SCIENCE NAUKA. Janusz Brol. 1. Introduction. 1. Wst p

Transkrypt

1 NAUKA SCIENCE Janusz Brol Wzmacnianie zginanych belek z drewna klejonego a mami GARP na eapie produkcji Srenghening o ben glued laminaed (glulam) beams wih GARP apes a he sage o producion 1. Ws p D enie do jak najbardziej eekywnego wykorzysania maeria u jes zjawiskiem dosy powszechnym. Zagadnienie o nie omin o ak e konsrukcji wykonywanych z nauralnego maeria u, jakim jes drewno. Pierwonie do budowy obieków o konsrukcji drewnianych sosowano drewno lie, cz so obrabiane w sposób minimalny. Wad akiego wykorzysania drewna s ograniczenia co do maksymalnych wymiarów przekroju elemenów, oraz mo liwo ci wykonywania elemenów o znacznych rozpi o ciach. Rozwój echnologii klejenia drewna spowodowa mo liwo wykonywania elemenów z drewna o znacznych przekrojach i d ugo ciach, co umo liwi o wykonywanie np. przekry o konsrukcji drewnianej o du- ych rozpi o ciach. Dalszy rozwój echnologii klejenia oraz rozwój kompozyów w óknisych spowodowa mo liwo bardziej eekywnego wykorzysywania drewna. Wykorzysanie kompozyów w óknisych akich jak w ókna w glowe, aramidowe lub szklane do wzmacniana konsrukcji drewnianych ju na eapie produkcji skuecznie ogranicza zu ycie drewna w elemenach belkowych. Wykonywanie wzmocnie konsrukcji w óknami aramidowo-szkalnymi jes z prakycznego punku widzenia analogiczne do wzmocnie wykonywanych innymi kompozyami w óknisymi. Jes o zagadnienie sosunkowo nowe, i s abo opisane w lieraurze europejskiej. W dos pnej lieraurze zazwyczaj jes ylko wzmiankowana mo li- Praca dopuszczona do druku po recenzjach 1. Inroducion The endeavor o have he maerial as eecively uilized as i is possible is a general pracice. This approach has ound is place also when he consrucions execued rom such naural maerial as imber are concerned. Originally or building objecs o wooden consrucion solid imber was applied oen wih possibly lile working done on he wooden elemens. The disadvanage o such uilizaion o imber are limiaions as o maximum dimensions o he cross-secion o elemens, lack o possibiliy o making he elemens o considerable span. Developmen o echnology o gluing imber brough abou he possibiliy o making elemens rom imber wih considerable cross-secion and lengh, which made possible consrucing e.g. wooden consrucion rooing o large span. Furher developmen o gluing echnology and developmen o ibrous composie maerials caused he possibiliy o more eecive using o imber. Uilizaion o such ibrous composie maerials as: carbon ibers, aramid or glass ibers or srenghening wooden consrucions already a he sage o producion eecively cus down consumpion o imber in beam elemens. Making consrucion srenghening wih he help o aramid-glass ibers is rom he pracical poin o view analogous o srenghening made wih he help o oher ypes o ibrous composies. This is a comparaively new quesion, and in he European lieraure i is no much described. In he accessible lieraure i is usually only menioned Aricle acceped or publishing aer reviews Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/

2 wo wykonywania wzmocnie przy wykorzysaniu w ókien aramidowych. Pomimo sporadycznych przyk adów lieraurowych, obecnie w Europie, w ym równie od jesieni 004 r. w Polsce (rys. 1), powsaj nowo wznoszone obieky z drewna klejonego warswowo z elemenami belkowymi wzmocnionymi, ju na eapie produkcji, a mami AFRP lub GARP. Sposób wzmocnienia polega na wklejeniu a my z w óknami aramidowymi (ale ak e aramidowo- -w glowych lub szklano-w glowych) pod osani warsw drewna klejonego lub jako warswy zewn rznej, g ównie w sreie w ókien rozci ganych, ale ak e w sreie w ókien ciskanych. Technologia wykonywania ego ypu wzmocnie zosa a opaenowana w USA przez D.A. Tingley a z Wood Science & Technology Insiue, LLC, Corvallis, Oregon