Duyn v. Home Office, tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie:
11 Zasady wdrażania prawa wspólnotowego 277 osiągnięcia rezultatu przez nią zamierzonego oraz obowiązek wynikający z art. 5 (obecny art. 10) Traktatu, do podjęcia wszelkich właściwych środków o charakterze ogólnym lub szczególnym, dla zapewnienia wykonania tego zobowiązania, wiąże wszystkie organy państw członkowskich, włączając w to w zakresie leżącym w ich jurysdykcji sądy. [...] stosując prawo wewnętrzne, w szczególności postanowienia specjalnie wprowadzone w celu wykonania dyrektywy, sąd krajowy powinien, tak dalece jak jest to możliwe, interpretować prawo wewnętrzne, w świetle treści i celu dyrektywy, aby osiągnąć skutek zamierzony w art. 189 ust. 3 TWE [obecnie 249]. Do sądu krajowego należy interpretowanie i stosowanie ustawodawstwa przyjętego w celu wykonywania dyrektywy w zgodzie z wymogami prawa wspólnotowego, tak dalece jak pozostawiono mu swobodę do takiego działania w prawie krajowym 14 ; normy implementujące muszą mieć charakter powszechnie obowiązujących dla zapewnienia możliwości dochodzenia przez jednostki praw wynikających z dyrektywy; choć państwa mają swobodę w implementacji, to nie narusza ona zobowiązania państw do przyjęcia w ramach ich prawa niezbędnych środków dla pełnej skuteczności dyrektywy zgodnie z jej celami. Obowiązek ten wiąże wszystkie organy państwa, włączając w to sądy; nie w każdym przypadku do transpozycji dyrektywy niezbędna jest działalność ustawodawcza, niemniej istnienie w danym państwie jedynie praktyki administracyjnej odpowiadającej rezultatowi określonemu w dyrektywie nie jest wystarczające. Jest rzeczą podstawową, że każde państwo członkowskie powinno wykonywać dyrektywy w sposób w pełni zgodny z wymogami jasności i pewności sytuacji prawnych [...]. Praktyki o charakterze administracyjnym, które ze swej natury mogą być zmienione w sposób i w czasie dogodnym dla władzy i nie są dostatecznie szeroko publikowane, nie mogą być uważane za właściwe wypełnienie zobowiązań nałożonych [...] na państwa, do których adresowane są dyrektywy (sprawa 102/79, Komisja v. Belgia). Jeżeli przeszkodą dla transpozycji dyrektywy są postanowienia konstytucji państwa członkowskiego, konieczna jest zmiana konstytucji. [...] Państwo członkowskie nie może powoływać trudności wewnętrznych, przepisów systemu prawa krajowego, a nawet konstytucyjnych w celu usprawiedliwienia 14 Sprawa 14/83, Sabine von Colson i Elisabeth Kamann przeciwko Land Nordrhein-Westfalen, tekst orzeczenia dostępny w wersji elektronicznej na stronie: ARRET-C _02.html.
12 278 Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej niedociągnięć w wypełnieniu zobowiązań lub dotrzymaniu terminu określonego we wspólnotowej dyrektywie (sprawa 102/79, Komisja v. Belgia); należy starać się jak najszerzej uwzględnić terminologię krajową, nie powinno się jednak sztucznie adaptować pojęć znanych z prawa krajowego do nowych instytucji prawnych wprowadzanych przez prawo wspólnotowe, zwłaszcza gdy celem dyrektywy było wprowadzenie jednolitej terminologii we wszystkich państwach członkowskich i usunięcie występujących do tej pory rozbieżności; warunkiem osiągnięcia efektywności implementacji może być ustanowienie w prawie krajowym sankcji proporcjonalnych do wagi naruszenia oraz nadających się do praktycznego stosowania; T. S. dopuszcza nadanie krajowemu aktowi implementacyjnemu mocy wstecznej. implementacja aktu prawa UE czynności przed upływem terminu wyznaczonego w akcie czynności po upływie terminu wyznaczonego w akcie transpozycja notyfikacja implementacja praktyczna stosowanie norm prawa krajowego egzekwowanie norm prawa krajowego Źródło: opracowanie własne na podstawie B. Kurcz, Dyrektywy Wspólnoty Europejskiej i ich implementacja..., op. cit., s. 46 i n. Schemat 3. Czynności składające się na prawidłową i pełną implementację. Wyżej opisane zasady i mechanizmy procesu implementacji na przykładzie dyrektyw swobodnie można odnieść również do instrumentów realizacji celów III filara decyzji ramowych i decyzji z zastrzeżeniem, że w Traktacie odmawia się im charakteru bezpośredniego stosowania. W związku z tym w przypadku
