SPIS TREŚCI WPROWADZENIE...2 STRESZCZENIE EUROPEJCZYCY A OSZCZĘDZANIE ENERGII Postawy jednostkowe...7

Transkrypt

1 Specjalne badanie Eur SPIS TREŚCI WPROWADZENIE...2 STRESZCZENIE EUROPEJCZYCY A OSZCZĘDZANIE ENERGII Postawy jednostkowe Środki na rzecz obniŝenia wysokości rachunków za energię WPŁYW STAWEK OPŁAT ZA DOSTAWĘ ENERGII NA WALKĘ Z UBÓSTWEM I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM POGLĄDY EUROPEJCZYKÓW NA WSPÓLNĄ POLITYKĘ ENERGETYCZNĄ Cel UE Główne zalety zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej Utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energetycznej...31 PODSUMOWANIE

2 WPROWADZENIE Energia odgrywa kluczową rolę w Ŝyciu Unii Europejskiej, gdyŝ wpływa ona nie tylko na Ŝycie codzienne i dobrobyt obywateli Europy, ale takŝe na całą gospodarkę Unii Europejskiej. W związku z tym instytucje europejskie podjęły decyzję w sprawie zwrócenia szczególnej uwagi na kwestie energetyczne w unijnej strategii na rzecz wzrostu dotyczącej najbliŝszej dekady, znanej jako strategia Europa Wspomniana strategia zawiera szereg celów dotyczących energii 1 : zmniejszenie wewnętrznych emisji gazów cieplarnianych, poprawę w zakresie efektywnego gospodarowania zasobami oraz zmniejszenie zuŝycia energii. Poszukiwanie rozwiązań w zakresie energetyki dla przyszłości Unii Europejskiej i jej 500 mln obywateli jest tym bardziej istotne ze względu na bliską perspektywę kolejnych rozszerzeń UE, co spotęguje problemy, z którymi boryka się UE w ramach wyzwań energetycznych: niektóre z nowych państw członkowskich będą mieć nie tylko przestarzałą infrastrukturę energetyczną, ale takŝe mniej konkurencyjne sektory energetyczne. Ponadto sytuacja na Bliskim Wschodzie i w krajach Maghrebu daje podstawy do obaw o dostawy energii do Unii Europejskiej: Libia, na przykład, dostarcza ok. 10% unijnych zasobów ropy oraz 3% unijnego gazu, ale jednocześnie jest takŝe dostawcą 20% włoskich zasobów ropy. W związku z powyŝszym Parlament Europejski zlecił niniejsze badanie Eurobarometru w celu dokonania dogłębnej analizy opinii publicznej w Europie na temat wspomnianych kwestii dotyczących energetyki. Niniejsze badanie Eurobarometru zostało przeprowadzone pod koniec lutego i na początku marca 2011 r. przed katastrofą w elektrowni atomowej w Fukuszimie. Badanie zostało zlecone przez Dyrekcję Generalną ds. Komunikacji Parlamentu Europejskiego. Badanie zostało przeprowadzone przez TNS Opinion & Social: ankieterzy TNS Opinion & Social przeprowadzili wywiady bezpośrednie z Europejczykami w wieku 15 lat lub więcej (ankieterzy zadawali pytania w domach respondentów). Metodologia wykorzystana w niniejszym badaniu jest zgodna z metodologią stosowaną w standardowych badaniach Eurobarometru zlecanych przez Dyrekcję Generalną ds. Komunikacji Parlamentu Europejskiego (Dział Badanie Opinii Publicznej ). Specyfikacja techniczna dotycząca metodologii badania przeprowadzonego przez ośrodki wchodzące w skład sieci TNS Opinion & Social stanowi załącznik do niniejszego sprawozdania. Określono w niej metodę przeprowadzania wywiadów oraz przedziały ufności

3 Badanie obejmuje 27 państw członkowskich i jest częścią 75.1 edycji Eurobarometru. Badanie zawiera nowe pytania, ale takŝe jedno pytanie, które zadawane było juŝ poprzednio w badaniu Eurobarometru przeprowadzonym w kwietniu i maju 2006 r. 2, co umoŝliwia pomiar zaobserwowanych zmian. Analiza ogólna i analizy społeczno-demograficzne oparte są na wynikach badania w 27 państwach członkowskich UE, tzn. na uśrednionych wynikach uzyskanych w tych krajach. Średnia ta jest waŝona, aby odzwierciedlić rzeczywistą populację kaŝdego państwa członkowskiego. Dodano takŝe krótkie komentarze dotyczące róŝnic w udzielanych odpowiedziach z uwzględnieniem szeregu cech społeczno-demograficznych respondentów (płeć, wiek itp.), a takŝe innych wskaźników, takich jak trudności w regularnym opłacaniu rachunków. Strona internetowa badań Eurobarometru zleconych przez Parlament Europejski znajduje się pod następującym adresem: 6BB193D1291B1C.node2?language=PL&id=40 Korzystając z okazji, pragniemy podziękować wszystkim respondentom z całej Europy, którzy poświęcili swój czas na uczestnictwo w niniejszym badaniu. Bez ich udziału niniejsze badanie nie doszłoby do skutku

4 Uwaga W niniejszym sprawozdaniu kraje oznaczono oficjalnymi skrótami. SKRÓTY UE 27 DK Unia Europejska 27 państw członkowskich Nie wiem BE CZ BG DK DE EE EL ES FR IE IT CY LT LV LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK Belgia Czechy Bułgaria Dania Niemcy Estonia Grecja Hiszpania Francja Irlandia Włochy Cypr Litwa Łotwa Luksemburg Węgry Malta Holandia Austria Polska Portugalia Rumunia Słowenia Słowacja Finlandia Szwecja Wielka Brytania ***** 4

5 STRESZCZENIE Główne wnioski płynące z niniejszego badania Eurobarometru na temat energetyki są następujące: - W zeszłym roku ponad ośmiu na dziesięciu Europejczyków zmieniło swoje zachowanie w celu zmniejszenia ilości zuŝywanej przez nich energii. Jedynie 17% nie podjęło Ŝadnych działań na rzecz oszczędzania energii; odnotowujemy tu spadek o 4 punkty procentowe w porównaniu z kwietniem 2006 r. - W ramach oszczędzania energii Europejczycy zdecydowanie wolą działania, które nie pociągają za sobą Ŝadnych kosztów finansowych: ponad połowa z nich ograniczyła korzystanie z oświetlenia i domowych urządzeń elektrycznych (55%), a ponad cztery osoby na dziesięć ograniczyły korzystanie z ogrzewania lub klimatyzacji (43%). - Upowszechnienie praktyki instalacji inteligentnych liczników poboru energii postrzegane jest jako najlepszy sposób obniŝenia wysokości rachunków za energię i zostało jako takie wskazane przez 47% Europejczyków. Inne środki mogące przyczynić się do zmniejszenia wysokości rachunków za energię to ulgi podatkowe dla osób zwiększających efektywność energetyczną swoich gospodarstw domowych (40%), a tuŝ za nimi wymieniana była konkurencja na rynku dostawców energii (36%). Działania w zakresie wprowadzania uproszczonych i czytelniejszych rachunków za energię wymieniane były rzadziej (23%). - Ponad sześciu na dziesięciu Europejczyków jest zdania, Ŝe wprowadzenie polityki w dziedzinie stawek opłat za energię dla osób znajdujących się w trudnym połoŝeniu mogłoby uchronić te osoby przed ryzykiem ubóstwa i wyłączenia społecznego (62%). Większość respondentów w 23 z 27 państw członkowskich uwaŝa, Ŝe niŝsze ceny energii pozytywnie wpłynęłyby na zmniejszenie poziomu ubóstwa i wyłączenia społecznego. - Ośmiu na dziesięciu Europejczyków chce, aby cel w zakresie zmniejszenia zuŝycia energii o 20% do 2020 r. stał się obowiązkowy we wszystkich 27 państwach członkowskich UE. Pogląd ten podziela zdecydowana większość respondentów we wszystkich państwach członkowskich. - Europejczycy uwaŝają, Ŝe głównymi zaletami proponowanej przez Parlament Europejski przyszłej zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej byłyby zmniejszenie kosztów dotyczących energii (59%) 5