U.S.A., oraz doczeka a si opracowa normowych w posaci norm ameryka skich [6] i [7]. Wed ug ych auorów o rozwi zanie pozwala zaoszcz dzi od 5 do 40% drewna. W arykule przedsawiono wyniki bada zginanych belek z drewna klejonego, w skali nauralnej, wzmacnianych a mami zbrojonymi w óknami szklano-aramidowymi (GARP), nie dochodz cymi do podpór. Badania przeprowadzone w Kaedrze In ynierii Budowlanej Poliechniki l skiej w Gliwicach w warunkach laboraoryjnych w ko cowej cz ci zosa y rozszerzone o symulacje numeryczne zginanych belek [4]. Rys. 1. Pierwszy obiek w Polsce z podci gami wzmocnionymi a mami AFRP Fig. 1 The irs building in Poland wih beams srenghened wih AFRP bands ha here exiss a possibiliy o making srenghening wih he use o aramid ibers. In spie o only sporadic lieraure examples, a presen in Europe, including also Poland since auumn 004 (ig. 1), new objecs are raised, made rom imber glued in layers wih beam elemens srenghened, already a he sage o producion, wih AFRP or GARP apes. The way o srenghening consiss in insering he ape made rom aramid ibers (bu also aramid-carbon or glasscarbon) under he las layer o he glued imber or as he exernal shell, mainly in he zone o sreched ibers, bu also in he zone o compressed ibers. The echnology o execuing his ype o srenghening was paened in he USA by D.A. Tingley rom Wood Science & Technology Insiue, LLC, Corvallis, Oregon U.S.A., and i has become he objec o normaive sudies in he orm o American Sandards [6] and [7]. According o hese auhors, his soluion allows o save rom 5 o 40% imber. The resuls o invesigaions in he naural scale o ben beams made rom glued imber, srenghened wih reinorcing apes made rom glass-aramid ibers (GARP), no coming up o he poins o supporing, have been presened in his aricle. Invesigaions were carried ou in laboraory condiions in he Building Engineering Deparmen o Silesian Technical Universiy in Gliwice, and in he inal par become exended ono numeric simulaions o ben beams [4].. Opis i wynikli bada.1. Opis bada Badania skueczno ci wzmocnie a mami z w ókien szklano-aramidowych zginanych belek z drewna klejonego warswowo wykonano na modelach o wymiarach przekroju mm oraz d ugo ci 600 mm, przy rozsawie podpór 18h = 5760 mm. W badaniach wykorzysano rzy rodzaje modeli: 5 modeli niewzmocnionych oznaczonych w badaniach jako belki nr 1.11 do 1.15, wykonanych z drewna wierkowego klasy GL8 (rys a), 5 modeli wzmocnionych wewn rznie oznaczonych w badaniach jako belki nr 1.1 do 1.5,. Descripion and resuls o invesigaions.1. Descripion o he invesigaions The invesigaion o srenghening eeciveness o ben beams made rom layer glued imber srenghened wih glass-aramid apes has been made on models. Beams o he cross-secion dimensions mm and o 600 mm in lengh, wih he spacing o suppors 18 h = 5760 mm were used as models. Three kinds o models were used in he invesigaions: 5 models no srenghened designed in he invesigaions as beams nos o 1.15, made rom he spruce wood o he class GL8 (ig. a), 5 models srenghened inernally designed in he invesigaions as beams nos. 1.1 o 1.5, 346 Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/009

3 wykonanych z drewna wierkowego klasy GL8 oraz wzmocnionych a m z w ókien aramidowych wklejon w przekrój belki w sreie rodkowej (parz rys b), wymiary a my GARP 1, mm, 5 modeli wzmocnionych zewn rznie oznaczonych w badaniach jako belki nr 1.31 do 1.35.wykonanych z drewna wierkowego klasy GL8 oraz wzmocnionych a m z w ókien aramidowych doklejon do dolnej powierzchni belki w sreie rodkowej (rys c), wymiary a- my GARP 1, mm. cznie przebadano 15 modeli przygoowanych w warunkach przemys owych przez irm z Ausrii. W rakcie badania dokonywano pomiaru wielko ci ugi dla poszczególnych poziomów obci enia oraz wielko ci si y niszcz