ANNA KARCZEWSKA, CEZARY KABA A, BERNARD GA KA, KAROLINA KOCAN, KATARZYNA OR ÓW
|
|
- Wacława Rutkowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rozpuszczalnoœæ ROCZNIKI Cu, GLEBOZNAWCZE Pb i Zn oraz ich TOM indukowana LIX NR 3/4 fitoekstrakcja WARSZAWA 28: przez kukurydzê.. 97 ANNA KARCZEWSKA, CEZARY KABA A, BERNARD GA KA, KAROLINA KOCAN, KATARZYNA OR ÓW ZMIANY ROZPUSZCZALNOŒCI MIEDZI, O OWIU I CYNKU ORAZ ICH POBIERANIE PRZEZ KUKURYDZÊ W DOŒWIADCZENIU NAD ZASTOSOWANIEM INDUKOWANEJ FITOEKSTRAKCJI Z GLEB ZANIECZYSZCZONYCH EMISJAMI HUT MIEDZI THE CHANGES IN SOLUBILITY OF COPPER, LEAD, AND ZINC AS WELL AS THEIR UPTAKE BY MAIZE IN A POT EXPERIMENT ON INDUCED PHYTOEXTRACTION TO BE APPLIED TO SOILS POLLUTED BY COPPER SMELTERS Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Œrodowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc³awiu Abstract: A pot experiment was carried out to examine chelate-supported phytoextraction as a method to remove metals from soils polluted by the emissions from copper smelters. As the method may cause water contamination, chelator kind and doses should be thoroughly optimized. Two soils from the vicinities of smelters Legnica and G³ogów were tested, and maize was used as a testing plant. Metal concentrations in soils were: Pb 12 and 149 mg kg 1, Cu 62 and 51 mg kg 1 and Zn 5 and 46 mg kg 1. EDTA and EDDS were applied to support phytoextraction. Soils were maintained with two different watering regimes. Plant uptake of metals depended on a dose of chelating agent, and EDDS was more effective than EDTA. Metal concentrations in plants remained far below those required for hyperaccumulation. Analysis of leachates indicated considerable risk of metal leaching. At this stage, we failed with optimizing the process of induced phytoextraction. S³owa kluczowe: gleba, metale ciê kie, indukowana fitoekstrakcja, EDTA, EDDS. Keywords: soil, heavy metals, induced phytoextraction, EDTA, EDDS. WSTÊP Przedstawiono wyniki doœwiadczenia wazonowego poœwiêconego wykorzystaniu fitoekstrakcji do usuwania metali ciê kich z gleb zanieczyszczonych emisjami hut miedzi. W œwietle badañ zachodnich z metodami fitoekstrakcji mo na wi¹zaæ pewne
2 98 A. Karczewska, C. Kaba³a, B. Ga³ka, K. Kocan, K. Or³ów nadzieje na skuteczne oczyszczanie gleb z metali ciê kich [Salt i in. 1998; Blaylock, Huang 2; Cunningham, Ow 1995; Ensley 2]. Spoœród ró nych wariantów metody fitoekstrakcji [Chaney i in. 1995; Ensley 2] jedynie tzw. fitoekstrakcja wspomagana, realizowana z dodatkiem do gleby substancji uruchamiaj¹cych metale i zwiêkszaj¹cych ich fitoprzyswajalnoœæ, daje szanse usuniêcia metali z gleb w realnie krótkiej perspektywie czasowej [Blaylock 2; Schmidt 23]. Jako substancje zwiêkszaj¹ce skutecznoœæ fitoekstrakcji stosowano ro ne œrodki kompleksuj¹ce, np. EDTA [Blaylock, Huang 2] lub DTPA, a tak e ³atwo biodegradowalne: kwas cytrynowy, wybrane aminokwasy, EDDS i inne [Wu i in. 23; Kos, Leštan 23, 24; Luo i in. 25; Meers i in. 25; Nascimento da i in. 26]. Metoda wspomaganej fitoekstrakcji, zwana tak e indukowan¹ lub wymuszon¹ hiperakumulacj¹ (induced hyperaccumulation) stwarzaæ mo e jednak powa ne zagro enie dla œrodowiska przyrodniczego, a zw³aszcza dla wód podziemnych [Ewangelou i in. 27; Romkens i in. 22], co wynika z przejœciowego wzrostu rozpuszczalnoœci i mobilnoœci metali ciê kich w glebie. W ostatnim czasie w literaturze œwiatowej dominuj¹ pogl¹dy, e uboczne skutki zastosowania tej metody uniemo liwiaj¹ jej bezpieczne stosowanie [Ewangelou i in. 27]. Niew¹tpliwie w ka dym przypadku konieczne jest przeprowadzenie szczegó³owych badañ maj¹cych na celu optymalizacjê rodzaju œrodka kompleksuj¹cego wprowadzanego do gleby, jego dawki i sposobu stosowania. Celem niniejszej pracy by³a ocena skutecznoœci fitoekstrakcji metali ciê kich, a zw³aszcza Cu, Pb i Zn z gleb zanieczyszczonych emisjami hut miedzi, z zastosowaniem œrodków kompleksuj¹cych, a tak e rozpoznanie zagro enia wynikaj¹cego ze wzrostu zawartoœci rozpuszczalnych form wymienionych metali w testowanych glebach, o zró nicowanym sk³adzie granulometrycznym, przy zastosowaniu ró nych œrodków kompleksuj¹cych. MATERIA I METODY Testowano materia³ glebowy pochodz¹cy z powierzchniowych poziomów gleb rejonu hut miedzi Legnica (L) i G³ogów (G), w znacznym stopniu zanieczyszczonych metalami, a zw³aszcza Cu. Gleba z Legnicy wykazywa³a zwiêÿlejszy sk³ad granulometryczny gliny œredniej pylastej i zawiera³a miedzi 62 mg kg 1, a gleba z G³ogowa o sk³adzie piasku s³abogliniastego pylastego 51 mg kg 1. Bli sze dane o w³aœciwoœciach gleb przedstawiono w tabeli 1. Roœlin¹ testow¹ uprawian¹ w wazonach by³a kukurydza (Zea mays) odmiany Blask. W fazie pe³nego wzrostu roœlin, w pocz¹tkowym TABELA 1. Podstawowe w³aœciwoœci gleb zastosowanych w doœwiadczeniu TABLE 1. Basic properties of soils used in the experiment Gleba Grupa granulometr. % udzia³ ziaren C org ph Ca³kowita Ca³kowita zawartoœæ Soil Texture o œredn. [mm] Percentage of grains with dia. [mm] pojemnoœæ sorpcyjna T CEC Total concentrations 1 [ mg kg <,2 <,2 % 1 cmol(+) k g Cu Pb Zn G psp* sand 15 2,73 6, 7 6, L gsp* silty loam 26 6,95 6, 6 8, *Grupy granulometryczne i ich symbole wg PTG *Soil textural groups and their symbols acc. to Polish Soil Science Society; G leba z rejonu huty miedzi: G w G³ogowie, L w Legnicy Soil from the vicinity of copper smelter: G in G³ogów, L in Legnic a
