Technika oêwietleniowa. pojazdów u ytkowych. Przeglàd. Systemy termiczne. Wspomaganie sprzeda y. Nasze pomys y, Paƒstwa sukces.

Transkrypt

1 OÊwietlenie Elektrotechnika Elektronika Systemy termiczne Wspomaganie sprzeda y Serwis techniczny Nasze pomys y, Paƒstwa sukces. Technika oêwietleniowa pojazdów u ytkowych. Przeglàd Pomys y dla samochodu jutra

2 Technika oêwietleniowa Wprowadzenie Partnerska wspó praca z Hellà jest pod wieloma wzgl dami op acalna dla producentów samochodów i firm handlujàcych cz Êciami zamiennymi. Hella wcià od nowa ustanawia nowe wzorce wr cz kamienie milowe: innowacje w dziedzinie technologicznej, jak zastosowanie technologii ksenonowej i diodowej LED; w zakresie integrowania elektrotechniki i elektroniki, np. na polu systemów okablowania; niezwykle bogaty asortyment produktowy oraz systemy modu owe; Dla produktów zawsze gwarantowana jest jakoêç oryginalnego wyposa enia. InnowacyjnoÊç i wielka kreatywnoêç w zakresie w asnych badaƒ i konstrukcji bezpoêrednio przek adajà si na produkty, produkcj i sprzeda. Ponadto Hella wspiera swych klientów w zakresie sprzeda y i serwisu technicznego. W niniejszej broszurze przedstawiamy przeglàd techniki oêwietleniowej dla pojazdów u ytkowych, ale tak e wiele informacji, porad i wyjaênieƒ z zakresu przepisów prawnych. Spis treêci Strony 1. Podstawowe terminy z zakresu techniki oêwietleniowej 4 2. Reflektory Systemy reflektorowe OÊwietlenie ksenonowe Pó statyczna regulacja poziomowania lamp System oczyszczania lamp Lampy dodatkowe z wysokowydajnymi odb yênikami Urzàdzenia do ustawiania Êwiate Lampy robocze Funkcje i oznaczenia reflektorów 30 2

3 Technika oêwietleniowa Strony 3. Lampy Uk ady optyczne Technologia diod LED w lampach sygna owych Porady dotyczàce obs ugi lamp sygna owych Kontrola awarii w kierunkowskazach LED Jaki zap onnik Helli do jakiego samochodu? Kierunkowskazy LED dla kontroli awarii EasyConn: wszechstronne mo liwoêci okablowania Lampy cofania Âwiat a dzienne do aut u ytkowych arówki i LED Funkcjonowanie lampy tylnej auta u ytkowego z numerem homologacji Lampy ostrzegawcze èród a Êwiat a arówka/ arówka halogenowa/odmiany specjalne Double Power: arówki o trwa oêci wy szej o nawet 100% Oznaczenia/porady Nielegalne zastosowania diodowych êróde Êwiat a LED Nielegalna zmiana arówek na ksenonowe Typy stosowanych arówek Ogólny przeglàd przepisów o oêwietleniu Ci arówka: oêwietlenie przednie Ci arówka: oêwietlenie boczne Ci arówka: oêwietlenie tylne Przyczepa: oêwietlenie przednie Przyczepa: oêwietlenie boczne Przyczepa: oêwietlenie tylne Inne informacje 103 3

4 Technika oêwietleniowa 1. Podstawowe terminy z zakresu techniki oêwietleniowej Najwa niejsze terminy z zakresu techniki oêwietleniowej 1. Podstawowe terminy z zakresu techniki oêwietleniowej èród a Êwiat a Poni ej przedstawiamy przeglàd najwa niejszych terminów z zakresu techniki oêwietleniowej oraz odpowiednie jednostki miary s u àce do oceniania lamp. Âwiat oêç F jednostka: lumen (lm) Âwiat oêcià okreêla si ca e Êwiat o wytwarzane przez jedno êród o Êwiat a. Strumieƒ Êwiat a I jednostka: kandela (cd) Cz Êç Êwiat oêci, która jest promieniowana w okreêlonym kierunku. Nat enie oêwietlenia E jednostka: luks (lx) Nat enie oêwietlenia mówi o stosunku wytwarzanego strumienia Êwiat a do oêwietlanej powierzchni. Nat enie oêwietlenia wynosi 1 lx, kiedy strumieƒ Êwietlny o wartoêci 1 lm pada równomiernie na powierzchni 1 m 2. 4

5 Technika oêwietleniowa 1. Podstawowe terminy z zakresu techniki oêwietlenio- Nat enie êród a Êwiat a L: jednostka: kandela na metr kwadratowy (cd/m 2 ) To wra enie jasnoêci odbierane przez oko od Êwiecàcej lub oêwietlonej powierzchni. WydajnoÊç Êwietlna h: jednostka: lumen na wat (lm/w) WydajnoÊç Êwietlna okreêla, z jakà wydajnoêcià pobrana moc elektryczna przetwarzana jest na Êwiat o. Temperatura barwy K: jednostka: kelwin (K) Jednostkà temperatury barwy jest kelwin. Im wy sza jest temperatura barwy Êwiat a wytwarzanego przez êród o Êwiat a, tym w spektrum barw wy szy udzia barwy niebieskiej, a ni szy czerwonej. Âwiat o arówki wytwarzajàcej ciep à biel ma temperatur ok K. Lampa wy adowcza (ksenonowa) wytwarza ch odne bia e Êwiat o o temperaturze barwy 4250 K, zbli one, wi c, do temperatury barwy Êwiat a s onecznego (ok K). èród a Êwiat a To emitery temperatury, które dzi ki energii cieplnej wytwarzajà Êwiat o. Oznacza to, e im bardziej rozgrzane êród o Êwiat a, tym wy sza wytwarzana przez nie Êwiat o- Êç. èród a arnikowe majà niskà sprawnoêç (8%) w porównaniu z lampami wy adowczymi (28%). 5

6 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory 2. Reflektory WieloÊç przepisów Reflektory samochodowe majà za podstawowe zadanie optymalnie oêwietlaç drog, by umo liwiç bezpieczne podró owanie bez zm czenia. Tym samym reflektory oraz ich êród a Êwiat a sà elementami samochodu z zakresu bezpieczeƒstwa, które muszà byç prawnie zatwierdzone i w których nie wolno dokonywaç adnych przeróbek. Przepisy prawa regulujà rodzaj i sposób zamontowania funkcji oêwietleniowych samochodu, a tak e ich budow, êród a Êwiat a, barwy i zwiàzane z ich dzia aniem wartoêci Êwietlne. Przepisy prawa: reflektory Ze wzgl du na obfitoêç przepisów prawa wymieniamy tu tylko najwa niejsze z nich. W nast pujàcych przepisach znaleêç mo na wszystko, co dotyczy lamp g ównych, ich w aêciwoêci i zastosowaƒ: ECE-R 19 Êwiat a przeciwmg owe ECE-R 98 reflektory ksenonowe ECE-R 112 reflektory halogenowe ECE-R 119 Êwiat a zakr towe ECE-R 48 zabudowa i zastosowanie Inne przepisy od strony 69. 6

7 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory 2.1 Uk ady reflektorowe Uk ad paraboloidalny Powierzchnia odb yênika ma kszta t paraboloidy. To najstarsza technika stosowana w reflektorach do uk adania strumienia Êwiat a. Jednak dziê reflektory paraboloidalne niemal nie sà stosowane. Wyst pujà jeszcze w pojedynczych przypadkach w wielkich lampach dalekosi nych i reflektorach H4. Patrzàc od przodu, widaç, e dla potrzeb Êwiat a mijania wykorzystywana jest górna cz Êç odb yênika. èród o Êwiat a jest umieszczone tak, e rzucane w gór Êwiat o jest odbijane przez odb yênik poprzez oê optycznà w dó na drog. Elementy optyczne w szybie lampy wp ywajà na rozk ad Êwiat a tak, by jego strumieƒ odpowiada wymogom prawnym. Odbywa si to dzi ki dwóm ró nym formom elementów optycznych: pionowym cylindrycznym profilom dla poziomego rozk adu Êwiat a, oraz pryzmatycznym strukturom na wysokoêci osi optycznej, które wp ywajà na rozk ad Êwiat a w taki sposób, e wi cej Êwiat a rzucane jest na najwa niejsze miejsca oêwietlanej powierzchni drogi. Szyba reflektora paraboloidalnego do Êwiate mijania jest wyposa ona w wyraênie widoczne elementy optyczne i zapewnia typowy rozk ad Êwiat a. Reflektor paraboloidalny Widok boczny odbicia Êwiat a na drog 7