13 Zasady wdrażania prawa wspólnotowego 279 nieterminowej lub niepełnej implementacji ich norm do prawa krajowego sądy krajowe nie mogą nałożyć odpowiedzialności karnej (przewidywanej w tych aktach) na jednostkę, nie powstanie odpowiedzialność za określone kategorie przestępstw regulowane w tym akcie. Natomiast sądy krajowe mają obowiązek dokonać interpretacji prawa krajowego w świetle celu i treści decyzji ramowej Wdrożenie poprzez wykładnię prawa Powszechnie uznaje się zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie, że krajowe sądy w przypadku rozstrzygania sporów wynikłych na gruncie prawa wspólnotowego mają obowiązek dokonywać takiej wykładni prawa krajowego, która prowadzi do zapewnienia podmiotom indywidualnym ochrony prawnej przewidzianej przez prawo wspólnotowe (patrz schemat 1). Zasadę tę należy odnieść do sytuacji, gdy dyrektywa nie została implementowana do wewnętrznego porządku prawnego państwa członkowskiego lub gdy uczyniono to niewłaściwie. Wówczas sąd krajowy przy stosowaniu przepisów prawa krajowego powinien je interpretować w świetle dyrektywy w celu osiągnięcia rezultatu przez nią zamierzonego. Zasada ta jest ograniczona kilkoma innymi zasadami prawa, w tym zasadą pewności prawa i nieretroakcji (niedziałania prawa wstecz), niemniej dyrektywa nieimplementowana lub nieprawidłowo implementowana nie może stanowić podstawy do odpowiedzialności karnej, jeżeli takiej odpowiedzialności nie przewiduje prawo krajowe 16. wdrożenie poprzez wykładnię prawa instytucja zapytania wstępnego w obszarze wspólnotowym prawo krajowych sądów powszechnych w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości prawo przyznane państwom członkowskim (z zastrzeżeniem fakultatywności opinii), Radzie UE i Komisji; realizacja prawa przez sądy krajowe wydające orzeczenia ostateczne Źródło: opracowanie własne. Schemat 4. Wdrożenie poprzez wykładnię prawa 15 Sprawa C-105/03, Postępowanie karne przeciwko M. Pupino [w:] M. Szwarc, Decyzje ramowe jako instrument harmonizacji prawa karnego w UE, Państwo i Prawo 2005, nr 7, s. 25 i n. 16 Tak: T. Bielska-Sobkowicz, Wdrożenie prawa Wspólnot Europejskich do krajowego systemu prawa [w:] Prawo Unii Europejskiej w wewnętrznym porządku prawnym państw członkowskich, WAiP, Warszawa 2004, s
14 280 Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej 1.4. Powdrożeniowa praktyka i kontrola administracyjna W licznych obszarach regulowanych prawem wspólnotowym występuje potrzeba aktywnego działania ze strony władz administracyjnych państw członkowskich w imieniu Unii. W czynnościach tych władze państw członkowskich są wynagradzane ryczałtowo za wykonane usługi. Do krajowych organów administracji należy wprowadzenie w życie polityki handlowej, Wspólnej Polityki Rolnej oraz każdej innej polityki wspólnej, odzyskiwanie sum wpłaconych bezzasadnie lub z naruszeniem prawa, a także wystąpienie do sądu przeciwko osobom prywatnym w tej sprawie 17. Praktyczna kontrola odbywa się głównie poprzez wymianę informacji. Komisja może sprawdzić, czy służby krajowe właściwie wywiązują się ze swoich zadań, czynią one jednak tę powinność na własną odpowiedzialność, nie mogą otrzymywać poleceń ani instrukcji pochodzących od władz wspólnotowych 18. Taki sposób uregulowania systemu sankcjonowania umożliwia powstanie różnic w poszczególnych państwach i nie wyklucza ryzyka luki w sankcjach karnych prawa wspólnotowego. Sytuacja ta uległa zmianie po zawiązaniu współpracy policyjnej i sądowej w prawach karnych (Tytuł VI TUE). III filar UE stworzył możliwość określenia wspólnych naruszeń prawa i harmonizowania sankcji. Przykładowo przyjęcie Konwencji w sprawie ochrony finansowych interesów Wspólnoty (26 lipca 1995 roku) normuje pojęcie sankcji skutecznych i proporcjonalnych. Natomiast decyzja ramowa z 29 maja 2000 roku wzmacnia sankcje karne dla ochrony przeciwko biciu fałszywych monet euro i daje większą skuteczność w powiązaniu z instrumentem z zakresu I filara UE, jak np. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1338/2001 z 28 czerwca 2001 roku ustanawiające środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem. 3. Pytania i zagadnienia kontrolne Czym się różni proces implementacji od transpozycji? Jakie skutki prawne wywołuje data implementacji? Co to jest transpozycja przez odesłanie? Kto pobiera należne Unii Europejskiej opłaty celne? 4. Literatura uzupełniająca Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, C. Mik (red.), TNOiK, Toruń J. Dutheil de la Rochère, Wstęp do prawa Unii Europejskiej, op. cit., s Ibidem.