6 oraz lepsze wykorzystanie róŝnych typów energii, np. tych pochodzących z odnawialnych źródeł energii (47%). - Ponad trzy czwarte Europejczyków zgadza się, Ŝe utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energetycznej zwiększyłoby międzynarodowy wpływ Unii Europejskiej w kwestiach energetycznych. 6

7 1. EUROPEJCZYCY A OSZCZĘDZANIE ENERGII W celu realizacji niektórych celów strategii Europa 2020, a zwłaszcza zmniejszenia do 2020 r. emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu z 1990 r., konieczne jest oszczędzanie energii i w tym względzie obywatele mogą odegrać istotną rolę poprzez zmianę swoich zachowań. 1.1 Postawy jednostkowe [QA16] 3 Zdecydowana większość Europejczyków podjęła działania na rzecz oszczędzania energii Na początku zapytaliśmy Europejczyków o to, co osobiście zrobili na rzecz zmniejszenia poziomu zuŝywanej przez nich energii. W zeszłym roku ponad ośmiu na dziesięciu Europejczyków zmieniło swoje zachowanie w celu zmniejszenia ilości zuŝywanej przez nich energii. Jedynie 17% nie podjęło Ŝadnych działań na rzecz oszczędzania energii. - W ramach oszczędzania energii Europejczycy zdecydowanie wolą działania, które nie pociągają za sobą Ŝadnych kosztów finansowych: ponad połowa z nich ograniczyła korzystanie z oświetlenia i domowych urządzeń elektrycznych (55%), a ponad cztery osoby na dziesięć ograniczyły korzystanie z ogrzewania lub klimatyzacji (43%). 3 QA16 Czy w zeszłym roku podjął/podjęła Pan/Pani jakiekolwiek z poniŝszych działań w celu oszczędzania energii? 7

8 - Inne proponowane działania, które są droŝsze lub bardziej restrykcyjne, wymieniane były duŝo rzadziej: 19% respondentów zainstalowało izolację termiczną w swoich domach, co wiąŝe się z poniesieniem kosztów. Niewielki odsetek Europejczyków zmienił swe nawyki w zakresie korzystania z transportu: 19% badanych rzadziej uŝywało swoich samochodów, 14% częściej uŝywało transportu publicznego, a 12% zmniejszyło prędkość jazdy samochodem. Jednak zaledwie 6% Europejczyków zamieniło swój samochód na pojazd zuŝywający mniej paliwa. Wreszcie 7% Europejczyków podjęło inicjatywy w zakresie oszczędzania energii w miejscu pracy. MoŜna zauwaŝyć pewne róŝnice w stosunku do odpowiedzi udzielanych w kwietniu i maju 2006 r., kiedy to pytanie pojawiło się po raz pierwszy, ale ogólnie rzecz ujmując wyniki utrzymują się na względnie stałym poziomie. Odsetek respondentów, którzy najczęściej wymieniali działania w zakresie ograniczania korzystania z ogrzewania i domowych urządzeń elektrycznych, wzrósł o 7 punktów procentowych, podczas gdy odsetek badanych, którzy zmniejszyli prędkość jazdy samochodem, znacząco się obniŝył (12%, -4 punkty procentowe). Inną zauwaŝalną zmianą jest spadek liczby respondentów, którzy nie podjęli Ŝadnych działań na rzecz oszczędzania energii (z poziomu 21% do poziomu 17%): moŝna na tej podstawie wnioskować, Ŝe wzrósł poziom świadomości w zakresie potrzeby oszczędzania energii. RóŜnice w poszczególnych państwach członkowskich Wstępna analiza uwzględniająca grupy krajów ukazuje róŝnice zachowań w państwach będących członkami UE przed 2004 r. 4 i w państwach, które dołączyły do UE w 2004 r. lub później 5. W krajach naleŝących do UE przed 2004 r. 46% respondentów ograniczyło w zeszłym roku korzystanie z ogrzewania lub klimatyzacji w celu oszczędzania energii, a w krajach, które przystąpiły w latach , takie działania podjęła tylko jedna trzecia (33%) respondentów. Ponadto w krajach naleŝących do UE przed 2004 r. więcej niŝ jedna osoba na pięć ograniczyła korzystanie z samochodu (21%), podczas gdy w krajach, które przystąpiły w latach , działania takie zadeklarowało jedynie 11% respondentów. Z kolei w krajach, które przystąpiły w latach , jedna czwarta respondentów dokonała montaŝu izolacji termicznej w swoich domach, podczas gdy w krajach naleŝących do UE przed 2004 r. odsetek ten wyniósł 17%. 4 Następujące państwa były członkami UE przed majem 2004 r.: Belgia, Dania, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia, Finlandia, Szwecja i Wielka Brytania. W niniejszym badaniu państwa te będą nazywane państwami naleŝącymi do UE przed 2004 r. 5 Kraje, które dołączyły do UE w maju 2004 r. i w styczniu 2007 r. to Bułgaria, Czechy, Estonia, Cypr, Litwa, Łotwa, Węgry, Malta, Polska, Rumunia, Słowenia i Słowacja. W niniejszym badaniu państwa te będą nazywane państwami, które przystąpiły w latach

9 Pomimo pewnych róŝnic w zakresie podejmowanych działań w poszczególnych państwach członkowskich we wszystkich krajach co najmniej trzy czwarte respondentów podjęło działania w celu zmniejszenia zuŝycia energii. Prawie wszyscy mieszkańcy Malty podjęli działania w zakresie oszczędzania energii (97%). Działania na rzecz oszczędzania energii podjęła takŝe wyjątkowo duŝa liczba respondentów w Luksemburgu (92%), a takŝe w Szwecji i Słowenii (90% w przypadku kaŝdego z krajów). Przeciwna sytuacja została odnotowana w Hiszpanii (21%), na Łotwie (22%), w Rumunii (23%) oraz Grecji (24%), które są krajami borykającymi się z powaŝnymi trudnościami gospodarczymi i w których respondenci najrzadziej podejmowali działania na rzecz oszczędzania energii. Dane szczegółowe: - Na Malcie (87%), w Portugalii (76%), Słowenii (70%) oraz na Cyprze (67%) ponad dwie trzecie respondentów ograniczyło korzystanie z oświetlenia i domowych urządzeń elektrycznych, podczas gdy w Irlandii, we Włoszech, Francji, w Holandii, na Słowacji, w Czechach i Belgii działania takie podjęła mniej niŝ połowa badanych. Ogółem w 20 państwach członkowskich bezwzględna większość respondentów ograniczyła korzystanie z oświetlenia i domowych urządzeń elektrycznych w celu oszczędzania energii. - Ponad połowa respondentów na Malcie (68%), w Niemczech (59%), Luksemburgu (57%) i Słowenii (53%) ograniczyła korzystanie z ogrzewania lub klimatyzacji. Z kolei duŝo mniejsza liczba respondentów zdecydowała się na takie ograniczenia w krajach bałtyckich Łotwie (8%), Litwie (10%) i Estonii (18%). - W Luksemburgu, Niemczech, Szwecji, Austrii i we Francji co najmniej jedna czwarta respondentów w mniejszym stopniu korzystała ze swoich samochodów w celu oszczędzania energii. Respondenci w Bułgarii, Polsce i Rumunii najrzadziej decydowali się na ograniczenia w tym względzie. - Logiczną konsekwencją jest to, Ŝe wyniki w zakresie wzmoŝonego korzystania z transportu publicznego odzwierciedlają tendencje w zakresie korzystania z samochodów, gdyŝ te pierwsze są wynikiem tych drugich: dlatego teŝ respondenci w Luksemburgu i Szwecji w większym stopniu korzystali z transportu publicznego. Przeciwna sytuacja ma miejsce w Irlandii, Portugalii i na Cyprze, gdzie respondenci najmniej chętnie zmieniali swoje zachowanie w tym zakresie. 9