8 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Uk ad elipsoidalny (DE) Wykorzystywana powierzchnia odb y- Ênika (widok z boku) DE to skrót od trzyosiowej elipsoidy, co opisuje form powierzchni odb yênika. Taka forma pozwala na budow reflektorów o wyjàtkowo ma ych rozmiarach i wysokiej wydajnoêci Êwietlnej. Funkcjonujà one podobnie jak projektory do przeêroczy i w a- Ênie, dlatego nazywa si je systemami projektorowymi. Elipsoidalny odb yênik przejmuje Êwiat o od êród a Êwiat a i skupia je w drugiej ogniskowej. Przes ona dzia ajàca jak przeêrocze ogranicza rozk ad Êwiat a i wytwarza granic Êwiat a i cienia (GÂC). Soczewka pe niàca funkcj obiektywu rzuca Êwiat o na drog. Uk ad projektorowy doskonale nadaje si na przebijanie mg y, bo wytwarza niezwykle wyraênà GÂC. Jednak w Êwiat ach mijania potrzebne jest troch Êwiat a rozproszonego, by oêwietlone i widoczne by y równie znaki drogowe, które umieszczone sà nad ziemià. DziÊ g ówne zastosowanie systemów DE to przede wszystkim Êwiat a przeciwmg owe. System swobodnych pól (FF) Odbicie Êwiat a na drog (widok z boku) Reflektory FF majà odb yêniki ukszta towane swobodnie, ich wyliczenie i optymalizacja sà mo liwe tylko za pomocà komputerów. W naszym przyk adzie odb yênik jest podzielony na segmenty, które oêwietlajà ró ne fragmenty drogi. Dzi ki specjalnemu kszta towi do wytworzenia Êwiat a mijania mo na wykorzystaç niemal ca à powierzchni odb yênika. Powierzchnie segmentów odb yênika sà tak ustawione, e ca e Êwiat o odbijane jest w dó na drog. Odchylanie strumienia Êwiat a i rozproszenie Êwiat a dokonuje si przez samo uformowanie segmentów odb yênika. Dzi ki temu mo na tu stosowaç g adkie, idealnie przezroczyste szyby, które nadajà lampom brylantowy wyglàd. Granica Êwiat a i cienia oraz oêwietlenie prawego pobocza drogi odbywa si dzi ki poziomo ustawionym segmentom odb yênika. Rozk ad strumienia Êwiat a na powierzchni drogi mo na dostosowaç do specjalnych yczeƒ i wymagaƒ. Niemal wszystkie nowoczesne odb yênikowe systemy reflektorowe do Êwiate mijania oparte sà na odb yênikach FF. 8

9 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Super DE (po àczony z FF) Reflektory Super DE sà podobnie jak reflektory DE systemami projektorowymi i w zasadzie funkcjonujà tak samo. Tu jednak powierzchnia odb yênika oparta jest na technologii FF: Odbicie Êwiat a na drog (widok z boku) Odb yênik odbiera maksymalnie du o Êwiat a od êród a Êwiat a. Odebrane Êwiat o jest odbijane w taki sposób, aby jak najwi cej pada o ponad przes onà na soczewk. Âwiat o jest kierowane przez odb yênik w taki sposób, e rozk ad Êwiat a powstaje nad przes onà i poprzez soczewk ukierunkowane Êwiat o jest tylko rzucane na drog. Technologia FF umo liwia poszerzenie strumienia Êwiat a i lepsze oêwietlenie poboczy drogi. W okolicach granicy Êwiat a i cienia nast puje silna koncentracja Êwiat a, dzi ki czemu mo liwe jest uzyskanie wi kszego zasi gu lamp i bardziej zrelaksowane prowadzenie auta w nocy. DziÊ niemal wszystkie projektorowe systemy Êwiate mijania sà wyposa one w odb yêniki typu FF. Stosuje si soczewki o Êrednicach od 40 do 80 mm. Wi ksze soczewki oznaczajà wi kszà wydajnoêç Êwietlnà, ale i wy szà mas. 9

10 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Rozszerzenie programu reflektorów do ci arówek Renault Premium Lampa g ówna z reflektorem przeciwmg owym, bez regulacji poziomowania. DAF Lampa g ówna DAF CF/LF/XF z kierunkowskazem i regulacjà poziomowania Renault Magnum Lampa g ówna bez regulacji poziomowania i systemu oczyszczania DC Axor Lampa g ówna bez regulacji poziomowania, systemu oczyszczania i kierunkowskazu do ruchu prawostronnego, lewa/prawa 1EL /-301 do ruchu prawostronnego, lewa/prawa 1EJ /-021 do ruchu prawostronnego, lewa/prawa 1ER /-521 do ruchu prawostronnego, lewa/prawa 1DB /-021 do ruchu lewostronnego, lewa/prawa 1LL /-341 do ruchu lewostronnego, lewa/prawa 1LJ /-061 do ruchu lewostronnego, lewa/prawa 1LR /-541 do ruchu lewostronnego, lewa/prawa 1LB /-061 bez Êwiat a przeciwmg owego bez regulacji poziomowania do ruchu prawostronnego, lewa/prawa 1LL /-361 do ruchu prawostronnego, lewa/prawa 1EJ /-041 do ruchu lewostronnego, lewa/prawa 1EL /-321 do ruchu lewostronnego, lewa/prawa 1LJ /-081 Scania Lampa g ówna do Scanii P94- T164 z lampà kierunkowskazu/ pozycyjnà (bia à) i przygotowaniem do regulacji poziomowania Pytania o inne reflektory prosz kierowaç do swojego doradcy Helli. do ruchu prawostronnego, lewa/prawa 1EG /-101 do ruchu lewostronnego, lewa/prawa 1LG /

11 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory 2.2 OÊwietlenie ksenonowe Decydujàce zalety Systemy ksenonowe zapewniajà najlepsze dost pne dziê Êwiat o, i pod wzgl dem jakoêci, i iloêci. Optymalny rozk ad strumienia Êwiat a na drodze w ka dej sytuacji zapewniajà wymagane przepisami systemy dodatkowe (system oczyszczania lamp i system automatycznego poziomowania). Âwiat o ksenonowe zapala si i utrzymuje pomi dzy dwiema niezwykle precyzyjnie usytuowanymi elektrodami. Do tego potrzebna jest jednak bardzo skomplikowana elektronika zap onowa. W porównaniu z klasycznymi arówkami arnikowymi system ten zapewnia dwie decydujàce zalety: lampa ksenonowa wytwarza dwukrotnie wi cej Êwiat a ni nowoczesna lampa halogenowa H7, zu ywa jednak przy tym zaledwie 2 Ú3 wykorzystywanej przez nià energii. Dzi ki podwojeniu iloêci Êwiat a droga jest oêwietlona szerzej i jaêniej. Zalety lamp ksenonowych w porównaniu z lampami halogenowymi: niemal trzykrotnie pot niejszy strumieƒ Êwiat a (Êwiat oêç/nat enie) wysoka wydajnoêç (sprawnoêç) wyraênie ni szy pobór energii zaledwie 35 W ni sze obcià enie termiczne systemu zdecydowanie d u sza ywotnoêç barwa Êwiat a zbli ona do Êwiat a dziennego OÊwietlenie dobrymi Êwiat ami mijania OÊwietlenie ksenonowymi Êwiat ami mijania Dodatkowe przepisy dotyczàce ksenonowych Êwiate mijania: Przepisy homologacyjne ECE w najwi kszym stopniu wià à si z wysokà Êwiat oêcià. Dlatego zezwalajà na stosowanie ksenonowych lamp mijania tylko w po àczeniu z automatycznym lub dynamicznym systemem poziomowania lamp i z systemem oczyszczania ich szyb. 11