cej. Dodakowo po dwa modele w poszczególnych grupach badano z ensomerycznym pomiarem odksza ce drewna w sreie rodkowej belek, w celu okre lenia wp ywu wzmocnienia na po o enie osi oboj nej. W dwóch modelach ze wzmocnieniem doklejonym od do u dokonano równie pomiaru odksza ce a my. Wyników z pomiarów ensomerycznych nie zamieszczono w ym arykule, by o one porzebne do porówna z badaniami numerycznymi zamieszczonymi w [4]. Schema badania modeli przedsawiano na rys. 3. made rom spruce wood o he class GL8 and srenghened wih he ape rom aramid ibers insered in he cross- -secion o he beam in he cenral zone (see ig. b), dimensions o he ape GARP mm, 5 models srenghened rom ouside designed in he invesigaions as beams nos o 1.35, made rom spruce wood o he class GL8, srenghened wih he ape rom aramid ibers glued on he boom surace o he beam in he cenral zone (ig. c), dimensions o he ape GARP mm. Alogeher 15 models prepared in indusrial condiions by a irm rom Ausria underwen esing. During he ess he magniude o delecion or individual levels o load and he magniude o desrucive orce were measured. Moreover, wo models rom each group were sudied wih ensomeric measuremen o he srains o he wood in he cenral zone o beams, in order o deermine he inluence o srenghening on he posiioning o he neural axis. The measuremen o srains o he ape were also execued in wo models wih srenghening glued on rom he boom side. The resuls o ensomeric measuremens have no been pu in his aricle, hey were necessary or comparisons wih numeric invesigaions presened in [4]. The paern o invesigaion o models has been presened in ig. 3. Rys.. Przekroje belek: a) niewzmocnionych; b) wzmocnionych wewn rznie; c) wzmocnionych zewn rznie Fig.. Cross-secions o he beams: a) non-srenghened; b) srenghened inernally; c) srenghened exernally F Rys. 3. Schema obci enia Fig. 3. Scheme o applying he load.. Wyniki bada laboraoryjnych i opis posaci zniszczenia Wielko ci si niszcz cych uzyskanych w rakcie bada laboraoryjnych, poszczególnych belek z drewna klejonego warswowo, niewzmocnionych oraz wzmocnionych, przedsawiono w ab Resuls o laboraory invesigaions and descripion o he orm o desrucion The magniude o desrucive orces obained during he laboraory invesigaions, or individual beams made rom imber glued in layers, no srenghened and srenghened, have been presened in able 1. Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/

4 Tab. 1. Waro rednia [kn] Average value [kn] Odch. sandardowe Sandard deviaion Wyrzyma o [%] Srengh [%] Nr belki Beam No. Si a niszcz ca [kn] Desrucive orce [kn] Nr belki Beam No. Si a niszcz ca [kn] Desrucive orce [kn] Nr belki Beam No. Si a niszcz ca [kn] Desrucive orce [kn] , , , , , , , , , , , , , , ,0 85,5 131,8 143,7 18,1 10,8 19, Zale no ugi od si y obci aj cej przedsawiono na rys 4. Pomiaru wielko ci ugi nie prowadzono do pe nego zniszczenia. Z uwagi na badania elemenów w skali nauralnej i niebezpiecze swo uszkodzenia czujników, by y one zdemonowywane po pojawieniu si pierwszych oznak zniszczenia. W ablicy 1 oprócz wielko ci si niszcz cych dla poszczególnych belek, podano równie wielko ci rednie oraz odchylenie sandardowe dla poszczególnych ypów belek. Jak wida wzmacnianie elemenów zginanych a mami GARP wp ywa korzysnie na no no i szywno belek zginanych, z ym, e wzros szywno ci jes niewielki, naomias wzros no- no ci jes isony. Dependence o delecion rom he applied loading orce has been presened in ig. 4. The measuremen o he magniude o delecion was no carried ou o he poin o complee desrucion. Regarding he naural scale o esed elemens and he danger o damage o sensors, hey were aken o aer he irs signs o he desrucion had appeared. In able 1 in addiion o he magniude o desrucive orces or individual beams, average value and sandard deviaion