3 Rozpuszczalnoœæ Cu, Pb i Zn oraz ich indukowana fitoekstrakcja przez kukurydzê.. 99 okresie wiechowania, do gleb wprowadzono substancje chelatuj¹ce: EDTA i EDDS, w iloœciach:,2,,5 i 1, mmol kg 1 gleby, podzielonych na 2 czêœci dawkowane w 3-dniowym odstêpie czasu. Roztwory EDTA i EDDS dawkowano spryskuj¹c powierzchniê gleby w wazonie objêtoœci¹ 2 ml roztworu danego zwi¹zku o odpowiednim stê eniu. Po wprowadzeniu zwi¹zków chelatuj¹cych zastosowano dwa rodzaje re imu wodnego: normalny i mokry. Schemat doœwiadczenia przedstawiono w tabeli 2. W re imie normalnym przez 2 tygodnie utrzymywano wilgotnoœæ gleby na poziomie odpowiadaj¹cym polowej pojemnoœci wodnej. W re imie mokrym po 2 i 5 dniach zastosowano zwiêkszone dawki wody dobrane tak, aby z ka dego wazonu uzyskaæ oko³o 5 ml przes¹czu. Objêtoœci wody wprowadzanej do poszczególnych wazonów by³y zró nicowane (w zakresie 1 75 cm 3 na wazon) i zale a³y od wzrostu roœlin w wazonach oraz od ich indywidualnych cech determinuj¹cych dynamikê transpiracji oraz pobierania wody. Po up³ywie 7 dni od dawkowania drugiej porcji odczynnika chelatuj¹cego œciêto nadziemne czêœci roœlin i po wysuszeniu oznaczono w nich zawartoœæ Cu, Pb i Zn. Mineralizacjê materia³u roœlinnego prowadzono spopielaj¹c próbki w temperaturze TABELA 2. Schemat doœwiadczenia dla gleby z G³ogowa (G)* TABLE 2. Scheme of experiment the case of soil from G³ogów (G)* Wariant doœwiad. Experimental plot G///Z** G///M** G/EDTA/1/Z G/EDTA/1/M G/EDTA/2/Z G/EDTA/2/M G/EDTA/3/Z G/EDTA/3/M G/EDDS/1/Z G/EDDS/1M G/EDDS/2/Z G/EDDS/2/M G/EDDS/3/Z G/EDDS/3/M 45 o C, po czym popió³ roztwarzano w kwasie azotowym [Ostrowska i in. 1991]. Po zastosowaniu odczynnika chelatuj¹cego glebê utrzymywano nadal w stanie wilgotnoœci zbli onej do polowej pojemnoœci wodnej, wprowadzaj¹c co 1 2 tygodni odpowiednie dawki wody. Celem takiego postêpowania by³o zapewnienie korzystnych warunków do potencjalnej biodegradacji zastosowanych substancji chelatuj¹cych. Po 14, 28, 5 i 1 dniach do wszystkich wazonów wprowadzano zwiêkszone dawki wody i uzyskiwano przes¹cze. Objêtoœæ przes¹czy z poszczególnych wazonów by³a ró na i z powodów technicznych trudna do precyzyjnego okreœlenia. W przes¹czach oznaczono stê enia Cu, Pb i Zn. Na podstawie tych danych oraz okreœlonych w przybli eniu objêtoœci przes¹czy oszacowano iloœci wymywanych metali. WYNIKI I DYSKUSJA Odczynnik chelatuj¹cy Chelating agent Dawka odczynnika Chelator rate 1 [ mmol kg ] E DTA 1 (,2) niska low 2 (,5) œrednia 3 (1,) wysoka medium high E DDS 1 (,2) niska low 2 (,5) œrednia 3 (1,) wysoka medium high *Dla gleby z Legnicy zastosowano identyczny schemat, a w oznaczeniach zast¹piono literê G liter¹ L. *In the case of soil from Legnica, the same scheme was used, with a letter L instead of G in all descriptions and symbols.**re im wodny **Watering regime: Z zwyk³y normal, M mokry wet Wzrost roœlin w wazonach oceniono jako satysfakcjonuj¹cy, choæ s³abszy ni w prowadzonych równolegle doœwiadczeniach z gleb¹ niezanieczyszczon¹. Sucha masa nadziemnych czêœci roœlin w wazonach z gleb¹ z Legnicy wynios³a œrednio 45,8 g z wazonu, a w wazonach z gleb¹ G by³a znacznie ni sza i wynosi³a 29,1 g z wazonu
4 1 A. Karczewska, C. Kaba³a, B. Ga³ka, K. Kocan, K. Or³ów RYSUNEK 1. Porównanie wzrostu kukurydzy w wazonach z gleb¹ z Legnicy (L) po lewej stronie oraz z G³ogowa (G) po stronie prawej FIGURE 1. Comparison of maize growth in the pots filled with soil from Legnica (L) on the left and from G³ogów (G) on the right (rys. 1). Podczas trwania ca³ego eksperymentu roœliny wykazywa³y typowe objawy toksycznoœci Cu, jak chloroza liœci wzd³u nerwów oraz zasychanie wierzcho³ków liœci od zewn¹trz do œrodka blaszki liœciowej. Objawy te by³y silniejsze w przypadku roœlin uprawianych na glebie z G³ogowa i nasili³y siê po zastosowaniu substancji kompleksuj¹cych. Pobranie metali przez roœliny Zastosowanie obu substancji chelatuj¹cych: EDTA i EDDS spowodowa³o zwiêkszenie pobierania metali przez kukurydzê, w porównaniu z kukurydz¹ z wazonów kontrolnych (rys. 1), przy czym wzrost ten by³ statystycznie istotny w przypadku wy szych dawek obu zwi¹zków, a mianowicie:,5 i 1, mmol kg 1. Najsilniejszy efekt polegaj¹cy na zwiêkszeniu pobierania metalu przez roœliny zaobserwowano w przypadku miedzi i zastosowania najwy szej dawki EDDS do gleby z G³ogowa, w warunkach zwyk³ego re imu wodnego. Œrednia zawartoœæ Cu w biomasie kukurydzy wzros³a w tym przypadku 7,7- krotnie (od 12,4 mg kg 1 s.m. w wariancie kontrolnym do 96,1 mg kg 1 s.m. po zastosowaniu EDDS). Kwas wersenowy EDTA spowodowa³ w analogicznych warunkach 2,4-krotny wzrost pobrania Cu przez nadziemne czêœci kukurydzy. EDDS okaza³ siê zatem odczynnikiem skuteczniej wzmagaj¹cym pobieranie Cu z gleb zanieczyszczonych ani eli