12 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Technika i technologia ksenonowa Budowa i funkcjonowanie elektronicznego zap onnika (EVG) EVG dokonuje zap onu mieszanki gazów szlachetnych w lampie za pomocà impulsu o wysokim napi ciu do 30 kv (4. generacja), dzi ki któremu mi dzy elektrodami lampy przeskakuje iskra. Steruje rozruchem lampy, by szybko osiàgn a swà faz roboczà, a potem reguluje moc lampy na sta ym poziomie 35 W. Przetwornik pràdu sta ego wytwarza na bazie instalacji elektrycznej samochodu napi cie niezb dne dla elektroniki i lampy. Prze àcznik mostkowy dostarcza 300-hercowe napi cie zmienne, by zasilaç lamp ksenonowà. W urzàdzeniu zintegrowano wiele prze àczników kontrolnych i zabezpieczajàcych Lumen Ograniczenie pràdu Ograniczenie mocy 1000 Natychmiastowe Êwiat o ksenonowe Stabilizacja mocy H4 / 55W Czas w s Przebieg w àczania lampy wy adowczej Porady dot. obchodzenia si z elektronicznym zap onnikiem Nast pstwa awarii Uszkodzony zap onnik wywo uje efekt ca kowitej awarii reflektora. Przyczyny awarii zap onnika: Brak zasilania Brak masy Defekt elektroniki zap onnika Wewn trzne zwarcia 12

13 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Diagnostyka b dów Sprawdziç, czy zap onnik po w àczeniu Êwiate podejmuje próby zap onu lampy. Próby zap onu sà wyraênie s yszalne w pobli u reflektora. JeÊli wyst pujà bezproduktywne próby, trzeba sprawdziç stan lampy ksenonowej przez zamian z arówkà z drugiego reflektora. JeÊli próby zap onu nie wyst pujà, trzeba sprawdziç bezpiecznik. JeÊli bezpiecznik jest sprawny, sprawdziç zasilanie i mas bezpoêrednio przy zap onniku. Napi cie musi wynosiç co najmniej 24 V. JeÊli zasilanie i masa oraz arówka sà sprawne, przyczynà awarii jest uszkodzenie zap onnika. Biksenon Modu biksenonowy Biksenon oznacza, e zarówno Êwiat o mijania, jak i drogowe wytwarzane jest przez jeden i ten sam modu projekcyjny. Ma to t zalet, e potrzebny jest tylko jeden zap onnik. W ten sposób w minimalnej przestrzeni realizuje si dwa typy Êwiat a o wielkiej wydajnoêci. Funkcjonowanie Dzi ki zastosowaniu ruchomej przes ony mo na czysto mechanicznie prze àczaç strumienie Êwiat a pomi dzy Êwiat ami mijania a drogowymi. Tym samym poza mechanizmem przestawiania przes ony nie jest potrzebne adne inne zewn trzne urzàdzenie, jak np. dodatkowy reflektor z w asnà elektronikà sterujàcà. Ponadto Êwiat o drogowe z takiej lampy ma wi kszy zasi g i lepiej oêwietla pobocza drogi. OÊwietlenie dobrymi lampami drogowymi oêwietlenie drogowe z modu u biksenonowego 13

14 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Uwagi nt. nielegalnej przeróbki lamp na ksenonowe Podstawy prawne Kupuje si zestaw z okablowaniem, lampami ksenonowymi i zap onnikiem, wyjmuje si arówk halogenowà z reflektora, wierci si dziur w obudowie, wk ada si do wn trza odb yênika lamp ksenonowà, àczy si zap onnik z instalacjà samochodu i ju mamy ksenonowe reflektory. To jednak oznacza zagro enie dla innych uczestników ruchu przez ekstremalne oêlepianie i jest wbrew prawu: dopuszczenie do ruchu (dowód rejestracyjny) samochodu staje si niewa ne, a ochrona ubezpieczeniowa zostaje ograniczona. Legalne sà tylko kompletne, homologowane zestawy reflektorów ksenonowych wraz z automatycznà regulacjà poziomowania oraz systemem oczyszczania szyb. W Europie wolno montowaç zamiennie tylko kompletne systemy reflektorów ksenonowych. Sk adajà si na nie homologowane reflektory (z oznaczeniem na szybie, np. E1), system automatycznego poziomowania lamp i oczyszczania ich szyb (przepis bazujàcy na regulacji ECE R48 i przepisy krajowe). Ka dy reflektor otrzymuje swà ogólnà homologacj wraz ze êród em Êwiat a (halogenowym lub ksenonowym), które wytwarza w nim Êwiat o. JeÊli êród o Êwiat a zostanie zmienione na niehomologowane lub inne od wymienionego w ogólnej homologacji reflektora, kompletna homologacja lampy jest niewa na, a tym samym i dopuszczenie do ruchu pojazdu, w którym lampa taka jest zamontowana. Jazda samochodem z niewa nym dopuszczeniem do ruchu prowadzi do ograniczenia ochrony ubezpieczeniowej. Równie sprzedajàcy takie urzàdzenia muszà si liczyç z ewentualnymi àdaniami wyrównania szkód ze strony klientów. Bo wprowadzajàc takie urzàdzenia do dalszego obrotu, sprzedawca przejmuje nie tylko gwarancj, e mo na je do takich celów stosowaç, ale warunkowo tak e ryzyko szkód, i to w nieograniczonej wysokoêci. Techniczne podstawy Wysokie wartoêci oêlepiania: pomiary laboratoryjne wykazujà, e aktywny rozk ad Êwiat a wytwarzanego przez reflektor wyprodukowany do arówek halogenowych i nielegalnie przerobiony na ksenonowy, w adnym razie nie odpowiadajà za o onym wartoêciom. W systemach odb yênikowych zmierzono wartoêci oêlepiajàcego Êwiat a rozproszonego przekraczajàce wartoêci graniczne nawet stukrotnie. Tak przerobione reflektory nie wytwarzajà przepisowej granicy Êwiat a i cienia, nie dajà si te wyregulowaç. WartoÊci oêlepiajàcego Êwiat a rozproszonego odpowiadajà wartoêciom dla lamp dalekosi nych. 14

15 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Ksenon Jumbo 320 Xenon Innowacyjna kolejna wersja s ynnej lampy Jumbo Xenon. Ekstremalnie trwa a, w nowoczesnej g adkoszybowej optyce. Magnezowy odb yênik FF o jeszcze bardziej podniesionej wydajnoêci Êwietlnej Nr 1FE Zestaw zamienny ksenonowy MB Actros* Dzi ki temu pot nemu, jasnemu jak s oƒce Êwiat u jazda w nocy na ka dej drodze jest mniej stresujàca i m czàca ni przy klasycznym oêwietleniu halogenowym. Nr 1DL Zestaw zamienny ksenonowy Scania* Dzi ki temu pot nemu, jasnemu jak s oƒce Êwiat u jazda w nocy na ka dej drodze jest mniej stresujàca i m czàca ni przy klasycznym oêwietleniu halogenowym. Nr 1DL Luminator Xenon Najlepsze Êwiat o, jakie istnieje. Dalekosi ne, intensywne, pe ne pot nej energii i jasne niemal jak w dzieƒ zachwyci ka dego zawodowca. Nr 1F Reflektor roboczy AS 200-Xenon 24-woltowa lampa robocza do uniwersalnego monta u, wyjàtkowo dalekosi na. Nr 1GA Reflektor roboczy OVAL100 Xenon Integral Kompaktowa ksenonowa lampa robocza ze zintegrowanym zap onnikiem, do oêwietlania pod o a, do zabudowy stojàcej, ze z àczem AMP Nr 1GA *Wymaga zestawu do oczyszczania szyby lampy i automatycznego systemu poziomowania. Przyk ady z programu handlowego Helli. Pytania o inne reflektory prosz kierowaç do swojego doradcy Helli. 15

