Maria Lorek, Katarzyna Sośniak INDYWIDUALIZACJA W PROGRAMIE NAUCZANIA I SZKOLNYM PROGRAMIE WSPARCIA

Transkrypt

1 Maria Lorek, Katarzyna Sośniak INDYWIDUALIZACJA W PROGRAMIE NAUCZANIA I SZKOLNYM PROGRAMIE WSPARCIA

2 Zawartość prezentacji Indywidualizacja Szkolny Program Wsparcia Uczniów Indywidualny Programy Edukacji dokumenty szkolne Obszary dostosowań wskazówki praktyczne

3 Indywidualizacja CZYM JEST PROJEKT INDYWIDUALIZACJI PROCESU NAUCZANIA I WYCHOWANIA? KaŜde dziecko, z całym spektrum swoich umiejętności i uzdolnień, ale i równieŝ niedociągnięć, a nawet powaŝnych braków, to prawdziwa indywidualność, która dla optymalnego rozwoju osobistego wymaga zindywidualizowanego systemu nauczania i wychowania. RóŜna dojrzałość intelektualna, emocjonalna i społeczna, zróŝnicowane temperamenty i preferowane style poznawcze, róŝne poziomy motywacji i samodzielności, czy typy doświadczeń związanych ze środowiskiem rodzinnym wszystkie te czynniki sprawiają, Ŝe Ŝadne dziecko nie jest takie samo i w pracy z Ŝadnym z nich nie moŝna posługiwać się odgórnie przyjętymi schematami

4 Indywidualizacja CZYM JEST PROJEKT INDYWIDUALIZACJI PROCESU NAUCZANIA I WYCHOWANIA? Aby więc wspierać wszystkie szkoły w ich dąŝeniach do zapewnienia kaŝdemu uczniowi najlepszej i dostosowanej do jego potrzeb oferty edukacyjno - wychowawczej powstał projekt Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I III Istotą programu jest indywidualizacja pracy z uczniem w ramach obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjno-wychowawczych.

5 Indywidualizacja nauczania Indywidualizacja to uwzględnienie w systemie dydaktyczno-wychowawczym różnic indywidualnych między uczniami i stosowanie takich zabiegów pedagogicznych, które (przy uwzględnieniu owych różnic) sprzyjają maksymalnemu rozwojowi osobowości uczących się *. * T. Lewowicki, Indywidualizacja kształcenia. Dydaktyka różnicowa. Warszawa 1997.

6 Indywidualizacja nauczania Są kwestie, które my wszyscy, zajmujący się nauczaniem powinniśmy rozumieć: ( ) celem nauczania jest optymalne uczenie się każdego ucznia z osobna, a zatem wiedza o tym, na czym polegają różnice między uczniami, jest warunkiem wstępnym zindywidualizowanego podejścia *. *Ch. Galloway, Psychologia uczenia się i nauczania. T. II. PWN. Warszawa 1988.

7 Indywidualizacja nauczania Nauczanie zindywidualizowane Indywidualizacja celów Indywidualizacja tempa nauczania Różnicowanie treści nauczania Indywidualne preferencje w zakresie strategii uczenia się A. Sajdak, Indywidualizacja w nauczania. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. II

8 Indywidualizacja nauczania Nauczanie zindywidualizowane to edukacja nastawiona na każde dziecko. Edukacja ta w swoich założeniach opiera się na dwóch konstytutywnych elementach: diagnozie potencjału i potrzeb dziecka oraz na optymalnym dostosowaniu opieki i wsparcia *. *M. Lorek, K. Sośniak, Ja i my. Program nauczania wraz z indywidualizacją procesu kształcenia i wychowania uczniów klas I-III. Katowice 2010.

9 Szkolny Program Wspierania Uczniów

10 Szkolny Program Wspierania Uczniów Część I Indywidualizacja nauczania Część II Zespół odpowiedzialny za opracowanie, wdrożenie i realizację działań ukierunkowanych na indywidualizację Część III Potrzeby uczniów w ramach indywidualizacji nauczania

11 Część I Indywidualizacja nauczania Założenia programu Podstawy prawne programu Cele programu Procedury rozpoznawania potrzeb Zasady indywidualizacji Indywidualizacja w czasie zajęć obowiązkowych Co zakłada SPWU? Jakie są podstawy prawne indywidualizacji? Jaki jest cel ogólny programu? Jak diagnozować potrzeby uczniów? Jakie są zasady indywidualizacji? Kto wymaga indywidualizacji?