10 QA16 During the past year, have you done any of the following to save energy? - MULTIPLE ANSWERS POSSIBLE - Cut down on lighting and the use of domestic electrical appliances Cut down on heating or/ and air conditioning Used your car less Insulated your house (walls, windows, etc.) Used public transport more Reduced your driving speed Took initiatives to save energy at work Changed your car to another one which uses less fuel None EU27 55% 43% 19% 19% 14% 12% 7% 6% 17% PRE % 46% 21% 17% 15% 14% 8% 7% 17% POST-2004/07 59% 33% 11% 25% 10% 5% 6% 4% 18% BE 48% 50% 22% 29% 16% 18% 10% 11% 14% BG 53% 46% 10% 19% 11% 2% 5% 2% 19% CZ 45% 30% 14% 30% 14% 5% 5% 5% 20% DK 64% 38% 19% 23% 12% 13% 13% 14% 17% DE 64% 59% 26% 16% 15% 18% 8% 11% 15% EE 55% 18% 17% 40% 17% 5% 10% 6% 12% IE 51% 52% 24% 24% 10% 13% 9% 7% 18% EL 56% 50% 22% 7% 10% 8% 4% 2% 24% ES 58% 38% 16% 5% 15% 11% 6% 2% 21% FR 46% 46% 25% 21% 13% 23% 7% 6% 16% IT 49% 33% 14% 16% 10% 5% 6% 5% 20% CY 67% 55% 20% 13% 3% 8% 6% 6% 19% LV 61% 8% 11% 23% 12% 4% 6% 4% 22% LT 62% 10% 12% 30% 14% 4% 8% 6% 18% LU 62% 57% 30% 26% 30% 25% 13% 13% 8% HU 65% 42% 13% 25% 12% 5% 4% 1% 11% MT 87% 68% 15% 6% 15% 11% 19% 7% 3% NL 46% 46% 20% 18% 16% 13% 9% 7% 16% AT 50% 40% 25% 18% 18% 13% 10% 6% 18% PL 65% 30% 9% 20% 9% 5% 6% 5% 15% PT 76% 33% 11% 16% 4% 4% 5% 2% 12% RO 54% 33% 9% 28% 10% 3% 6% 2% 23% SI 70% 53% 22% 35% 15% 17% 10% 10% 10% SK 45% 42% 11% 37% 7% 4% 8% 6% 18% FI 53% 31% 24% 16% 16% 10% 4% 7% 19% SE 63% 32% 26% 15% 29% 16% 13% 14% 10% UK 50% 50% 24% 25% 21% 14% 10% 9% 16% Highest percentage per country Highest percentage by item Lowest percentage per country Lowest percentage by item 10

11 Analiza społeczno-demograficzna Analiza wyników niniejszego badania ukazuje szereg róŝnic o charakterze społeczno-demograficznym: - RóŜnice pomiędzy odpowiedziami kobiet a męŝczyzn są mało znaczące, choć kobiety nieznacznie częściej niŝ męŝczyźni w celu oszczędzania energii nie tylko ograniczały korzystanie z oświetlenia i domowych urządzeń elektrycznych, lecz takŝe ograniczały korzystanie z ogrzewania lub klimatyzacji. Z kolei męŝczyźni częściej zmieniali przyzwyczajenia w zakresie środków transportu, a zwłaszcza uŝywania samochodów. - Kryterium róŝnicującym w większym stopniu jest wiek respondentów: najmłodsi z nich, pomimo tego, iŝ często wykazują największy poziom świadomości w zakresie potrzeby ochrony środowiska, najrzadziej zmieniali swoje zachowanie, a respondenci w grupie wiekowej lat najczęściej podejmowali działania zmierzające do ograniczenia zuŝycia energii. - RóŜnice w poziomie wykształcenia mają stosunkowo niewielki wpływ: zaobserwowano jedynie, Ŝe respondenci, którzy najwcześniej zakończyli naukę, najrzadziej zmieniali swe przyzwyczajenia w zakresie preferowanego środka transportu. - Wreszcie respondenci, którzy znajdują się w najtrudniejszej sytuacji finansowej, dokonywali takŝe największych oszczędności zarówno poprzez ograniczanie korzystania z oświetlenia i domowych urządzeń elektrycznych oraz poprzez zmniejszanie stopnia korzystania z ogrzewania lub klimatyzacji. Wynik ten jest dość logiczny, gdyŝ oszczędzanie energii ma natychmiastowe przełoŝenie na oszczędności finansowe. Respondenci ci jednak nieznacznie rzadziej zmieniali swoje przyzwyczajenia w zakresie środków transportu, co być moŝe spowodowane jest korzystaniem przez z nich z samochodów do celów zawodowych. 11

12 QA16 During the past year, have you done any of the following to save energy? - MULTIPLE ANSWERS POSSIBLE - Cut down on lighting and the use of domestic electrical appliances Cut down on heating or/ and air conditioning Used your car less Insulated your house (walls, windows, etc.) Used public transport more Reduced your driving speed Took initiatives to save energy at work Changed your car to another one which uses less fuel None EU27 55% 43% 19% 19% 14% 12% 7% 6% 17% Gender Male 53% 41% 21% 20% 13% 14% 7% 7% 18% Female 57% 44% 17% 18% 14% 10% 7% 6% 16% Age % 33% 12% 11% 21% 5% 5% 4% 27% % 43% 19% 18% 13% 13% 9% 8% 16% % 46% 21% 21% 12% 15% 11% 7% 15% % 44% 20% 21% 13% 11% 4% 6% 16% Education (End of) 15-57% 43% 16% 16% 10% 9% 4% 4% 19% % 44% 20% 19% 11% 12% 7% 6% 17% % 46% 24% 24% 17% 16% 11% 9% 13% Still studying 46% 32% 10% 11% 26% 5% 5% 3% 26% Difficulties paying bills Most of the time 58% 47% 15% 15% 12% 10% 4% 4% 19% From time to time 55% 43% 17% 16% 13% 10% 6% 5% 18% Almost never 55% 43% 21% 21% 14% 13% 8% 8% 16% 12