16 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory 2.3 Pó statyczna regulacja poziomowania lamp (LWR) Pó statyczna regulacja poziomowania lamp (LWR) Taka regulacja koryguje jedynie zmiany po o enia karoserii wynik e z obcià enia pojazdu. Sterownik ocenia dane z czujników przedniej i tylnej osi, porównuje je z danymi zadanymi i ewentualnie wydaje polecenie silnikom krokowym, by odpowiednio przestawi y reflektory. Zwykle stosuje si tu identyczne silniki krokowe, jak w systemach z manualnà regulacjà poziomowania lamp. W przypadku kompaktowych pojazdów, bez d ugich rozstawów osi i zwisów mo na zrezygnowaç z czujnika przedniej osi, poniewa ró nice w ustawieniu nadwozia wobec pod o a dotyczà w aêciwie wy àcznie osi tylnej. Pó statyczne systemy pracujà z du à inercjà, a wi c kompensujà tylko d ugotrwa e wychylenia karoserii. W ksenonowych zestawach zamiennych Helli zastosowanie znajduje system bazujàcy na zasadzie ultradêwi kowej, który mierzy bezpoêrednià odleg oêç do pod o a. JeÊli w samochodzie, w którym zestaw ksenonowy ma byç zamontowany, wyst puje samopoziomowanie karoserii, mo na zrezygnowaç z automatycznej regulacji poziomowania lamp. 2.4 System oczyszczania lamp System oczyszczania lamp Ci, którzy wiele podró ujà za kierownicà, znajà t sytuacj : przez zanieczyszczenie lamp droga jest niedostatecznie oêwietlona. Wtedy konieczne staje si cz ste r czne czyszczenie szyb reflektorów, bo podrywane z jezdni przez inne pojazdy czàstki zanieczyszczeƒ bardzo szybko znów brudzà lampy. Prowadzi to nie tylko do os abienia oêwietlenia drogi, ale i do oêlepiania jadàcych z przeciwka. Wytwarzajàce silny strumieƒ Êwietlny lampy majà wi ksze sk onnoêci do oêlepiania w wyniku zanieczyszczenia ich szyb. Dlatego ustawodawca zapisa w prawie dla takich lamp poza obowiàzkowà automatycznà regulacjà poziomowania równie system oczyszczania. Do tego celu od dawna stosuje si natrysk zamiast wycieraczek. Odchylenie i absorpcja promieni Êwietlnych wskutek czàstek zanieczyszczeƒ Czysty reflektor: maksymalna odleg oêç widzenia, brak oêlepiania Zabrudzony reflektor: ma a odleg oêç widzenia, silne oêlepianie Wp yw zanieczyszczenia szyb lamp na bezpieczeƒstwo jazdy 16

17 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Przepisy prawa Technologie przysz oêci: Dynamiczne oêwietlenie zakr towe W Europie obowiàzujà nast pujàce przepisy: Systemy oczyszczania podlegajà w kwestii swej zdolnoêci czyszczàcej homologacji wg ECE R45. Od roku 1996 istnieje obowiàzek wyposa ania w nie pojazdów z lampami wy adowczymi (ksenonowymi) wg ECE R48. Zbiornik na p yn spryskujàcy wystarczajàcy na 25 lub 50 cykli (klasa 25, klasa 50). WydajnoÊç myjàca ponad 70% w przypadku lampy o zabrudzeniu upoêledzajàcym strumieƒ Êwiat a o 20%. Sprawne w warunkach do 130 km/h i w temperaturach od 10 do +35 C. W teorii dziê wszystko mo na projektowaç, obliczaç na przysz oêç na komputerach albo symulowaç w laboratoriach. Ale dopiero praktyka dowodzi, czy dana konstrukcja odpowiada post powi i bezpieczeƒstwu na drogach. Dlatego wybudowaliêmy d ugi na 200 m tunel Êwietlny, w asny kawa ek autostrady. Tu testujemy produkty i wyniki laboratoryjne pod kàtem ich praktycznej przydatnoêci. W ten sposób powsta y m.in. DynaView i Êwiat a ksenonowe a kolejne innowacje i usprawnienia do àczà do nich wkrótce. Rys. 1 Dynamiczne oêwietlenie zakr towe (od 2003 r.) zwyk e Êwiat a mijania Dynamiczne doêwietlanie zakr tów realizowane jest poprzez wychylanie na boki lampy Êwiate mijania proporcjonalnie do pokonywanego w aênie zakr tu. Projektorowy reflektor jest wbudowany w ramk, którà mo na obracaç na boki wokó osi pionowej. Kàt wychylenia wynoszàcy plus/minus 15 stopni zaprogramowano dla promieni skr tu rz du 200 m. Dzi ki temu o ile przy konwencjonalnych Êwiat ach mijania zasi g oêwietlenia zakr tu o promieniu 190 m wynosi ok. 30 m, o tyle przy nowej technice oêwietleniowej wyd u a si o kolejne 25 m. Rys. 2 dynamiczne oêwietlenie Poniewa oêwietlenie jest proporcjonalne do kàta skr tu, kierowca znacznie wczeêniej widzi przebieg ca ego zakr tu i jest w stanie dostosowaç swe zachowania do toru jazdy. Aktywne doêwietlanie zakr tów funkcjonuje zarówno w trybie Êwiate mijania, jak i drogowych i stale dostosowuje si do pr dkoêci jazdy. Przy du ych pr dkoêciach reflektor wychyla si b yskawicznie, przy ma ych spokojnie, by rozk adaç Êwiat o dok adnie tak, jak potrzebuje tego kierowca. 17

18 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory 2.5 Lampy dodatkowe z wysokowydajnymi odb yênikami lepsze Êwiat o dzi ki wysokowydajnym odb y- Ênikom Komputerowa optymalizacja i maksymalna precyzja ustawienia êród a Êwiat a oraz techniki FF Pokrycie odb yênika najczystszym aluminium dla maksymalnej wydajnoêci i stabilnoêci Efekty: Zdecydowanie lepszy rozk ad Êwiat a przy wy szej wydajnoêci nowego odb yênika Helli w porównaniu z typowymi dodatkowymi reflektorami bez odb yênika wysokowydajnego. [m] E (radial) (164.7 [lx] at (15.8, 0.2)) of Êwiat a drogowe/high beam (radial) (164.7 [lx] at (15.8, 0.2)) of "Fernlicht / high beam" [m] [lx] Rozk ad Êwiat a: Rallye 3000 z wysokowydajnym odb yênikiem [m] E (radial) (156.3 [lx] at (5.8, 0.2)) of Êwiat a drogowe/high beam E (radial) (156.3 [lx] at (5.8, 0.2)) of "Fernlicht / high beam" [m] [lx] Rozk ad Êwiat a: porównywalny dodatkowy reflektor bez wysokowydajnego odb yênika 18

19 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Innowacyjne lampy dodatkowe dla zawodowców i wiele podró- ujàcych, potrzebujàcych wi cej Êwiat a Optymalna poprawa wydajnoêci Êwietlnej w z ych warunkach widocznoêci. Trwa a obudowa z odlewu cynkowego spe nia najostrzejsze wymagania kierowców ci arówek, off-roaderów i zawodowych kierowców rajdowych. Najnowsza technika oêwietleniowa z wysokowydajnym odb yênikiem i szybà z prawdziwego szk a wytwarza pot ne Êwiat o. Wysokowydajny odb yênik Uszczelnienie Chrom o wysokim po ysku Obudowa z odlewu cynkowego Szyba z prawdziwego szk a Do arówek 12 lub 24 V Precyzyjny system regulacji ustawienia Âwiat o pozycyjne CELIS Trwa e mocowanie z odlewu cynkowego Orygina tylko z logo Helli Wysokowydajna dioda Êwietlna LED Cechy produktowe lampy Luminator Compact Chromium CELIS 19

