ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA PRZEWORSKA

Transkrypt

1 2016 za. Załącznk do Uchwały Nr XXXIII/279/17 Rady Masta Przeworska z dna 26 styczna 2017r ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA PRZEWORSKA Przeworsk, 2016 r.

2 Zamawający: Urząd Masta Przeworska ul. Jagellońska Przeworsk Wykonawca: ul. 1 Maja 7/ Tarnobrzeg tel mal: buro@greenlynx.pl Zespół autorsk: mgr nż. Paweł Ryś mgr Paweł Krząstek 2

3 Sps treśc 1 Wstęp Cel opracowana Podstawa prawna Powązana z dokumentam strategcznym Krajowe Regonalne Lokalne Charakterystyka Masta Przeworska Położene Ludność Budownctwo Sytuacja gospodarcza Warunk naturalne Jakość powetrza atmosferycznego Formy ochrony przyrody Zabytk dobra Infrastruktura technczna Seć komunkacyjna Seć elektroenergetyczna Seć cepłowncza Seć gazowa Ośwetlene ulczne Seć wodno-kanalzacyjna Gospodarka odpadam Metodologa Zużyce energ elektrycznej, cepła palwa gazowego Sektor meszkalny Sektor publczny Przemysł usług Ośwetlene ulczne Dane zborcze Prognoza na kolejne lata

4 5.6.1 Scenarusz pesymstyczny Scenarusz optymstyczny Przyjęty scenarusz Przedsęwzęca racjonalzujące użytkowane energ elektrycznej, cepła palw gazowych Możlwość wykorzystana stnejących nadwyżek lokalnych zasobów palw energ Energa słoneczna Energa watru Energa geotermalna Energa wodna Energa bomasy Energa bogazu Skojarzone wytwarzane energ elektrycznej cepła Cepło odpadowe z nstalacj przemysłowych Zestawene potencjału lokalnych zasobów Możlwość stosowana środków poprawy efektywnośc energetycznej w rozumenu ustawy z dna 20 maja 2016 r. o efektywnośc energetycznej Źródła fnansowana Zakres współpracy z sąsednm gmnam Podsumowane Bblografa Sps tabel, wykresów rysunków Tabela 1 Zestawene zborcze gruntów Tabela 2 Zestawene zborcze gruntów ornych z podzałem na klasy Tabela 3 Pomnk przyrody na obszarze Gmny Mejskej Przeworsk Tabela 4 Urządzena PGE Dystrybucja SA Tabela 5 Urządzena nnych dystrybutorów Tabela 6 Wolumen dostaw energ elektrycznej Tabela 7 Ośwetlene ulczne na terene Masta Przeworska Tabela 8 Parametry zwązane z oczyszczanem śceków w meśce Przeworsku w latach

5 Tabela 9 Welkość energ uzyskwanej z jednostk nośnka Tabela 10 Energa ceplna obekty meszkalne Tabela 11 Sektor meszkalny- całość Tabela 12 Energa ceplna obekty publczne Tabela 13 Sektor publczny- całość Tabela 14 Wartośc zużywanej energ w zależnośc od roku budowy obektu Tabela 15 Energa ceplna przemysł usług Tabela 16 Sektor przemysłu usług- całość Tabela 17 Zużyce energ przez ośwetlene ulczne Tabela 18 Masto Przeworsk- całość Tabela 19 Masto Przeworsk- prognoza pesymstyczna Tabela 20 Masto Przeworsk- prognoza optymstyczna Tabela 21 Masto Przeworsk- prognoza zużyca energ Tabela 22 Przedsęwzęca racjonalzujące użytkowane energ Tabela 23 Zbór słomy w stosunku do areału upraw Tabela 24 Powerzchna zasewów na terene Masta Przeworska 2010 rok Tabela 25 Normatywy zapotrzebowana słomy na paszę ścółkę oraz do produkcj obornka Tabela 26 Zapotrzebowane na słomę cele rolncze Tabela 27 Blans mater w kulturze rolnej Tabela 28 Plony weloletnch rośln energetycznych [t s.m./ha/rok] Tabela 29 Bogaz rolnczy z odchodów zwerzęcych Tabela 30 Potencjał energetyczne odpadów zwerzęcych Tabela 31 Potencjał lokalnych zasobów energ Tabela 32 Zakres fnansowana w obszarze energetyk środowska I II oś prorytetowa Tabela 33 Rodzaje przedsęwzęć z programu BOCIAN Tabela 34 Wynk wymany nformacj mędzy gmnam Wykres 1 Ludność w latach w Gmne Mejskej Przeworsk Wykres 2 Nośnk energ ceplnej w sektorze meszkalnym Wykres 3 Struktura nośnków energ ceplnej w sektorze publcznym

6 Wykres 4 Struktura nośnków energ ceplnej w sektorze przemysłu usług Wykres 5 Nośnk energ ceplnej Wykres 6 Nośnk energ ceplnej- prognoza pesymstyczna rok Wykres 7 Nośnk energ ceplnej- prognoza optymstyczna rok Rysunek 1 Położene Masta Przeworska na tle powatu przeworskego Rysunek 2 Usłonecznene w Polsce Rysunek 3 Promenowane słoneczne na płaszczyznę pozomą w Polsce Rysunek 4 Strefy energetyczne watru w Polsce Rysunek 5 Strumeń ceplny na obszarze Polsk Rysunek 6 Potencjał technczny energetyk geotermalnej Rysunek 7 Potencjał teoretyczny rzek

7 1 Wstęp Una Europejska ma najwększy wpływ na kształtowane przepsów prawa z zakresu poltyk energetycznej całej Wspólnoty. Chęć akcesj Polsk do Un Europejskej spowodowała koneczność przyjęca szeregu przepsów dostosowujących polske prawodawstwo do europejskego na mocy Układu Europejskego z 16 grudna 1991 roku (Dz. U nr 11 poz. 38), który wszedł w życe 1 lutego 1994 r. Na skutek tego wększość aktów prawnych tworzonych bezpośredno po tym czase było spójne z prawem wspólnotowym, a w ostatnch latach stneje slny nacsk organów UE na prowadzene racjonalnej poltyk energetycznej. Koneczność opracowana Projektu założeń do planu zaopatrzena w cepło, energę elektryczną palwa gazowe na obszarze Masta Przeworska ( zwanym dalej Projektem) wynka z art. 19 ust. 2 ustawy z dna 10 kwetna 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn.: Dz. U nr 0 poz z późn. zm.). Według zasad określonych w ww. ustawe wójt (burmstrz, prezydent masta) opracowuje projekt założeń do Planu zaopatrzena w cepło, energę elektryczną palwa gazowe dla obszaru gmny co najmnej na okres 15 lat aktualzuje co najmnej raz na 3 lata. 1.1 Cel opracowana Projekt założeń do planu zaopatrzena w cepło, energę elektryczną palwa gazowe na obszarze Masta Przeworska na lata na pozome strategcznym określa precyzuje poltykę energetyczną gmny mejskej do 2030 r. Zawera on pełną charakterystykę masta w zakrese źródeł zaslana, sec przesyłowych nstalacj odborczych wraz z blansem zużyca energ palw. Dokument określa potrzeby energetyczne masta w założonym okrese oraz możlwośc sposoby ch pokryca. Podstawowym nadrzędnym celem Projektu Założeń dla Masta Przeworska jest zdefnowane kerunków poltyk ekologcznej energetycznej wraz z wyznaczenem dzałań, które pozwolą na poprawę, jakośc życa meszkańców na obszarze Masta. Realzacja dzałań w tym zakrese może zostać przedstawona dla celów strategcznych odnoszących sę bezpośredno do założeń paketu 3x20, tj. 7

8 redukcja emsj dwutlenku węgla, zwększene udzału wykorzystana odnawalnych źródeł energ zwększene efektywnośc energetycznej obektów. Cele Projektu Założeń dla Masta Przeworska: 1. Poprawa jakośc życa na terene Masta Przeworska poprzez prowadzene racjonalnego gospodarowana zasobam energą, 2. Redukcja zużyca energ na terene Masta Przeworska, 3. Zwększene udzału wykorzystana energ odnawalnej na terene Masta Przeworska, 4. Zwększene efektywnośc energetycznej w obektach zlokalzowanych na terene Masta Przeworska, 5. Podejmowane dzałań termomodernzacyjnych obektów wymana źródeł cepła (ogranczene zużyca palw kopalnanych), 6. Zastępowane źródeł cepła nstalacjam bezemsyjnym, 7. Edukacja społeczna promowane zachowań energooszczędnych, 8. Popularyzacja de zmany sposobu ogrzewana na proekologczny. Wymenone cele przyczyną sę do osągnęca celów pośrednch, wśród których należy wymenć: 1) Wyraźne oszczędnośc w budżece, dzęk ogranczenu optymalzacj zużyca energ elektrycznej, energ ceplnej, a także nnych medów, 2) Udoskonalene zarządzana, wykorzystane potencjału Masta w zakrese ogranczena emsj zaneczyszczeń, 3) Korzystnejszy wzerunek władz samorządowych w oczach meszkańców. 1.2 Podstawa prawna Projekt założeń do planu zaopatrzena w cepło, energę elektryczną palwa gazowe na obszarze Masta Przeworska został opracowany zgodne z założenam nżej wymenonych ustaw: Ustawa z dna 20 maja 2016 r. o efektywnośc energetycznej (Dz. U poz. 831), 8

9 Ustawa ta reguluje prawodawstwo polske do europejskego a dokładne do Dyrektywy 2006/32/WE, w której zostały uwzględnone następujące kweste: określena końcowego celu dla oszczędnego gospodarowana energą, zadana jednostek sektora publcznego w zakrese efektywnośc energetycznej zasady uzyskana umorzena śwadectwa efektywnośc energetycznej. Przywołana wyżej ustawa nakłada na admnstrację publczną, a co za tym dze na gmnę, koneczność prowadzena racjonalnej gospodark w zakrese efektywnośc energetycznej. Wykonywane tej rol ma być przykładem modelowym dla ogółu meszkańców masta. Odwołane do art. 6 ustawy, stwerdza, że jednostka sektora publcznego podczas realzacj własnych zadań pownna wprowadzć w życe, co najmnej jeden z pęcu wymenonych w ustawe środków poprawy efektywnośc energetycznej: 1) realzacja fnansowane przedsęwzęca służącego poprawe efektywnośc energetycznej; 2) nabyce urządzena, nstalacj lub pojazdu, charakteryzujących sę nskm zużycem energ oraz nskm kosztam eksploatacj; 3) wymana eksploatowanego urządzena, nstalacj lub pojazdu na urządzene, nstalację lub pojazd, o których mowa w pkt 2, lub ch modernzacja; 4) realzacja przedsęwzęca termomodernzacyjnego w rozumenu ustawy z dna 21 lstopada 2008 r. o wsperanu termomodernzacj remontów (Dz. U. z 2014 r. poz. 712 oraz z 2016 r. poz. 615); 5) wdrażane systemu zarządzana środowskowego o którym mowa w art. 2 pkt 13 rozporządzena Parlamentu Europejskego Rady (WE) nr 1221/2009 z dna 25 lstopada 2009 r. w sprawe dobrowolnego udzału organzacj w systeme ekozarządzana audytu we Wspólnoce (EMAS), uchylającego rozporządzene (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komsj 2001/681/WE 2006/193/WE (Dz. Urz. UE L 342 z , str. 1, z późn. zm.), potwerdzone uzyskanem wpsu do rejestru EMAS, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dna 15 lpca 2011 r. o krajowym systeme ekozarządzana audytu (EMAS) (Dz. U. poz. 1060). W artykule 19 nnejszej ustawy wymenone są następujące przedsęwzęca służące poprawe efektywnośc energetycznej: 1) zolacja nstalacj przemysłowych; 9

10 2) przebudowa lub remont budynku wraz z nstalacjam urządzenam techncznym; 3) modernzacja lub wymana: a) ośwetlena, b) urządzeń nstalacj wykorzystywanych w procesach przemysłowych lub w procesach energetycznych lub telekomunkacyjnych lub nformatycznych, c) lokalnych sec cepłownczych lokalnych źródeł cepła w rozumenu art. 2 pkt 6 7 ustawy z dna 21 lstopada 2008 r. o wsperanu termomodernzacj remontów, d) modernzacja lub wymana urządzeń przeznaczonych do użytku domowego; 4) odzyskwane energ, w tym odzyskwane energ w procesach przemysłowych; 5) ogranczene strat: a) zwązanych z poborem energ bernej, b) secowych zwązanych z przesyłanem lub dystrybucją energ elektrycznej lub gazu zemnego, c) na transformacj, d) w secach cepłownczych, e) zwązanych z systemam zaslana urządzeń telekomunkacyjnych lub nformatycznych; 6) stosowane, do ogrzewana lub chłodzena obektów, energ wytwarzanej w nstalacjach odnawalnego źródła energ, cepła użytkowego w wysokosprawnej kogeneracj w rozumenu ustawy z dna 10 kwetna 1997 r. Prawo energetyczne lub cepła odpadowego z nstalacj przemysłowych. 10