have been also presened or individual ypes o beams. Wha can be seen rom he resuls is ha srenghening o ben elemens wih apes GARP proiably inluences on carrying capaciy and he rigidiy o he beams ben, wih he provision ha he growh o rigidiy is lile, bu he growh o carrying capaciy is essenial. Zniszczenie belek nie wzmocnionych z drewna klejonego nas powa o zawsze poprzez p kni cie w ókien drewna w sreie w ókien rozci ganych. Zasosowanie wzmocnienie w posaci a my GARP wklejonych w przekrój (rys. b) isonie Rys. 4. Wykres zale no F u dla wszyskich modeli Fig. 4. Relaionship F u or all models The desrucion o no srenghened beams made rom glued imber always occurred by disruping he ibers o wood in he zone o sreching he ibers. The applied srenghening in he orm o he GARP ape insered in he cross-secion (ig. b) indeed 348 Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/009

5 zmienia posa zniszczenia. W pierwszej kolejno ci zniszczenie nas puje w sreie w ókien ciskanych (uplasycznienie drewna) o wysoko ci ok. 40 do 80 mm, w dalszej kolejno ci nas puje odspojenie si a my od drewna i zniszczenie belki. Belki ze wzmocnieniem doklejonym od spodu (rys. c) niszcz si g ównie poprzez uplasycznienie si srey ciskanej, w dwóch przypadkach jednak nas pi o zniszczenie poprzez odspojenie si a my od drewna. Przyk adowe ormy zniszczenia belek wzmocnionych pokazano na rys. 5. changed he orm o desrucion. The desrucion occurs irs o all in he zone o compressed ibers (plasiicaion o he wood), he heigh is approx. 40 o 80 mm, hen comes deaching o he apes rom he wood and desrucion o he beam. Beams wih srenghening glued on rom he boom side (ig.c) are damaged mainly by plasiicaion o he zone squeezed, however, in wo cases here occurred desrucion by deaching o he apes rom he wood. The example orms o desrucion o srenghened beams have been shown in ig. 5. Rys. 5. Przyk adowe obrazy zniszczenia belek wzmocnionych Fig. 5. Exemplary modes o ailure o srenghened beams 3. Sposób szacowania no no ci belek zginanych wzmocnionych a mami FRP Jedyne normy, kóre uwzgl dniaj problemayk wzmacniania konsrukcji drewnianych (klejonych) za pomoc kompozyów w óknisych s normy ameryka skie [6] i [7]. W normach ych przedsawiono sposób wyznaczania no no ci i szywno- ci wzmocnionych ju na eapie produkcji, belek drewnianych z drewna klejonego ze wzmocnieniem w sreie w ókien rozci ganych, lub w sreie w ókien rozci ganych i ciskanych. W normie uwzgl dniono równie projekowanie wzmocnienia na rodkowym odcinku belki wzmocnienie nie doprowadzone do podpory. Minimalny procen zbrojenia powinien by nie mniejszy ni 0,5%, naomias maksymalny procen zbrojenia powinien by nie wi kszy ni % w przypadku zbrojenia pojedynczego oraz 4% w przypadku zbrojenia podwójnego. Ta my z maeria ów kompozyowych mog by wklejane w przekrój belki (pod osani warsw rys. 6), b d przyklejane do dolnej i górnej powierzchni. W wyznaczeniu po o enia osi bezw adno ci przekroju przy zginaniu poczyniono nas puj ce za o enia (wg [6] [7]): 3. The way o esimaing carrying capaciy or ben beams srenghened wih FRP apes American Sandards are he only sandards which ake ino accoun he problems o srenghening o wooden consrucions (glued) wih he help o ibrous composies [6] and [7]. In hese sandards he way o deermining carrying capaciy and rigidiy o wooden beams made rom glued imber, srenghened already a he sage o producion, wih srenghening in he zone o sreched ibers or in he zone o ibers sreched and compressed, has been inroduced. The sandard also includes designing o he srenghening in he cenral secion o he beam srenghening no brough o he poin o suppor. Minimum percenage o he reinorcemen should be no less han 0.5%, however, he maximum percenage o he reinorcemen should be no larger han % in he case o single reinorcemen and 4% in he case o he double reinorcemen. Tapes rom composie maerials can be insered in he cross-secion o he beam (under he las layer ig. 6), or glued on he boom and upper surace. The ollowing assumpions have been made in order o deermine he axis o ineria o he crosssecion when bending (according o [6] [7]): Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/