13 1.2 Środki na rzecz obniŝenia wysokości rachunków za energię [QA18] 6 Upowszechnianie praktyki instalacji inteligentnych liczników poboru energii postrzegane jest jako najskuteczniejszy sposób obniŝania wysokości rachunków za energię Oprócz pytań dotyczących indywidualnych działań podejmowanych przez Europejczyków w badaniu pojawiły się takŝe pytania dotyczące środków, które ich zdaniem byłyby najskuteczniejszym sposobem obniŝenia wysokości rachunków za energię. Poproszono Europejczyków o wskazanie dwóch z czterech zalecanych przez Parlament Europejski środków, które umoŝliwiłyby im obniŝenie wysokości rachunków za energię. Prawie połowa Europejczyków (47%) uwaŝa, Ŝe upowszechnienie praktyki instalacji inteligentnych liczników poboru energii byłoby najskuteczniejszym sposobem obniŝania wysokości rachunków za energię. Czterech na dziesięciu respondentów wskazywało na ulgi podatkowe dla osób zwiększających efektywność energetyczną swoich gospodarstw domowych (40%), a ponad jedna trzecia z nich jest zdania, Ŝe konkurencja na rynku dostawców energii takŝe przyczyniłaby się do obniŝenia rachunków za energię (36%). Wreszcie blisko jedna czwarta Europejczyków uwaŝa, Ŝe uproszczone i czytelniejsze rachunki za energię pomogłoby im w obniŝeniu ich wysokości (23%). 6 QA18 Które dwa z wymienionych środków, Pani/Pana zdaniem jako konsumenta energii, umoŝliwiłby obniŝenie wysokości rachunków za energię? 13

14 RóŜnice w poszczególnych państwach członkowskich Analiza wyników z uwzględnieniem daty przystąpienia poszczególnych państw do UE ukazuje pewne róŝnice. Respondenci z państw naleŝących do UE przed 2004 r. częściej niŝ respondenci z państw, które dołączyły do UE w ostatnich latach, wskazują na upowszechnienie praktyki instalacji inteligentnych liczników poboru energii i ulgi podatkowe (odpowiednio 49% i 41% w porównaniu z 42% i 35%). Z kolei respondenci z państw, które przystąpiły do UE w latach , częściej wskazują na konkurencję na rynku dostawców energii (40% w stosunku do 34%), umieszczając ją na drugim miejscu pośród środków, które przyczyniłyby się do obniŝenia rachunków za energię. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe odpowiedzi wskazane w tym pytaniu rozkładają się w róŝnym stopniu na wszystkie cztery propozycje i róŝnią się w poszczególnych państwach członkowskich. Znaczący odsetek respondentów popiera jednak zaproponowane cztery środki. Dane szczegółowe: - W czternastu krajach respondenci opowiadają się za upowszechnianiem praktyki instalacji inteligentnych liczników poboru energii umoŝliwiającym gospodarstwom domowym korzystanie z energii wtedy, gdy jest ona tańsza, oraz regulowanie jej zuŝycia: odpowiedź taką najczęściej wybierano we Włoszech, w Szwecji, Danii, Austrii, Portugalii, Czechach, Irlandii, Grecji, na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii, Estonii (na równi z konkurencją na rynku dostawców energii), Polsce i Hiszpanii. Stosowanie inteligentnych liczników poboru energii wskazało takŝe ponad 50% respondentów na Cyprze, w Słowenii i Holandii, choć nie była to najczęściej wybierana przez nich propozycja. - W siedmiu innych krajach najczęściej wymienianym środkiem były ulgi podatkowe dla konsumentów zwiększających efektywność energetyczną swoich gospodarstw domowych (a tym samym ograniczających niepotrzebne zuŝycie energii). Taki środek najczęściej wybierano na Cyprze, w Holandii, na Malcie, w Słowenii, Finlandii, Luksemburgu i we Francji. - Respondenci z siedmiu innych państw członkowskich są zdania, Ŝe konkurencja na rynku dostawców energii byłaby najlepszym sposobem na obniŝanie rachunków za energię. Dotyczy to takich państw jak Słowacja, Litwa, Łotwa, Niemcy, Rumunia, Belgia oraz Estonia (respondenci w tym kraju wybierali ten środek równie często jak upowszechnianie praktyki instalacji inteligentnych liczników poboru energii). 14

15 - Wydaje się wreszcie, Ŝe istnieje pewien problem dotyczący małej czytelności rachunków za energię w Bułgarii, gdzie na pierwszym miejscu wymieniane było uproszczenie i czytelniejszy charakter rachunków (45%) jako środek umoŝliwiający obniŝenie ich wysokości. Przeciwna sytuacja miała miejsce w 24 z 27 państw członkowskich, gdzie odpowiedź ta wskazywana była na ostatnim miejscu. Oprócz Bułgarii jedynie w Austrii i Wielkiej Brytanii odpowiedź ta nie została wskazana na ostatnim miejscu. 15

16 QA18 According to you as an energy consumer, which two of the following measures would allow you to decrease your energy bills? - MAX. 2 ANSWERS - Widespread installation of smart energy meters in each household Tax breaks for consumers who improve the energy efficiency of their household Creating the conditions for different energy providers to compete Making energy bills simpler and easier to understand EU27 47% 40% 36% 23% PRE % 41% 34% 23% POST-2004/07 42% 35% 40% 24% BE 46% 40% 42% 32% BG 41% 29% 42% 45% CZ 51% 36% 41% 21% DK 58% 55% 29% 27% DE 47% 39% 49% 28% EE 42% 27% 42% 21% IE 49% 42% 36% 21% EL 48% 41% 46% 27% ES 40% 36% 36% 26% FR 49% 53% 33% 14% IT 59% 34% 29% 17% CY 57% 64% 37% 19% LV 33% 43% 52% 11% LT 36% 37% 54% 16% LU 47% 54% 32% 11% HU 48% 43% 33% 23% MT 37% 59% 36% 23% NL 52% 59% 20% 18% AT 54% 46% 29% 33% PL 41% 34% 36% 22% PT 52% 22% 42% 15% RO 37% 32% 44% 24% SI 54% 57% 35% 20% SK 46% 30% 55% 19% FI 45% 56% 39% 19% SE 59% 51% 37% 20% UK 44% 39% 20% 27% Highest percentage per country Highest percentage by item Lowest percentage per country Lowest percentage by item 16

17 Analiza społeczno-demograficzna Analiza społeczno-demograficzna wyników badania rzuca więcej światła na róŝnice poglądów w poszczególnych grupach społecznych. - MęŜczyźni nieznacznie częściej niŝ kobiety wskazują na ulgi podatkowe i konkurencję na rynku dostawców energii jako środki, które umoŝliwiłyby obniŝenie wysokości rachunków za energię. Ogólnie istnieje niewiele róŝnic we wskazaniach respondentów ze względu na ich płeć. - Mimo iŝ wiek respondentów ma stosunkowy mały wpływ na udzielane odpowiedzi, to moŝna jednak wskazać pewne róŝnice w tym względzie: odsetek osób starszych uwaŝających, Ŝe upowszechnianie praktyki instalowania inteligentnych liczników poboru energii, ulgi podatkowe czy konkurencja na rynku dostawców energii miałyby wpływ na obniŝenie ich rachunków za energię, kształtuje się na poziomie niŝszym niŝ średnia. Z kolei osoby te częściej są zdania, Ŝe uproszczenie rachunków pomogłoby w obniŝeniu ich wysokości: wydaje się, Ŝe trudniej im niŝ pozostałym grupom wiekowym właściwie interpretować rachunki za energię. - Większe zróŝnicowanie odpowiedzi występuje w przypadku przyjęcia kryterium poziomu wykształcenia: podobnie jak osoby starsze respondenci z najniŝszym poziomem wykształcenia rzadziej wskazują inne propozycje niŝ tę dotyczącą uproszczenia rachunków za energię, którą wybierają częściej. - Trudności finansowe takŝe przekładają się na róŝnice we wskazaniach respondentów, zwłaszcza w odniesieniu do koncepcji ulg podatkowych dla konsumentów zwiększających efektywność energetyczną swoich gospodarstw domowych: odpowiedź tę wskazało 43% osób, które regularnie mają trudności z regulowaniem rachunków, podczas gdy pośród osób, które prawie nigdy nie mają takich kłopotów, odsetek ten wyniósł 32%. 17