11 Ustawa z dna 10 kwetna 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U poz. 1059), Według ustawy Projekt pownen zawerać: 1) ocenę stanu aktualnego przewdywanych zman zapotrzebowana na cepło, energę elektryczną palwa gazowe; 2) przedsęwzęca racjonalzujące użytkowane cepła, energ elektrycznej palw gazowych; 3) możlwośc wykorzystana stnejących nadwyżek lokalnych zasobów palw energ, z uwzględnenem energ elektrycznej cepła wytwarzanych w nstalacjach odnawalnego źródła energ, energ elektrycznej cepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracj oraz zagospodarowana cepła odpadowego z nstalacj przemysłowych; 3a) możlwośc stosowana środków poprawy efektywnośc energetycznej w rozumenu art. 6 ust. 2 ustawy z dna 20 maja 2016 r. o efektywnośc energetycznej 4) zakres współpracy z nnym gmnam. 11

12 2 Powązana z dokumentam strategcznym 2.1 Krajowe Wyróżnono te dokumenty, które mają duże znaczene przy sporządzanu Projektu założeń do planu zaopatrzena w cepło, energę elektryczną palwa gazowe na obszarze Masta Przeworska. Długookresowa Stratega Rozwoju Kraju, Polska 2030, Trzeca fala nowoczesnośc (MAC styczeń 2013 r.), Dokument ten nawązuje do nnejszego Projektu poprzez następujące kerunk nterwencj wymenone w celu 7 pn. Zapewnene bezpeczeństwa energetycznego oraz ochrona poprawa stanu środowska : Modernzacja nfrastruktury bezpeczeństwo energetyczne w tym: - wdrożyć sfnansować (nakłady własne, środk pochodzące z UE, budżet państwa, rynek kaptałowy, kaptał nwestorów zagrancznych) projekty modernzujące nfrastrukturę elektroenergetyczną, naftową gazową Modernzacja sec elektroenergetycznych cepłownczych w tym: - rozbudowa modernzacja sec dystrybucyjnych przesyłowych oraz wymana ch przestarzałych elementów. - budowa wysokosprawnych nskoemsyjnych elektrown elektrocepłown (z uwzględnenem energetyk rozproszonej) Realzacja programu ntelgentnych sec w elektroenergetyce: - wdrożene zntegrowanych systemów pomarów - wsperane rozwoju lokalnych hybrydowych systemów energetycznych - rozszerzene rozwązań stosowanych w elektroenergetyce na sec gazowe, cepłowncze wodocągowe Wzmocnene rol odborców fnalnych w zarządzanu zużycem energ - wprowadzene ntelgentnych sec - uelastycznene taryf 12

13 - popularyzacja wedzy o możlwośc wyboru dostawców oraz odnawalnych źródłach energ efektywnym korzystanu z energ elektrycznej - upowszechnene uproszczene oznaczeń energochłonnośc towarów urządzeń - opracowane wdrożene programu efektywnośc energetycznej. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowana Kraju 2030 (KPZK) Dokument ten nawązuje do nnejszego Projektu wymenając następujące kerunk dzałań w wyznaczonym celu nr 5 pn. Zwększene odpornośc struktury przestrzennej kraju na zagrożena naturalne utraty bezpeczeństwa energetycznego oraz kształtowane struktur przestrzennych wsperających zdolnośc obronne państwa : Przecwdzałane zagrożenu utraty bezpeczeństwa energetycznego odpowedne reagowane na to zagrożene poprzez: - ogranczane emsj CO2 do pozomu uzgodnonego w ramach Un Europejskej poprzez m.n. wsperane dzałań nwestycyjnych w różnych skalach przestrzennych (od elektrown systemowych o zerowym lub nskm pozome emsj CO2 po obekty przydomowe); przystosowane sec elektroenergetycznych do odboru energ ze źródeł rozproszonych wykorzystujących OZE (przejęce nadwyżek mocy z tych źródeł, w tym z planowanych lądowych morskch farm watrowych, będze wymagać budowy klkuset klometrów nowych ln przesyłowych wraz z nfrastrukturą towarzyszącą), - rozbudowa sec przesyłowej najwyższych napęć nezbędnej dla przyłączena nowych źródeł wytwórczych, w tym OZE wyprowadzena z nch mocy, - poprawa efektywnośc przesyłu, zaopatrzena zużyca energ poprzez rozwój ntelgentnych sec przesyłowych (smart grds), - zwększene wykorzystana odnawalnych źródeł energ poprzez budowę nowych mocy, które będą ogranczały straty zwązane 13

14 z przesyłem energ oraz zwększały bezpeczeństwo energetyczne na pozomach: krajowym, regonalnym oraz lokalnym. Stratega Bezpeczeństwo Energetyczne Środowsko, perspektywa do 2020 r. Dokument ten nawązuje do nnejszego Projektu poprzez następujące cele szczegółowe za pomocą których realzowany będze cel główny jakm jest zapewnene wysokej jakośc życa obecnych przyszłych pokoleń z uwzględnenem ochrony środowska oraz stworzene warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnć Polsce bezpeczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną efektywną gospodarkę: Cel 2 - Zapewnene gospodarce krajowej bezpecznego konkurencyjnego zaopatrzena w energę poprzez: - lepsze wykorzystane krajowych zasobów energ. - poprawa efektywnośc energetycznej. - zapewnene bezpeczeństwa dostaw mportowanych surowców energetycznych. - rozwój konkurencj na rynkach palw energ oraz umacnane pozycj odborcy. - wzrost znaczena rozproszonych odnawalnych źródeł energ. - rozwój energetyk na obszarach podmejskch wejskch. Cel 3 Poprawa stanu środowska poprzez: - racjonalne gospodarowane odpadam, w tym wykorzystane ch na cele energetyczne - ochrona powetrza, w tym ogranczene oddzaływana energetyk. - wsperane nowych promocja polskch technolog energetycznych środowskowych. Poltyka Energetyczna Polsk do 2030 r. Mnsterstwo Gospodark, Dokument ten bezpośredno nawązuje do nnejszego Projektu poprzez określene następujących kerunków polskej poltyk energetycznej: 14

15 poprawa efektywnośc energetycznej poprzez: - zwększene sprawnośc wytwarzana energ elektrycznej, poprzez budowę wysokosprawnych jednostek wytwórczych. - dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcj energ elektrycznej wytwarzanej w technolog wysokosprawnej kogeneracj, w porównanu do produkcj w 2006 r. - zmnejszene wskaźnka strat secowych w przesyle dystrybucj, poprzez m.n. modernzację obecnych budowę nowych sec, wymanę transformatorów o nskej sprawnośc oraz rozwój generacj rozproszonej. - wzrost efektywnośc końcowego wykorzystana energ. - zwększene stosunku rocznego zapotrzebowana na energę elektryczną do maksymalnego zapotrzebowana na moc w szczyce obcążena, co pozwala zmnejszyć całkowte koszty zaspokojena popytu na energę elektryczną. wzrost bezpeczeństwa dostaw palw energ poprzez: - modernzacja rozbudowa sec dystrybucyjnych, pozwalająca na poprawę nezawodnośc zaslana oraz rozwój energetyk rozproszonej wykorzystującej lokalne źródła energ. - modernzacja sec przesyłowych sec dystrybucyjnych, pozwalająca obnżyć do 2030 roku czas awaryjnych przerw w dostawach do 50 % czasu trwana przerw w roku dążene do zastąpena do roku 2030 cepłown zaslających scentralzowane systemy cepłowncze polskch mast źródłam kogeneracyjnym rozwój wykorzystana odnawalnych źródeł energ, w tym bopalw poprzez: - wzrost wykorzystana odnawalnych źródeł energ w blanse energ fnalnej do 15 % w roku 2020 oraz dalszy wzrost tego wskaźnka w latach następnych. - osągnęce w 2020 roku 10 % udzału bopalw w rynku palw transportowych oraz zwększene udzału bopalw II generacj. 15

16 - ochronę lasów przed nadmernym eksploatowanem w celu pozyskwana bomasy oraz zrównoważone wykorzystane obszarów rolnczych na cele OZE, w tym bopalw, tak aby ne doprowadzć do konkurencj pomędzy energetyką odnawalną rolnctwem. rozwój konkurencyjnych rynków palw energ poprzez: - zwększene dywersyfkacj źródeł kerunków dostaw gazu zemnego, ropy naftowej palw płynnych oraz dostawców, dróg przesyłu oraz metod transportu, w tym równeż poprzez wykorzystane odnawalnych źródeł energ. - znesene barer przy zmane sprzedawcy energ elektrycznej gazu - rozwój mechanzmów konkurencj jako głównego środka do racjonalzacj cen energ. - regulacja rynków palw energ w obszarach noszących cechy monopolu naturalnego w sposób zapewnający równoważene nteresów wszystkch uczestnków tych rynków. ogranczene oddzaływana energetyk na środowsko poprzez: - ogranczene emsj CO2 do 2020 roku przy zachowanu wysokego pozomu bezpeczeństwa energetycznego - mnmalzacja składowana odpadów poprzez jak najszersze wykorzystane ch w gospodarce. - zmana struktury wytwarzana energ w kerunku technolog nskoemsyjnych. Założena Narodowego Programu Rozwoju Gospodark Nskoemsyjnej, Głównym celem tego dokumentu jest rozwój gospodark nskoemsyjnej przy zapewnenu zrównoważonego rozwoju kraju. Do osągnęca celu głównego wyznaczone są następujące cele szczegółowe które bezpośredno nawązują do nnejszego Projektu dla Masta Przeworska: Rozwój nskoemsyjnych źródeł energ Poprawa efektywnośc energetycznej 16

17 Poprawa efektywnośc gospodarowana surowcam materałam Rozwój wykorzystane technolog nskoemsyjnych Zapobegane powstawanu oraz poprawa efektywnośc gospodarowana odpadam Promocja nowych wzorców konsumpcj. Krajowy Plan dzałań w zakrese energ ze źródeł odnawalnych, Dokument ten określa krajowe cele w zakrese udzału energ ze źródeł odnawalnych zużytej w sektorach: transportowym, elektroenergetycznym, cepłownctwa chłodnctwa do 2020 r., zarazem uwzględnając wpływ nnych środków poltyk efektywnośc energetycznej na końcowe zużyce energ oraz odpowedne środk, które należy podjąć dla osągnęca krajowych celów ogólnych w zakrese udzału OZE w wykorzystanu energ fnalnej. Dokument określa ponadto współpracę mędzy organam władzy lokalnej, regonalnej krajowej, szacowaną nadwyżkę energ ze źródeł odnawalnych, która mogłaby zostać przekazana nnym państwom członkowskm, strategę ukerunkowaną na rozwój stnejących zasobów bomasy zmoblzowane nowych zasobów bomasy do różnych zastosowań, a także środk, które należy podjąć w celu wypełnena stosownych zobowązań wynkających z dyrektywy 2009/28/WE. Zgodne z założenam Polska do 2020 roku pownna osągnąć pozom 15,5 % udzału energ pochodzącej ze źródeł odnawalnych we wszystkch wymenonych sektorach razem, w zużycu energ końcowej brutto. Poruszając ww. zagadnena dokument ten bezpośredno nawązuje do nnejszego Projektu dla Masta Przeworska. Krajowy Plan Dzałań Dotyczący Efektywnośc Energetycznej dla Polsk 2014 Dokument ten zawera ops: przyjętych planowanych środków poprawy efektywnośc energetycznej określających dzałana mające na celu poprawę efektywnośc energetycznej w poszczególnych sektorach gospodark, nezbędnych dla realzacj krajowego celu w zakrese oszczędnego gospodarowana energą na 2016 r., 17