6 rozró niono modu y spr yso ci drewna wzd u w ókien przy ciskaniu i przy rozci ganiu, modu spr yso ci drewna przy rozci ganiu sprowadzono do modu u spr yso ci drewna wzd u w ókien przy ciskaniu za pomoc wspó czynnika modu spr yso ci a my FRP przy rozci ganiu sprowadzono do modu u spr yso ci drewna wzd u w ókien przy ciskaniu za pomoc wspó czynnika gdzie: E modu spr yso ci a my FRP przy rozci ganiu, E,0,mean redni modu spr yso ci drewna przy rozci ganiu wzd u w ókien, E c,0,mean redni modu spr yso ci drewna przy ciskaniu wzd u w ókien. Dla ak sprowadzonych modu ów szywno ci wysoko srey ciskanej, w rozwi zaniu ze zbrojeniem ylko srey rozci ganej, wynosi: n n E he modulus o elasiciy o he wood along he ibers when sreching has been disinguished rom he modulus o elasiciy when compressing, modulus o elasiciy o he wood when sreching has been reduced o he modulus o elasiciy o wood along ibers when compressing by using he coeicien ',0, mean (1) E c,0, mean he modulus o elasiciy o he FRP ape when sreching has been reduced o he modulus o elasiciy o wood along ibers when compressing using he coeicien () E E c,0, mean wherein: E modulus o elasiciy o FRP ape when sreching, E, 0, mean average modulus o elasiciy o wood when sreching along he ibers, E c,0,mean average modulus o elasiciy o wood when compressing along he ibers. For so brough ogeher moduluses o rigidiy he heigh o he compressed zone, in he soluion wih he reinorcemen o he sreched zone only, equals: a a' M N (3) gdzie: wherein: gdzie (oznaczenia na rys. 6): h wysoko belki, grubo a my FRP, l grubo ouliny a my, d 1 rodek ci ko ci zbrojenia. Po wyznaczeniu osi oboj nej wzmocnionego elemenu, obliczono momen bezw adno ci I z sprowadzonego przekroju z wykorzysaniem wierdzenia Seinera: n' a' h (4) 1 n' 0,63 N n' d1 ( n 1) (5) a' 0,63 M n' ( n 1) (6) wherein (designaion as in ig. 6): h heigh o he beam, hickness o he FRP ape, l hickness o cleading o he ape, d 1 cenre o graviy o he reinorcemen. Aer deermining he iner axis o he srenghened elemen, he momen o ineria I z was calculaed or he reduced cross-secion wih he use o he Seiner s heorem: gdzie: 3 3 b a b n' h l l 1 I b n c d1 b n' c (7) z l l wherein: h h a (8) l c h a (9) 350 Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/009

7 Dla ak wyznaczonego sprowadzonego momenu bezw adno ci ugi cie obliczane jes ze znanych wzorów z eorii spr - yso ci, w zale no ci od schemau obci enia, z uwzgl dnieniem sprowadzonego momenu bezw adno ci oraz redniego modu u spr yso ci przy zginaniu E 0, mean. W [6] i [7] no no przekroju wzmocnionego wyznaczana jes przy za o eniu pe nego uplasycznienia srey ciskanej (rys. 7). O no no ci decyduje wyczerpanie no no ci srey ciskanej drewna. W wyznaczeniu no no- ci pomini o udzia drewna w sreie w ókien rozci ganych. Zak ada si, e napr - enia rozci gane przenosi a ma FRP, analogia do obliczania przekrojów elbeowych. Poni ej przedsawiono sposób wyznaczenia no no ci dla belek zginanych zbrojonych w sreie w ókien rozci ganych. Dla ak poczynionych za- o e dopuszczalny momen przenoszony przez przekrój wynosi: gdzie: Napr enia rozci gaj ce w a mie FRP wyznaczono wed ug wzoru: Rys. 6. Geomeria przekroju i sposób wzmocnienia belek wg [7] Fig. 6. Geomery o he cross-secion and he mehod o srenghening o beams acc. o [7] Rys. 7. Schema obliczeniowy wg [7] Fig. 7. Designing scheme acc. o [7] M For so deermined reduced momen