System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ
System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 1. CHARAKTER PRAWNY UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 2. OSOBOWOŚĆ
Bardziej szczegółowoŹRÓDŁA PRAWA: PRAWO POCHODNE. Rozporządzenia. Dyrektywy. Decyzje. Zalecenia i opinie.
ŹRÓDŁA PRAWA: PRAWO POCHODNE. Rozporządzenia. Dyrektywy. Decyzje. Zalecenia i opinie. 1. Źródła prawa pochodnego 1.1. Podział aktów prawa pochodnego Delegowane Ustawodawcze Wiążące Wykonawcze Nieustawodawcze
Bardziej szczegółowoDECYZJA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO (UE)
1.6.2017 L 141/21 DECYZJA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO (UE) 2017/935 z dnia 16 listopada 2016 r. w sprawie przekazania uprawnień do przyjmowania decyzji w przedmiocie kompetencji i reputacji oraz oceny
Bardziej szczegółowoPrawo pierwotne i prawo wtórne
Prawo UE Prawo pierwotne i prawo wtórne Jednolity reżim prawny Prawo pierwotne = Traktaty założycielskie, rewizyjne, akcesyjne, ogólne zasady prawa Prawo wtórne = stanowione przez instytucje+ umowy międzynarodowe
Bardziej szczegółowoEuropejski Trybunał Sprawiedliwości
Europejski Trybunał Sprawiedliwości dr hab. Gertruda Uścińska Uniwersytet Warszawski Ekspert krajowy w programie tress (Training and reporting on European Social Security) dotyczącym implementacji przepisów
Bardziej szczegółowoRola ETS w ochronie praw i wolności jednostki
Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki Metody integracji poprzez prawo: 1/ substytucja (inaczej unifikacja): wprowadzenie jednolitych materialnych norm wspólnotowych; całkowite ujednolicenie prawa
Bardziej szczegółowoEfektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT
Efektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT Adam Bartosiewicz Oficyna a Wolters Kluwer business Warszawa 2009 Wykaz skrótów 13 Akty prawne 13 Organy 14 Publikatory 14 Uwagi wprowadzające
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX
Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny
Bardziej szczegółowoDruk nr 580 Warszawa, 12 maja 2006 r.
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ V kadencja Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Druk nr 580 Warszawa, 12 maja 2006 r. Pan Marek Jurek Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 235 ust.
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty. 1 1. Uwagi wstępne... 10 I. Europeizacja............................................... 10 II.
Bardziej szczegółowoWarunki działalności i rozwoju
Warunki działalności i rozwoju Polityka Państwa Zasoby ludzkie Aspekty ekonomiczne Regulacje Prawne Usługi Telekomunikacyjne Rozwiązania techniczne POPYT (użytkownicy telekomunikacji) PODAŻ (sieci telekomunikacyjne)
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Przekazanie kompetencji ustawodawczych UE dr Aleksandra Sołtysińska Źródła prawa i procedury prawodawcze UE 1-2 grudnia 2017 roku przyjmowanie aktów prawnych wykonanie aktów prawnych środki proceduralne
Bardziej szczegółowoHISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ. Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski
HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski 1944 1948 9 maj 1950 1951 27 maj 1952 1957 1960 1965 1974 1986 1992 Ustanowienie
Bardziej szczegółowoArt. 88. - konkretyzacja: - ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
OBOWIĄZYWANIE PRAWA I. Zasady konstytucyjne: 1. Zasada państwa prawa i jej konsekwencje w procesie stanowienia prawa: niezwykle ważna dyrektywa w zakresie stanowienia i stosowania prawa wyrok 9 V 2005
Bardziej szczegółowoOPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 27 listopada 2017 r.
OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 27 listopada 2017 r. w przedmiocie projektu ustawy o europejskiej partii politycznej i europejskiej fundacji politycznej (nr z wykazu prac legislacyjnych: UC93)
Bardziej szczegółowoZasady stosowania prawa UE
Zasady stosowania prawa UE Obowiązek wykładni zgodnej Costa vs E.N.E.L. (1964) Żadne normy prawa wewnętrznego nie mogą mieć pierwszeństwa przed prawem stanowionym przez Traktat, aby nie pozbawiać go jego
Bardziej szczegółowoDECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
Stan prawny: 2009-03-18 Numer dokumentu LexPolonica: 63305 DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając
Bardziej szczegółowoUnit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne
Unit 3-03/09.11.2016 Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Fragmenty z podręcznika: Zasady działania UE: pkt 73-74 Zasada przyznania kompetencji (kompetencje wyłączne i dzielone; kompetencje wyraźnie i
Bardziej szczegółowoTrybunał Konstytucyjny Warszawa. W n i o s e k
Warszawa, dnia września 2008 r. Trybunał Konstytucyjny Warszawa W n i o s e k Na podstawie art. 122 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wnoszę o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoJedną z kluczowych zasad funkcjonowania Unii Europejskiej jest przyjęcie przez państwa członkowskie UE zobowiązania do wykonywania i stosowania prawa
Jedną z kluczowych zasad funkcjonowania Unii Europejskiej jest przyjęcie przez państwa członkowskie UE zobowiązania do wykonywania i stosowania prawa wspólnotowego. Zasada ta stanowi podstawę procesu integracji.