5 Rozpuszczalnoœæ Cu, Pb i Zn oraz ich indukowana fitoekstrakcja przez kukurydzê 11.. Warianty zwyk³e/ normal watering 14 Cu Cu Warianty mokre/ wet scheme 1 Pb Pb Zn G\ G\EDTA\1 G\EDTA\2 G\EDTA\3 G\EDDS\1 G\EDDS\2 G\EDDS\3 L\ L\EDTA\1 L\EDTA\2 L\EDTA\3 L\EDDS\1 L\EDDS\2 L\EDDS\ Zn G\ G\EDTA\1 G\EDTA\2 G\EDTA\3 G\EDDS\1 G\EDDS\2 G\EDDS\3 L\ L\EDTA\1 L\EDTA\2 L\EDTA\3 L\EDDS\1 L\EDDS\2 L\EDDS\3 RYSUNEK 2. Zawartoœæ metali: Cu, Pb i Zn w nadziemnych czêœciach kukurydzy zale nie od dawki EDTA i EDDS w ró nych wariantach doœwiadczenia FIGURE 2. Concentration of metals: Cu, Pb, and Zn in maize shoots as dependent on the rates of EDTA and EDDS in various plots of the pot experiment EDTA. Podobne wyniki uzyskali tak e Santos i in. [26]. Nale y jednak podkreœliæ, e zawartoœci Cu w biomasie roœlin uzyskane w obu przypadkach s¹ wielekroæ ni sze od wartoœci oczekiwanych, rzêdu 13 mg kg 1 s.m., uwa anych za graniczne dla zjawiska tzw. hiperakumulacji [Chaney i in. 1995; Blaylock, Huang 2]. W przypadku pozosta³ych badanych metali: Pb i Zn stwierdzono mniejszy wp³yw œrodków chelatuj¹cych na pobranie tych metali z gleby z G³ogowa (G); w przypadku najwy szych dawek odczynników by³ to wzrost 1,5 2,3-krotny dla Pb oraz 1, 1,8-krotny dla Zn, a najwy sze uzyskane zawartoœci tych metali w biomasie roœlin wynios³y: Pb 7,5 mg kg 1 s.m. oraz Zn 83,8 mg kg 1 s.m. Skutecznoœæ zastosowania EDTA i EDDS w przypadku gleby z Legnicy (L) by³a ni sza (rys. 2), a najwy sze uzyskane koncentracje Cu, Pb i Zn w suchej masie roœlin wynios³y odpowiednio: 38,1; 5,3 i 67,8 mg kg 1 s.m. W wariantach mokrych w przypadku gleby G, wytworzonej z piasku (psp), obserwowano znacznie s³abszy wp³yw zwi¹zków chelatuj¹cych, a zw³aszcza EDDS, na pobieranie Cu przez kukurydzê ni w wariantach ze zwyk³ym re imem wodnym. Efekt ten niew¹tpliwie wynika z bardziej intensywnego wymywania skompleksowanych form Cu w re imie mokrym. Dla zwiêÿlejszej gleby z Legnicy (gsp) efektu takiego nie stwierdzono, co wi¹zaæ nale y z wiêksz¹ retencj¹ wodn¹ tej gleby. Warto zaznaczyæ, e w przypadku gleby zwiêÿlejszej najwy sz¹ zawartoœæ Cu w biomasie roœlin stwierdzono w wariancie mokrym, przy najwy szej dawce EDDS. Na podstawie uzyskanych wyników obliczono bezwzglêdne iloœci metali wynoszonych z gleby wraz z biomas¹ roœlin. Wartoœci te, w przeliczeniu na 1 kg gleby, przedstawiono w tabeli 3. Ubytek Cu w wyniku pobierania tego metalu przez
6 12 A. Karczewska, C. Kaba³a, B. Ga³ka, K. Kocan, K. Or³ów TABELA 3. Ubytek metali z gleby w wyniku pobierania przez kukurydzê oraz wymycia w wariantach doœwiadczenia z najni sz¹ i najwy sz¹ dawk¹ substancji kompleksuj¹cych TABLE 3. Decrease in metal concentrations in soils caused by maize uptake and leaching,in the plots with the lowest and highest rate of chelating agents Wariant doœwiadczenia Experimental plot G/EDTA/1/Z G/EDTA/1/M G/EDTA/3/Z G/EDTA/3/M G/EDDS/1/Z G/EDDS/1M G/EDDS/3/Z G/EDDS/3/M L/EDTA/1/Z L/EDTA/1/M L/EDTA/3/Z/ L/EDTA/3/M L/EDDS/1/Z L/EDDS/1M L/EDDS/3/Z L/EDDS/3/M Ubytek z gleby w wyniku pobierania przez kukurydzê Decrease in soil concentration caused 1 by maize uptake [mg kg ] Cu 2,9 8,22 3,6,51,27,7,2 8 3,8 9,34 Pb,2,2,4,5,2,1,4,2,3,2,5,5,3,4,4,5 Zn,3,33,28,42,26,22,44,41,37,33,32,39,41,32,38,61 kukurydzê, w wariantach z najwy sz¹ dawk¹ EDDS, wynosi³,51 mg kg 1 w przypadku gleby wytworzonej z piasku (G) oraz,34 mg kg 1 w przypadku gleby wytworzonej z gliny (L), co stanowi odpowiednio: % oraz,5% pocz¹tkowej ca³kowitej zawartoœci Cu w tych glebach. Ubytek tego rzêdu pozostaje bez praktycznego znaczenia dla oczyszczania gleby, co oznacza, e proces fitoekstrakcji Cu, nawet w warunkach wspomagania zwi¹zkami kompleksuj¹cymi, jest ma³o skuteczny. Podobne oceny formu³owano ju na podstawie wstêpnie przeprowadzonych badañ oraz rozwa añ teoretycznych [Karczewska 23; Karczewska, Pañczuk 24]. Wymywanie metali z gleby Ubytek z gleby w wyniku wymywania Decrease in soil concentration 1 caused by leaching [mg kg ] Analizy przes¹czów wskazuj¹ na du e zagro enie wymywaniem metali z gleb, do których zastosowano substancje chelatuj¹ce. Stê enia Cu w przes¹czach by³y ogólnie bior¹c wysokie i bardzo wysokie, i w istotny sposób zale a³y od rodzaju oraz dawki odczynnika kompleksuj¹cego (rys. 3). W przypadku gleby wytworzonej z piasku (G) maksymalne koncentracje Cu w przes¹czach, uzyskane w wariancie zwyk³ym, w V serii przemywania (po czasie 5 dni), przekracza³y 15 mg dm 3 zarówno w wariantach z najwy sz¹ dawk¹ EDTA, jak i EDDS (rys. 3a i 3b). Uwagê zwraca natomiast fakt, e w ostatniej serii przemywania (VI), po czasie 1 dni koncentracje Cu w wariantach z EDTA utrzymywa³y Cu 2,6 6,6 14,2 18,5 1,9 4, 14,8 31,2 2,9 5,3 12,1 25,6 2,4 5,4 7,4 27,7 Pb,,9,,2,2 1,5,,2,2 Zn,6 6 1,5,4 3,9,24,5,7 5,79,1,5,3 4