12 Założenia programu Założenia Szkolnego Programu Wspierania Uczniów są odpowiedzią na zadania nakreślone w projekcie Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkół podstawowych będącego kluczowym elementem polityki oświatowej. Przyjmuje się, że podstawowym zadaniem szkoły jest wsparcie działań dydaktyczno-wychowawczych w pierwszym etapie edukacyjnym w zakresie realizacji treści i wymagań określonych w nowej podstawie programowej i wypracowanych w ramach projektu systemowego MEN Doskonalenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół pod kątem zgodności z wymogami gospodarki opartej na wiedzy. Indywidualizacja pracy z uczniem w ramach obowiązkowych i dodatkowych zajęć będzie stałym elementem nowej jakości procesu kształcenia i wychowania.

14 Podstawy prawne nauczania zindywidualizowanego Ustawa o Systemie Oświaty Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności: 4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej;

15 Podstawy prawne nauczania zindywidualizowanego Ustawa o Systemie Oświaty, c.d. 5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami; 5a) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych; 6) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie;

16 Podstawy prawne nauczania zindywidualizowanego Nowa Podstawa Programowa Zadaniem szkoły jest: 1) realizowanie programu nauczania skoncentrowanego na dziecku, na jego indywidualnym tempie rozwoju i możliwościach uczenia się ( ).

18 Cel programu Celem głównym jest wyrównanie szans edukacyjnych poprzez indywidualizację procesu kształcenia dzieci z klas I-III. Do celów szczegółowych należą: - zapewnienie każdemu dziecku realizującemu I etap oferty edukacyjno-wychowawczo-profilaktycznej, zgodnej z jego Indywidualnymi potrzebami i możliwościami edukacyjnymi i rozwojowymi; - zwiększenie stopnia i zakresu wykorzystania aktywizujących metod nauczania; - zwiększenie dostępności i podniesienie jakości wsparcia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dzieciom, w szczególności dzieciom o specjalnych potrzebach edukacyjnych; - podniesienie jakości pomocy udzielanej przez szkołę rodzicom dzieci uczących się na I etapie oraz zintensyfikowanie współpracy i zaangażowania rodziców w życie szkoły.

20 Diagnoza potrzeb uczniów Arkusze obserwacji Kwestionariusze wywiadu Systemy sensomotoryczne Analiza opinii Test Inteligencji Wielorakiej Testy rysunkowe

21 Diagnoza potrzeb ucznia Arkusze obserwacji Kwestionariusze wywiadu

22 Diagnoza uczniów Test Inteligencji Wielorakiej

23 Diagnoza uczniów Test Inteligencji Wielorakiej

24 Diagnoza uczniów Testy rysunkowe

25 Diagnoza uczniów Analiza opinii

26 Diagnoza uczniów Systemy sensomotoryczne Test WAK M. Łukasiewicza

27 Diagnoza uczniów Systemy sensomotoryczne Wzrokowy styl uczenia się powinni używać kolorowych pisaków, kresek do zaznaczania najważniejszym elementów, powinni jak najczęściej mieć prezentowany materiał w sposób wizualny np. ilustracje, filmy, prezentacje, obrazy i in.; Audytywny styl uczenia się: skuteczne w uczeniu się tych osób jest głośne powtarzanie ważnych informacji (im samym, jak oni sami sobie); Kinestetyczny styl uczenia się: powinni wykorzystywać podczas nauki najwięcej zmysłów: ruch, węch, smak, np. literki pisane dżemem;

29 Zasady pracy z uczniem Indywidualizacja w obszarze pracy z uczniem zdolnym obejmuje takie działania jak: dostosowanie treści merytorycznych (uczeń zdolny zwykle więcej informacji przetwarza, wymaga zatem prezentowania mu większej ilość wiedzy przedmiotowej), dostosowanie metody (uczeń zdolny może pracować inną metodą niż reszta klasy, np. metodą problemową), dostosowanie czasu pracy skrócenie (uczniowi zdolnemu można wyznaczać krótszy niż reszcie klasy czas na wykonanie danego zadania, gdyż nie sprawi mu to większej trudności), dostosowanie sposobu wykonania zadania (uczniowi zdolnemu należy zapewnić różne i liczne środki dydaktyczne); utrudnianie zadań, zadania o bardziej złożonych celach.