18 dodatkowych środków służących osągnęcu ogólnego celu w zakrese efektywnośc energetycznej rozumanego, jako uzyskane 20 % oszczędnośc w zużycu energ perwotnej w Un Europejskej do 2020 r. Nnejszy Krajowy plan dzałań jest trzecm krajowym planem, w tym perwszym sporządzonym na podstawe dyrektywy 2012/27/UE w sprawe efektywnośc energetycznej (Dz. Urz. L 315 z , str. 1). W celu kontynuacj dzałań podejmowanych zgodne z dyrektywą 2006/32/WE Parlamentu Europejskego Rady z dna 5 kwetna 2006 r. w sprawe efektywnośc końcowego wykorzystana energ usług energetycznych oraz uchylającej dyrektywę Rady 93/76/EWG (Dz. Urz. UE L 114 z , str. 64) zwana w dalszej treśc dyrektywą 2006/32/WE. W dokumence tym wykorzystano nformacje dane dotyczące środków poprawy efektywnośc energetycznej zawarte w poprzednch krajowych planach perwszym drugm. Zagadnena dotyczące oszczędnego gospodarowana energą bezpośredno nawązują do nnejszego Projektu dla Masta Przeworska. Poltyka Klmatyczna Polsk. Stratege redukcj emsj gazów ceplarnanych w Polsce do roku 2020 Przygotowane tego dokumentu wynka z zobowązana wobec Konwencj Narodów Zjednoczonych w sprawe zman klmatu (Dz. U. z 1996, Nr 53. poz. 238). Polska przez podpsane Konwencj zobowązała sę m.n. do opracowana wdrożena państwowej strateg redukcj emsj gazów ceplarnanych, w tym także mechanzmów ekonomcznych admnstracyjnych, oraz okresowej kontrol jej wdrażana. Dokument ten przedstawa mędzynarodowe zobowązana Polsk w zakrese klmatu oraz dzałań jake należy podjąć, aby tym zmanom przecwdzałać, w każdym sektorze gospodarczym, czyl: energetyce, przemyśle, transporce, rolnctwe, leśnctwe, gospodarce odpadam ścekam oraz w sektorze użytecznośc publcznej, usług oraz gospodarstw domowych. 18

19 Głównym celem dla sektora energetycznego jest redukcja gazów ceplarnanych którą zamerza sę osągnąć przez realzację następujących celów szczegółowych: wdrażane przepsów prawa wspólnotowego, bezpeczeństwo energetyczne dywersyfkacja źródeł energ (bez uwzględnena energetyk jądrowej), poprawa konkurencyjnośc krajowych podmotów gospodarczych oraz ch produktów usług, ochrona środowska przyrodnczego przed negatywnym skutkam oddzaływana procesów energetycznych, m.n. poprzez take programowane dzałań w energetyce, które zapewną zachowane zasobów dla obecnych przyszłych pokoleń, energooszczędność produkcj, lberalzacja rynku energ, zwększone wykorzystane energ ze źródeł odnawalnych. 2.2 Regonalne Wymena sę następujące dokumenty na pozome wojewódzkm zgodne z Projektem założeń do planu zaopatrzena w cepło, energę elektryczną palwa gazowe: Plan zagospodarowana przestrzennego województwa podkarpackego, perspektywa 2030 (Projekt zmany Planu) Plan zagospodarowana przestrzennego województwa podkarpackego jest to dokument dzałający na szczeblu regonalnym. Wskazuje dzałana, których realzacja jest wypełnenem zadań określonych przez strategę rozwoju regonu. Ponadto jest ważnym nstrumentem koordynacj poltyk przestrzennej w województwe. Przyjęte w Plane kerunk zagospodarowana wraz z poltyką przestrzenną są odzwercedlenem celów, prorytetów kerunków określonych w Strateg Rozwoju Województwa Podkarpacke

20 Ogólnym celem poltyk przestrzennej województwa jest sterowane rozwojem przestrzennym, podejmowane dzałań oraz określene realzacja zadań publcznych o znaczenu ponadlokalnym które w efekce przynosą wele korzyśc dla całego województwa. Wyznaczone cele poltyk przestrzennej dotyczące spraw zwązanych z zaopatrzenem w energę meśc sę w obszarze nfrastruktura technczna o kerunku zwększene bezpeczeństwa energetycznego województwa obejmują m.n.: - Rozwój sec przesyłowej urządzeń elektroenergetycznych - Zwększene możlwośc zdolnośc przesyłowych gazocągów wysokego cśnena o znaczenu krajowym oraz dywersyfkacja źródeł zaslana - Zwększene możlwośc efektywnośc wykorzystana nfrastruktury cepłownczej - Rozwój odnawalnych źródeł energ (OZE). Stratega Rozwoju Województwa Podkarpacke 2020 Cel główny strateg precyzuje ogólną wzję rozwoju województwa jako: efektywne wykorzystane zasobów wewnętrznych zewnętrznych dla zrównoważonego ntelgentnego rozwoju społeczno gospodarczego drogą do poprawy jakośc życa meszkańców. Wyznaczone w Strateg cele strategczne pokazują poprzez jake obszary dzałań zamerza sę osągnąć cel główny. Środowsko energetyka jest to jeden z obszarów dzałań Strateg który bezpośredno nawązuje do nnejszego Projektu. Cel strategczny w tym obszarze dzałań ma numer 4 brzm następująco: Racjonalne efektywne wykorzystane zasobów z poszanowanem środowska naturalnego sposobem na zapewnene bezpeczeństwa dobrych warunków życa meszkańców oraz rozwoju gospodarczego województwa. W ramach dzałań prorytetowych celu 4 dotyczących ochrony powetrza można wyróżnć następujące prorytety tematyczne: Prorytet 4.3. Bezpeczeństwo energetyczne racjonalne wykorzystane energ ma na celu zwększene bezpeczeństwa energetycznego efektywnośc energetycznej województwa podkarpackego poprzez 20

21 racjonalne wykorzystane palw energ z uwzględnenem lokalnych zasobów, w tym odnawalnych źródeł energ. Wymena sę m.n. kerunk dzałań nawązujące do Projektu tj.: - Efektywne wykorzystane dotychczasowych konwencjonalnych źródeł energ oraz zasobów gazu zemnego występujących na terene województwa podkarpackego - Racjonalne wykorzystane energ oraz zwększene efektywnośc energetycznej - Wsparce rozwoju energetyk wykorzystującej odnawalne źródła energ (OZE) - Współpraca sektora B+R z przedsęborcam JST na rzecz nnowacyjnych rozwązań w zakrese alternatywnych źródeł energ, zwłaszcza OZE, ch wdrażana. Program ochrony środowska województwa podkarpackego na lata z perspektywą do 2019 r., Celem nadrzędnym Programu ochrony środowska województwa podkarpackego na lata z perspektywą do 2019 r., zwanego dalej Programem, jest wdrożene poltyk ekologcznej państwa na obszarze województwa podkarpackego jaką jest Zapewnene bezpeczeństwa ekologcznego kraju (meszkańców, zasobów przyrodnczych nfrastruktury społecznej) tworzene podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego (Poltyka ekologczna państwa na lata z perspektywą do roku 2016). W Programe uwzględnono problemy ekologczne wymagające rozwązana ocenono je borąc pod uwagę ważność problemu w skal województwa stopeń plnośc jego rozwązana. Wymagające rozwązań problemy środowskowe przydzelono do następujących kategor: I bardzo ważne bardzo plne II ważne plne III ważne mało plne 21

22 Borąc pod uwagę przyjęte krytera ekologczne, ważność plność rozwązana problemu oraz aktualny stan środowska przyjęto wg kolejnośc prorytety danym problemom ekologcznym. Jako Prorytet numer 5 uznano pozyskwane energ ze źródeł odnawalnych energooszczędność a prorytetowe kerunk dzałań zostały określone następująco: - budowa oraz modernzacja stnejących sec elektroenergetycznych; - budowa urządzeń nstalacj do produkcj energ opartych na źródłach odnawalnych - nwestycje podnoszące efektywność energetyczną, Wojewódzk Program Rozwoju Odnawalnych Źródeł Energ dla Województwa Podkarpackego Główny cel strategczny Wojewódzkego Programu Rozwoju Odnawalnych Źródeł Energ dla Województwa Podkarpackego brzm: Zwększene bezpeczeństwa energetycznego efektywnośc energetycznej województwa podkarpackego poprzez racjonalne wykorzystane odnawalnych źródeł energ. Cel ten jest zbeżny z celem strategcznym określonym w Strateg Rozwoju Województwa Podkarpackego 2020 w ramach Celu 4. (Racjonalne efektywne wykorzystane zasobów z poszanowanem środowska naturalnego sposobem na zapewnene bezpeczeństwa dobrych warunków życa meszkańców oraz rozwoju gospodarczego województwa), Prorytetu 4.3 Bezpeczeństwo energetyczne racjonalne wykorzystane energ: Zwększene bezpeczeństwa energetycznego efektywnośc energetycznej województwa podkarpackego poprzez racjonalne wykorzystane palw energ z uwzględnenem lokalnych zasobów, w tym odnawalnych źródeł energ. Zakłada sę, że w wynku realzacj Programu do roku 2020, 15% energ wytworzonej w województwe podkarpackm będze pochodzło z OZE. Drugm wskaźnkem realzacj celu strategcznego jest posadane do roku 2020 przez 50% gmn województwa podkarpackego planów zaopatrzena w cepło, energę elektryczną palwa gazowe. Jako termn realzacj Programu został określony rok Zarówno zakładane wskaźnk realzacj jak okres realzacj Programu są zgodne z zapsam 22

23 Strateg Rozwoju Województwa Podkarpacke 2020 oraz bezpośredno nawązują do nnejszego Projektu dla Masta Przeworska. 2.3 Lokalne Wymena sę następujące dokumenty na pozome gmnnym zgodne z Projektem założeń do planu zaopatrzena w cepło, energę elektryczną palwa gazowe: Studum Uwarunkowań Kerunków Zagospodarowana Przestrzennego Masta Przeworska, Studum, jak wynka bezpośredno z przepsów ustawy o zagospodarowanu przestrzennym, a pośredno z nnych ustaw zwązanych z planowanem przestrzennym oraz regulacj prawnych dotyczących kompetencj samorządów, jest osą lokalnego systemu planowana. Stwerdzene to opera sę na następujących przesłankach: Studum jest jedynym dokumentem planstycznym sporządzanym dla obszaru całej gmny. Jest najważnejszym dokumentem określającym kerunk poltyk przestrzennej prowadzonej przez samorząd. W odróżnenu od strateg rozwoju społeczno gospodarczego jest dokumentem z mocy ustawy obowązkowo sporządzanym przez każdą gmnę, podczas gdy decyzja o sporządzanu strateg podejmowana jest dobrowolne, przez zanteresowane gmny. Zasadnczym celem studum jest umożlwene prowadzena spójnej poltyk przestrzennej, powązanej z rozwojem gospodarczym społecznym, z zachowanem zasad zrównoważonego rozwoju. W zwązku z tym sformułowane są następujące kerunk dzałań w zakrese nfrastruktury techncznej, które nawązują do nnejszego Projektu dla Masta Przeworska. Kerunk rozwoju gazownctwa: Zakłada sę rozwój systemu zaopatrzena masta w gaz zemny: a) zapewnene dostaw gazu w loścach odpowadających zapotrzebowanu, jak równeż cągłośc pewnośc zaslana oraz wysokego standardu śwadczonych usług b) utrzymane wykorzystane stnejących gazocągów wysokoprężnych 23

24 c) utrzymane wykorzystane stnejących stacj redukcyjnopomarowych będących źródłem zaslana w gaz zemny sec średnego nskego cśnena, d) utrzymane stnejących sec średnego nskego cśnena jak równeż ch rozbudowę zaslających w gaz zemny do celów bytowo-gospodarczych ogrzewana pomeszczeń obszary zabudowane przewdzane pod zabudowę na obszarze masta. Przewduje sę prowadzene planowej gospodark remontowo-modernzacyjnej obektów, sec urządzeń zwązanych z systemem zaopatrzena masta w gaz zemny Kerunk rozwoju zwązane z cepłownctwem: Przewduje sę, że zaopatrzene w cepło obektów użytecznośc publcznej, budownctwa usługowego przemysłu oraz budownctwa welorodznnego będze zapewnone poprzez eksploatację około 85 kotłown lokalnych oraz jedną elektrocepłownę Cukrown Przeworsk. Wększość kotłown zlokalzowanych jest w centrum masta są to przeważne kotłowne wbudowane nskoparametrowe wodne. W rzeczywstośc należy spodzewać sę zmnejszene zużyca cepła w okrese perspektywcznym w porównanu do stanu obecnego ze względu na dzałana powodujące oszczędnejsze gospodarowane energą ceplną take jak : - lkwdacja przestarzałych kotłown sec cepłownczych; - wprowadzane układów grzewczych o wyższej sprawnośc energetycznej; - stosowane regulacj automatycznej; - wprowadzane programów termomodernzacyjnych. Projektuje sę realzację ndywdualnych systemów centralnego ogrzewana wykorzystujących energę ze źródeł nekonwencjonalnych ( bomasa, kolektory słoneczne, pompy ceplne, wody geotermalne tp. ). Kerunk rozwoju w dzedzne elektroenergetyk Podstawowym dzałanem w kerunku rozwoju elektroenergetyk będze: prowadzene rozbudowy energetycznych systemów rozdzelczych średnego nskego napęca w dostosowanu do potrzeb, przy : - respektowanu ekonom przyjmowanych rozwązań, 24