20 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Lampy dodatkowe Rallye dalekosi na lampa ze szklanà szybà, Êwiat o pozycyjne arówkowe Rallye 3000 to od wielu lat wypróbowany partner truckerów. Dzi ki wysokowydajnemu odb yênikowi jeszcze wy sze bezpieczeƒstwo dla zawodowców. Nr 1F Rallye dalekosi na lampa ze szklanà szybà, Êwiat o pozycyjne CELIS Indywidualny akcent oêwietleniowy dzi ki pierêcieniowemu, bia emu Êwiat u pozycyjnemu w technice CELIS Nr 1F Rallye dalekosi na lampa ze szklanà szybà, niebieska, Êwiat o pozycyjne arówkowe Rallye 3000 to od wielu lat wypróbowany partner truckerów. Dzi ki wysokowydajnemu odb yênikowi jeszcze wy sze bezpieczeƒstwo dla zawodowców. W designie Cool-Blue. Nr 1F

21 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Przyk ady z programu handlowego Helli. Pytania o inne reflektory prosz kierowaç do swojego doradcy Helli. Dalekosi na lampa Luminator Chromium Ekstremalnie trwa e materia y, uszlachetnione najwy szej jakoêci chromem. Najnowsza technika oêwietleniowa w nowoczesnej g adkoszybowej technice i wysokowydajny odb yênik. Nr 1F Cool-Blue-Design Nr 1F Lampa Luminator Metal CELIS Najnowsza technika oêwietleniowa w trwa ej obudowie z odlewu cynkowego, bia e, pierêcieniowe Êwiat o pozycyjne w technice CELIS. Nr 1F Lampa przeciwmg owa Jumbo 220 Optymalna widocznoêç dzi ki pot nemu Êwiat u. Obudowa odporna na uderzenia, do zabudowy stojàcej lub wiszàcej. ramka czarna lub chromowana. Nr 1NE Jumbo 220, chromowana ramka Nr 1NE

22 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory 2.6 Urzàdzenia do ustawiania Êwiate Testowanie i ustawianie reflektorów za pomocà urzàdzenia SEG Prawid owe ustawienie reflektorów to warunek optymalnego oêwietlenia drogi i wczesnego rozpoznania zagro eƒ. Dlatego co najmniej raz do roku reflektory powinny byç sprawdzone pod kàtem prawid owoêci funkcjonowania i ustawienia. Podczas sprawdzenia nale y wykonaç nast pujàce testy: Sprawdziç funkcjonowanie lamp Sprawdziç, czy szyby lamp nie majà uszkodzeƒ (p kni ç, zarysowaƒ, zmatowieƒ) Ustawiç samochód na p askim pod o u (przestrzegaç krajowych przepisów!) i przepisowo przygotowaç pojazd - np. ciênienie w oponach musi byç zgodne z wymogami fabrycznymi itp. W pojazdach z zawieszeniem hydraulicznym lub pneumatycznym przestrzegaç wskazówek producenta W wielu pojazdach wyposa onych w automatycznà regulacj poziomowania lamp do diagnostyki ustawienia reflektorów konieczny jest tester diagnostyczny, bo sterownik poziomowania podczas regulacji musi byç w trybie ustawienie bazowe". JeÊli granica Êwiat a i cienia jest prawid owa, po o enie to zostanie zapami tane jako nowa pozycja bazowa". Przy manualnej regulacji poziomowania prze àcznik powinien byç ustawiony w po o eniu zerowym 0,5 m Soczewka Fresnela Ekran kontrolny Ko o skalowe Fotokomórka Wbudowana w skrzynk optycznà soczewka Fresnela umo liwia zmniejszenie przepisowego dystansu pomiarowego z 10 m do ok. 50 cm 22

23 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Urzàdzenie do ustawiania reflektorów (SEG) ustawiç za pomocà szerokokàtnego wizjera przed pojazdem. Ustawiç ekran kontrolny SEG za pomocà ko a skalowego na w aêciwà wartoêç procentowà. Odpowiada ona kàtowi nachylenia granicy Êwiat a i cienia reflektora. Wymagana wartoêç dla Êwiate mijania i drogowych znajduje si na lampie lub tu obok niej, np. 1,2 %=12 cm pochylenia na dystansie 10 m. Sprawdziç i ew. ustawiç granic Êwiat a i cienia reflektora. Za pomocà Êwiat omierza sprawdziç, czy nie jest przekroczona maksymalna wartoêç Êwiat a rozproszonego dla Êwiate mijania: 1,0 lx dla lamp halogenowych 1,3 lx dla lamp ksenonowych. Precyzyjne reflektory zas ugujà na precyzyjne urzàdzenia pomiarowe Urzàdzeniami SEG Helli sprawdziç mo na i ustawiç wszystkie systemy reflektorowe: DE, ksenonowe, paraboliczne. Pomogà one prawid owo ustawiç lampy g ówne, lampy dodatkowe i przeciwmg owe. OczywiÊcie, kontrolowaç mo na wszystkie pojazdy - auta osobowe, ci arowe, motocykle, pojazdy rolnicze i inne. Urzàdzenia Helli do ustawiania lamp: zawsze wyposa one w najnowszà technik precyzyjne niezawodne bardzo trwa e ergonomiczne 23

24 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Przyk ad: Hella SEG Economy D Ta klasa ekonomiczna" zosta a skonstruowana jako podstawowe urzàdzenie warsztatowe. Hella Economy D podaje szybko i precyzyjnie dok adne wyniki pomiarów. Fresnel-Linse: Soczewka Fresnela: wszystkie SEG Helli sà wyposa one w wysokiej jakoêci soczewki Fresnela. Ekran kontrolny/fotokomórka: istotna zaleta SEG Helli to pozycjonowanie fotokomórki. Znajduje si ona dok adnie tam, gdzie Êwiat o pada na ekran. Bo tylko tam mo na precyzyjnie zmierzyç nat enie Êwiat a. Regulacja wysokoêci: skrzynka pomiarowa mo e byç ustawiona bezproblemowo i bezpiecznie przed lampà. Ko o skalowe: skalowanie w dziesi tnych umo liwia prawid owe ustawienie nachylenia granicy Êwiat a i cienia. Cyfrowy Êwiat omierz: zmierzona wartoêç nat enia Êwiat a podawana jest dok adnie jako wartoêç. Szerokokàtny wizjer: do atwego ustawienia SEG wobec osi wzd u nej pojazdu. Hella SEG IV DLX 24 Hella SEG Serie IV: pe na paleta nowoczesnej techniki pomiarowej. Soczewka Fresnela: wszystkie SEG Helli sà wyposa one w wysokiej jakoêci soczewki Fresnela. Ekran kontrolny/fotokomórka: istotna zaleta SEG Helli to pozycjonowanie fotokomórki. Znajduje si ona dok adnie tam, gdzie Êwiat o pada na ekran. Bo tylko tam mo na precyzyjnie zmierzyç nat enie Êwiat a. Szybka regulacja wysokoêci: specjalny mechanizm zapadkowy u atwia regulacj wysokoêci SEG jednà r kà. Ko o skalowe: skalowanie w dziesi tnych umo liwia prawid owe ustawienie nachylenia granicy Êwiat a i cienia. Cyfrowy Êwiat omierz: zmierzona wartoêç nat enia Êwiat a podawana jest dok adnie jako wartoêç. Szerokokàtny wizjer (przesuwny na boki): urzàdzenie dopasowuje si do pozycji testujàcego, a nie odwrotnie Zwierciad o odchylajàce: dzi ki niemu ekran kontrolny mo na obserwowaç z ró nych pozycji, przed i za SEG. Poziomica: z jej pomocà sprawdza si, czy SEG stoi dok adnie równolegle do pod o a. Fa szujàce pomiary nierównoêci pod o a sà tym samym wyrównywane. Wyposa enie DLX. MimoÊrodowa oê do regulacji pochylenia: pozwala dostosowaç poziomowanie SEG do stanu pod o a. Laserowa pomoc w pozycjonowaniu: stosuje si jà, by szybko, wygodnie i dok adnie ustawiç urzàdzenie w optymalnej pozycji wobec lampy. Standard w wersjach DL i DLX. Obrotowy maszt: u atwia ustawienie skrzynki optycznej wobec osi wzd u nej pojazdu. Stacjonarne stanowisko pomiarowe: Hella jako akcesorium oferuje zestaw szynowy, który mo na stosowaç z urzàdzeniami SEG bez przeróbek.