18 QA18 According to you as an energy consumer, which two of the following measures would allow you to decrease your energy bills? - MAX. 2 ANSWERS - Widespread installation of smart energy meters in each household Tax breaks for consumers who improve the energy efficiency of their household Creating the conditions for different energy providers to compete Making energy bills simpler and easier to understand EU27 47% 40% 36% 23% Gender Male 47% 42% 37% 22% Female 48% 38% 34% 24% Age % 38% 35% 20% % 43% 38% 20% % 42% 37% 22% % 36% 33% 27% Education (End of) 15-42% 33% 32% 28% % 39% 37% 24% % 47% 37% 18% Still studying 48% 39% 36% 19% 18

19 2. WPŁYW STAWEK OPŁAT ZA DOSTAWĘ ENERGII NA WALKĘ Z UBÓSTWEM I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM Kilka badań Eurobarometru przeprowadzonych na zlecenie Parlamentu Europejskiego wykazało, Ŝe walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym jest w opinii Europejczyków zdecydowanie najwaŝniejszą kwestią, którą chcieliby, aby zajął się Parlament Europejski, 7 i w związku z powyŝszym warto zainteresować się tym, czy uwaŝają oni, Ŝe środki w zakresie stawek opłat za energię mogłyby mieć w tym zakresie pozytywny wpływ. Dlatego teŝ zapytano Europejczyków o ich poglądy w tej kwestii. Przypomniano im na początku, Ŝe 116 mln obywateli Europy zagroŝonych jest obecnie ubóstwem i wykluczeniem społecznym 8. Zdecydowana większość Europejczyków jest zdania, Ŝe środki w zakresie specjalnych stawek opłat za energię mogłyby pomóc w walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym Ponad sześciu na dziesięciu Europejczyków uwaŝa, Ŝe polityka w zakresie specjalnych stawek opłat za energię mogłaby pomóc w chronieniu najbardziej naraŝonych osób przed ubóstwem i wykluczeniem (62%, w tym 24% respondentów wykazało w tej odpowiedzi duŝe zdecydowanie i odpowiedziało tak, z całą pewnością ). Spora liczba Europejczyków, pozostająca jednak w mniejszości, ma bardziej sceptyczne podejście: prawie jedna trzecia respondentów nie podziela poglądu, Ŝe dostosowanie stawek opłat za energię uchroniłoby najbardziej naraŝone osoby przed ubóstwem i wykluczeniem społecznym (32%). 7 Zob. zwłaszcza: Wpływ kryzysu na Europejczyków: agerank=4&id=40. 8 QA mln obywateli Europy (tj. prawie jedna czwarta wszystkich jej obywateli) zagroŝonych jest obecnie ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Czy uwaŝa Pani/Pan, Ŝe środki w zakresie specjalnych stawek opłat za energię mogłyby przyczynić się do uchronienia tych osób przed ubóstwem i wykluczeniem? 19

20 RóŜnice w poszczególnych państwach członkowskich W odpowiedziach na to pytanie zdecydowanie wyraźniej zaznaczyły się róŝnice poglądów pomiędzy respondentami z poszczególnych państw członkowskich. Analiza wyników badania z uwzględnieniem odpowiedzi udzielanych przez respondentów w poszczególnych krajach ukazuje dość wyraźnie widoczne róŝnice: większość respondentów z krajów strefy euro uwaŝa, Ŝe środki w zakresie specjalnych stawek opłat za energię mogłyby pomóc w chronieniu najbardziej naraŝonych osób przed ubóstwem i wykluczeniem (58%), ale jednocześnie liczna grupa pozostająca w mniejszości wyraŝa wątpliwości co do ewentualnego wpływu takiej polityki (38%). Opinie wyraŝane przez respondentów w krajach nienaleŝących do strefy euro są zdecydowanie bardziej jednoznaczne (67% z nich jest zdania, Ŝe środki w zakresie specjalnych stawek opłat za energię mogłyby pomóc w chronieniu najbardziej naraŝonych osób, a poglądu tego nie podziela 25% badanych). Poglądy na ten temat zróŝnicowane są w poszczególnych państwach członkowskich: - Odsetek respondentów, którzy uwaŝają, Ŝe polityka w zakresie specjalnych stawek opłat za energię mogłaby pomóc w chronieniu niektórych osób przed ubóstwem i wykluczeniem, waha się od poziomu 83% na Malcie do poziomu 36% w Danii. W związku z powyŝszym zakres udzielanych odpowiedzi jest dość szeroki, nawet jeśli większość respondentów zgadza się z zaproponowanym rozwiązaniem. 20

21 - Większość respondentów w 23 z 27 państw członkowskich uwaŝa, Ŝe niŝsze ceny energii pozytywnie wpłynęłyby na walkę z ubóstwem i wyłączeniem społecznym. Jedynie w czterech państwach odpowiedzi udzielane przez badanych nie wpisują się w ten ogólny trend: w Danii (50% respondentów udzieliła odpowiedzi negatywnej), Finlandii (52%), Niemczech (54%) i Holandii (56%). Z wyjątkiem wszystkich trzech krajów nordyckich, w których respondenci są jednymi z najbardziej sceptycznie nastawionych do pozytywnego wpływu środków w zakresie specjalnych stawek opłat za energię na walkę z ubóstwem i wykluczeniem, nie moŝna stwierdzić Ŝadnej rzeczywistej zaleŝności geograficznej w odniesieniu do odpowiedzi udzielanych w pozostałych państwach członkowskich: np. odpowiedzi respondentów w krajach Beneluksu znacznie się od siebie róŝnią, podobnie jak ma to miejsce w krajach bałtyckich. 21