25 - wysokej sprawnośc nezawodnośc systemów - bezpeczeństwa przecw porażenowego - budowe urządzeń ln elektromagnetycznych w sposób możlwe ne koldujący z otoczenem Kerunk rozwoju obszarów korzystana z odnawalnych źródeł energ - Energetyka watrowa - Zasoby geotermalne - Energa solarna Stratega ZIT Mejskego Obszaru Funkcjonalnego Jarosław Przeworsk na lata , Wzja rozwoju obszaru funkcjonalnego Jarosław Przeworsk przekłada sę na 3 ose prorytetowe. W każdej z trzech os zawarte są dzałana zmerzające do osągnęca określonych celów szczegółowych w ramach każdej os prorytetowej. Spośród welu wyznaczonych kerunków dzałań można znaleźć dzałana nawązujące do nnejszego Projektu dla Masta Przeworska: w Os prorytetowej II: MOF Jarosław Przeworsk obszarem zrównoważonego rozwoju w celu szczegółowym C.2.1 jeden z kerunków dzałań to: poprawa efektywnośc energetycznej oraz wsparce rozwoju wykorzystana odnawalnych źródeł energ a w celu szczegółowym C.2.2. jeden z kerunków dzałań to: poprawa jakośc nfrastruktury komunalnej w tym w szczególnośc nfrastruktury drogowej, energetycznej telenformatycznej, Stratega Rozwoju Masta Przeworska na lata , Powyższe opracowane ma na celu zapewnene mastu partnerskej oraz konkurencyjnej pozycj w powece, regone, Polsce w Europe przy wykorzystanu jego mocnych stron, a także szans wynkających z jego geografcznego położena, potencjału demografcznego, tradycj, walorów środowskowych oraz uwarunkowań hstorycznych kulturowych. Wyznaczone w Strateg cele strategczne pokazują poprzez jake obszary dzałań zamerza sę osągnąć cel główny. 25

26 W Strateg Masta Przeworska wyznaczono dzałana zwązane z nnejszym Projektem dla Masta Przeworska jako cele operacyjne ch zadana. Zostały one zawarte w obszarze dzałań I Zrównoważona gospodarka poltyka nwestycyjna, w celu operacyjnym I.3: Wsperane przedsęwzęć gospodarczych o neutralnym lub pozytywnym wpływe na środowsko naturalne, zadana t.j.: - montaż nstalacj OZE w budynkach prywatnych ndywdualnych welorodznnych oraz w obektach użytecznośc publcznej (m.n. panele słoneczne, fotowoltaczne); - montaż nstalacj fotowoltacznych; - wsperane dzałań wymany źródeł energ na źródła odnawalne; - kompleksowa termomodernzacja budynków użytecznośc publcznej (spółdzeln wspólnot meszkanowych tp.) Plan Gospodark Nskoemsyjnej dla Masta Przeworska na lata Celem realzacj ww. Planu jest poprawa jakośc powetrza atmosferycznego na terene danej gmny poprzez szereg wyznaczonych dzałań. Wększość z nch bezpośredno nawązuje do nnejszego Projektu dla Masta Przeworska tj.: - wymana źródeł cepła na nowoczesne wysokosprawne kotły spełnające aktualne standardy emsyjne oraz nstalacje odnawalnych źródeł energ - promowane nstalacj OZE w ramach edukacj społeczeństwa na temat walk z tzw. nską emsją oraz udostępnene nformacj na temat możlwośc pozyskana dotacj na ch zakup, - zwększene dostępu do palwa gazowego przez rozbudowę sec gazowej Aktualzacja Programu Ochrony Środowska dla Gmny Mejskej Przeworsk na lata z uwzględnenem lat Dokument ten odnos sę do zagadneń nawązujących do nnejszego Projektu dla Masta Przeworska w sposób bezpośredn wymenając następujące kerunk dzałań: - prowadzene dzałań edukacyjnych oraz popularyzujących odnawalne źródła energ, 26

27 - upowszechnane nformacj o rozmeszczenu możlwoścach techncznych wykorzystana potencjału energetycznego poszczególnych rodzajów odnawalnych źródeł energ, - promocja wsperane rozwoju odnawalnych źródeł energ oraz technolog zwększających efektywne wykorzystane energ zmnejszających materałochłonność gospodark, - termomodernzacja obektów publcznych, - wsperane zakupu lub modernzacj nstalacj grzewczych w obektach użytecznośc publcznej, - refundacja osobom prywatnym częśc kosztów zakupu lub modernzacj nstalacj grzewczych. 27

28 3 Charakterystyka Masta Przeworska 3.1 Położene Przeworsk jest gmną mejską położoną w środkowej częśc powatu przeworskego. Gmna Mejska Przeworsk prawe w całośc otoczona jest Gmną Wejską Przeworsk a jedyne od połudnowego wschodu bezpośredno granczy z Gmną Zarzecze. Przeworsk ma dogodne połączena drogowe z mastem Rzeszowem, stolcą województwa podkarpackego. Powerzchna Gmny Mejskej Przeworsk zajmuje 22,13 km 2, co stanow 3,17% powerzchn powatu oraz 0,12% powerzchn województwa. Ze względów admnstracyjnych w meśce wyodrębnono 11 osedl (stan na r.). Rysunek 1 Położene Masta Przeworska na tle powatu przeworskego źródło: 28

29 lczba meszkańców założena do planu zaopatrzena w cepło, energę elektryczną 3.2 Ludność Gęstość zaludnena Gmny Mejskej Przeworsk wynos 704 osoby na km 2 wykazuje tendencję malejącą. Masto Przeworsk zameszkuje meszkańców co stanow 19,8 % ludnośc powatu przeworskego (stan na dzeń r.). Od roku 2010 odnotowuje sę stały spadek lczby ludnośc Masta Przeworska, w wynku którego obecny stan ludnośc spadł ponżej najnższego w cągu ostatnej dekady, zanotowanego w 2006r Ludność rok Wykres 1 Ludność w latach w Gmne Mejskej Przeworsk Źródło: opracowane własne na podstawe danych z Banku Lokalnych Danych GUS Borąc pod uwagę prognozy GUS tendencję spadkową stanu ludnośc dla całej Polsk można stwerdzć, ż równeż w Gmne Mejskej Przeworsk nastąp dalszy spadek lczby ludnośc. Według prognoz GUS do roku 2050 tendencja spadkowa stanu ludnośc dotyczyć będze wszystkch regonów, z wyjątkem dwóch mast Warszawy Rzeszowa. 29

30 3.3 Budownctwo Najwększe skupska ludnośc występują w zwartej zabudowe welorodznnej, w centrum masta. Obrzeża mają charakter bardzej wejsk, jest to obszar terenów budowlanych obejmujący stnejące projektowane zanwestowane zabudową meszkanową, usługową magazynową a także nezbędną nfrastrukturę technczną (układ komunkacyjny, drogowy, sec energetyczne, wodocągowe, kanalzacyjne, gazowe, ceplne, nne). Przeważa zabudowa meszkanowa jednorodznna rozproszona, obekty budowlane typu zagrodowego, gospodarczo-garażowego, występują równeż pola uprawne, neużytk, zarośla, zeleń urządzona nska wysoka. Dane publkowane przez Główny Urząd Statystyczny wykazują, że w latach w Gmne Mejskej Przeworsk następował wzrost zasobów meszkanowych, na przestrzen 5 lat lczba budynków wzrosła o 110. Przyrost lczby nowych budynków, prowadz do poprawy sytuacj wśród zasobów meszkanowych poprzez powolną zmanę struktury weku obektów, a co za tym dze wzrost lczby budynków wykonanych w nowych technologach. W 2014 r. na terene Gmny Mejskej Przeworsk znajdowało sę 5024 meszkań. Średna powerzchna meszkana wynosła 77 m Sytuacja gospodarcza Przeworsk pełn funkcję ośrodka produkcyjno usługowo handlowego dla okolcznych mejscowośc. W meśce skupły sę następujące rodzaje przemysłu: meblarsk, spożywczy, odzeżowy, gumowy, szklany, obuwnczy, maszynowy budowlany. Wg danych Głównego Urzędu Statystycznego na dzeń roku na terene Masta Przeworska w systeme REGON zarejestrowano podmotów gospodarczych. 30

31 Najmocnej reprezentowanym sektoram gospodark w meśce Przeworsku w 2014 roku, wg Polskej Klasyfkacj Dzałalnośc, były take branże jak: przetwórstwo przemysłowe 141 podmotów; budownctwo 132 podmoty; handel, naprawa pojazdów samochodowych 418 podmotów; dzałalność profesjonalna, naukowa technczna 125 podmotów; opeka zdrowotna pomoc społeczna 163 podmoty. Według danych GUS z 31 XII 2015 r. udzał bezrobotnych zarejestrowanych w lczbe ludnośc w weku produkcyjnym ogółem w meśce Przeworsk wynosł 10,9% był nższy od danych z 2010 r. o 1,5 punktu procentowego. Wcąż jednak jest to pozom wyższy od krajowego który w 2015r. wynósł 6,5%. 3.5 Warunk naturalne Ukształtowane terenu budowa geologczna Masto położone jest w dorzeczu rzek Mleczk, prawobrzeżnego dopływu Wsłoka. Geografczne Przeworsk leży w Kotlne Sandomerskej, w mezoregonach Podgórza Rzeszowskego Pradolny Podkarpackej. Podgórze obejmuje połudnową część masta, natomast Pradolna - północną. Występują tu typy rzeźb terenu wysoczyzny równny lessowe. W budowe geologcznej terenu Masta borą udzał dwa różne wekowo utwory. Są to: - utwory trzecorzędowe reprezentowane przez trzecorzędowe osady morske, nezaburzone, wykształcone w postac szarych, wapnstych łów mułowców z wkładkam cenkoławcowych paskowców. Stwerdzone w wercenach archwalnych ły występują na terene Masta, na głębokośc od klku metrów w rejone Pradolny Podkarpackej do klkunastu (ponad dwudzestu) w rejone wysoczyzn; - utwory czwartorzędowe: a) osady wodnolodowcowe, wykształcone w postac osadów paszczysto żwrowych o zmennej, przeważne newelkej mąższośc. Przykrywają je glny zwałowe, oraz od stropu osady eolczne w postac 31

32 lessowych pyłów, pyłów paszczystych, lokalne gln pylastych. Osady te budują wysoczyzny; b) osady rzeczne zwązane z dolną rzek Mleczk. Wykształcone są w spągu w postac utworów paszczysto żwrowych przykrytych warstwą pyłów, namułów gln (mady rzeczne); c) osady rzeczne zwązane z terasą rzek San. Wykształcone są w spągu w postac paszczysto żwrowych przykrytych warstwą pyłów, namułów gln (mady rzeczne). Wody Wody powerzchnowe Masto Przeworsk położone jest na obszarze dorzecza górnej Wsły. Seć rzeczna jest tu stosunkowo dobrze rozwnęta, a głównym rzekam o najwększych zlewnach: są San, Wsłok, Mleczka oraz rzek, które do nch wpadają. Seć rzeczną na terene Masta stanow rzeka Mleczka wraz z dopływam. Dolna Mleczk w jej początkowym begu jest wąska kręta, potem staje sę szeroka płaska, wraz z dopływam tworzy gęstą seć wodną odwadnającą cały obszar Masta. Przeworsk leży na terene objętym Planem gospodarowana wodam na obszarze dorzecza Wsły. Zgodne z zapsam Planu gospodarowana wodam na obszarze dorzecza Wsły w Przeworsku zlokalzowano jednoltą część wód powerzchnowych o nazwe JCWP Mleczka od Łopuszk do ujśca z Mleczką Wschodną od Węgerk o kodze: PLRW znajduje sę w obrębe obszaru chrononego. Punkt pomarowo kontrolny Mleczka Gnewczyna znajduje sę poza obszarem masta. Badana wykonane w 2015 r. ocenają stan ogólny wody rzek Mleczk na tym odcnku jako zły, zarówno według wymogów dla obszarów chrononych jak ne objętych ochroną. Wody podzemne Masto Przeworsk zaopatruje sę w wodę z ujęca komunalnego. Zbornk wód podzemnych jego strefa ochronna GZWP Nr425 Dębca-Stalowa Wola-Rzeszów znajduje sę w utworach czwartorzędowych z warstwą wodonośną na głębokośc ponad 10 m. W sąsedztwe m. Przeworsk znajdują sę dwa punkty pomarowe 32