Bardziej szczegółowoPROCEDURA TRANSPOZYCJI AKTÓW PRAWNYCH UNII EUROPEJSKIEJ,
PROCEDURA TRANSPOZYCJI AKTÓW PRAWNYCH UNII EUROPEJSKIEJ, W TYM WYKONYWANIA ZOBOWIĄZAŃ LEGISLACYJNYCH WYNIKAJĄCYCH Z ORZECZEŃ TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ I POSTĘPOWAŃ KOMISJI EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowo1.Pojęcie i charakter prawa podatkowego UE
1.Pojęcie i charakter prawa podatkowego UE Prawo podatkowe UE próba definicji Prawo podatkowe UE jest przede wszystkim zbiorem przepisów będących instrumentem realizacji celów Traktatu o funkcjonowaniu
Bardziej szczegółowoJednostka. Przepis Proponowane zmiany i ich uzasadnienie Decyzja projektodawcy. Lp. zgłaszająca. ogólne
Stanowisko projektodawcy do uwag resortów nieuwzględnionych w projekcie Założeń do projektu ustawy zmieniającej ustawę o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych w zakresie implementacji przepisów
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT DLA POSŁÓW
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 27.05.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 0436/2012, którą złożył Mark Walker (Wielka Brytania) w sprawie transgranicznego doradztwa prawnego 1.
Bardziej szczegółowoPrawo konstytucyjne. Niestacjonarne Studia Prawa 2016/2017 semestr zimowy
Prawo konstytucyjne Niestacjonarne Studia Prawa 2016/2017 semestr zimowy Stosunek prawa międzynarodowego do prawa krajowego Artykuł 38. 1. Trybunał, którego zadaniem jest orzekać na podstawie prawa międzynarodowego
Bardziej szczegółowoPrawo bankowe. doc. dr Marek Grzybowski. październik Katedra Prawa Finansowego
Prawo bankowe doc. dr Marek Grzybowski październik 2014 Katedra Prawa Finansowego Próba definicji całokształt norm prawnych regulujących funkcjonowanie systemu bankowego, a w tym strukturę, organizację
Bardziej szczegółowoSystem prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej
Krystyna Michałowska-Gorywoda System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Z formalno - prawnego punktu widzenia należałoby mówić tutaj o systemie prawa i instytucji Wspólnot Europejskich. Pojęcia
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
dr Monika Kawczyńska Wpływ prawa UE na prawo polskie bezpośredni skutek prawa UE STUDIA PODYPLOMOWE 02.12.2017 Podstawowe pojęcia Bezpośrednie obowiązywanie normy prawa UE od ich wejścia w życie staja
Bardziej szczegółowoTest kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego
. Imię i nazwisko Test kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego 1. Zgodnie z Traktatami założycielskimi, od daty wejścia w życie Traktatu z Lizbony Unia Europejska: a) ma osobowość prawną
Bardziej szczegółowoCopyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011
Recenzenci: prof. dr hab. Władysław Czapliński prof. dr hab. Piotr Hofmański Redakcja i korekta: Grażyna Polkowska-Nowak Projekt okładki: Marta Kurczewska Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Bardziej szczegółowoAkty normatywne. PPwG prof. Stanisław Piątek
Akty normatywne PPwG prof. Stanisław Piątek Rodzaje aktów normatywnych Akty normatywne (źródła prawa) - dokumenty odpowiednio ustanowione przez organy władzy publicznej, które zawierają przepisy prawa,
Bardziej szczegółowonajczęściej transponowany unijny akt nazywana jest instrumentem harmonizacji. Harmonizacja jest względnie zróżnicowana, co do środków oraz
Zakończenie Prawo Unii Europejskiej stanowi autonomiczną i jednolitą całość. Stosowane jest we wszystkich państwach członkowskich, dość niezależnie od prawa krajowego, względem którego jest nadrzędne w
Bardziej szczegółowo(Akty o charakterze nieustawodawczym) DECYZJE
28.8.2019 L 224/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) DECYZJE DECYZJA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO (UE) 2019/1376 z dnia 23 lipca 2019 r. w sprawie przekazania uprawnień do przyjmowania decyzji
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE RADY (EURATOM, WE) NR 2185/96. z dnia 11 listopada 1996 r.