22 Warto zauwaŝyć, Ŝe nie wydaje się, aby zamoŝność krajów wyraŝana poziomem ich PKB miała wpływ na udzielane odpowiedzi poziom PKB w przeliczeniu na mieszkańca nie miał praktycznie Ŝadnego wpływu na wynik. Malta jest krajem, w którym respondenci najczęściej wyraŝali pogląd, Ŝe środki w zakresie specjalnych stawek opłat za energię mogłyby pomóc w walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym (83%), a poziom jej PKB w przeliczeniu na mieszkańca kształtuje się poniŝej średniej europejskiej. Jednak tuŝ za Maltą uplasowała się w tym rankingu Wielka Brytania (78%), w której poziom PKB w przeliczeniu na mieszkańca przewyŝsza średnią europejską. Po drugiej stronie tej skali znajdują się kraje, w których respondenci w najmniejszym stopniu są przekonani o skuteczności rozwiązań w zakresie specjalnych stawek opłat za energię, a naleŝą do nich Holandia (41%), która ma wysoki poziom PKB w przeliczeniu na mieszkańca (czwarte miejsce w UE) oraz Estonia (51%), której poziom PKB w przeliczeniu na mieszkańca daje jej 22. pozycję w UE w tym względzie. W związku z powyŝszym istnieje moŝliwość, Ŝe na odpowiedzi udzielane przez badanych większy wpływ miały rzeczywiste stawki opłat za energię w poszczególnych krajach. GDP per capita (in thousands of euros/head) LU NL. DK AT... IE. BE. 30. FI SE.. UK DE IT... FR ES EU27. CY. SI EL.. HU.. PT 10 CZ... MT EE SK. BG. LV PL LT RO 0 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% % Yes *Wyniki badania uwzględniające poziom PKB w przeliczeniu na mieszkańca: Eurostat, 2008 r. 22

23 Analiza społeczno-demograficzna RóŜnice natury społeczno-demograficznej mają w przypadku tego pytania charakter raczej marginalny: we wszystkich kategoriach zdecydowana większość respondentów uwaŝa, Ŝe środki w zakresie specjalnych stawek opłat za energię mogłyby pomóc w chronieniu najbardziej naraŝonych osób przed ubóstwem i wykluczeniem społecznym. - Niemniej jednak poziom Ŝycia respondentów wydaje się mieć istotny wpływ na udzielane przez nich odpowiedzi. Osoby, które regularnie mają trudności z opłacaniem rachunków i które mogłyby odnieść bezpośrednie korzyści z proponowanego rozwiązania dotyczącego stawek opłat za energię, najczęściej teŝ są zdania, Ŝe tego typu środek mógłby pomóc w chronieniu najbardziej naraŝonych osób przed ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Odsetek respondentów, którzy prawie nigdy nie mają trudności z regulowaniem rachunków na koniec miesiąca i którzy uwaŝają, Ŝe specjalne stawki opłat pomogłyby chronić naraŝone osoby przed ubóstwem i wykluczeniem społecznym, kształtuje się na poziomie niewiele niŝszym niŝ średnia. QA20 Do you think that specific energy tariff measures could contribute to avoiding these people falling into poverty and exclusion? Total 'Yes' Total 'No' Don't know EU27 62% 32% 6% Difficulties paying bills Most of the time 67% 26% 7% From time to time 65% 30% 5% Almost never 59% 36% 5% 23

24 3. POGLĄDY EUROPEJCZYKÓW NA WSPÓLNĄ POLITYKĘ ENERGETYCZNĄ 3.1 Cel UE Zdecydowana większość Europejczyków podziela pogląd, Ŝe cel dotyczący zmniejszenia do 2020 r. zuŝycia energii o 20% powinien być obowiązkowy dla wszystkich państw członkowskich UE Ponad ośmiu na dziesięciu Europejczyków chce, aby cel dotyczący zmniejszenia do 2020 r. zuŝycia energii o 20% 9 stał się obowiązkowy we wszystkich 27 państwach członkowskich UE. Szczegółowa analiza udzielonych odpowiedzi pokazuje, Ŝe prawie połowa Europejczyków zdecydowanie popiera wprowadzenie obowiązkowego charakteru wspomnianego celu: 48% badanych odpowiedziało tak, z całą pewnością, a 33% udzieliło odpowiedzi tak, prawdopodobnie. Jedynie 14% respondentów nie chce, aby cel ten stał się obowiązkowy we wszystkich państwach UE (10% z nich odpowiedziało nie, raczej nie, a 4% wskazało odpowiedź nie, zdecydowanie nie ). 9 QA17 UE i państwa członkowskie określiły cel w zakresie zmniejszenia do 2020 r. zuŝycia energii o 20%. Czy Pani/Pana zdaniem realizacja tego planu wymaga, aby cel ten stał się obowiązkowy we wszystkich państwach członkowskich UE? 24

25 RóŜnice w poszczególnych państwach członkowskich ZróŜnicowanie odpowiedzi w poszczególnych państwach członkowskich jest stosunkowo niewielkie: we wszystkich krajach co najmniej 7 respondentów na 10 uwaŝa, Ŝe cel dotyczący zmniejszenia zuŝycia energii powinien stać się obowiązkowy we wszystkich państwach członkowskich. Wysokość poparcia dla tej propozycji jest jednak róŝna w poszczególnych krajach. Jednym z czynników odgrywających rolę w tym względzie jest data przystąpienia do Unii Europejskiej: ponad połowa respondentów z krajów naleŝących do UE przed 2004 r. zdecydowanie popiera pogląd, Ŝe określony przez UE i państwa członkowskie cel dotyczący zmniejszenia zuŝycia energii o 20% powinien być obowiązkowy we wszystkich państwach członkowskich (51% badanych odpowiedziało tak, z całą pewnością, a 30% udzieliło odpowiedzi tak, prawdopodobnie ). Respondenci z krajów, które przystąpiły do UE w latach , wykazują mniejsze zdecydowanie w tej kwestii: 37% z nich zaznaczyło odpowiedź tak, z całą pewnością, a 42% wskazało odpowiedź tak, prawdopodobnie. Istnieją nawet istotniejsze róŝnice w udzielanych odpowiedziach w poszczególnych państwach członkowskich: - Odsetek wskazań odpowiedzi tak, z całą pewnością znacznie róŝni się w poszczególnych krajach. Co najmniej 6 respondentów na 10 w Szwecji (60% odpowiedzi tak, z całą pewnością ), Słowenii (63%), Belgii (64%), we Francji (65%), na Cyprze (66%) oraz, co najbardziej zaskakujące, w Luksemburgu (74%) jest przekonanych, Ŝe cel dotyczący zmniejszenia do 2020 r. zuŝycia energii o 20% powinien być obowiązkowy we wszystkich państwach UE. - Z kolei równie zdecydowanej odpowiedzi udzieliła jedynie jedna trzecia lub mniej respondentów w Austrii (32%), Irlandii (29%), Portugalii (28%) i Czechach (26%). Pomimo tych róŝnic w stopniu poparcia niezmienne pozostaje to, Ŝe bardzo znaczna większość respondentów uwaŝa, Ŝe wszystkie kraje powinny być zobowiązane do realizacji celu dotyczącego zmniejszenia zuŝycia energii do 2020 r. 25

26 Analiza społeczno-demograficzna Analiza społeczno-demograficzna ukazuje niewiele róŝnic: we wszystkich kategoriach znaczna większość badanych uwaŝa, Ŝe cel dotyczący zmniejszenia do 2020 r. zuŝycia energii o 20% powinien stać się obowiązkowy we wszystkich państwach członkowskich UE. 26