31 Kto wymaga indywidualizacji?

32 Część II Zespół odpowiedzialny za opracowanie, wdrożenie i realizację działań ukierunkowanych na indywidualizację Koordynuje rozpoznanie potrzeb uczniów (diagnoza). Opracowuje Indywidualny Program Rozwoju. Prowadzi zajęcia dodatkowe.

33 Część II Jakie działania koordynować?

35 Część II Jak opracować Indywidualny Program Rozwoju?

36 Część II Indywidualny Program Rozwoju

37 Część II Indywidualny Program Rozwoju

39 Część III Potrzeby uczniów w ramach indywidualizacji nauczania zajęcia dla uczniów ze specyficznymi trudnościami czytaniu i pisaniu, zagrożonych ryzykiem dysleksji, zajęcia dla dzieci z trudnościami w zdobywaniu umiejętności matematycznych; zajęcia logopedyczne dla dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy; zajęcia socjoterapeutyczne i psychoedukacyjne dla dzieci z zaburzeniami komunikacji społecznej; gimnastyka korekcyjna dla dzieci z wadami postawy; specjalistyczne zajęcia terapeutyczne dla dzieci niepełnosprawnych; zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów uzdolnionych ze szczególnym uwzględnieniem nauk matematyczno-przyrodniczych D O F I N A N S O W A N I E zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów w obszarze nauk (jakie?)

40 Część III Potrzeby uczniów w ramach indywidualizacji nauczania Aktualna baza dydaktyczno-wychowawcza wykorzystywana w indywidualizacji Potrzeby. Środki i pomoce dydaktyczne potrzebne w indywidualizacji Dofinansowanie

41 Dokumenty szkolne wyjaśnienie pojęć Dokumenty, jakimi powinna posługiwać się szkoła 1. Szkolny Program Wspierania Uczniów 2.a Indywidualny Program Rozwoju w tym Indywidualny Program Edukacji 2.b Indywidualny Program Edukacji (Edukacyjno-Terapeutyczny)

42 Dokumenty szkolne Szkolny Program Wspierania Uczniów program powstały w oparciu o Zasady przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych w zakresie indywidualizacji nauczania realizowanych przez organy prowadzące szkoły w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, który usprawni pracę szkoły podczas spełniania wymagań stawianych szkołom starających się o środki finansowe na doposażenie sal i prowadzenie zajęć dodatkowych dla dzieci. Indywidualny Program Rozwoju program budowany dla każdego ucznia, nie tylko niepełnosprawnego, zawierający diagnozę ucznia i środowiska, sposoby indywidualizacji nauczania, Indywidualny Program Edukacji oraz działania podejmowane na rzecz ucznia, mające na celu wyrównywanie jego szans edukacyjnych.

43 Dokumenty szkolne Indywidualny Program Edukacji (Edukacyjno-Terapeutyczny) program, o którym mowa w Zasadach konstruowania indywidualnego programu edukacji ucznia niepełnosprawnego w klasie integracyjnej i ogólnodostępnej opublikowanych przez CMPP-P oraz w Rozporządzeniu MENiS z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych i integracyjnych (Dz.U. Nr 19 poz. 167). Program ten ze względu na funkcje edukacyjne i terapeutyczne można nazwać także Indywidualnym Programem Edukacyjnono-Terapeutycznym (IPET).

44 Obszary indywidualnego wsparcia Dzieci zagrożone dysleksją Dzieci z trudnościami w nauce matematyki Dzieci niepełnosprawne Dzieci z trudnościami w komunikacji Dzieci z wadą postawy Dzieci z zaburzeniami mowy Dzieci zdolne i uzdolnione

45 Obszary dostosowania wymagań ZASADY PRACY METODY NAUCZANIA ŚRODKI I POMOCE DYDAKTYCZNE FORMA NAUCZANIA ORGANIZACJA NAUCZANIA METODY OCENIANIA FORMY OCENIANIA

47 Dzieci ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu

48 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? Zajęcia dla dzieci ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu, JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? w tym takŝe zagroŝonych ryzykiem dysleksji analiza i synteza wzrokowo słuchowa kinezjologia równowaga, lateralność, koncentracja, stabilność

49 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? Zajęcia dla dzieci ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu, JAK w ZAPLANOWAĆ tym takŝe zagroŝonych EFEKTYWNE ryzykiem dysleksji ZAJĘCIA? ćwiczenia grafomotoryczne zabawy językowe glottodydaktyka multimedialne programy do ćwiczeń w pisaniu i czytaniu Powrót

51 Dzieci z trudnościami w zdobywaniu umiejętności matematycznych

52 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? ęcia dla dzieci z trudnościami w zdobywaniu umiejętności matematycznych