33 Państwowej Inspekcj Geologcznej. Na podstawe kontrol w ramach krajowej sec montorngu PIG zakwalfkowano badane wody do klas czystośc : II (wody dobrej czystośc) na terene masta Łańcut, III (wody zadowalającej czystośc) - na terene masta Leżajsk. Istnene stref ochronnych GZWP wąże sę pewnym ogranczenam w tych strefach dotyczącym: - korzystana z wód powerzchnowych podzemnych, - użytkowanem gruntów, - lokalzacją nektórych nwestycj. Gleby Gleby na terene Masta są zróżncowane, co wynka główne z różnorodnośc podłoża geologcznego, różnorodnośc geomorfologcznej zwązanej z nachylenam wysokoścą powerzchn terenu, pośredno także z bogactwa szaty roślnnej, a wreszce zmennośc czynnków antropogencznych. Wzdłuż koryta Mleczk znajdują sę bardzo korzystne dla rolnctwa mady, które powstały w efekce nagromadzena sę osadów rzecznych, nanesonych przez wody. Na wyższych partach dolny Mleczk wykorzystuje sę je pod uprawy orne, na nższych, bardzej podmokłych pod łąk pastwska. Z kole w okolcach ln kolejowej Łańcut - Przeworsk - Jarosław cągne sę pas urodzajnych lessów, odpowednch pod wszystke uprawy, a szczególne pod pszencę burak cukrowe. Na północ od pasa lessowego występują główne ły mady. Mejscam, np. w rejone Maćkówk spotyka sę czarnozemy bagenne. Podsumowując należy stwerdzć, że gleby na terene Masta charakteryzują sę dobrym bardzo dobrym cecham fzyko chemcznym, dość głębokm pozomem próchncznym, lekkm zakwaszenem korzystnym warunkam wodnym. 33

34 Tabela 1 Zestawene zborcze gruntów. Wydzelene Powerzchna [ha] LASY 0,8837 ŁĄKI OGÓŁEM 75,9097 NIEUŻYTKI 4,1257 ZAKRZACZENIA (LZ) 0,7607 PASTWISKA OGÓŁEM 175,8581 GRUNTY ORNE OGÓŁEM 1309,9882 ROWY 0,0523 źródło: Urząd Masta Przeworska - Referat podatków wg stanu na dzeń Tabela 2 Zestawene zborcze gruntów ornych z podzałem na klasy Nazwa gruntu Klasa Powerzchna fzyczna [ha] GRUNTY ORNE I 167,4855 GRUNTY ORNE II 602,1282 GRUNTY ORNE IIIA 346,2088 GRUNTY ORNE IIIB 129,0786 GRUNTY ORNE IVA 54,3189 GRUNTY ORNE IVB 8,024 GRUNTY ORNE V 2,7442 GRUNTY ORNE OGÓŁEM 1309,9882 źródło: Urząd Masta Przeworska Referat podatków wg stanu na dzeń Klmat Masto Przeworsk położone jest według regonalzacj klmatycznej R. Gumńskego w tarnowsko-rzeszowskej dzelncy klmatycznej ze znacznym podobeństwem stosunków klmatycznych tego regonu do klmatu Regonu Sandomerskego. Klmat jest bardzo specyfczny, ze względu na następujące, często w bardzo krótkm czase, zmany pogodowe. Zmy bywają różne: wyjątkowo surowe, bądź wyjątkowo łagodne. Lato jest upalne z newelką loścą opadów burz, albo 34

35 chłodne zachmurzone. Dlatego rozkład opadów jest bardzo nezrównoważony. Rejon przeworsk znajduje sę pod wpływem dzałana północno-zachodnch prądów oceancznych watrów wejących z połudnowego wschodu, nosących ze sobą slne długotrwałe opady, zwłaszcza w letnej porze roku. Cechę charakterystyczną stanow gwałtowność burz wywoływana slnym watram wejącym od Przełęczy Dukelskej. Średna roczna temperatura powetrza wynos 7,8ºC przy ampltudze mesęcznej do 22ºC, z najceplejszym lpcem: 18,5ºC najchłodnejszym stycznem/ lutym 4,5ºC. 3.6 Jakość powetrza atmosferycznego Emsję zaneczyszczeń wprowadzanych do powetrza w zależnośc od jej źródła można podzelć na: punktową (procesy energetyczne przemysłowe) powerzchnową (ndywdualne systemy grzewcze) lnową (transport) rolnczą (uprawy hodowla) nezorganzowaną (z hałd, wysypsk, przeładunku substancj sypkch lub lotnych, prac budowlanych remontowych) Badana montorngowe, jakośc powetrza prowadzone są przez WIOŚ w dwóch cyklach: rocznym pęcoletnm. Na podstawe badań montorngu opracowywana jest ocena jakośc powetrza. Zgodne z rozporządzenem Mnstra Środowska z dna 2 serpna 2012 r. w sprawe stref, w których dokonuje sę oceny, jakośc powetrza (Dz.U. z 2012 r. poz. 914) dla wszystkch zaneczyszczeń uwzględnonych w ocene strefę stanow: aglomeracja o lczbe meszkańców powyżej 250 tysęcy, masto ne będące aglomeracją o lczbe meszkańców powyżej 100 tysęcy, pozostały obszar województwa, newchodzący w skład aglomeracj mast powyżej 100 tys. meszkańców. Według ww. podzału Województwo podkarpacke zostało podzelone na 2 strefy: 35

36 1) strefę masto Rzeszów (masto powyżej 100 tys. meszkańców) kod PL1801, 2) strefę podkarpacką obejmującą pozostałą część województwa kod PL1802 ( w której znajduje sę omawana Gmna Mejska Przeworsk). Wynk montorngu powetrza z 2015 r dla strefy podkarpackej wykazały przekroczene pozomów stężeń w zakrese: pozomu dopuszczalnego pyłu PM10 PM2,5 oraz docelowego benzo(a)prenu w pyle zaweszonym PM10. Z tego powodu w ocene jakośc powetrza w województwe podkarpackm za 2015 rok, wykonanej przez Wojewódzk Inspektorat Ochrony Środowska w Rzeszowe strefa podkarpacka została zakwalfkowana do klasy C pod względem ochrony zdrowa meszkańców. W zwązku z tym opracowany został dokument Aktualzacja Programu ochrony powetrza dla strefy podkarpackej z uwag na stwerdzone przekroczena pozomu dopuszczalnego pyłu zaweszonego PM10 pozomu dopuszczalnego pyłu zaweszonego PM2,5 oraz pozomu docelowego benzo(a)prenu wraz z Planem Dzałań Krótkotermnowych ( dostęp w dnu r.). W Aktualzacj Programu Ochrony Powetrza w strefe podkarpackej w roku 2015 zanotowano przekroczene wartośc: średnego dobowego pozomu dopuszczalnego (50 μg/m 3 ) pyłu zaweszonego PM10; średnego rocznego pozomu dopuszczalnego (40 μg/m 3 ) pyłu zaweszonego PM10 dla strefy podkarpackej w zwązku z przekroczenam pozomu stężeń w zakrese pozomu dopuszczalnego pyłu PM10; średnego rocznego pozomu dopuszczalnego (25 μg/m 3 ) pyłu zaweszonego PM2,5; średnego rocznego pozomu docelowego (1 ng/m³) stężena benzo(a)prenu; W zwązku z przekroczenam stężeń powyższych substancj wyznaczono obszary strefy podkarpackej w obrębe, których one występują. W zwązku z tym wyznaczono: 36

37 1) 25 obszarów dla pyłu zaweszonego PM10 24h; 2) 4 obszary dla pyłu zaweszonego PM10 rok; 3) 8 dla pyłu zaweszonego PM2,5; 4) 54 obszarów dla benzo(a)prenu; Gmna Mejska Przeworsk znajduje sę w jednym z obszarów z przekroczonym pyłem zaweszonym PM10 24h (Pk15sPkPM10d18) oraz pozomem docelowym rocznym benzo(a)prenu - B(a)P rok (Pk15sPkBaPa32 masto Przeworsk. Głównym znacząco przeważającym powodem występowana obszarów z przekroczonym wartoścam dopuszczalnym pyłu zaweszonego PM10 PM2,5 oraz docelową dla B(a)P na terenach zameszkałych jest ogrzewane ndywdualne, stąd bardzo dużym problemem jest zaproponowane zastosowane takch dzałań krótkotermnowych, które byłyby skuteczne w ogranczanu wysokch zaneczyszczeń powetrza redukcj obszaru przekroczeń. W zwązku z tym, w Aktualzacj Programu Ochrony Powetrza dla strefy podkarpackej został opracowany Plan Dzałań Krótkotermnowych obejmujący obszar całego województwa za wyjątkem masta Rzeszowa. 3.7 Formy ochrony przyrody Zgodne z art ustawy z dna 16 kwetna 2004 r. o ochrone przyrody (Dz.U. z 2015 poz. 1651), formam ochrony przyrody są: 1) park narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) park krajobrazowe; 4) obszary chrononego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomnk przyrody; 7) stanowska dokumentacyjne; 8) użytk ekologczne; 9) zespoły przyrodnczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa rośln, zwerząt grzybów 37

38 Park narodowe, rezerwaty przyrody, park krajobrazowe Na terene Gmny Mejskej Przeworsk ne występują obszary chronone tj.: park narodowy, rezerwat, park krajobrazowy, obszar chrononego krajobrazu. Obszary Natura 2000 Gmna Mejska Przeworsk ne znajduje sę w grancach obszarów chrononych wchodzących w europejską seć NATURA Do najblżej położonych obszarów należących do Specjalnych Obszarów Ochrony Sedlsk Natura 2000 należy zalczyć Starodub w Pełknach znajdujący sę w odległośc 1,45 km od grancy Gmny Mejskej Przeworsk. Obszar usytuowany jest koło Jarosława, na grancy Pradolny Podkarpackej Dolny Dolnego Sanu. Tworzy go zwarty kompleks łąk położonych pomędzy mejscowoścam Pełkne, Ujezna, Jagełła Rozbórz. Główny cel ochrony w obszarze stanow lczna populacja (ponad 1000 osobnków) staroduba łąkowego Ostercum palustre. Roślna zasedla tu rozległe powerzchne łąk, koncentrując sę przede wszystkm na łąkach zmennowlgotnych ze zwązku Molnon, we wschodnej częśc obszaru. Obszar stanow mejsce występowana dobrze zachowanych bogatych florystyczne łąk trzęślcowych oraz łąk śweżych mokrych. 38

39 Pomnk przyrody Tabela 3 Pomnk przyrody na obszarze Gmny Mejskej Przeworsk Lp Nazwa pomnka przyrody (jak w akce prawnym o ustanowenu) kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty Obowązująca podstawa prawna wraz z oznaczenem mejsca ogłoszena aktu prawnego Uchwała Nr 141/LXI/94 Rady Masta Przeworska z r.w sprawe uznana drzew za pomnk przyrody. Ops pomnka przyrody GRUPA DRZEW 13 KASZTANOWCÓW Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 300 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 312 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 280 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 290 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 270 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 243 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 315 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) Obwód na wysokośc 1,3 m [cm] Wys. [m] Ops lokalzacj na skrzyżowanu 2 ulc: Nepodległośc/Kasztanowa na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż 39

40 kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty kasztanowec pospolty 14 olcha czarna 15 olcha czarna 16 olcha czarna 17 brzoza brodawkowata 18 buk pospolty Uchwała Nr 411/LXI/94 Rady Masta Przeworska z r. ws. uznana drzew za pomnk przyrody. obw. pna 300 cm, Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 280 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 308 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 333 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 235 cm Kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastanum) obw. pna 200 cm GRUPA DRZEW 3 OLCHY, 1 BRZOZA, 1 BUK Olcha czarna (Alnus glutnosa) obw. pna 284 cm Olcha czarna (Alnus glutnosa) obw. pna 210 m Olcha czarna (Alnus glutnosa) obw. pna 210 cm Brzoza brodawkowata (Betula pendula) obw. pna 240 cm buk pospolty (Fagus sylvatca) obw cm, jednopenny, zdrowy drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej na terene dzałk mejskej w poblżu ogrodzena wzdłuż drog powatowej za ogrodzenem TBS drzewo rośne wzdłuż ul. Kasztanowej, przy ogrodzenu posesj TBS drzewo rośne wzdłuż ul. Kasztanowej, przy ogrodzenu posesj TBS drzewo rośne wzdłuż ul. Kasztanowej, przy ogrodzenu posesj TBS drzewo rośne 22 m od skrzyżowana 2 ulc: Nepodległośc/Kasztanowa przy budynku Mejskego Ośrodka Kultury 40