25 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Precyzyjne lampy wymagajà precyzyjnych instrumentów pomiarowych. Paleta urzàdzeƒ Analogowy woltomierz i Êwiat omierz Cyfrowy Êwiat omierz Szerokopasmowy wizjer Zwierciad o Poziomica Laserowa pomoc pozycjonowania MimoÊrodowe kó ko do precyzyjnego poziomowania Obrotowy maszt do ustawiania g owicy przyrzàdu Dostosowany do pracy na szynach Cz Êç Numer cz Êci SEG Economy D Silverline Komplet 8PA SEG Economy D czerwony* Komplet 8PA SEG IV A Podstawa na 8PA ko ach Szerokopasmowy wizjer SEG IV AL G owica pomiarowa 8XT Podstawa na 8PA ko ach Szerokopasmowy wizjer SEG IV D G owica pomiarowa 8XT Podstawa na 8PA ko ach Szerokopasmowy wizjer Dwie uwagi: 1. Z przyczyn logistycznych niektóre przyrzàdy do ustawiania Êwiate dostarczane sà w dwóch pakunkach. W takich przypadkach maszt trzeba zamawiaç oddzielnie. 2. Wszystkie przyrzàdy Helli do ustawiania Êwiate sà wst pnie wyregulowane. Podczas pracy w serwisie jednak mogà si rozregulowaç - np. jeêli zostanie przypadkowo przewrócone. Z tego powodu Hella zaleca regularnà regulacj urzàdzeƒ (patrz instrukcja obs ugi). SEG IV DL SEG IV DLX* Akcesoria Pokrowiec ochronny na wszelkiego typu przyrzàdy do ustawiania Êwiate G owica pomiarowa 8XT Podstawa na 8PA ko ach Szerokopasmowy wizjer G owica pomiarowa 8XT Podstawa na 8PA ko ach Szerokopasmowy wizjer G owica pomiarowa 8XT XS Komplet szyn 9XS * W Polsce w sta ej ofercie 25

26 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory 2.7 Reflektory robocze Dlaczego lampy robocze? Pracowaç nocà, w ciemnoêci? Z odpowiednimi reflektorami aden problem! W tym celu skonstruowano specjalne typy reflektorów: Âwiat a mijania i dalekosi ne do oêwietlenia drogi w ruchu ulicznym. Âwiat a przeciwmg owe przy z ej widocznoêci w ruchu ulicznym. Âwiat a robocze do oêwietlenia pola pracy w pojeêdzie poza drogami publicznymi. Âwiat o mijania Âwiat o drogowe Âwiat o przeciwmg owe Âwiat o robocze Przy typowej dla oêwietlenia roboczego wysokoêci monta owej 2,5 m tylko reflektory robocze zapewniajà u yteczne oêwietlenie pola pracy. Standardowe Êwiat a pojazdu absolutnie si do tego nie nadajà! Dobry reflektor roboczy cechuje si równomiernym oêwietleniem wielkiej powierzchni i mi kkim, p ynnym przejêciem w cieƒ na granicach oêwietlenia. 26

27 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Aktywne bezpieczeƒstwo dzi ki odpowiedniemu oêwietleniu Dla optymalnego oêwietlenia roboczego decydujàce jest nie tylko dobranie w aêciwego typu reflektora, ale i jego prawid owe umieszczenie na pojeêdzie. Reflektory robocze oêwietlajà przedpole pod kàtem. Oznacza to, e ju niewielkie zmiany kàta nachylenia i wysokoêci monta u majà wielki wp yw na oêwietlenie przedpola. Godny polecenia jest mo liwie wysoki monta dla jak najwi kszej powierzchni oêwietlenia. Niski monta Wysoki monta Przy ró nych kàtach nachylenia i sta ej wysokoêci monta u reflektora roboczego zmienia si oêwietlenie przedpola (na przyk adzie Mega Beam Xenon przy wysokoêci monta u 2,5 m). Kàt nachylenia 4 Kàt nachylenia 10 Kàt nachylenia 15 27

28 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Optymalny kàt nachylenia dla ka dego typu reflektora roboczego uzale niony jest od podstawowej charakterystyki jego rozk adu Êwiat a, jak np. oêwietlenie bliskiego przedpola, oêwietlenie pod o a, oêwietlenie terenowe lub dalekosi ne. OÊwietlenie bliskiego przedpola OÊwietlenie pod o a OÊwietlenie terenowe OÊwietlenie dalekosi ne Aby uzyskaç jeszcze lepsze oêwietlenie robocze, mo na skutecznie àczyç ró ne typy reflektorów. Mo na np. po àczyç oêwietlenie pod o a z dalekosi nym. Wystarczà dwa reflektory robocze o ró nym rozk adzie Êwiat a, by powa nie powi- kszyç oêwietlonà powierzchni. 28

29 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Reflektory robocze - przyk ady z oferty Helli. Oval 100, H3 Równomierne oêwietlenie oznacza bardzo dogodne rozêwietlenie bez ostrych kontrastów. Nr 1GA Mega Beam, okràg y Z odb yênikiem FF, do szerokiego oêwietlenia pod o a, bez arówki. Nr 1GM Modul 70, H3 Kompaktowy reflektor do oêwietlenia bliskiego przedpola, bez arówki. Nr 1GO Reflektor roboczy Oval 100 Xenon Integral OÊwietlenie pod o a, do zabudowy stojàcej, ze z àczem AMP. Nr 1GA Przy àcze 24 V Nr 8KB Mega Beam Xenon Doskona y do ekstremalnych zastosowaƒ. Zap onnik 4. generacji umo liwia rozdzielne przy àczenie. Nr 1GM Przy àcze 24 V Nr 8KB Ultra Beam Xenon Zap onnik 4. generacji umo liwia rozdzielne przy àczenie. Nr 1GA Przy àcze 24 V Nr 8KB

30 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory 2.8 Funkcje i oznaczenia reflektorów Kierunkowskaz (1a) Êwiat o pozycyjne (A) Oznaczenie wg E1 Po literze E nast puje liczba odpowiadajàca krajowi, który przyzna homologacj : 1. Niemcy 2. Francja 3. W ochy 4. Holandia 5. Szwecja 6. Belgia 7. W gry 8. Czechy àcznie 39 krajów DC 00 Oznaczenie zezwolenia 1a 01 PL E A 02 HC 04 } HC 04 HR 04 DC 00 WyjaÊnienia do oznakowania zezwolenia: ad 2.: ECE-R 6 ad 1.: ECE-R 98 ad 3.: ECE-R 7 DC ksenonowe Êwiat o mijania 00 seria zmiany ruch lewostronny 1a przedni kierunkowskaz 01 seria zmiany prawa wersja A Êwiat o graniczne (postojowe) 02 seria zmiany prawa wersja Uwaga: Ten reflektor wyst puje równie w wersji ksenonowej. Oznaczenie zezwolenia zawsze zawiera wszystkie istniejàce wersje. W reflektorze znajduje si etykietka z dok adnym opisem funkcji konkretnego typu. 30