7 Rozpuszczalnoœæ Cu, Pb i Zn oraz ich indukowana fitoekstrakcja przez kukurydzê 13.. RYSUNEK 3. Stê enie Cu [ mg dm 3 ] w przes¹czach pobieranych w seriach I VI w ró nych wariantach doœwiadczenia: a) gleba G, zwi¹zek chelatuj¹cy EDTA; b) gleba G, zwi¹zek chelatuj¹cy EDDS; c) gleba L, EDTA; d) gleba L, EDDS FIGURE 3. Concentration of Cu [ mg dm 3 ] in soil leachates collected in the series I VI, in various plots of the pot experiment: a) soil G, chelating agent EDTA; b) soil G, chelating agent EDDS; c) soil L, EDTA; d) soil L, EDDS siê nadal bardzo wysokie, natomiast w wariantach z EDDS radykalnie zmniejszy³y siê. Jest to prawdopodobnie efekt, który nale y przypisaæ biodegradacji EDDS, jednak tak¹ tezê nale y potwierdziæ w dalszych, bardziej szczegó³owych badaniach. W wariantach mokrych ju od pierwszej serii pobierania przes¹czy (po 2 dniach od aplikacji odczynników), notowano wysokie stê ania Cu wzrastaj¹ce wraz ze wzrostem dawki odczynnika chelatuj¹cego, i przekraczaj¹ce 5 mg dm 3 w przypadku zastosowania najwy szych dawek EDTA i EDDS. W kolejnych seriach przemywania (II VI) wysokie stê enia Cu w przes¹czach utrzymywa³y siê i jedynie w serii VI (po czasie 1 dni) stwierdzono spadek koncentracji Cu w przes¹czach z wazonów, w których stosowano EDDS, podobnie jak to mia³o miejsce w wariancie zwyk³ego re imu wodnego (rys. 3). Podobne zale noœci okreœlaj¹ce dynamikê zmian stê eñ Cu w przes¹czach glebowych obserwowano równie w przypadku gleby zwiêz³ej (L), co zilustrowano na rysunkach 3c i 3d. Koncentracje Pb i Zn w przes¹czach glebowych pozostawa³y znacznie ni sze ni koncentracje Cu. Wynika to niew¹tpliwie nie tylko z ni szych ca³kowitych zawartoœci tych metali w glebie, ale przede wszystkim ich pierwotnych form chemicznych i podatnoœci na chelatowanie oraz mobilnoœci form skompleksowanych z EDTA i EDDS. Stê enia Pb w przes¹czach jedynie w wariantach z EDTA, zw³aszcza w mokrym re imie wodnym, przekroczy³y wartoœæ 1 mg dm 3 (rys. 4). Najwy sze koncentracje Pb stwierdzono w przes¹czach z I serii przemywania: 4,9 mg dm 3 w przypadku gleby
8 14 A. Karczewska, C. Kaba³a, B. Ga³ka, K. Kocan, K. Or³ów RYSUNEK 4. Stê enie Pb [ mg dm 3 ] w przes¹czach pobieranych w seriach I VI w ró nych wariantach doœwiadczenia: a) gleba G, zwi¹zek chelatuj¹cy EDTA; b) gleba G, zwi¹zek chelatuj¹cy EDDS; c) gleba L, EDTA; d) gleba L, EDDS FIGURE 4. Concentration of Pb [ mg dm 3 ] in soil leachates collected in the series I VI, in various plots of the pot experiment: a) soil G, chelating agent EDTA; b) soil G, chelating agent EDDS; c) soil L, EDTA; d) soil L, EDDS G oraz 8,9 mg dm 3 dla gleby L. Podobnego rzêdu zawartoœci w przes¹czach notowano tak e dla Zn: tu równie najwy sze koncentracje w przes¹czach zaobserwowano w wariantach mokrych z najwy sz¹ dawk¹ EDTA: 4,2 mg dm 3 dla gleby G oraz 5,5 mg dm 3 dla gleby L (rys. 5). W pozosta³ych przypadkach stê enia Zn w przes¹czach nie przekracza³y 2 mg dm 3. Na podstawie uzyskanych danych dotycz¹cych stê eñ metali w przes¹czach (z serii I VI w wariantach mokrych oraz III VI w wariantach zwyk³ych) obliczono przybli one ³¹czne iloœci wymytych metali. Jak ju wczeœniej zaznaczono, z powodów technicznych nie by³o mo liwe precyzyjne oznaczenie objêtoœci przes¹czy, dlatego do obliczeñ przyjêto objêtoœci oszacowane, wyznaczone na podstawie przyk³adowych pomiarów. Za³o ono, e œrednia objêtoœæ pozyskiwanych przes¹czy wynios³a: 12 cm 3 w wariantach normalnych oraz 3 cm 3 w wariantach mokrych. ¹czne iloœci wymytej miedzi, zale nie od wariantu doœwiadczenia, zilustrowano na rysunku 6, natomiast obliczony ubytek wszystkich 3 metali wskutek wymywania, w wariantach z najni sz¹ i najwy sz¹ dawk¹ substancji chelatuj¹cych, przedstawiono w tabeli 3. Ubytek Cu z gleby w wyniku przemywania gleby wod¹ by³ znacznie wiêkszy w przypadku wariantów mokrych ni w wariantach ze zwyk³ym re imem wodnym. Dla najwy szych
9 Rozpuszczalnoœæ Cu, Pb i Zn oraz ich indukowana fitoekstrakcja przez kukurydzê 15.. RYSUNEK 5. Stê enie Zn [mg kg 1 ] w przes¹czach pobieranych w seriach I VI w ró nych wariantach doœwiadczenia: a) gleba G, zwi¹zek chelatuj¹cy EDTA; b) gleba G, zwi¹zek chelatuj¹cy EDDS; c) gleba L, EDTA; d) gleba L, EDDS FIGURE 5. Concentration of Zn [mg kg 1 ] in soil leachates collected in the series I VI, in various plots of the pot experiment: a) soil G, chelating agent EDTA; b) soil G, chelating agent EDDS; c) soil L, EDTA; d) soil L, EDDS zastosowanych dawek zwi¹zków chelatuj¹cych oszacowany ubytek Cu z gleby piaszczystej (G) wskutek wymycia wynosi³ 18,5 mg kg 1 dla EDTA oraz 31,2 mg kg 1 dla EDDS. W przypadku gleby gliniastej (L) analogiczne wartoœci wynios³y odpowiednio: 25,6 i 27,7 mg kg 1. Porównanie tych wartoœci z ubytkiem Cu z gleby wskutek pobrania przez kukurydzê jednoznacznie wskazuje, ze g³ówny mechanizm oczyszczania gleby w badanym uk³adzie sprowadza³ siê do wymywania Cu, a nie fitoekstrakcji. W wariantach o zwyk³ym re imie wodnym wymywane by³y mniejsze iloœci Cu, wynosz¹ce (odpowiednio dla maksymalnych dawek EDTA i EDDS): 14,2 i 14,8 z gleby G oraz 12,1 i 7,4 mg kg 1 z gleby L. Wartoœci te tak e przekraczaj¹ kilkudziesiêciokrotnie iloœci Cu pobrane z gleby przez kukurydzê (tab. 3). Ubytek Pb i Zn z gleby wskutek wymywania pozostawa³ znacznie ni szy ni to stwierdzono dla Cu, co przedstawiono w tabeli 3. Jedynie w przypadku najwy szej dawki EDTA w wariantach mokrych ³¹czna iloœæ wymytego Pb przekroczy³a,2 mg kg 1 i wynios³a:,9 mg kg 1 dla gleby G oraz 1,5 mg kg 1 dla gleby L. Proces wymywania Zn pozostawa³ praktycznie bez wiêkszego znaczenia, a ³¹czna iloœæ wymytego Zn nie przekroczy³a w adnym przypadku 1 mg kg 1.