41 19 aleja grabowa 20 lpa drobnolstna 21 lpa szerokolstna 22 lpa szerokolstna 23 lpa szerokolstna 24 lpa szerokolstna 25 lpa szerokolstna 26 lpa szerokolstna 27 lpa szerokolstna Uchwała Nr 411/LXI/94 Rady Masta Przeworska z r. ws. uznana drzew za pomnk przyrody. Uchwała Nr 411/LXI/94 Rady Masta Przeworska z r. ws. uznana drzew za pomnk przyrody. ALEJA 76 DRZEW, 1 LIPA DROBNOLISTNA aleja grabowa (Carpnus betulus) 76 sztuk grabu, dł. 122 m, szer. 4 m, obw. pn od 0,3-1,6 m. lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. 498, korona jajowata, jeden konar odchyla sę łukem o 6 m od pna wspera sę o zemę GRUPA DRZEW 7 LIP SZEROKOLISTNYCH lpa szerokolstna (Tla plathyphyllos obw. pna 636 cm lpa szerokolstna (Tla plathyphyllos) obw. pna 363 cm, rozwdlona na wys. 5 m lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. Pna 410 cm m, na wys. 2,5 m rozwdlona lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. pna 604 cm, lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. 530 cm, ubytek korony perwotnej 50% lpa szerokolstna (Tla plathyphyllos) obw. 613 cm, na wys. 2 m ubytek komnowy lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. Pna 370 cm na wys. ok. 7 m rozdzelony na 3 przewodnk 0,3-1,6 ok. 20 Park Mejsk (środkowa część łącząca pałac Lubomrskch z dalszą częścą parku) Park Mejsk Park Mejsk, w sąsedztwe zabudowań pałacowych Park Mejsk, 5 m od początku ale grabowej Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk 41

42 28 jeson wynosły Uchwała Nr 411/LXI/94 Rady Masta Przeworska z 29 jeson wynosły 30 platan klonolstny 31 platan klonolstny 32 platan klonolstny 33 klon srebrzysty 34 buk pospolty 35 dąb szypułkowy 36 dąb szypułkowy 37 dąb szypułkowy r. ws. uznana drzew za pomnk przyrody. Uchwała Nr 411/LXI/94 Rady Masta Przeworska z r. ws. uznana drzew za pomnk przyrody. Uchwała Nr 411/LXI/94 Rady Masta Przeworska z r. ws. uznana drzew za pomnk przyrody. GRUPA DRZEW 2 JESIONY WYNIOSŁE jeson wynosły (Fraxnus excelsor) 330 cm, jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. Pna 373 cm, jednopenny, zdrowy GRUPA DRZEW 3 PLATANY KLONOLISTNE platan klonolstny (Platanus acerfola) 6-pnowy platan klonolstny (Platanus acerfola) obw. pna 437 cm platan klonolstny (Platanus acerfola) obw pna 419 cm, zdrowy GRUPA DRZEW klon srebrzysty (Acer saccharnum) obw. pna 3,0 m, na wys. ok.4 m cztery odnog, zdrowy buk pospolty (Fagus sylvatca) obw. pna 3,0 m, jednopenny, zdrowy dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 4,2 m, na wys. ok. 6 m klka odgałęzeń, korona okaz, zdrowy dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 3,0 m, zdrowy dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 3,4 m, jednopenny, zdrowy Park Mejsk Park Mejsk 6-pnowy: 83, 88, 107, 125, cm Park Mejsk, w kerunku NE od pałacu Park Mejsk, w kerunku NE od pałacu Park Mejsk, 1,7 na W od ogrodzena parku, nemal naprzecw budynku Szkoły Podstawowej Nr 1 3 Park Mejsk 3 Park Mejsk 4,2 Park Mejsk 3 Park Mejsk 3,4 Park Mejsk

43 38 dąb szypułkowy 39 kasztanowec pospolty 40 lpa drobnolstna 41 lpa szerokolstna 42 lpa szerokolstna 43 dąb szypułkowy 44 lpa drobnolstna 45 dąb szypułkowy 46 sosna czarna 47 jeson wynosły 48 jeson wynosły 49 jeson wynosły Uchwała Nr XXIII/170/16 Rady Masta Przeworska z 28 kwetna 2016 r. w sprawe ustanowena 43 pomnków przyrody w Zespole Pałacowo-Parkowym w Przeworsku na dzałce nr ewdencyjny 244/6. dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 4,0 m, na wys. ok. 6 m klka odgałęzeń kasztanowec pospolty (Aesculus hppocastunum) obw. pna 332 m; lpa szerokolstna (Tla plahtyphyllos) obw. Pna 343 cm; zdrowa Lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. pna 340 cm Lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. pna 378 Dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 323 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 270 Dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 280 Sosna czarna (Pnus ngra) obw. pna 258 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 354 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 332 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. Pna Park Mejsk przy brame wejścowej do Parku Mejskego przy ul. Nepodległośc, nedaleko skrzyżowana jej z ul. Łańcucką, od strony rzek Mleczk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk 43

44 50 klon jawor 51 jeson wynosły 52 lpa drobnolstna 53 lpa szerokolstna 54 lpa drobnolstna 55 lpa szerokolstna 56 jeson wynosły 57 lpa szerokolstna 58 lpa szerokolstna 59 lpa drobnolstna 60 jeson wynosły 61 wąz górsk 62 lpa drobnolstna 63 robna drobnolstna 64 jeson wynosły Klon jawor (Acer pseudoplatanus) obw. pna 302 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 318 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 410 Lpa szerokolstna Tla platyphyllos obw. pna 462 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 370 Lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. pna 330 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 329 Lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. pna 415,55 Lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. pna 356 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 395 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 427 Wąz górsk (Ulmus glabra) obw. pna 241 Lpa drobnolstna Tla cordata obw. pna 262 Robna bała (Robna pseudoacaca) obw. pna 251 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna Park Mejsk Park Mejsk 410 Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk 415,55 26 Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk 44

45 65 jeson wynosły 66 klon jawor 67 lpa drobnolstna 68 grab pospolty 69 wąz górsk 70 klon jawor 71 jeson wynosły 72 dąb szypułkowy 73 jeson wynosły 74 lpa drobnolstna 75 dąb szypułkowy 76 klon jawor Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 320 Klon jawor (Acer pseudoplatanus) obw. pna 328 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 293 Grab pospolty (Carpnus betulus) obw. pna 293 Wąz górsk (Ulmus glabra) obw. pna 395 Klon jawor (Acer pseudoplatanus) obw. pna 380 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 306 Dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 296 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 342 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 272 Dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 383 Klon jawor (Acer pseudoplatanus) obw. pna Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk

46 77 lpa drobnolstna 78 kasztanowec zwyczajny 79 lpa drobnolstna 80 klon jawor 81 lpa szerokolstna 82 glczna trójcernowa 83 klon jawor 84 dąb szypułkowy 85 jeson wynosła 86 lpa drobnolstna 87 dąb szypułkowy 88 klon jawor 89 lpa drobnolstna Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 367 Kasztanowec zwyczajny (Aesculus hppocastanum) obw. pna 335 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 254 Klon jawor (Acer pseudolatanus) obw. pna 247 Lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw.pna 262 Iglczna trójcernowa (Gledtsa tracanthos) obw. pna 415 Klon jawor (Acer pseudoplatanus) obw. Pna 295 Dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 296 Jeson wynosły (Fraxnus excelsor) obw. pna 342 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 272 Dąb szypułkowy (Quercus robur) obw. pna 383 Klon jawor (Acer pseudoplatanus) obw. pna 268 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk

47 90 kasztanowec zwyczajny 91 lpa drobnolstna 92 klon jawor 93 lpa szerokolstna 94 glczna trójcernowa 95 klon jawor źródło: Urząd Masta Przeworska Kasztanowec zwyczajny (Aesculus hppocastanum) obw. pna 335 Lpa drobnolstna (Tla cordata) obw. pna 254 Klon jawor (Acer pseudolatanus) obw. pna 247 Lpa szerokolstna (Tla platyphyllos) obw. pna 262 Iglczna trójcernowa (Gledtsa tracanthos) obw. pna 415 Klon jawor (Acer pseudoplatanus) obw. pna Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk Park Mejsk 47

48 Stanowska dokumentacyjne, użytk ekologczne Na terene Gmny Mejskej Przeworsk brak form ochrony przyrody takch jak stanowska dokumentacyjne użytk ekologczne. Ochrona gatunkowa rośln, zwerząt grzybów Masto ze względu na znaczną powerzchnę obszarów zabudowanych (meszkalnych przemysłowych) uboge jest w występujące na jego terene gatunk zwerząt. Tereny otwarte pól łąk oraz zadrzewena są środowskem życa główne saren, zajęcy, kuropatw, bażantów nnych gatunków. Nezabudowana cześć obszaru Przeworska odznacza sę domnacją neleśnych zborowsk antropogencznych (pola uprawne, ogrody, sady, łąk, zeleń mejska park). 3.8 Zabytk dobra Ponad 7 weków hstor masta oraz położene geografczne przyczynło sę do tego, ż w Przeworsku znajduje sę stosunkowo dużo obektów godnych uwag dla turystów. Najważnejsze z nch, wpsane do Rejestru Zabytków Neruchomych województwa podkarpackego to: Ratusz - z XVI-XVII w., 1909, nr rej.: A-307 z zespół klasztorny bernardynów, ul. Bernardyńska 22, nr rej.: A-303 z : - koścół p.w. św. Barbary, , 1621, 1902, - klasztor, 4 ćw. XV, XVII-XIX, zespół klasztorny bożogrobców, ul. Koścelna, nr rej.: A-309 z : - koścół, ob. par. p.w. Śwętego Ducha, , XVII, XIX, - z kaplcą Grobu Chrystusa, , - klasztor, ob. plebana, (XV) 2 poł. XVII, XVIII, zespół klasztorny sóstr młoserdza, ul. Krakowska 15, nr rej.: A-374 z : - koścół p.w. MB Śneżnej, 1780, - klasztor, 2 poł.xviii, - spchrz, 1869, 48

49 zespół pałacowy Lubomrskch, ul. Park 2, nr rej.: A-56 z z : - pałac, pocz. XIX, - park ze szkółkam, XIX-XX, - budynk w zespole pałacowym, nr rej.: A-36 z : ofcyna, XIX, kordegarda, 1921, oranżera, pocz. XIX, dom konuszego, pocz. XIX, powozowna, 1869, brama, XIX Park, zespół zabudowy drewnanej o charakterze skansenu, ob. zespół hotelowo-gastronomczny, ul. Krakowska, nr rej.: A-225 z : - dom Urbana, XIX/XX, po 1970, - d. szkoła Dom Gack, pocz. XX, po 1970, - dom Maślarza, poł. XIX, po 1970, - dom Sowńskch z kuźną, pocz. XIX, po 1970, - dom Tkack z kuźną, XIX, po 1970, - pwnca Gruba, XIX, po 1970, - dwór z Krzeczowc, XVIII-XIX, po 1970, nr rej.: 913 z ; cmentarz rzym.-kat., ul leca, 2 poł. XIX, nr rej.: A-667 z mury obronne (pozostałośc), XV, XVI, nr rej.: A-260 z zespół dworca kole wąskotorowej Przeworsk Główny, XIX/XX, nr rej.: A- 463 z (dec.: kolejka wąskotorowa Przeworsk-Dynów): - lokomotywowna, szach, - posterunek rewdentów, mur.-drewn, - magazyn, mur.-drewn, - dom meszkalny, ul. Dynowska 22; 49