27 3.2 Główne zalety zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej [QA19] 10 Główną zaletą zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej byłoby zmniejszenie kosztów związanych z energią W ramach pytania o ewentualne zalety utworzenia zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej Europejczycy zostali poproszeni najpierw o wskazanie głównej zalety takiej sieci ( Która z nich byłaby najwaŝniejsza?, tylko jedna odpowiedź), a następnie o wskazanie innych zalet ( A w następnej kolejności?, moŝliwość udzielenia kilku odpowiedzi). W związku z tym nasza analiza oparta jest zarówno na pierwszej udzielonej odpowiedzi, jak i na sumie odpowiedzi udzielonych w drugiej kolejności. Główną zaletą zintegrowanej sieci energetycznej (odpowiedź na pytanie Która z nich byłaby najwaŝniejsza?) jest wyraźnie zmniejszenie kosztów dotyczących energii, gdyŝ na pierwszym miejscu wymieniła je ponad jedna trzecia respondentów (36%), a inne odpowiedzi wymieniane były zdecydowanie rzadziej. Na drugim miejscu wymieniane było lepsze korzystanie z róŝnorodnych typów energii, zwłaszcza tych pochodzących z odnawialnych źródeł energii, i odpowiedzi takiej udzieliło 20% badanych. Na kolejnym miejscu znalazły się: większe bezpieczeństwo dostawy energii (16%), zwiększona zdolność negocjacji z innymi krajami lub grupami krajów (10%), a na ostatnim miejscu wymieniana była większa solidarność pomiędzy państwami członkowskimi UE (8%). 10 QA19 Ze względu na istnienie 27 sieci krajowych UE nie posiada zintegrowanej sieci energetycznej. Jakie, Pani/Pana zdaniem, byłyby główne zalety utworzenia takiej sieci? Która z nich byłaby najwaŝniejsza? (TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ) A w następnej kolejności? (MOśLIWOŚĆ UDZIELENIA KILKU ODPOWIEDZI) 27

28 Kolejność ta nie zmienia się, jeśli uwzględnimy wszystkie odpowiedzi razem (odpowiedzi na pytanie Która z nich byłaby najwaŝniejsza? i pytanie A w następnej kolejności? ). Blisko 6 na 10 respondentów wymieniło zmniejszenie kosztów dotyczących energii (59%). Rzadziej wskazywano na lepsze wykorzystanie róŝnorodnych typów energii, takich jak te pochodzące z odnawialnych źródeł energii (47%), jako główną zaletę zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej. Większe bezpieczeństwo dostaw energii wymieniła niewiele ponad jedna trzecia respondentów (35%), a 28% badanych wskazało na większą zdolność UE do negocjowania duŝych umów z państwami trzecimi. Wreszcie jedna czwarta Europejczyków jest zdania, Ŝe zintegrowana sieć energetyczna zwiększyłaby solidarność pomiędzy państwami członkowskimi. Odsetek odpowiedzi Nie wiem jest w przypadku tego pytania stosunkowo niski (9%), z czego moŝna wnioskować, Ŝe respondenci są przekonani o korzyściach, które mogłaby przynieść europejska sieć energetyczna. RóŜnice w poszczególnych państwach członkowskich Liczba wskazań wspomnianych odpowiedzi jest róŝna w poszczególnych krajach, ale w większości z nich na pierwszym miejscu wymieniane było zmniejszenie kosztów dotyczących energii. - W 21 państwach członkowskich za główną zaletę utworzenia zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej uwaŝa się zmniejszenie kosztów dotyczących energii. W Słowenii odpowiedź ta wymieniana była równie często jak lepsze wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (w obu przypadkach odpowiedzi te wskazało 58% badanych). - Jednak w sześciu krajach na pierwszym miejscu wymieniane było lepsze wykorzystanie róŝnorodnych typów energii, zwłaszcza tych pochodzących z odnawialnych źródeł energii: w Danii (66%), Szwecji (63%), Austrii (59%), Niemczech (54%), Holandii (51%) i Finlandii (45%). Są to kraje, które tradycyjnie juŝ mają najwyŝszy poziom świadomości społecznej w kwestii odnawialnych źródeł energii Co najmniej połowa respondentów w Austrii (54%) i Grecji (50%) uwaŝa, Ŝe zintegrowana europejska sieć energetyczna przyczyniłaby się do większego bezpieczeństwa dostaw energii. Odpowiedź ta była takŝe bardzo często wymieniana przez badanych w Niemczech (49%), Bułgarii (48%) i na Malcie (47%). 11 Zob. zwłaszcza standardowe badanie Eurobarometru : priorytety w zakresie energetyki: 28

29 Wreszcie respondenci z Cypru (41%) i Francji (40%) stanowią grupę, która najczęściej wyraŝała pogląd, Ŝe zintegrowana sieć energetyczna zwiększyłaby solidarność pomiędzy państwami członkowskimi. Respondenci ze Słowenii (40%) i Niemiec (39%) najchętniej wyraŝali opinię, Ŝe europejska sieć energetyczna zwiększyłaby zdolność UE do negocjowania duŝych umów. QA19T Main advantages of putting in place a EU integrated energy network Decrease in energy costs Better use of varying types of energy, particularly use of renewables Safer delivery of energy Greater capacity for the EU to negotiate major contracts with countries outside its borders or with regional networks as the Mediterranean or Baltic networks Increased solidarity among the EU Member States EU27 59% 47% 35% 28% 25% BE 69% 43% 24% 31% 38% BG 51% 44% 48% 24% 26% CZ 65% 57% 28% 29% 26% DK 43% 66% 29% 34% 23% DE 51% 54% 49% 39% 31% EE 48% 38% 34% 23% 18% IE 72% 55% 33% 32% 24% EL 71% 54% 50% 32% 27% ES 66% 46% 42% 21% 20% FR 50% 45% 18% 29% 40% IT 70% 51% 37% 26% 20% CY 75% 62% 45% 22% 41% LV 58% 33% 39% 19% 24% LT 52% 37% 42% 19% 23% LU 49% 45% 24% 31% 28% HU 73% 51% 35% 28% 18% MT 55% 35% 47% 31% 19% NL 50% 51% 26% 32% 24% AT 56% 59% 54% 37% 38% PL 62% 40% 41% 19% 22% PT 72% 47% 34% 15% 26% RO 70% 44% 37% 25% 28% SI 58% 58% 31% 40% 33% SK 67% 52% 41% 25% 23% FI 39% 45% 38% 28% 16% SE 34% 63% 31% 32% 24% UK 55% 36% 27% 23% 12% Highest percentage per country Highest percentage by item Lowest percentage per country Lowest percentage by item 29

30 Analiza społeczno-demograficzna Analiza społeczno-demograficzna ukazuje szereg róŝnic, choć są one nieznaczne. - Respondenci z najwyŝszym poziomem wykształcenia nieznacznie częściej wyraŝali pogląd, Ŝe utworzenie zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej skutkowałoby lepszym wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii; z kolei osoby, które najwcześniej zakończyły naukę, najczęściej wymieniają obniŝenie kosztów dotyczących energii i większe bezpieczeństwo dostaw energii. - Osoby, które często mają trudności z opłaceniem rachunków, częściej niŝ osoby, które prawie nigdy nie mają problemów finansowych, wymieniały zmniejszenie kosztów dotyczących energii, co być moŝe spowodowane jest tym, Ŝe mają one nadzieję, iŝ zintegrowana europejska sieć energetyczna przyniosłaby taki typ korzyści. QA19T Main advantages of putting in place a EU integrated energy network Decrease in energy costs Better use of varying types of energy, particularly use of renewables Safer delivery of energy Greater capacity for the EU to negotiate major contracts with countries outside its borders or with regional networks as the Mediterranean or Baltic networks Increased solidarity among the EU Member States EU27 59% 47% 35% 28% 25% Education (End of) 15-64% 40% 38% 21% 22% % 47% 37% 28% 25% % 52% 32% 34% 27% Still studying 55% 52% 33% 26% 25% Difficulties paying bills Most of the time 65% 45% 37% 23% 23% From time to time 66% 48% 37% 26% 24% Almost never 55% 47% 35% 30% 26% 30