10 16 A. Karczewska, C. Kaba³a, B. Ga³ka, K. Kocan, K. Or³ów RYSUNEK 6. Oszacowana ³¹czna iloœæ Cu [mg kg 1 ], wymyta z gleb w seriach od I do VI w ró nych wariantach doœwiadczenia: a) gleba G, zwi¹zek chelatuj¹cy EDTA; b) gleba G, zwi¹zek chelatuj¹cy EDDS; c) gleba L, EDTA; d) gleba L, EDDS. Za³o enia do obliczeñ omówiono w tekœcie FIGURE 6. Estimated total amounts of Cu [mg kg 1 ], leached from soils in the series I VI, in various plots of the pot experiment: a) soil G, chelating agent EDTA; b) soil G, chelating agent EDDS; c) soil L, EDTA; d) soil L, EDDS. Basic data for estimation described in the text WNIOSKI 1. Na obecnym etapie doœwiadczenia nie uda³o siê zoptymalizowaæ procesu indukowanej fitoekstrakcji tak, aby uzyskaæ wysokie koncentracje metali w biomasie roœlin przy jednoczesnym zminimalizowaniu ryzyka wymywania metali. 2. Zastosowanie zarówno EDTA, jak i EDDS wp³ywa na pobranie tych metali z gleby przez kukurydzê, jednak zawartoœci Cu w biomasie i wartoœæ pobrania tego pierwiastka w warunkach zastosowanych w doœwiadczeniu s¹ daleko ni sze od wymaganych dla skutecznej fitoekstrakcji. 3. W przypadku zastosowanych dawek wybranych zwi¹zków chelatuj¹cych mechanizm wymywania metali w znacznie wiêkszym stopniu przyczynia siê do ich ubytku z gleby ni mechanizm fitoekstrakcji zarówno w przypadku intensywnego przemywania gleby, jak te w normalnych warunkach wodnych. 4. Badania nad indukowan¹ fitoekstrakcj¹ nale a³oby kontynuowaæ stosuj¹c podzielone dawki zwi¹zków chelatuj¹cych, tak by unikn¹æ intensywnego wymywania Cu. Z testowanych substancji EDDS wydaje siê byæ bardziej obiecuj¹c¹ ze wzglêdu na wy sz¹ skutecznoœæ wspomagania fitoekstrakcji Cu oraz ograniczony czas mobilizuj¹cego dzia³ania w stosunku do metali w glebie.
11 Rozpuszczalnoœæ Cu, Pb i Zn oraz ich indukowana fitoekstrakcja przez kukurydzê 17.. LITERATURA BLAYLOCK M.J., HUANG J.W. 2: Phytoextraction of metals. W: Raskin I, Ensley B.D. (red.) Phytoremediation of toxic metals: Using plants to clean up the environment. John Wiley & Sons, New York: CHANEY R.L., BROWN S.L., LI Y.M., ANGLE J.S., HOMER F.A., GREEN C.E. 1995: Potential use of metal hyperaccumulators. Mining Environmental Management 3, (3): CUNNINGHAM S.D., OW D.W. 1996: Promises and prospects of phytoremediation. Plant Physiology 11: ENSLEY B.D. 2: Rationale for use of phytoremediation. W: Raskin I, Ensley B.D. (red.) Phytoremediation of toxic metals: Using plants to clean up the environment. John Wiley & Sons, New York: EVANGELOU M.W.H., EBEL M., SCHAEFFER A. 27: Chelate assisted phytoextraction of heavy metals from soil. Effect, mechanism, toxicity, and fate of chelating agents. Review. Chemosphere 68: HUANG J.W., CHEN J., CUNNINGHAM S.D. 1997: Phytoremediation of lead contaminated soils: Role of synthetic chelates in lead phytoextraction. Environ Sci Technol. 31: KARCZEWSKA A. 23: Perspektywy zastosowania fitoremediacji w rekultywacji gleb zanieczyszczonych metalami ciê kimi. Ochrona Œrod. i Zas. Nat. 25/26: KARCZEWSKA A., PAÑCZUK D. 24: Wstêpna ocena mo liwoœci zastosowania fitoekstrakcji do rekultywacji gleb stref ochronnych hut miedzi. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 52: KOS B., LEŠTAN D. 23: Influence of a biodegradable ([S,S]-EDDS) and nondegradable (EDTA) chelate and hydrogel modified soil water sorption capacity on Pb phytoextraction and leaching. Plant Soil 253: KOS B., LEŠTAN D. 24: Chelator induced phytoextraction and in situ soil washing of Cu. Environ. Poll. 32: LUO C., SHEN Z., LI X. 25: Enhanced phytoextraction of Cu, Pb, Zn and Cd with EDTA and EDDS. Chemosphere 59: MEERS E., RUTTENS A., HOPGOOD M.J., SAMSON D., TACK F.M.G. 25: Comparison of EDTA and EDDS as potential soil amendments for enhanced phytoextraction of heavy metals. Chemosphere 58: NASCIMENTO da C.W.A., AMARASIRIWARDENA D., XING B. 26: Comparison of natural organic acids and synthetic chelates at enhancing phytoextraction of metals from a multi-metal contaminated soil. Environ. Poll. 14: OSTROWSKA A., GAWLIÑSKI A., SZCZUBIA KA Z. 1991: Metody analizy i oceny gleby i roœlin. Wydawn. IOŒ, Warszawa: 325 ss. REICHMAN S. M. 22: The responses of plants to metal toxicity: a review focusing on copper, manganese and zinc. Australian Minerals & Energy Environment Foundation, Melbourne. ROMKENS P., BOUWMAN L., JAPENGA J., DRAAISMA C. 22: Potential and drawbacks of chelate-enhanced phytoremediation of soils. Environ Poll. 116 (1): SALT D.E., SMITH R.D., RASKIN I. 1998: Phytoremediation. Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology 49: SANTOS F.S., HERNANDEZ-ALLICA J., BECERRIL J.M., AMARAL-SOBRINHO A., MAZUR N., GARBISU G. 26: Chelate-induced phytoextraction of metal polluted soils with Brachiaria decumbens. Chemosphere 65: SCHMIDT U. 23: Enhancing phytoextraction: The effect of chemical soil manipulation on mobility, plant accumulation, and leaching of heavy metals. J. Environ. Qual. 32: WU L.H., LUO Y.M., CHRISTIE P., WONG M.H. 23: Effects of EDTA and low molecular weight organic acids on soil solution properties of a heavy metal polluted soil. Chemosphere 5: Dr hab. Anna Karczewska Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc³awiu Wroc³aw, ul. Grunwaldzka 53 anna.karczewska@up.wroc.pl
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR 3/4 WARSZAWA 2008: ANNA KARCZEWSKA, CEZARY KABAŁA, BERNARD GAŁKA, KAROLINA KOCAN, KATARZYNA ORŁÓW
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR 3/4 WARSZAWA 2008: 97-107 ANNA KARCZEWSKA, CEZARY KABAŁA, BERNARD GAŁKA, KAROLINA KOCAN, KATARZYNA ORŁÓW ZMIANY ROZPUSZCZALNOŚCI MIEDZI, OŁOWIU I CYNKU ORAZ ICH POBIERANIE
Anna Karczewska*, Bernard Gałka*, Katarzyna Szopka*, Cezary Kabała*, Karolina Lewińska*
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 41, 2009 r. Anna Karczewska*, Bernard Gałka*, Katarzyna Szopka*, Cezary Kabała*, Karolina Lewińska* WPŁYW ZRÓŻNICOWANEGO DAWKOWANIA BIODEGRADOWALNEGO EDDS NA
3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra
Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym
Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w
Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych?
Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych? Agenda Smart Beta w Polsce Strategie heurystyczne i optymalizacyjne Strategie fundamentalne Portfel losowy 2 Agenda Smart Beta w Polsce Strategie heurystyczne
Projekty uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy
Projekty uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Zarząd Stalprodukt S.A. podaje do wiadomości treść projektów uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy, które odbędzie się
art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),
Istota umów wzajemnych Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Dział III Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.
Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej
NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników
Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu
1 P/08/139 LWR 41022-1/2008 Pan Wrocław, dnia 5 5 września 2008r. Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z
Katarzyna Sawicka-Kapusta, Marta Zakrzewska, Gabriela Bydłoń, Anna Pizło, Agnieszka Marek
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA NA TERENIE STACJI BAZOWYCH ZMŚP W 2007 ROKU NA PODSTAWIE KONCENTRACJI METALI CIĘŻKICH I SIARKI W PLECHACH POROSTU HYPOGYMNIA PHYSODES Katarzyna Sawicka-Kapusta, Marta Zakrzewska,
Magurski Park Narodowy
Magurski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań. Na terenie Magurskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 32.
Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno
Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi
5.3. Regula falsi i metoda siecznych 73 Rys. 5.1. Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi Rys. 5.2. Przypadek f (x), f (x) > w metodzie regula falsi 74 V. Równania nieliniowe i uk³ady równañ liniowych
Ochrona powierzchni ziemi polega na: 1. zapewnieniu jak najlepszej jej jakoœci, w szczególnoœci
ochrona powierzchni ziemi Powierzchnia ziemi - rozumie siê przez to naturalne ukszta³towanie terenu, glebê oraz znajduj¹c¹ siê pod ni¹ ziemiê do g³êbokoœci oddzia³ywania cz³owieka, z tym e pojêcie "gleba"
ARTYKUŁ PROBLEMOWY NOWE ASPEKTY PROBLEMU REKULTYWACJI GLEB ZANIECZYSZCZONYCH METALAMI CIĘŻKIMI
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVI NR 1/2 WARSZAWA 2005: 181-189 ARTYKUŁ PROBLEMOWY ANNA KARCZEWSKA NOWE ASPEKTY PROBLEMU REKULTYWACJI GLEB ZANIECZYSZCZONYCH METALAMI CIĘŻKIMI NEW APPROACH TO REMEDIATION OF
Zapytanie ofertowe. (do niniejszego trybu nie stosuje się przepisów Ustawy Prawo Zamówień Publicznych)
Kraków, dn. 15 września 2015 r. Zapytanie ofertowe (do niniejszego trybu nie stosuje się przepisów Ustawy Prawo Zamówień Publicznych) W związku z realizacją przez Wyższą Szkołę Europejską im. ks. Józefa
KLAUZULE ARBITRAŻOWE
KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE arbitrażowe ICC Zalecane jest, aby strony chcące w swych kontraktach zawrzeć odniesienie do arbitrażu ICC, skorzystały ze standardowych klauzul, wskazanych poniżej. Standardowa
1 FILTR. Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? PROBLEMÓW Z WOD ROZWI ZUJE. NOWATORSKIE uzdatnianie wody 5 w 1
Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? 1 FILTR ROZWI ZUJE PROBLEMÓW Z WOD 1 TWARDOŒÆ 2 ELAZO 3 MANGAN 4 AMONIAK 5 ORGANIKA Zanieczyszczenia takie jak: twardoœæ, mangan, elazo, naturalne substancje
Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju
Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju Art.1. 1. Zarząd Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju, zwanego dalej Stowarzyszeniem, składa się z Prezesa, dwóch Wiceprezesów, Skarbnika, Sekretarza
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Roczne zeznanie podatkowe 2015
skatteetaten.no Informacje dla pracowników zagranicznych Roczne zeznanie podatkowe 2015 W niniejszej broszurze znajdziesz skrócony opis tych pozycji w zeznaniu podatkowym, które dotyczą pracowników zagranicznych
U S T A W A. z dnia. o zmianie ustawy o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół. Art. 1.
P r o j e k t z dnia U S T A W A o zmianie ustawy o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół. Art. 1. W ustawie z dnia 18 września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz.U. Nr 122, poz.
XIII KONKURS MATEMATYCZNY
XIII KONKURS MTMTYZNY L UZNIÓW SZKÓŁ POSTWOWYH organizowany przez XIII Liceum Ogólnokształcace w Szczecinie FINŁ - 19 lutego 2013 Test poniższy zawiera 25 zadań. Za poprawne rozwiązanie każdego zadania
WYJASNIENIA I MODYFIKACJA SPECYFIKACJI ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA
Szczecin dnia 28.07.2015r. Akademia Sztuki w Szczecinie Pl. Orła Białego 2 70-562 Szczecin Dotyczy: Przetarg nieograniczony na dostawę urządzeń i sprzętu stanowiącego wyposażenie studia nagrań na potrzeby
Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy
Agnieszka Miler Departament Rynku Pracy Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy W 2000 roku, zosta³o wprowadzone rozporz¹dzeniem Prezesa
Uchwała z dnia 20 października 2011 r., III CZP 53/11
Uchwała z dnia 20 października 2011 r., III CZP 53/11 Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) Sędzia SN Anna Kozłowska (sprawozdawca) Sędzia SN Grzegorz Misiurek Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi
FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia
POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA.
POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA. Do pomiaru strumienia przep³ywu w rurach metod¹ zwê kow¹ u ywa siê trzech typów zwê ek pomiarowych. S¹ to kryzy, dysze oraz zwê ki Venturiego. (rysunek
Komunikat 16 z dnia 2015-05-07 dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej
Komunikat 16 z dnia 2015-05-07 dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej www.sad24.com Wszystkie poniższe informacje zostały przygotowane na podstawie obserwacji laboratoryjnych oraz lustracji wybranych
HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.
HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.pl Wrocław, dnia 22.06.2015 r. OPINIA przedmiot data Praktyczne
Mikroekonomia Wykład 9
Mikroekonomia Wykład 9 Efekty zewnętrzne Przez długie lata ekonomiści mieli problemy z jednoznacznym zdefiniowaniem efektów zewnętrznych, które oddziaływały na inne podmioty gospodarcze przez powodowanie
R E G U L A M I N P R Z E T A R G U
R E G U L A M I N P R Z E T A R G U na sprzedaż wartości niematerialnych Hotel System Management Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w Krakowie, ul. Gabrieli Zapolskiej 38, 30-126 Kraków sygn.akt VIII
Badania skuteczności działania filtrów piaskowych o przepływie pionowym z dodatkiem węgla aktywowanego w przydomowych oczyszczalniach ścieków
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołł łłątaja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej K r z y s z t o f C h m i e l o w s k i Badania skuteczności
Doœwiadczalne wyznaczenie wielkoœci (objêtoœci) kropli ró nych substancji, przy u yciu ró - nych zakraplaczy.