50 3.9 Infrastruktura technczna Seć komunkacyjna Masto przecna droga mędzynarodowa E-40 (Calas Lwów) wraz z drogą krajową nr 4 (Jędrzychowce Korczowa) wzdłuż ulc: Łańcucka, Krakowska, Jagellońska Lwowska. Długość dróg krajowych na terene masta wynos 4,731 km. 12 km na północ od masta droga krajowa nr 77 krzyżuje sę z drogą wojewódzką nr 835. Ulce: Gorczyńska, Tysącleca, Słowackego Węgerska leżą w cągu drog wojewódzkej nr 835 (Lubln Grabownca Starzeńska). Wzdłuż 25 ulc przebegają drog powatowe o łącznej długośc 17,632 km. Drog gmnne na terene Przeworska mają łączną długość 31,352 km, w tym 22,9 km stanową drog utwardzone. Klasyfkacj ważnejszych dróg mejskch Przeworska wg stanu techncznego na rok 2015 przedstawa sę następująco: - 8,4% jest w budowe - 4,1% jest w modernzacj - 38,9% jest odnawanych - 48,6 % stanową drog newymagające nakładów. Komunkacja zborowa Transport autobusowy W Przeworsku znajduje sę dworzec autobusowy oraz 17 przystanków: Masto posada połączena autobusowe z Rzeszowem, Przemyślem, Krakowem, Warszawą, Katowcam, Łodzą, Poznanem, Wrocławem, Jeleną Górą Zakopanem. Autobusy kursują równeż do okolcznych mejscowośc. Transport kolejowy Stacja kolejowa Przeworsk wraz z węzłem stanow ważny punkt na kolejowej mape Polsk. Obecne z Przeworska kursują pocąg do welu ośrodków mejskch regonu Polsk. Stacja węzłowa łączy lne kolejowe: Lna kolejowa 91 Kraków Przeworsk Medyka; 50

51 Lna kolejowa 68 Lubln Kraśnk Stalowa Wola Rozwadów Stalowa Wola Połudne Przeworsk; Lna kolejowa Przeworsk 91 Munna 101 Hrebenne 69 Bełżec; o Na terene masta leżą równeż: Lna kolejowa 612 Przeworsk Przeworsk Gorlczyna; Lna kolejowa 988 Przeworsk R66 Przeworsk Towarowy R112; W meśce rozpoczyna swą trasę Przeworska Kolej Dojazdowa kursująca do Dynowa. Wybudowana w 1904 r. celem dostarczana surowca do przeworskej cukrown oraz dowozu do masta drewna z terenu pogórza. Na 46-klometrowej trase znajduje sę tunel jedyny tak obekt na kolejach wąskotorowych w Polsce Seć elektroenergetyczna Masto Przeworsk jest stosunkowo dobrze zaopatrzone w energę elektryczną. Infrastruktura elektroenergetyczna na terene masta obejmuje: seć wysokego napęca rzędu 110kV; seć średnego napęca 15 kv; seć nskego napęca. Masto zaslane jest napęcem średnm o wartośc 15 kv ze stacj redukcyjnej 110/15 kv zlokalzowanej we wschodnej częśc masta poprzez lne napowetrzne kablowe SN oraz stacje transf. SN/nN. Stacja redukcyjna w Przeworsku, w której zanstalowane są dwa transformatory o mocy znamonowej po 25 MVA pracuje na napęcu perwotnym 110 kv. Jest ono doprowadzane lnam wysokego napęca od zachodu ze stacj Głuchów koło Łańcuta, natomast od wschodu wyprowadzone jest z nej napęce do stacj redukcyjnej Przemyśl. Seć rozdzelcza średnego napęca poprzez lne napowetrzne kablowe rozgałęza sę na terene masta, następne doprowadza napęce do stacj transformatorowych. Te z kole są źródłem zaslana konsumpcyjnej ośwetlenowej sec nskego napęca bezpośredno obsługującej odborców zlokalzowanych na terene Przeworska. 51

52 Według danych z GUS w roku 2014 w meśce Przeworsk do sec rozdzelczej podłączonych było gospodarstw domowych a łączne zużyce energ elektrycznej wynosło MWh. W celu zapewnena bezpeczeństwa dostaw energ dystrybutor PGE Dystrybucja S.A. przeznacza znaczne środk fnansowe na modernzację rozbudowę sec nskego, średnego wysokego napęca. Na podstawe corocznych planów eksploatacyjnych systematyczne przeprowadzane są zabeg eksploatacyjne na wszystkch urządzenach sec dystrybucyjnej co wraz z zaplanowanym nwestycjam secowym umożlwa utrzymane sec w dobrym stane oraz zapewna cągłość zaslana. Obcążene każdej stacj trans. jest zróżncowane zarówno w cągu doby jak roku dlatego możlwość przyłączena nowych odborców, źródeł energ do konkretnej stacj trans. SN/nN należy każdorazowo rozpatrywać ndywdualne. W marę możlwośc techncznych stacj transformatorowych można (w ogranczonym zakrese) wymenać zanstalowane w nch transformatory na wększe. W secach średnego napęca (SN) występują rezerwy mocy ale możlwość przyłączena nowych odborców lub źródeł energ do sec SN należy równeż rozpatrywać ndywdualne. Dla każdego przypadku należy brać pod uwagę aktualne obcążene ln, moc zanstalowanego transformatora w stacj WN/SN, odległość punktu przyłączena od stacj WN/SN oraz przekrój przewodów roboczych. Charakterystykę technczną urządzeń elektroenergetycznych zlokalzowanych na terene masta przedstawają tabele ponżej. Tabela 4 Urządzena PGE Dystrybucja SA. 1 Długość ln 110 kv [km] napowetrzne 6,9 2 Długość ln 15 kv [km] napowetrzne 57,0 kablowe 45,3 3 Długość ln nn (bez przyłączy) [km] napowetrzne 58,0 52

53 kablowe 62,0 4 Długość przyłączy nn [km] 5 Stacje transformatorowe 15/0,4 kv [szt.] napowetrzne 22,0 kablowe 11,0 słupowe 29 wnętrzowe 36 6 Stacje WN/SN [szt.] 1 7 Moc zanstalowanych transf. WN/SN [MVA] 50 8 Ilość zanstalowanych transf. WN/SN [szt.] 2 9 Moc zanstalowanych transf. 15/0,4 kv [kva] Ilość zanstalowanych transf. 15/0,4 kv [szt.] 65 źródło: PGE Dystrybucja S.A. Oddzał Zamość Tabela 5 Urządzena nnych dystrybutorów 1 Długość ln 15 kv [km] 2 Stacje transformatorowe 15/0,4 kv [szt.] napowetrzne 0,4 kablowe 2,3 słupowe 8 wnętrzowe 14 3 Moc zanstalowanych transf. 15/0,4 kv [kva] Ilość zanstalowanych transf. 15/0,4 kv [szt.] 26 źródło: PGE Dystrybucja S.A. Oddzał Zamość Wolumen dostawy energ elektrycznej na terene Masta Przeworska w 2015 r. w podzale na grupy taryfowe przedstawa tabela ponżej. 53

54 54

55 Tabela 6 Wolumen dostaw energ elektrycznej L.p. Grupa taryfowa Wolumen dostawy (MWh) 1 A 2 B ,93 3 C+G ,70 4 Razem ,63 źródło: PGE Dystrybucja S.A. Oddzał Zamość Seć cepłowncza Zaopatrzene w cepło w meśce Przeworsk zapewna 85 kotłown lokalnych, które obsługują obekty użytecznośc publcznej, budownctwa usługowego przemysłu oraz budownctwa welorodznnego. Przesył energ ceplnej w meśce odbywa sę przez system sec ceplnych (magstrala cepłowncza, sec rozdzelcze, przyłącza), których długość wynos ponad 10 km. Budownctwo jednorodznne ogrzewane jest z ndywdualnych kotłown zaslanych gazem lub węglem oraz pecam węglowym. W Meśce Przeworsk zaznacza sę postępuje proces oszczędnego gospodarowana palwam energą. Przejawa sę to w stosowanu nowoczesnej metody zmnejszana strat cepła w budynkach, wprowadzanu układów grzewczych o wyższej sprawnośc energetycznej, elmnowanu przestarzałych kotłown sec cepłownczych, stosowanu regulacj automatycznej, realzacj programów termomodernzacyjnych budynków. Kotłowne lokalne usytuowane na terene masta są systematyczne modernzowane poprzez zamanę spalanego palwa węglowego na gaz zemny, olej opałowy, drewno, bomasę. Wykorzystywana bywa energa ceplna ze źródeł nekonwencjonalnych. Ponadto produkowana energa ceplna jest efektywnej wykorzystywana m.n. w wynku zmnejszena energochłonnośc stnejącego budownctwa. 55

56 3.9.4 Seć gazowa Za dostawę przesył gazu do Przeworska odpowedzalny jest Zakład Gazownczy w Jarosławu, natomast za jego dystrybucję na terene masta Rozdzelna Gazu w Przeworsku. Do Przeworska gaz dostarczany jest dwoma gazocągam wysokoprężnym relacj Jarosław-Sędzszów. Na terene masta znajdują sę 3 stacje redukcyjno - pomarowe I stopna 9 stacj II stopna. Operatorem sec gazowej którą stanową gazocąg rozdzelcze średnego nskego cśnena zlokalzowane w obszarach zgazyfkowanych Masta Przeworska jest Polska Spółka Gazownctwa Sp. z o.o., Oddzał w Tarnowe, Zakład w Rzeszowe. Ww. system dystrybucyjny (układ perścenowy oraz rozgałęźny) zaslany jest poprzez zespoły stacj redukcyjno-pomarowych wysokego cśnena zlokalzowanych w strefe dystrybucyjnej nr K4. Redukcja gazu z cśnena średnego na nske odbywa sę za pomocą reduktorów zanstalowanych u odborców gazu. Podstawowe dane statystyczne dotyczące ww. sec gazowej udostępnonej przez Operatora za rok 2015 są następujące: Długość gazocągów: - nskego cśnena m - średnego cśnena m Długość przyłączy: - nskego cśnena m - średnego cśnena m Lczba przyłączy szt. Lczba gazomerzy szt. Istnejąca seć gazowa na terene Masta Przeworska posada rezerwy przepustowośc, gwarantujące dostawę gazu zarówno dla odborców stnejących jak powstających nowych budynków meszkalnych. W przypadku ewentualnego wystąpena wększego zapotrzebowana na palwo gazowe do celów przemysłowych lub nnych, Zakład w Rzeszowe zobowązuje sę do podjęca stosownych zamerzeń 56

57 nwestycyjnych, po dokonanu uprzedno analzy możlwośc przesyłowych sec oraz uzasadnena ekonomcznego celowośc nwestycj. Według danych GUS w 2015 r. z sec gazowej korzystało gospodarstw domowych przy średnm zużycu 671,52 m 3 na jedno gospodarstwo domowe Ośwetlene ulczne Tabela 7 Ośwetlene ulczne na terene Masta Przeworska lość punktów ośwetlenowych według mocy lamp Lp. Nazwa stacj pomarowej Moc 70 W Moc 100 W Moc 125 W Moc 150 W Moc 250 W Moc 400 W Suma mocy 1 Krakowska ,05 2 Konopnckej ,42 3 Oś. Łańcuckej (Ponatow.) ,75 4 Słowackego ,47 5 Cegelna (Lubomrskch) ,62 6 Węgerska Młyn ,32 7 Zakład Dzewarsk (Bernar.) ,86 8 Skotnk (11-go Lstopada) ,47 9 Technkum (Krasckego) ,37 10 Kazmerzowska ,1 11 Jasna ,5 12 Plebanka ,82 13 PPRN (Jagellońska) ,76 14 Cmentarna ,55 15 Dobra 1 (PKP) ,27 16 Dobra ,84 17 Dobra ,89 18 PKP (Kolejowa) ,91 19 Gorlczyńska 1 (Mostowa) ,28 20 Gorlczyńska ,7 21 Gorlczyńska ,13 22 Błone Browarne ,28 23 Wejska ,4 24 Czarneckego ,97 25 Studzan Młyn ,25 57

58 26 Pod Chałupkam ,81 27 Lceum (Gmnazjalna) ,56 28 SKR (Wojska Polskego) ,7 29 OSM Nepodległośc ,64 30 Wojska Polskego ,73 31 Kasprowcza ,53 32 Pszenna Rolskego ,84 33 Klonowa ,14 34 Żytna (Kąty) ,42 35 Aleksandrów SO-1sł ,35 36 Aleksandrów SO-1sł ,35 37 SKR Kasprowcza II ,84 38 Gorlczyna III ,28 39 Jasna 2 (Tatarska osedle) ,19 40 Pod Rozborzem ,42 41 PZUZ Głęboka ,6 42 Werzbowa ,28 43 Andersa ,9 44 Zak. Dzew. Klńskego , go lstopada SO-1 sł ,7 46 Ponatowskego SO-1 sł ,84 47 Ponatowskego SO-1 sł ,77 48 Żytna ,89 49 Żurawa słup ,56 50 Żurawa słup ,28 51 Arm Krajowej ,42 52 Pod Rozborzem Pogodna ,35 53 Oś. Bembenka sł. Nr , go lstopada SO-1 SK , go lstopada SO-1 SK9/ , Przeworsk RPBP Budowlanych Grzęska 6 SO-2 przy SKnr 3 Orląt Lwowskch SO-1 przy SK , , ,1 SUMA RAZEM 1681 Źródło: opracowane własne na podstawe materałów z Urzędu Masta. 58