31 3.3 Utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energetycznej [QA21] 12 Utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energetycznej dałoby UE mocniejszą pozycję na scenie międzynarodowej w kwestiach dotyczących energii W parze z przekonaniem Europejczyków o korzyściach płynących z utworzenia zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej idzie takŝe ich przekonanie, Ŝe Europejska Wspólnota Energetyczna dałaby UE mocniejszą pozycję na scenie międzynarodowej w kwestiach dotyczących energii. Ponad trzy czwarte Europejczyków jest przekonana o korzyściach płynących z międzynarodowego wpływu na kwestie energetyczne, który uzyskałaby Unia Europejska za sprawą utworzenia Europejskiej Wspólnoty Energetycznej (78%, w tym 27% badanych, którzy wskazali odpowiedź zgadzam się całkowicie ). Mały odsetek respondentów nie zgadza się z zawartym w pytaniu stwierdzeniem (13%), a 9% badanych nie miało w tej kwestii zdania. 12 QA21 Parlament Europejski chciałby utworzenia Europejskiej Wspólnoty Energetycznej. Biorąc pod uwagę tę propozycję, proszę powiedzieć, w jakim stopniu zgadza się Pan/Pani bądź nie zgadza z następującym stwierdzeniem: utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energetycznej dałoby UE, między innymi, mocniejszą pozycję na scenie międzynarodowej w kwestiach dotyczących energii. 31

32 RóŜnice w poszczególnych państwach członkowskich W przypadku tego pytania istnieje bardzo niewiele róŝnic w udzielanych odpowiedziach: wyraźna większość badanych we wszystkich państwach członkowskich podziela pogląd, Ŝe utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energetycznej dałoby UE mocniejszą pozycję na scenie międzynarodowej w kwestiach dotyczących energii. Stwierdzenie to cieszy się największym poparciem w Belgii i Grecji (89% w przypadku obu krajów), na Malcie (88%) i na Cyprze (84%). Jednak respondenci w Wielkiej Brytanii, Portugalii, Łotwie i Estonii (73% w przypadku wszystkich czterech krajów), a takŝe w Rumunii i Czechach (72% w przypadku obu krajów) w nieznacznie mniejszym stopniu wyraŝali poparcie dla wspomnianego stwierdzenia. Jeśli weźmiemy pod uwagę odpowiedzi zgadzam się całkowicie, zauwaŝymy, Ŝe respondenci na Cyprze wyróŝniają się na tle pozostałych Europejczyków, gdyŝ aŝ blisko dwie trzecie badanych zdecydowanie popiera zawarte w pytaniu stwierdzenie (64%). Na kolejnych miejscach za Cyprem plasują się z mniejszą liczbą procent respondenci z Malty (46%) i Belgii (41%). Z kolei najbardziej stanowczy sprzeciw został wyraŝony w marginalnej liczbie odpowiedzi; odsetek badanych, którzy wskazali odpowiedź całkowicie się nie zgadzam nie osiągnął poziomu 10% nawet w Wielkiej Brytanii (9%). 32

33 33

34 Analiza społeczno-demograficzna RóŜnice natury społeczno-demograficznej mają w przypadku tego pytania charakter marginalny: wszystkie kategorie badanych zgadzają się, Ŝe utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energetycznej dałoby UE mocniejszą pozycję na scenie międzynarodowej w kwestiach dotyczących energii. Poziom poparcia wyraŝony przez najbardziej wykształconych respondentów (82%) i kadrę zarządzającą (84%) nieznacznie przewyŝsza średnią (78%). QA21 The European Parliament would like to put in place a European Community for energy. In this case, please tell me to what extent you agree or disagree with the following statement: Establishing a European Community for energy would, among other things, allow the EU to have a stronger voice on the international scene concerning energy issues. Total 'Agree' Total 'Disagree' Don't know EU27 78% 13% 9% Age % 9% 10% % 10% 8% % 14% 7% % 14% 11% Education (End of) 15-72% 13% 15% % 13% 8% % 13% 5% Still studying 83% 8% 9% Respondent occupation scale Self- employed 78% 15% 7% Managers 84% 12% 4% Other white collars 81% 12% 7% Manual workers 80% 12% 8% House persons 73% 12% 15% Unemployed 79% 10% 11% Retired 73% 15% 12% Students 83% 8% 9% 34

35 PODSUMOWANIE Niniejsze badanie Eurobarometru zostało przeprowadzone w czasie, gdy kwestie energetyczne coraz częściej pojawiają się na pierwszym planie debaty europejskiej. Ponadto strategia Europa 2020 zawiera szereg celów w zakresie energetyki szczególnie dlatego, Ŝe w perspektywie średnioterminowej celem Unii Europejskiej jest zagwarantowanie fizycznej dostępności na rynku produktów i usług energetycznych po przystępnej cenie dla wszystkich konsumentów w Europie zarówno indywidualnych, jak i biznesowych. Główne wnioski płynące z niniejszego badania Eurobarometru są następujące: Po pierwsze, odsetek Europejczyków, którzy podjęli działania na rzecz oszczędzania energii nieznacznie wzrósł od 2006 r. Podczas badania przeprowadzonego w 2006 r. 21% respondentów udzieliło spontanicznej odpowiedzi, Ŝe nie zrobili w poprzednim roku nic na rzecz oszczędzania energii, a w niniejszym badaniu odsetek ten spadł do poziomu 17%. W celu oszczędzania energii Europejczycy przede wszystkim podjęli takie działania, które nie pociągają za sobą Ŝadnych dodatkowych wydatków: ponad połowa z nich ograniczyła korzystanie z oświetlenia i domowych urządzeń elektrycznych, a ponad cztery osoby na dziesięć ograniczyły korzystanie z ogrzewania lub klimatyzacji. Kilka środków postrzeganych jest jako skuteczny sposób obniŝania wysokości rachunków za energię: prawie połowa Europejczyków wymieniła w tym względzie upowszechnianie praktyki instalowania inteligentnych liczników poboru energii. Czterech na dziesięciu respondentów uwaŝa, Ŝe ulgi podatkowe dla osób zwiększających efektywność energetyczną swoich gospodarstw domowych przyczyniłyby się do obniŝenia rachunków za energię, niewiele ponad jedna trzecia badanych jest zdania, Ŝe skutek taki przyniosłaby konkurencja na rynku dostawców energii, a blisko jedna czwarta respondentów chciałby uproszczenia rachunków za energię. W Unii Europejskiej ciągle odczuwającej skutki kryzysu gospodarczo-finansowego środki w zakresie specjalnych stawek opłat za energię postrzegane są jako skuteczny środek walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Pogląd ten podziela ponad 6 na 10 Europejczyków i jest to opinia wyraŝana przez większość respondentów w 23 państwach członkowskich. Jedynie w krajach nordyckich i Holandii większość respondentów jest nastawiona sceptycznie do tego pomysłu. Europejczycy popierają wspólnotowe rozwiązania w zakresie energii: zdecydowana większość chciałaby, aby cel dotyczący zmniejszenia do 2020 r. zuŝycia energii o 20% był obowiązkowy we wszystkich 27 państwach członkowskich UE. Pogląd ten podziela zdecydowana większość respondentów we wszystkich państwach członkowskich. 35