26. OD JAKICH CZYNNIKÓW ZALE Y WIELKOŒÆ KROPLI? 1. Realizowane treœci podstawy programowej Przedmiot Matematyka Fizyka Chemia Realizowana treœæ podstawy programowej Uczeñ: 9.1 interpretuje dane przedstawione
Instalacja. Zawartość. Wyszukiwarka. Instalacja... 1. Konfiguracja... 2. Uruchomienie i praca z raportem... 4. Metody wyszukiwania...
Zawartość Instalacja... 1 Konfiguracja... 2 Uruchomienie i praca z raportem... 4 Metody wyszukiwania... 6 Prezentacja wyników... 7 Wycenianie... 9 Wstęp Narzędzie ściśle współpracujące z raportem: Moduł
PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP
Warszawa, dnia 04 września 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP W związku z interpelacją nr 34158 posła Jana Warzechy i posła
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Data publikacji 2016-04-29 Rodzaj zamówienia Tryb zamówienia
Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1
Warszawa, 26 czerwca 2012 r. Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1 W końcu 2011 r. na polskim rynku finansowym funkcjonowały 484 fundusze inwestycyjne
Mechanizm zawarty w warunkach zamówienia podstawowego. Nie wymaga aneksu do umowy albo udzielenia nowego zamówienia. -
Załącznik nr 1a Lista sprawdzająca dot. ustalenia stosowanego trybu zwiększenia wartości zamówień podstawowych na roboty budowlane INFORMACJE PODLEGAJĄCE SPRAWDZENIU Analiza ryzyka Działanie Uwagi Czy
I B. EFEKT FOTOWOLTAICZNY. BATERIA SŁONECZNA
1 OPTOELEKTRONKA B. EFEKT FOTOWOLTACZNY. BATERA SŁONECZNA Cel ćwiczenia: 1.Zbadanie zależności otoprądu zwarcia i otonapięcia zwarcia od natężenia oświetlenia. 2. Wyznaczenie sprawności energetycznej baterii
gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)
5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy
WYKORZYSTANIE ŚLAZOWCA PENSYLWAŃSKIEGO DO EKSTRAKCJI METALI CIĘŻKICH Z GLEBY
Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 5 (1) 2006, 63 73 WYKORZYSTANIE ŚLAZOWCA PENSYLWAŃSKIEGO DO EKSTRAKCJI METALI CIĘŻKICH Z GLEBY Jacek Antonkiewicz 1, Czesława Jasiewicz 1, Tomáš Lošák 2 1 Akademia
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki
Komentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Strona 5 z 14 Strona 6 z 14 Uwagi ogólne Egzamin praktyczny w zawodzie technik dróg i mostów kolejowych zdawały wyłącznie osoby w wieku wskazującym
ZMIANA SPECYFIKACJI ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA I OGŁOSZENIA O ZAMÓWIENIU
Katowice, dnia 02.12.2015 r. Do wszystkich wykonawców Dotyczy: Postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę składu i druku materiałów promocyjnych.
DOPALACZE. - nowa kategoria substancji psychoaktywnych
DOPALACZE - nowa kategoria substancji psychoaktywnych CZYM SĄ DOPALACZE? Dopalacze stosowana w Polsce, potoczna nazwa różnego rodzaju produktów zawierających substancje psychoaktywne, które nie znajdują
PODSTAWY METROLOGII ĆWICZENIE 4 PRZETWORNIKI AC/CA Międzywydziałowa Szkoła Inżynierii Biomedycznej 2009/2010 SEMESTR 3
PODSTAWY METROLOGII ĆWICZENIE 4 PRZETWORNIKI AC/CA Międzywydziałowa Szkoła Inżynierii Biomedycznej 29/2 SEMESTR 3 Rozwiązania zadań nie były w żaden sposób konsultowane z żadnym wiarygodnym źródłem informacji!!!
Zmiany pozycji techniki
ROZDZIAŁ 3 Zmiany pozycji techniki Jak zmieniać pozycje chorego w łóżku W celu zapewnienia choremu komfortu oraz w celu zapobieżenia odleżynom konieczne jest m.in. stosowanie zmian pozycji ciała chorego
Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych
Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH ART. 151 1 K.P. Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony
DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW
DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW 1./3 Wyjaœnij, w jaki sposób powstaje: a) wi¹zanie jonowe b) wi¹zanie atomowe 2./3 Na podstawie po³o enia w uk³adzie okresowym pierwiastków: chloru i litu ustal, ile elektronów
INSTRUKCJA OBSŁUGI URZĄDZENIA: 0101872HC8201
INSTRUKCJA OBSŁUGI URZĄDZENIA: PZ-41SLB-E PL 0101872HC8201 2 Dziękujemy za zakup urządzeń Lossnay. Aby uŝytkowanie systemu Lossnay było prawidłowe i bezpieczne, przed pierwszym uŝyciem przeczytaj niniejszą
Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych
Jesteś tu: Bossa.pl Kurs giełdowy - Część 10 Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Kontrakt terminowy jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek? Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego będzie można składać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Puławach. Wnioski będą przyjmowane od dnia
Dziennik Ustaw Nr Poz ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA. z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych.
Dziennik Ustaw Nr 134 8568 Poz. 1140 1140 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych. Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU Celem ćwiczenia jest zapoznanie z techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją
Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku
Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl Warszawa: Dostawa materiałów i wypełnień stomatologicznych dla Mazowieckiego
Możemy zapewnić pomoc z przeczytaniem lub zrozumieniem tych informacji. Numer dla telefonów tekstowych. boroughofpoole.
Informacje na temat dodatku na podatek lokalny (Council Tax Support), które mogą mieć znaczenie dla PAŃSTWA Możemy zapewnić pomoc z przeczytaniem lub zrozumieniem tych informacji 01202 265212 Numer dla
UCHWAŁA. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek
Sygn. akt III CZP 53/11 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 20 października 2011 r. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek w sprawie ze skargi
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.namyslow.pl
Page 1 of 5 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.namyslow.pl Namysłów: Zakup i dostawa gadżetów promocyjnych z nadrukiem i/lub grawerem.
SEKCJA I: ZAMAWIAJĄCY SEKCJA II: PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA. http://bzp0.portal.uzp.gov.pl/index.php?ogloszenie=show&pozycja=70594&rok=2015-03-30
1 z 6 2015-03-30 14:03 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.oss.wroc.pl Wrocław: Druk karty pracy dotyczącej barkowych malowideł w
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2014/2015 KOD UCZNIA ETAP OKRĘGOWY Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Projekt MES. Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe
Projekt MES Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe 1. Ugięcie wieszaka pod wpływem przyłożonego obciążenia 1.1. Wstęp Analizie poddane zostało ugięcie wieszaka na ubrania
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska
Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków
Dobór nastaw PID regulatorów LB-760A i LB-762
1 z 5 Dobór nastaw PID regulatorów LB-760A i LB-762 Strojenie regulatorów LB-760A i LB-762 Nastawy regulatora PID Regulatory PID (rolnicze np.: LB-760A - poczynając od wersji 7.1 programu ładowalnego,
1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Jan Palarski*, Franciszek Plewa*, Piotr Pierzyna* WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X 1. Wstêp
OŚWIETLENIE PRZESZKLONEJ KLATKI SCHODOWEJ
OŚWIETLENIE PRZESZKLONEJ KLATKI SCHODOWEJ Przykład aplikacji: rys. 1 rys. 2 rys. 3 rys. 4 W tym przypadku do sterowania oświetleniem wykorzystano przekaźniki fi rmy Finder: wyłącznik zmierzchowy 11.01.8.230.0000
WPŁYW ODCZYNU NA MOBILNOŚC CYNKU W GLEBACH ZANIECZYSZCZONYCH THE INFLUENCE OF REACTION ON SOLUBILITY OF Zn IN CONTAMINATED SOILS
Mateusz CUSKE, Leszek GERSZTYN Bernard GAŁKA, Ewa PORA EPISTEME 18/2013, t. 3 s. 271-278 ISSN 1895-2241 WPŁYW ODCZYNU NA MOBILNOŚC CYNKU W GLEBACH ZANIECZYSZCZONYCH THE INFLUENCE OF REACTION ON SOLUBILITY
Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu.
Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu Regulamin Zarządu Stowarzyszenia Przyjazna Dolina Raby Art.1. 1. Zarząd Stowarzyszenia
Ojcowski Park Narodowy
Ojcowski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 16.
ZAGADNIENIA PODATKOWE W BRANŻY ENERGETYCZNEJ - VAT
ZAGADNIENIA PODATKOWE W BRANŻY ENERGETYCZNEJ - VAT Szanowni Państwo! Prowadzenie działalności w branży energetycznej wiąże się ze specyficznymi problemami podatkowymi, występującymi w tym sektorze gospodarki.
Koszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012
Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;
Możliwość zastosowania biowęgla w rolnictwie, ogrodnictwie i rekultywacji
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg Piasecka, Magdalena Dębicka, Piotr Chohura, Cecylia Uklańska-Pusz, Wojciech Pusz 1, Agnieszka Latawiec, Jolanta Królczyk 2 1 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI SKLAROWANEGO SOKU JABŁKOWEGO Skutecznym sposobem leczenia soku
referent prawny w Drugim Wydziale Kontroli Zamówień Departamentu Kontroli Doraźnej
Ogłoszenie o pracę Stanowisko Email Telefon Fax Data składania 2016-03-31 Data wygaśnięcia 2016-03-31 Tagi Województwo Powiat Gmina Miasto Ulica Numer budynku 17 referent prawny w Drugim Wydziale Kontroli
UCHWAŁA NR XXX/263/2014 RADY GMINY PRZODKOWO. z dnia 31 marca 2014 r.
UCHWAŁA NR XXX/263/2014 RADY GMINY PRZODKOWO z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie w sprawie regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie Gminy Przodkowo.
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Anna Salata 0 1. Zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi. Celem zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczenie
UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ W ŁODZI z dnia
Druk Nr Projekt z dnia UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ W ŁODZI z dnia w sprawie ustalenia stawek opłat za zajęcie pasa drogowego dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych na cele nie związane z budową,
(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci
56 Za³ó my, e twierdzenie jest prawdziwe dla macierzy dodatnio okreœlonej stopnia n 1. Macierz A dodatnio okreœlon¹ stopnia n mo na zapisaæ w postaci n 1 gdzie A n 1 oznacza macierz dodatnio okreœlon¹
WYROK. Zespołu Arbitrów z dnia 24 kwietnia 2007 r.
Sygn. akt UZP/ZO/0-452/07 WYROK Zespołu Arbitrów z dnia 24 kwietnia 2007 r. Zespół Arbitrów w składzie: Przewodniczący Zespołu Arbitrów Wojciech Balcerzak arbitrzy: Artur Maruszczak Zbigniew Marcin Nycz
POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
Sygn. akt II CSK 35/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 30 października 2013 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) w sprawie
Bielsko-Biała, dn. 10.02.2015 r. Numer zapytania: R36.1.089.2015. WAWRZASZEK ISS Sp. z o.o. ul. Leszczyńska 22 43-300 Bielsko-Biała ZAPYTANIE OFERTOWE
Bielsko-Biała, dn. 10.02.2015 r. Numer zapytania: R36.1.089.2015 WAWRZASZEK ISS Sp. z o.o. ul. Leszczyńska 22 43-300 Bielsko-Biała ZAPYTANIE OFERTOWE W związku realizacją projektu badawczo-rozwojowego
EFFECTS OF CHELATING AGENTS ON COPPER, LEAD AND ZINC SOLUBILITY IN POLLUTED SOILS AND TAILINGS PRODUCED BY COPPER INDUSTRY
E C O L O G I C A L C H E M I S T R Y A N D E N G I N E E R I N G A Vol. 17, No. 4 5 2010 Anna KARCZEWSKA 1 and Krzysztof MILKO 1 EFFECTS OF CHELATING AGENTS ON COPPER, LEAD AND ZINC SOLUBILITY IN POLLUTED
Stan prac w zakresie wdrożenia systemów operacyjnych: NCTS2, AIS/INTRASTAT, AES, AIS/ICS i AIS/IMPORT. Departament Ceł, Ministerstwo Finansów
Stan prac w zakresie wdrożenia systemów operacyjnych: NCTS2, AIS/INTRASTAT, AES, AIS/ICS i AIS/IMPORT Departament Ceł, Ministerstwo Finansów Usługa e-tranzyt System NCTS 2 Aktualny stan wdrożenia Ogólnopolskie
Implant ślimakowy wszczepiany jest w ślimak ucha wewnętrznego (przeczytaj artykuł Budowa ucha
Co to jest implant ślimakowy Implant ślimakowy to bardzo nowoczesne, uznane, bezpieczne i szeroko stosowane urządzenie, które pozwala dzieciom z bardzo głębokimi ubytkami słuchu odbierać (słyszeć) dźwięki.
PADY DIAMENTOWE POLOR
PADY DIAMENTOWE POLOR Pad czerwony gradacja 400 Pady diamentowe to doskona³e narzêdzie, które bez u ycia œrodków chemicznych, wyczyœci, usunie rysy i wypoleruje na wysoki po³ysk zniszczone powierzchnie
Przygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś
Przygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś Druk: Drukarnia VIVA Copyright by Infornext.pl ISBN: 978-83-61722-03-8 Wydane przez Infornext Sp. z o.o. ul. Okopowa 58/72 01 042 Warszawa www.wieszjak.pl Od
Formularz Zgłoszeniowy propozycji zadania do Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego na 2016 rok
Formularz Zgłoszeniowy propozycji zadania do Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego na 2016 rok 1. KONTAKT DO AUTORA/AUTORÓW PROPOZYCJI ZADANIA (OBOWIĄZKOWE) UWAGA: W PRZYPADKU NIEWYRAŻENIA ZGODY PRZEZ
METALE CIĘŻKIE W UKŁADZIE GLEBA-ROŚLINOŚĆ W ŚRODOWISKU WIELKOMIEJSKIM
Słowa kluczowe: gleba, roślinność, metale ciężkie, formy mobilne Krystyna NIESIOBĘDZKA*, Elżbieta KRAJEWSKA* METALE CIĘŻKIE W UKŁADZIE GLEBA-ROŚLINOŚĆ W ŚRODOWISKU WIELKOMIEJSKIM Problem zanieczyszczeń