ROZPORZĄDZENIE RADY (EURATOM, WE) NR 2185/96 z dnia 11 listopada 1996 r. w sprawie kontroli na miejscu oraz inspekcji przeprowadzanych przez Komisję w celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe "Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy". Opracowanie: dr Artur Woźny
ŹRÓDŁA PRAWA PRACY Pod pojęciem źródła prawa rozumie się wszelkiego rodzaju formy, poprzez które zostają wyrażone normy prawne. Charakter oficjalnego źródła prawa stanowionego (wydanego przez uprawnione
Bardziej szczegółowoW wyniku rewizji dyrektywy 2003/6/WE zauważono, że nie wszystkie właściwe organy krajowe miały do dyspozycji pełny wachlarz uprawnień umożliwiających
UZASADNIENIE Podstawowym celem projektu ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw (dalej: projekt ) jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy
Bardziej szczegółowoUprawnienia Europejskiego Banku Centralnego do nakładania sankcji *
9.8.2016 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 289/93 P8_TA(2014)0062 Uprawnienia Europejskiego Banku Centralnego do nakładania sankcji * Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 26 listopada
Bardziej szczegółowoWYKŁAD III. SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP z dnia 2 kwietnia 1887 r.
WYKŁAD III SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP z dnia 2 kwietnia 1887 r. I. Pojęcie i rodzaje źródeł prawa II. Cechy systemu źródeł prawa w Polsce: 1. konstytucjonalizacja 2. dychotomiczny podział
Bardziej szczegółowoPROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O WYROBACH BUDOWLANYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW
Projekt, z dnia 29 sierpnia 2012 r. PROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O WYROBACH BUDOWLANYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW I. WPROWADZENIE Z dniem 24 kwietnia 2011 r. weszło w życie rozporządzenie
Bardziej szczegółowoPostępowanie w sprawie naruszenia Traktatów przeciwko państwom członkowskim (art TFUE)
Postępowanie w sprawie naruszenia Traktatów przeciwko państwom członkowskim (art. 258-260 TFUE) Postępowanie Komisji przeciwko państwu członkowskiemu art. 258 TFUE Postępowanie państwa członkowskiego przeciwko
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część A. Testy. Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz stron internetowych Przedmowa XIII XVII XIX XXI
Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz stron internetowych Przedmowa XIII XVII XIX XXI Część A. Testy Test 1 1 Odpowiedzi do testu 1 113 Test 2 6 Odpowiedzi do testu 2 115 Test 3 10 Odpowiedzi do testu 3
Bardziej szczegółowoCzęść pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ
INSTYTUCJE I PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Autorzy: Barcz J., Górka M., Wyrozumska A. Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE RADY (WE, EURATOM) NR 2988/95. z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich
ROZPORZĄDZENIE RADY (WE, EURATOM) NR 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę
Bardziej szczegółowoZASADY NACZELNE USTROJU RP
ZASADY NACZELNE USTROJU RP Zasady naczelne ustroju RP Zawierają idee przewodnie ustawy zasadniczej. Są to normy prawne zawarte w Konstytucji, których szczególna doniosłość charakteryzuje się w tym, że
Bardziej szczegółowo13885/16 IT/alb DGG 2B. Rada Unii Europejskiej Bruksela, 24 listopada 2016 r. (OR. en) 13885/16
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 24 listopada 2016 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2016/0209 (CNS) 13885/16 FISC 181 ECOFIN 984 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DYREKTYWA
Bardziej szczegółowoObok przepisów Kodeksu Pracy należy wyróżnić ustawy regulujące kwestie kompetencji i zakresu działania organów nadzoru nad warunkami pracy takie, jak:
Akty prawne w dziedzinie BHP zajęcia I I. Źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce są: - konstytucja - ustaw- rozporządzenia - ratyfikowane umowy międzynarodowe Artykułami zawartymi w Konstytucji,
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT DLA POSŁÓW
PARLAMENT EUROPEJSKI 2014-2019 Komisja Petycji 27.5.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 0194/2013, którą złożył D. G. (Niemcy), w sprawie niejednorodności szkoleń dla koordynatorów ds. bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO W RP
ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO W RP SYSTEM PRAWA Zbiór uporządkowanych i wzajemnie ze sobą powiązanych norm generalnych i abstrakcyjnych wysłowionych w tekstach aktów prawotwórczych i nieuchylonych
Bardziej szczegółowoSylabus przedmiotu / modułu kształcenia - (studia podyplomowe)
załącznik nr 6 Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia - (studia podyplomowe) Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia Nazwa w języku angielskim Język wykładowy Ustrój polityczno-prawny w Polsce i UE Legal
Bardziej szczegółowoRzeszów, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz UCHWAŁA NR XLI RADY GMINY W WIELOPOLU SKRZYŃSKIM. z dnia 15 maja 2018 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Rzeszów, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 2987 UCHWAŁA NR XLI.280.2018 RADY GMINY W WIELOPOLU SKRZYŃSKIM z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie uchwalenia regulaminu
Bardziej szczegółowoPrawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015)
Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015) 1. Sposoby pojmowania terminów: prawo europejskie, prawo wspólnotowe, Prawo Unii Europejskiej. 2. Rada Europy charakter prawny, statutowe cele