31 Technika oêwietleniowa 2. Reflektory Halogenowe Êwiat o mijania (HC) Halogenowe Êwiat o drogowe (HR) numer homologacji (wg przepisów ECE) plastik (materia, z którego wykonano szyb ) oznaczenie nat enia Êwiat a = liczba referencyjna, 25 = lx maksymalna liczba referencyjna dla pojazdu 75 Przyk ad liczb referencyjnych 17,5 = Lux 20 = Lux 25 = Lux 27,5 = Lux 30 = Lux 37,5 = Lux ad. 4.: ECE-R 8 stare/ ECE-R 112 nowe ad 5.: ECE-R 8 stare/ ECE-R 112 nowe ad 6.: ECE-R 8 stare/ ECE-R 112 nowe ad 7.: ECE-R 98 HC halogenowe Êwiat o mijania HC halogenowe Êwiat o mijania HR halogenowe Êwiat a dalekosi ne DC ksenonowe Êwiat o mijania 04 seria zmiany 04 seria zmiany 04 seria zmiany 00 seria zmiany ruch lewostronny ruch prawostronny (bez strza ki) ruch prawostronny (bez strza ki) ruch prawostronny (bez strza ki) Uwaga: ECE-R 112 od 09/

32 Technika oêwietleniowa 3. Lampy 3. Lampy Czynnik bezpieczeƒstwa - Êwiat a zewn trzne Cz owiek anatomicznie nie jest przystosowany do widzenia w ciemnoêci. Dlatego nasze oczy w ciemnoêciach lub innych warunkach ograniczonej widocznoêci potrzebujà pomocy dodatkowych êróde Êwiat a. Ma to szczególne znaczenie w ruchu drogowym - tu lepsze oêwietlenie drogi i wczeêniejsze postrzeganie to dodatkowy czas na odpowiednià reakcj, a wi c na wag zdrowia lub ycia. Istotna jest mo liwie najlepsza widocznoêç i rozpoznawalnoêç pojazdu z na- lub przyczepà z przodu, z ty u i z boków. Lampy zewn trzne swymi sygna ami informujà innych uczestników ruchu, a tym samym majà ogromny wp yw na bezpieczeƒstwo. Ze wzgl du na obfitoêç przepisów w niniejszej broszurze przedstawiamy tylko najwa niejsze uregulowania. Jednak w ni ej wymienionych rozporzàdzeniach znaleêç mo na wszystkie przepisy odnoszàce si do lamp sygna owych, ich cech i zastosowaƒ. ECE-R 3 Tylne lampy odblaskowe ECE-R 4 Lampy tablic rejestracyjnych ECE-R 6 Kierunkowskazy przednie, tylne i boczne ECE-R 7 Âwiat a obrysowe, graniczne, tylne pozycyjne i stopu ECE-R 23 Lampy cofania ECE-R 38 Tylne lampy przeciwmg owe ECE-R 77 Lampy postojowe przednie i tylne ECE-R 87 Âwiat a dzienne ECE-R 91 Boczne markery ECE-R 104 Markery odblaskowe ECE-R 48 zabudowa i zastosowanie Pozosta e przepisy od s

33 Technika oêwietleniowa 3. Lampy 3.1 Uk ady optyczne Uk ady optyczne z arówkami Odb yênik Ma e promienie>du e rozproszenie Wytworzone Êwiat o Ukierunkowane Êwiat o Odb yênik Szyba P ytka rozpraszajàca arówka arówka Du e promienie>ma e rozproszenie Szyba z elementami optycznymi pryzmatycznymi lub soczewkami Fresnela Streuoptik Optyka pryzmatyczna w szybie Optyka odb yênikowa Systemy optyczne z technikà diodowà LED Szyba ukierunkowuje Êwiat o Zwierciad o p askie Optyka Dioda Êwietlna Piranha Soczewka Fresnela skupia Êwiat o Dioda Êwietlna Piranha Odb yênik Technika soczewkowa Fresnela Technika odb yênikowa Technika systemowa z niebezpoêrednim ukierunkowaniem Êwiat a 33

34 Technika oêwietleniowa 3. Lampy 3.2 Technika diodowa LED w lampach sygna owych LED: nowy wymiar wydajnoêci Pojazdy u ytkowe sà u ytkowane w dzieƒ i w nocy, wi c w zapewnieniu nieprzerwanej pracy ogromnà rol odgrywa bezawaryjne funkcjonowanie. Najwi kszy wp yw na to ma: Mniejsze zu ycie energii: stosowanie diod LED w porównaniu z arówkami zapewniç potrafi przy identycznej wydajnoêci redukcj zu ycia energii o ok. 86 %; D u sze ycie techniczne: arówki w tylnych lampach podlegajà ogromnym obcià eniom wynikajàcym z wibracji, wilgoci, zimna, goràca itp. Ze wzgl du na swà konstrukcj np. standardowa arówka P21W yje" ok. 500 godzin. Natomiast diody LED nawet do godzin; Wy sze bezpieczeƒstwo: w zwyk ej arówce potrzeba 200 ms, by jej arnik rozgrza si do tego stopnia, by wytworzyç Êwiat o o wymaganej jasnoêci. Diody nie potrzebujà czasu nagrzewania, dzi ki czemu sygna Êwietlny znacznie szybciej uzyskuje wartoêç wymaganà. W praktyce oznacza to, e np. dzia anie ostrzegawcze Êwiate stopu przy pr dkoêci 100 km/h pozwala skróciç drog hamowania pojazdu za nami o ca à d ugoêç pojazdu; Niskie wartoêci cieplne: w efekcie wytwarzania przez diody minimalnych temperatur obudowy lamp mogà byç mniejsze i produkowane z tworzyw o niskiej odpornoêci termicznej; Mo liwe jest tworzenie systemów o pe nej hermetycznoêci; Design/ergonomia: dzi ki diodom LED styliêci majà du o wi kszà swobod dzia ania. atwiej jest te realizowaç aspekty ergonomiczne. Wysoka op acalnoêç w ciàg ym u ytkowaniu Dzi ki przysz oêciowej technice LED cz ste zmiany arówek i zwiàzane z tym kosztowne przestoje nale à do przesz oêci. Rachunki porównawcze pokazujà, e stosowanie technologii diodowej w porównaniu z konwencjonalnymi arówkami zwraca si ju po pierwszej wymianie arówek. Nie ma mowy o kosztach powiàzanych przy wymianie przepalonych arówek. Lampy diodowe sà odporne na zu ycie i nie wymagajà obs ugi. W codziennym u ytkowaniu niezawodnoêç i ekonomika to przekonujàce argumenty. 34

35 Technika oêwietleniowa 3. Lampy Wykorzystaç zalety kosztowe LED Przyk ad: boczne Êwiat a obrysowe D ugoêç ycia technicznego odpowiada trwa oêci pojazdu. O ile diody nie zostanà uszkodzone mechanicznie, nie ma adnych kosztów zwiàzanych z wymianà przepalonych êróde Êwiat a. Oszcz dnoêç kosztów dzi ki diodom - porównanie Ju po pierwszej wymianie przepalonych arówek stosowanie diod LED zwraca si (wartoêci Êrednie z badaƒ rynkowych). Konwencjonalna lampa z arówkà Lampa LED Koszt arówki Czas wymiany Czas przestoju pojazdu. (0,25 godz.) (0,25 godz.) 8,00 18,00 1,25 9,50 8,75 Koszty àczne wymiany arówki 19,50 Wymiana arówki do 4 x rocznie Euro Lampa diodowa zwraca si ju po pierwszej wymianie arówki, czyli ok. 3 miesi cy. 27,50 47,00 66,50 Konwencjonalna lampa z arówkà LED 1 x 2 x 3 x Wymiana arówki 35

36 Technika oêwietleniowa 3. Lampy 3.3 Porady dotyczàce obs ugi lamp sygna owych Efekty defektu lub zak óceƒ Brak sygnalizacji poszczególnych funkcji, np. Êwiat a stopu, oznacza wzrost zagro enia - szczególnie w czasie jazdy nocà. Zapalenie si kontrolki na desce rozdzielczej (kontrolka awarii, jeêli jest). Zapalenie si dwóch funkcji oêwietleniowych, np. kierunkowskazu i Êwiat a pozycyjnego. Diagnostyka defektu Sprawdziç êród o Êwiat a i ew. wymieniç. Sprawdziç stopk pod kàtem korozji i przewodnictwa. Sprawdziç zasilanie, w tym bezpiecznik. Sprawdziç styki pod kàtem korozji i uszkodzeƒ mechanicznych. Lampy Boczna lampa obrysowa Z odblaskiem i dwiema diodami LED uniwersalna, 24 V, mocowanie, wychylona do ty u Nr 2PS Boczna lampa obrysowa Z odblaskiem i trzema diodami LED, 24 V Nr 2PS Lampa tablicy rejestracyjnej Czarna obudowa Nr 2KA uniwersalna, 24 V, z zatrzaskiem kàtowym Nr 2PS Przyk ady z programu handlowego Helli. Pytania o inne reflektory prosz kierowaç do swojego doradcy Helli.