o ineria he delecion is calculaed rom well-known ormulae rom he heory o elasiciy, depending on he paern o he delecion, aking ino consideraion he reduced momen o ineria and he average modulus o elasiciy or bending E 0 mean. In [6] and [7] he carrying capaciy o he srenghened crosssecion is deermined a he assumpion o complee plasiicaion o he zone compressed (ig. 7). The carrying capaciy is decided upon by exhausion o he carrying capaciy o compressed zone o wood. The par o he wood where he iber are sreched was negleced in deermining o carrying capaciy. I is assumed, ha he ensile sress is carried by he FRP ape, his is analogical o he calculaion o crosssecions or reinorced concree. The way o deermining carrying capaciy or he ben beams reinorced in he zone o sreched ibers has been presened below. For so made assumpions he admissible momen ranserred by he cross-secion is: ' r Fc z, (10) wherein: F a b (11) c c ' a a a z g ( c d1) h d (1) 1 Tensile sresses in he FRP ape have been deermined according o he ormula: M r *( g )* n (13) I z Dopuszczalne napr enia cinaj ce dla belek zbrojonych wyznaczano ze wzoru: Admissible shearing sress or reinorced beams have been deermined rom he ormula gdzie: v ' b h (14) 3 wherein: ' 0 ln( x) (15) v v Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/

8 4. Wnioski Wzmacnianie belek drewnianych a mami kompozyowymi mo e by ciekaw alernayw podniesienia no no ci i szywno ci elemenów zarówno ju isniej cych konsrukcji, jak i dopiero projekowanych. Dalszy rozwój echnologii klejenia oraz rozwój kompozyów w óknisych spowodowa równie mo liwo bardziej eekywnego wykorzysywania drewna. Wykorzysanie kompozyów w óknisych akich jak: w ókna w glowe, aramidowe lub szklane do wzmacniana konsrukcji drewnianych ju na eapie produkcji skuecznie ogranicza zu ycie drewna w elemenach belkowych. W przedsawionych badaniach, na elemenach w skali echnicznej, swierdzono, e szywno wzros a w ma ym zakresie (ugi cia zmala y o ok. 15%), naomias redni wzros no no ci jes znaczny (o nawe 68%). Jak wynika ak e z bada [1], [], [3], [4], [5] wykonywanie wzmocnie zginanych belek drewnianych kompozyami w óknisymi wp ywa korzysnie przede wszyskim na no no. Rozwi zanie o powinno by wykorzysywanie szczególnie am, gdzie o no no ci elemenu decyduje pierwszy san graniczny wyrzyma o maeria u. Sosowanie ego rozwi zania w przypadku ograniczenia wielko ci ugi jes rozwi zaniem mniej eekywnym, ale mo liwym. Celowym by o by wedy sosowanie a m o wy szym module spr yso ci. Przedsawiony w punkcie 3 ogólny zarys meody szacowania no no ci wg [6] i [7] jes ciekawym podej ciem obliczeniowym daj cym realne wyniki oblicze. Jednak jes o meoda bazuj ca na sa ych maeria owych ameryka skich i nie jes awa do bezpo redniego prze o enia do warunków krajowych, chocia by z uwagi na rozró nienie modu ów spr yso ci przy ciskaniu i rozci ganiu a w zwi zku z ym isnieje konieczno przyjmowania pewnych uproszcze. Analiza zawara w pracy mo e by przydana w zasosowaniu elemenów z drewna klejonego warswowo w obiekach hisorycznych w miejsce cz so sosowanych, nowo projekowanych konsrukcji z proili salowych. 4. Conclusions Srenghening o wooden beams wih composie apes may be an ineresing alernaive or increasing carrying capaciy and rigidiy o elemens boh in already exising consrucions and in only designed. Furher developmen o he echnology o gluing and developmen o ibrous composies has brough abou he possibiliy o more eecive using o imber. Uilizaion o such ibrous composies as carbon, aramid or glass ibers or srenghening wooden consrucions already a he sage o producion eecively cus down consumpion o imber in beam elemens. In he inroduced invesigaions, on he elemens in echnical scale, i was ound ha rigidiy grew up in a small range (he delecions decreased by approx. 