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności
KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 11.3.2014 r. COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIK do KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności PL
Bardziej szczegółowoNSP (Z) III ćwiczenia nr ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ
NSP (Z) III ćwiczenia nr 2 24.03.2013 ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ ZASADY KONSTYTUCYJNE UE 1. Zasada solidarności (lojalności) 2. Zasada pomocniczości 3. Zasada wzmocnionej współpracy ZASADY, NA
Bardziej szczegółowoInne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe
CZ.1 Inne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe Źródła prawa powszechnie obowiązującego, stanowione przez terenowe organy administracji
Bardziej szczegółowo3) jest stanowiony na podstawie i w granicach ustaw
CZ. 2 1) jest to podstawowe źródło prawa powszechnie obowiązującego 2) obowiązuje powszechnie na obszarze działania organów, które go ustanowiły (a więc lokalnie) 3) jest stanowiony na podstawie i w granicach
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT DLA POSŁÓW
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 28.11.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 0824/2008, którą złożył Krum Krumov (Bułgaria) z 16 podpisami, wzywająca do deregulacji cen i przyjęcia
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0206/324
21.3.2019 A8-0206/324 324 Artykuł 2 b (nowy) Artykuł 2b Państwa członkowskie przewidują kary wobec nadawców ładunków, spedytorów, wykonawców i podwykonawców z tytułu nieprzestrzegania art. 2 niniejszej
Bardziej szczegółowoOchrona danych osobowych
Ochrona danych osobowych Nowe regulacje europejskie dr Maciej Kawecki Istota ogólnego rozporządzenia Największy lobbing sektora prywatnego; Jeden z aktów prawa wtórnego UE o najszerszym zakresie zastosowania;
Bardziej szczegółowoPRAWO. SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak
PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak Art. 92 ust. 1 Konstytucji RP Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 17.9.2007 KOM(2007) 525 wersja ostateczna 2007/0192 (CNS) Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1338/2001 ustanawiające środki
Bardziej szczegółowoDochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi autonomia proceduralna
prof. dr hab. Anna Wyrozumska Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ Jean Monnet Chair of European Constitutional Law Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi autonomia
Bardziej szczegółowoOPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające
OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym i
Bardziej szczegółowoUMOWY MIĘDZYNARODOWE
2.12.2011 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 319/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) UMOWY MIĘDZYNARODOWE DECYZJA RADY z dnia 28 listopada 2011 r. dotycząca stanowiska, jakie Unia Europejska
Bardziej szczegółowoNC ER warsztaty PSE S.A. Wdrażanie Kodeksów Sieci i Wytycznych informacje ogólne i otoczenie prawne
NC ER warsztaty PSE S.A. Wdrażanie Kodeksów Sieci i Wytycznych informacje ogólne i otoczenie prawne Jakub Guzikowski jakub.guzikowski@pse.pl +48 22 242 14 97 DP-PR/WK Konstancin-Jeziorna 26 lutego 2018
Bardziej szczegółowoPRZEPISY INTERTEMPORALNE
PRZEPISY INTERTEMPORALNE 30. 1. W przepisach przejściowych reguluje się wpływ nowej ustawy na stosunki powstałe pod działaniem ustawy albo ustaw dotychczasowych. 2. W przepisach przejściowych rozstrzyga
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE)
10.11.2015 L 293/15 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2015/1973 z dnia 8 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 514/2014 przepisami szczegółowymi dotyczącymi
Bardziej szczegółowoOPINIE I EKSPERTYZY OE-111
KANCELARIA SENATU BIURO ANALIZ I DOKUMENTACJI Dział Analiz i Opracowań Tematycznych OPINIA DOTYCZĄCA ZGODNOŚCI Z PRAWEM EUROPEJSKIM ART. 5 USTAWY Z DNIA 29 MAJA 1974 R. O ZAOPATRZENIU INWALIDÓW WOJENNYCH
Bardziej szczegółowoWdrożenie Modelowej Procedury Konsultacji Publicznych do systemu prawnego
Wdrożenie Modelowej Procedury Konsultacji Publicznych do systemu prawnego Najistotniejszą wadą polskiego systemu prawnego, w zakresie regulacji procesu konsultacji publicznych jest luka polegająca na braku
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE)
L 293/6 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2015/1971 z dnia 8 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 przepisami szczegółowymi dotyczącymi zgłaszania
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 87/382 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2017/586 z dnia 14 lipca 2016 r. uzupełniające dyrektywę 2014/65/UE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych
Bardziej szczegółowouwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 249 ust. 1, a także mając na uwadze, co następuje:
10.12.2018 L 313/39 DECYZJA KOMISJI (UE) 2018/1927 z dnia 5 grudnia 2018 r. ustanawiająca przepisy wewnętrzne dotyczące przetwarzania przez Komisję Europejską danych osobowych w dziedzinie konkurencji
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE WIADOMOŚCI O PRAWIE Norma prawna
Norma prawna PRAWO zbiór wszystkich obowiązujących w danym państwie norm prawnych. NORMA PRAWNA reguła ustanowiona lub uznana przez państwo, która określa jak należy postępować w oznaczonych okolicznościach.