53 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? ęcia dla dzieci z trudnościami w zdobywaniu umiejętności matematycznych Powrót

55 Dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy

56 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? Zajęcia logopedyczne dla dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy ćwiczenia artykulacyjne ćwiczenia oddechowe ćwiczenia słuchowe

57 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? Zajęcia logopedyczne dla dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy gry i zabawy logopedyczne logopedyczne programy multimedialne Powrót

59 Dzieci z zaburzeniami komunikacji społecznej

60 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? Zajęcia socjoterapeutyczne i psychoedukacyjne dla dzieci z zaburzeniami komunikacji społecznej komunikacja społeczna i emocjonalna poznawanie samego siebie Powrót

62 Dzieci z wadami postawy

63 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? Zajęcia gimnastyki korekcyjnej dla dzieci z wadami postawy Powrót

65 Dzieci niepełnosprawnych

66 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? arteterapia Specjalistyczne zajęcia terapeutyczne (np. hipoterapia, dogoterapia, muzykoterapia) teatroterapia zajęcia rytmiczno - ruchowe

67 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? Specjalistyczne zajęcia terapeutyczne (np. hipoterapia, dogoterapia, muzykoterapia) terapia stymulacji sensorycznej

68 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? Specjalistyczne zajęcia terapeutyczne (np. hipoterapia, dogoterapia, muzykoterapia) muzykoterapia Powrót

70 Dzieci z szczególnie uzdolnione

71 Indywidualizacja JAK ZAPLANOWAĆ EFEKTYWNE ZAJĘCIA? sowania uczniów szczególnie uzdolnionych ze szczególnym uwzględnieniem nauk matema Podsumowanie

72 Projekt w liczbach Szkoły liczące do 69 uczniów Szkoły liczące powyżej 69 uczniów Co najmniej 2 rodzaje zajęć Każdy rodzaj zajęć co najmniej 30 h w roku szkolnym Co najmniej 4 rodzaje zajęć Każdy rodzaj zajęć co najmniej 30 h w roku szkolnym Zajęcia co najmniej 1 raz w tygodniu Szkoła otrzymuje 30 tys. PLN Zajęcia co najmniej 1 raz w tygodniu Szkoła otrzymuje 453,30 PLN x liczba uczniów klas I-III cross-financing nie więcej niż 10% cross-financing nie więcej niż 10% 70% szkół podlegających danemu organowi prowadzącemu objętych wnioskiem

73 4 Kroki zł dla woj. śląskiego MEN ogłasza zasady indywidualizacji Instytucje pośredniczące (w woj. śląskim Urząd Marszałkowski) ogłasza możliwość zgłaszania udziału w projekcie Szkoły Spełniają wymagania Standardów I-III Wypełniają dokumentację: Załącznik nr 4 Załącznik nr 5

74 4 Kroki zł dla woj. śląskiego MEN ogłasza zasady indywidualizacji Instytucje pośredniczące (w woj. śląskim Urząd Marszałkowski) ogłasza możliwość zgłaszania udziału w projekcie Szkoły Spełniają wymagania Standardów I-III Wypełniają dokumentację: Załącznik nr 4 Załącznik nr 5 Organy prowadzące Piszą projekt na podstawie dokumentacji ze szkół korzystając z Wypełniają wniosek w Załącznika nr 3 generatorze

75 Pisma wypełniane przez szkołę

76 Pisma wypełniane przez szkołę Powrót

77 4 Kroki zł dla woj. śląskiego MEN ogłasza zasady indywidualizacji Instytucje pośredniczące (w woj. śląskim Urząd Marszałkowski) ogłasza możliwość zgłaszania udziału w projekcie Szkoły Spełniają wymagania Standardów I-III Wypełniają dokumentację: Załącznik nr 4 Załącznik nr 5 Organy prowadzące Piszą projekt na podstawie dokumentacji ze szkół korzystając z Załącznika nr 3 Wypełniają wniosek w generatorze

78 Modelowy projekt części III wniosku o dofinansowanie Powrót

79 Generator (wersja GWA nie starsza niż 5.3)

80 Indywidualizacja Dziecko chce być dobre. Jeśli nie umie - naucz. Jeśli nie wie - wytłumacz. Jeśli nie moŝe - pomóŝ. Janusz Korczak Dziękujemy za uwagę i Ŝyczymy wielu sukcesów w realizacji programu indywidualizacji procesu nauczania i wychowania