15%), however he average growh o carrying capaciy was considerable (even abou 68%). As i also resuls rom invesigaions [1], [], [3], [4], [5] srenghening o ben wooden beams wih ibrous composies posiively inluences irs o all on carrying capaciy. This soluion should be applied especially where he irs boundary sae he srengh o maerial - decides abou he carrying capaciy o he elemen. Applying his soluion in he case o limiaion o he magniude o delecion makes a less eecive soluion, bu sill possible. In such a case i would be purposeul applying apes having higher modulus o elasiciy. Inroduced in he poin 3 general ouline o he mehod o esimaing carrying capaciy according o [6] and [7] is an ineresing compuaional approach giving realisic resuls o calculaions. However, his is he mehod based on American consans or maerial and i is no easy o be direcly shied o our domesic condiions, concerning he disincion beween he moduluses o elasiciy when sreching and when compressing, and due o his here is he necessiy o acceping cerain simpliicaions in he mehod. The analysis described in he paper can be used in applicaion o GLULAM imber srucures in hisorical objecs insead new designed srucural seels proiles. Lieraura Reerences [1] Brol J., Wzmacnianie sropów drewnianych a mami z w ókien w glowych, VI Konerencja naukowa Drewno i maeria y drewnopochodne w konsrukcjach budowlanych, Mi dzyzdroje 7-9 maja 004. [] Brol J., Grygierek K., Wzmacnianie zginanych belek drewnianych a mami CFRP, Conerence on New Trends in Saic and Dynamics o Buildings Braislava, Slovakia, Faculy o Civil Engineering STU Braislava Slovak Sociey o Mechanics SAS, Ocober 0-1, Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/009

9 [3] Brol J., Skueczno wzmacniania belek drewnianych a mami CFRP, VII Konerencja naukowa Drewno i maeria y drewnopochodne w konsrukcjach budowlanych, Mi dzyzdroje 1-13 maja 006. [4] Brol J., Grygierek K., Wzmacnianie zginanych belek z drewna klejonego a mami GARP nie dochodz cymi do podpór, 5 h Inernaional Conerence New Trends on Saics and Dynamics o Buldings, Braislava Slovakia, 19 0 Ocober, 006, s [5] Brol J., Wzmacnianie konsrukcji drewnianych kompozyami w óknisymi, Konerencja Problemy remonowe u budownicwie ogólnym i obiekach zabykowych REMO 006, Wroc aw Kliczków, 6-8 grudnia 006, sron 8; praca zbiorowa pod red. Jansie ki J. i in., Dolno l skie Wyd. Edukacyjne, Wroc aw, 006, s [6] Norma ameryka ska US sandard ICBO/Uniorm Building Code [7] Norma ameryka ska US sandard ICBO/Uniorm Building Code Poliechnika l ska, Gliwice, Polska Silesian Universiy o Technology, Gliwice, Poland Sreszczenie Mo liwo ci wzmocnienia belek z laminowanego klejonego drewna (glulam) równolegle do w ókien, aby zwi ksza wyrzyma o na zginanie i szywno osiow i ich obci enie niszcz ce, by y badane od szeregu la. Jedna z meod polega na zasosowaniu a m z worzyw szucznych wzmocnionych w óknem (FRP) w roli rozci gliwego wzmocnienia. Zasosowano w ókno szklane, aramidowe i w glowe. W arykule przedsawiono badania charakerysyk obci enie odksza cenie dla wzmocnionych belek glulam. W arykule zosa y przedsawione esy w pe nej skali dla elemenów wykonanych z laminowanego klejonego drewna wzmocnionych a mami GARP. Absrac The possibiliies o reinorce glulam beams parallel o he ibers in order o increase bending and axial siness and ulimae load have been invesigaed or several years. One mehod consiss in using Fiber-Reinorced Plasics (FRP) as ensile reinorcemen. The ibers used were glass ibers, aramid ibers and carbon ibers. In he paper he load-deormaion perormance o reinorced glulam beams was sudied. In his paper, ull-scale ess o he elemens made rom glue-laminaed imber reinorced wih GARP srips have been presened. Wiadomo ci Konserwaorskie Conservaion News 6/