Bardziej szczegółowoŚrodki prawne i sankcje w sprawach dotyczących dyskryminacji ze względu na płeć. Seminarium ERA Kraków czerwca
w sprawach dotyczących dyskryminacji ze względu na płeć Seminarium ERA Kraków 12-13 czerwca dr Urszula Torbus Uniwersytet Śląski Wprowadzenie Równość kobiet i mężczyzn, w tym zasada równego wynagradzania
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE TOMASZ DĄBROWSKI
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE TOMASZ DĄBROWSKI Grupa A: Skutek incydentalny w prawie UE. Grupa B: Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego za naruszenie prawa UE Gdzie można dochodzić roszczeń?
Bardziej szczegółowowyrok, w którym orzekł, że Rzeczypospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 31 ust. 3 lit. b) tej dyrektywy.
UZASADNIENIE Projekt ustawy o zmianie ustawy o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw dokonuje nowelizacji obowiązującej obecnie ustawy z dnia 22 czerwca
Bardziej szczegółowo2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Wykaz orzeczeń... XIX Przedmowa... XXIII Przedmowa do 5. wydania... XXIV Z przedmowy do 1. wydania... XXV Część 1. Zagadnienia wprowadzające... 1
Bardziej szczegółowo(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
10.11.2015 L 293/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2015/1970 z dnia 8 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
Bardziej szczegółowoZAKRES ZASTOSOWANIA KARTY PRAW PODSTAWOWYCH (CFR):PODWAŻANIE KRAJOWYCH ŚRODKÓW PRAWNYCH NA PODSTAWIE CFR
ZAKRES ZASTOSOWANIA KARTY PRAW PODSTAWOWYCH (CFR):PODWAŻANIE KRAJOWYCH ŚRODKÓW PRAWNYCH NA PODSTAWIE CFR Laurent Pech Middlesex University London (L.Pech@mdx.ac.uk) PLAN 1. KRÓTKIE OMÓWIENIE WYBRANYCH
Bardziej szczegółowoWykaz podstaw prawnych przewidujących stosowanie zwykłej procedury ustawodawczej w traktacie z Lizbony 1
Wykaz podstaw prawnych przewidujących stosowanie zwykłej procedury ustawodawczej w traktacie z Lizbony 1 Niniejszy załącznik zawiera wykaz podstaw prawnych, do których ma zastosowanie zwykła procedura
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 maja 2009 r.