37 Technika oêwietleniowa 3. Lampy Lampa obrysowa czerwona/bia a z ramieniem gumowym, do monta u stojàcego Nr 2X Agroluna, Êwiat o pozycyjne tylne i stopu, czerwone, kierunkowskaz ó ty Nr 2SD Tylna lampa do Mercedesa Actrosa (06/96) Z oêwietleniem tablicy rejestracyjnej (lewa) i bocznym 7-stykowym z àczem centralnym Z ramieniem prostym i przewodami Nr 2X Nr lewa 2VD Nr prawa 2VP Tylna lampa do Mercedesa Atego II (01/98) (lewa) Z oêwietleniem tablicy rejestracyjnej i Êwiat em przeciwmg owym Nr 2VB komorowa lampa do Scanii typ 4 (lewa) Z oêwietleniem tablicy rejestracyjnej Nr 2VD Tylna lampa do ci arówki, EasyConn Design lewa Nr 2VP (prawa) z lampà cofania Nr 2VB (prawa) Z oêwietleniem tablicy rejestracyjnej Nr 2VD prawa Nr 2VP

38 Technika oêwietleniowa 3. Lampy 3.4 Kontrolka defektu w kierunkowskazach LED Przepis we wszystkich paƒstwach UE W samochodach dopuszczonych do publicznego ruchu kierunkowskazy muszà byç nadzorowane: defekt kierunkowskazu musi byç sygnalizowany kierowcy akustycznie lub optycznie. Obowiàzuje to we wszystkich paƒstwach UE. Producenci stosujà do tego celu ró ne rodzaje kontrolek. Stosowane dziê kontrolki defektu nie rozpoznajà prostych diod LED i wykazujà tylko b dy. Wszystkie hellowskie diodowe kierunkowskazy sà wyposa one w zintegrowanà elektronik pe niàcà rol kontrolki defektu. Kierunkowskazy nadzorujà si, wi c, same. Wytwarzajà impuls, który jest oceniany przez elektroniczny system zap onnikowy ten zaê symuluje 21-watowà arówk, co umo liwia stosowanie z konwencjonalnymi przerywaczami kierunkowskazów. Ju przy defekcie pojedynczej diody lampa mo e byç uznana za zdefektowanà, impuls nie zostanie wytworzony. Wówczas system zap onnikowy od àcza symulacj arówki i przerywacz kierunkowskazów melduje kierowcy awari. Bezpieczna zamiana kierunkowskazów na diodowe LED dzi ki patentowej elektronice Helli Teraz bezpieczna zamiana wyposa enia na kierunkowskazy diodowe dzi ki patentowanej elektronice Hella Do wszystkich swoich diodowych kierunkowskazów Hella oferuje elektroniczne zap onniki, które umo liwiajà kontrol awarii po zamienieniu kierunkowskazów na diodowe w ró nych pojazdach. Jest to wymagane przepisami, jeêli producent samochodu nie zapewnia we w asnej instalacji takiego nadzoru. Ten system zosta opatentowany przez Hell. Obecnie do dyspozycji klientów sà trzy zap onniki i wiele ró nych typów kierunkowskazów. 38

39 Technika oêwietleniowa 3. Lampy Kontrolka awarii kierunkowskazu LED: podstawa Dlaczego wymagana przepisami kontrola awarii ró nych lamp LED z jednymi kierunkowskazami funkcjonuje, a z innymi nie? Ryc. 1 pokazuje typowy przep yw pràdu po w àczeniu arówki. Ró ne przerywacze kierunkowskazów wykrywajà to na ró ne sposoby, np.: a) przez pomiar piku impulsu; b) pomiar pràdu w ciàgu trwania impulsu; c) pomiar pràdu po impulsie, gdy pràd jest sta y i ma konkretnà wartoêç; d) obserwacj àcznej energii p ynàcej przez arówk (wielkoêç pola A). Na ryc. 2 pokazano pràd LED (I LED) w odniesieniu do powy szego. Tu adna z ww. metod nie mo e dzia aç, bo nie ma tu ani impulsu poczàtkowego, ani wystarczajàco du ej wartoêci pràdu, równie energia w obu lampach nie jest równa (powierzchnia B nie jest tak du a jak A). I Pik impulsu I I arówka I arówka Impuls w àczajàcy I LED A t B t ryc. 1 ryc. 2 I = pràd t = czas 39

40 Technika oêwietleniowa 3. Lampy Je eli do àczy si zwyk à rezystancj omowà, np. przewód oporowy, to pràd wzrasta o okreêlonà wartoêç (IR) i uzyskujemy krzywà na Ryc. 3. Tu przerywacz kierunkowskazów migowych dzia a by tylko wed ug zasady c). W razie wybrania rezystancji nieco wi kszej, w zasadzie mog aby jeszcze tak e dzia aç zasada d). W razie póêniejszej awarii lampy wskutek uszkodzenia mechanicznego przerywacz kierunkowskazów móg by rozpoznaç do àczonà rezystancj jako sprawnà arówk. W ten sposób wskazywane by oby nienagannie pracujàce Êwiat o, mimo e ono nie dzia a! Oznacza to: w tym przypadku pojazd traci dopuszczenie do ruchu po drogach publicznych. Do zastosowania uniwersalnego w gr wchodzi tylko jedno rozwiàzanie, które funkcjonuje we wszystkich przerywaczach kierunkowskazów na rynku. Jak wskazujà dotychczasowe rozwiàzania, mo e to byç praktycznie zapewnione tylko wtedy, gdy przep yw pràdu arówki zostanie dok adnie odzwierciedlony przez uk ad elektroniczny. Poniewa taki uk ad jest bardzo kosztowny, jest mo liwe zintegrowanie go w lampie LED. Aby mimo wszystko wykorzystaç zalety lamp LED, konieczny jest uk ad urzàdzenia preselekcyjnego. Taka kombinacja zapewnia znakomite i przede wszystkim zgodne z prawem rozwiàzanie problemu. I I R I = pràd t = czas Rys. 3. B I LED t 40

41 Technika oêwietleniowa 3. Lampy Patent Hella na znakomite rozwiàzanie Wszystkie kierunkowskazy LED firmy Hella ze zintegrowanà elektronikà kontroli awarii nadzorujà si same i wytwarzajà pojedynczy impuls. Ten impuls jest oceniany przez elektroniczne urzàdzenia preselekcyjne. Symulujà one arówk 21 W. Dzi ki temu mo liwa jest eksploatacja ze zwyk ymi przerywaczami kierunkowskazów. W razie defektu lampy, który mo e wystàpiç w przypadku usterki pojedynczego LED, wy ej wymieniony impuls nie jest wytwarzany. Urzàdzenia preselekcyjne wy àczajà symulacj arówki i przerywacz sygnalizuje kierowcy defekt. Przez pomiar pràdu lampy w odst pie czasu 10 ms (Ryc. 4) jest mo liwa bezpoêrednia zamiana miedzy wersjà lampy LED firmy Hella i wersjà z arówkà. Urzàdzenia preselekcyjne Hella mogà byç nast pnie bez problemów przemontowane. I I arówka Pojedynczy impuls I LED 100 ms 10 ms t Rys. 4. I = pràd t = czas Producenci pojazdów mogà tak e zapewniç kontrol awarii zgodnà z ECE przez bezpoêrednià ocen przedstawionego obok impulsu kierunkowskazów LED Hella w swoich urzàdzeniach sterujàcych. Dok adnà specyfikacj mo na uzyskaç w Hella. 41