Warszawa, dnia 19 maja 2009 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o
Bardziej szczegółowoKOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. KONKURENCJI
KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. KONKURENCJI Bruksela, 25 marca 2019 r. ZAWIADOMIENIE DLA ZAINTERESOWANYCH STRON WYSTĄPIENIE ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA Z UE A PRAWO KONKURENCJI UE W dniu 29 marca
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 28 kwietnia 2010 r., III CZP 3/10
Postanowienie z dnia 28 kwietnia 2010 r., III CZP 3/10 1. W sprawie o rozstrzygnięcie kolizji ustawy z prawem unijnym, wymagającej wykładni tego prawa, wyłącznie właściwy jest Trybunał Sprawiedliwości
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów...11 Wstęp...15
Wykaz skrótów...11 Wstęp..........15 Rozdział 1 Akty prawa miejscowego w systemie prawa powszechnie obowiązującego.... 25 1.1. Uwagi wstępne... 25 1.2. System źródeł prawa powszechnie obowiązującego w
Bardziej szczegółowoArtykuł 2 Niniejsza decyzja wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
L 19/64 DECYZJA KOMISJI (UE) 2017/124 z dnia 24 stycznia 2017 r. w sprawie zmiany załącznika do Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Państwem Watykańskim KOMISJA EUROPEJSKA, uwzględniając Traktat
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Joanna Porowska
Sygn. akt III ZS 3/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 29 czerwca 2017 r. SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (przewodniczący) SSN Andrzej Wróbel SSA Ewa Stefańska (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoPARLAMENT EUROPEJSKI
PARLAMENT EUROPEJSKI 2004 Komisja Petycji 2009 17.04.2008 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Dotyczy: Petycji 0930/2002, którą złożyła Maria Hortatou (Grecja), w imieniu Stowarzyszenia Pracowników Kontraktowych OPAP
Bardziej szczegółowoSpis treści WYKAZ SKRÓTÓW SŁOWO WSTĘPNE WPROWADZENIE CZĘŚĆ I. PRZECIWDZIAŁANIE I ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ
Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW SŁOWO WSTĘPNE WPROWADZENIE CZĘŚĆ I. PRZECIWDZIAŁANIE I ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział 1. Ewolucja III filaru Unii 1.1. Uwagi ogólne 1.2. Grupa TREVI i
Bardziej szczegółowoPrawo i polityka penitencjarna warsztaty ze stosowania prawa
Prawo i polityka penitencjarna warsztaty ze stosowania prawa Zajęcia nr 1 wprowadzenie do tematyki zajęć, definicje podstawowe Mgr Agata Hulak 18 października 2017 r. Prawo penitencjarne informacje podstawowe,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów Czasopisma i inne publikatory... 7 Źródła prawa... 7 Inne skróty... 9
Spis treści Wykaz skrótów Czasopisma i inne publikatory.......................................... 7 Źródła prawa........................................................ 7 Inne skróty..........................................................
Bardziej szczegółowoZASADY STOSOWANIA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ
ZASADY STOSOWANIA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ TEORIE STOSOWANIA PRAWA MIEDZYNARODOWEGO W PRAWIE KRAJOWYM MONISTYCZNA DUALISTYCZNA MONISTYCZNA PM i prawo krajowe jako części jednego systemu prawnego mogą być
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp (Adam Bosiacki)... 7 Wybrana bibliografia... 45
Spis treści Wstęp (Adam Bosiacki)... 7 Wybrana bibliografia... 45 I. Prawo a natura 1. Czystość... 55 2. Akt prawny i jego znaczenie prawne... 56 3. Subiektywny i obiektywny sens aktu; jego znaczenie...
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
10.6.2017 L 148/3 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2017/980 z dnia 7 czerwca 2017 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne dotyczące standardowych formularzy, szablonów i procedur do celów
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR
L 351/40 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 20.12.2012 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1219/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. ustanawiające przepisy przejściowe w zakresie dwustronnych
Bardziej szczegółowoRola sędziego krajowego i procedura trybu prejudycjalnego. Trewir, 17 listopada 2009
DYREKTYWY ANTYDYSKRYMINACYJNE 2000/43/WE I 2000/78/WE W PRAKTYCE Rola sędziego krajowego i procedura trybu prejudycjalnego Trewir, 17 listopada 2009 Rola sędziego krajowego Zapewnienie ochrony uprawnień
Bardziej szczegółowoSkarga na bezczynność
Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Skarga na bezczynność ART. 265 I 266 TFUE Informacje ogólne Przepis art. 265 stanowi konieczne uzupełnienie
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PRAWNA ZWYKŁEJ PROCEDURY USTAWODAWCZEJ. Podstawa prawna Przedmiot Elementy procedury 1. w ogólnym interesie gospodarczym
ZAŁĄCZNIK III PODSTAWA PRAWNA ZWYKŁEJ PROCEDURY USTAWODAWCZEJ 1 Podstawa prawna Przedmiot Elementy procedury 1 Artykuł 14 Artykuł 15 ust. 3 Artykuł 16 ust. 2 Artykuł 18 Artykuł 19 ust. 2 Artykuł 21 ust.
Bardziej szczegółowoU Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Poczta Polska jest państwowym przedsiębiorstwem użyteczności publicznej powołanym na mocy ustawy z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej Poczta
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 97/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lutego 2018 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Józef Frąckowiak SSN Karol Weitz Protokolant Katarzyna Bartczak
Bardziej szczegółowoWYTYCZNE EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO (UE)
L 306/32 WYTYCZNE WYTYCZNE EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO (UE) 2016/1993 z dnia 4 listopada 2016 r. ustanawiające zasady koordynacji ocen instytucjonalnych systemów ochrony przeprowadzanych na podstawie
Bardziej szczegółowoECB-PUBLIC OPINIA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO. z dnia 5 lipca 2011 r.
PL ECB-PUBLIC OPINIA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO z dnia 5 lipca 2011 r. w sprawie przepisów umożliwiających przekształcanie oddziałów instytucji kredytowych w banki krajowe (CON/2011/57) Wprowadzenie
Bardziej szczegółowo