59 Na terene Masta Przeworska w 58 punktach pomarowych znwentaryzowano 1681 opraw różnej mocy. Najwęcej jest opraw o najnższej mocy 70 Wat 864 sztuk a najmnej o najwyższej mocy 400 Wat 3 sztuk Seć wodno-kanalzacyjna Przeworsk wyposażony jest w seć wodocągową, z której w 2014 r. korzystało 95,9% meszkańców masta. Zaopatrzenem masta w wodę zajmuje sę Przeworska Gospodarka Komunalna Sp. z o.o. Woda poberana jest z jednego źródła podzemnego w mejscowośc Rozbórz - Trojany powązanego ze stacją uzdatnana wody w Rozborzu. Według danych GUS z 2015 r. długość czynnej sec rozdzelczej w Przeworsku wynosł 94,8 km z przyłączam prowadzącym do budynków meszkalnych zborowego zameszkana. Zużyce wody w gospodarstwach domowych ogółem na jednego meszkańca wynosło 28,3 m 3. Dzałalność zwązaną z gospodarką ścekową na terene Masta Przeworska prowadz Przeworska Gospodarka Komunalna Sp. z o.o. w Przeworsku. Udzał meszkańców Masta Przeworska korzystających z usług kanalzacyjnych w ogólnej lczbe meszkańców wynosła w 2014 r. 92,6%. Według danych GUS z 2015 r. długość czynnej sec kanalzacyjnej wynos 95 km z przyłączam prowadzącym do budynków meszkalnych zborowego zameszkana. W 2015 r. odprowadzono secą kanalzacyjną 530,4 dam 3 śceków z budynków meszkalnych ogółem. Na terene Gmny Mejskej Przeworsk znajduje sę oczyszczalna śceków, która została rozbudowana z myślą o perspektywe rozwoju masta oraz włączenu sąsednch mejscowośc. Przepustowość oczyszczaln wynos 6000 m 3 /dobę, a obecne lość odprowadzanych śceków wynos 2600 m 3 /dobę. 59

60 Tabela 8 Parametry zwązane z oczyszczanem śceków w meśce Przeworsku w latach w [dam 3 ] odprowadzone ogółem 601,0 721,0 553,0 558,0 569,0 odprowadzane w czase doby do kanalzacj oczyszczane łączne z wodam nfltracyjnym ścekam dowożonym 2 2 2,5 2,5 2, oczyszczane razem oczyszczane bologczne oczyszczane z podwyższonym usuwanem bogenów źródło: Stratega Rozwoju Masta Przeworska na lata Gospodarka odpadam Gmna Mejska Przeworsk zgodne z Planem Gospodark Odpadam dla Województwa Podkarpackego została zakwalfkowana do Regonu Wschodnego. W regone Wschodnm na dzeń 31 grudna 2014 r. funkcjonowała jedna nstalacja RIPOK do przetwarzana zmeszanych odpadów komunalnych znajdująca sę w Młynach należąca do Przedsęborstwa Usług Komunalnych EMPOL Sp. z o.o. w Tylmanowej. Od styczna 2015 r. status RIPOK uzyskała także nstalacja mechanczno-bologcznego przetwarzana odpadów w Przemyślu należąca do Zakładów Usługowych Sp. z o.o. Połudne w Krakowe. Na terene Gmny Mejskej Przeworsk ne zlokalzowano nstalacj do przetwarzana odpadów an składowska odpadów. 60

61 61

62 4 Metodologa Rok 2016 stanow początek okresu, dla którego obowązuje nnejszy dokument. Z tego względu zaprezentowane dane dotyczące zużyca energ ceplnej, energ elektrycznej oraz palwa gazowego prezentują stan na początek tego roku obejmują oblczena dotyczące pełnego roku Bowem obowązuje tutaj zasada, ż dane wejścowe dla danego roku stanową nformacje obejmujące poprzedn rok. Oblczena zostały przedstawone w sektorach blansowych obejmujących: sektor obektów publcznych (obekty Masta Przeworska jak Starostwa Powatowego), sektor przemysłu usług, sektor meszkalny, sektor ośwetlena ulcznego. Informacje do oblczeń pochodzły z następujących źródeł: Urząd Masta Przeworska Polska Spółka Gazownctwa sp. z o.o. PGE Dystrybucja S.A. Starostwo Powatowego w Przeworsku GUS- Bank Danych Lokalnych Ankety rozesłane wśród meszkańców, budynków użytecznośc publcznej oraz przedsęborców dzałających na terene Masta Przeworska. W ramach anket pytano o: powerzchnę lczbę użytkownków obektów, obecne zużyce energ w budynku, zamontowane użytkowane odnawalne źródła energ, przeprowadzone modernzacje, sposób uzyskwana cepła oraz cepłej wody użytkowej w obekce oraz stan technczny stnejących nstalacj. Dodatkowo respondenc byl pytan o planowane nwestycje mające wpływ na wartość zużywanej energ w budynku. 62

63 Oblczena dotyczące wartośc zużywanej energ ceplnej zostały oparte na wskaźnkach prezentowanych przez Krajowy Ośrodek Blansowana Zarządzana Emsjam (KOBZE) zameszczone w dokumence: Wartośc opałowe (WO) wskaźnk emsj CO2 (WE) w roku 2011 do raportowana w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnenam do Emsj za rok Tabela 9 Welkość energ uzyskwanej z jednostk nośnka Źródło Energa [GJ] Węgel [Mg] 25,93 Gaz LPG [Mg] 47,31 Olej Opałowy [Mg] 40,19 Drewno [Mg] 15,60 Energa Elektryczna [MWh] 3,60 Gaz secowy [m 3 ] 0,03 Olej napędowy [kg] 0,04 Źródło: opracowane na podstawe KOBZE W celu określena lokalnych zasobów bomasy posłużono sę następującą publkacją: A. Kowalczyk Juśko Metodyka szacowana regonalnych zasobów bomasy na cele energetyczne Zeszyty Naukowe SGGW Ekonomka Organzacja Gospodark Żywnoścowej, nr 85 str , rok Wymenona publkacja stanowła podstawę wszystkch oblczeń. W raze konecznośc nformacje były uzupełnane danym pochodzącym od nstytucj zajmujących sę danym zagadnenem udostępnających je np. w postac raportów. Dodatkowo posłużono sę następującym założenam: 1. Ilość zużywanej energ ceplnej, elektrycznej oraz gazu zależy od powerzchn obektu, 2. Jako powerzchnę przyjęto dane z podatków dostarczone przez Urząd Masta Przeworska, 3. Sektor obektów meszkalnych został podzelony na obekty welorodznne oraz jednorodznne ze względu na znaczne różnce występujące pomędzy nm. 63

64 5 Zużyce energ elektrycznej, cepła palwa gazowego Masto Przeworsk zostało podzelone na odpowedne sektory ze względu na różnce występujące pomędzy nm. Dla każdego z wydzeleń oblczono zużyce energ ceplnej, gazu oraz energ elektrycznej. Wydzelono następujące dzały: 1. Meszkalny, 2. Publczny, 3. Przemysłowy usługowy, 4. Ośwetlene ulczne, Przyjęte do oblczeń założena jak użyte źródła danych zostały przedstawone w rozdzale metodologa. 5.1 Sektor meszkalny Energa ceplna Wynk anketyzacj przeprowadzone w sektorze meszkalnym wykazały, ż średne zużyce energ ceplnej (cele ogrzewana, przygotowywana posłków, wentylacja) w obektach jednorodznnych wynosło 0,8911 GJ/m 2. Po uwzględnenu powerzchn tych obektów wynoszącej ,86 otrzymujemy zużyce energ ceplnej na pozome ,15 GJ/rok. Dane dotyczące zużyca energ ceplnej w obektach welorodznnych zostały zebrane na skutek przeprowadzonej anketyzacj. Zużyce energ ceplnej w tych obektach wynos ,64 GJ/rok. Łączna wartość zużytej energ ceplnej w sektorze meszkalnym wynos węc ,78 GJ/rok. 64

65 Energa elektryczna 2,73% Nośnk energ ceplnej OZE 1,17% Cepło secowe 13,70% Gaz zemny 24,49% Węgel 40,30% Wykres 2 Nośnk energ ceplnej w sektorze meszkalnym Źródło: opracowane własne Drewno 17,17% Na terene Masta Przeworska najwęcej energ ceplnej w sektorze meszkalnym jest produkowane przy użycu węgla. Odpowada on za 40,30% energ ceplnej w tym sektorze. Następny w zestawenu jest gaz zemny z udzałem na pozome 24,49%.. Udzał wynoszący17,17% przyjmuje drewno. Kolejną pozycje w tym zestawenu osągnęło cepło secowe- 13,70%. Energa elektryczna wykorzystywana na potrzeby ceplne przyjmuje wartość równą 2,73%. Energa z OZE zaspokaja 1,17% potrzeb na energę ceplną w sektorze meszkalnym. Najnższą wartość równą 0,45% przyjmuje gaz LPG. Gaz LPG 0,45% Tabela 10 Energa ceplna obekty meszkalne Nośnk Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna 8 126,25 Węgel ,11 Gaz LPG 1 337,03 Drewno ,23 Gaz zemny ,23 65

66 Cepło secowe ,58 OZE 3 471,34 Łączne ,78 Źródło: oblczena własne Energa elektryczna Zużyce energ elektrycznej zostało określone na podstawe danych dostarczanych przez GUS, prezentujących zużyce energ elektrycznej przez gospodarstwa domowe na terene ośrodków mejskch w roku 2015 na obszarze Polsk. Na tej podstawe określono, ż zużyce energ elektrycznej w sektorze meszkalnym wynosło MWh/rok. Gaz zemny Na podstawe danych zebranych przy anketyzacj oraz nformacj przedstawanych przez GUS określono, ż całkowte zużyce gazu zemnego w sektorze meszkalnym wynos tys. m 3. Sektor meszkalny całość Tabela 11 Sektor meszkalny- całość Sektor Gaz zemny [m 3 ] Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna [MWh] Meszkalny , , Sektor publczny Przedstawone w tym podrozdzale dane dotyczące obektów publcznych pochodzą z przeprowadzonej anketyzacj wśród jednostek tego typu na terene Masta Przeworska. Na podstawe zebranych nformacj zostały przedstawone nformacje odnośne zużywanej energ elektrycznej, gazu zemnego oraz zużywanej energ ceplnej. Energa ceplna Zebrane dane pokazują, ż obekty publczne wykorzystują główne gaz zemny jako nośnk energ ceplnej. Całkowte zużyce energ ceplnej w sektorze publcznym wynosło ,09 GJ. 66

67 Cepło secowe 3,80% OZE 0,34% Energa elektryczna 0,95% Węgel 14,32% Nośnk energ ceplnej Gaz zemny 80,60% Wykres 3 Struktura nośnków energ ceplnej w sektorze publcznym Źródło: opracowane własne Głównym źródłem energ ceplnej w sektorze publcznym jest gaz zemny 80,60%. Węgel odpowada za 14,32%. Część obektów jest podłączona do lokalnych kotłown w ten sposób cepło jest dostarczane do 3,80%. Następna w zestawenu jest energa elektryczna z udzałem 0,95%. Newelk udzał wynoszący 0,34% przyjmuje OZE, wszystke zamontowane nstalacje to kolektory słoneczne. Tabela 12 Energa ceplna obekty publczne Nazwa Energa ceplna [GJ] OZE 66,00 Energa elektryczna 184,86 Węgel 2 794,48 Gaz zemny ,51 Cepło secowe 741,24 Suma ,09 Źródło: opracowane własne Energa elektryczna Na podstawe faktur za zużytą energę elektryczną został określony jej wolumen. Dla obektów publcznych jej zużyce za okres pełnego roku wynosło 2 590,76 MWh. 67

68 Gaz zemny Zużyce gazu zemnego zostało określone na podstawe faktur wystawonych przez dostawce tego palwa do obektów publcznych. Przez rok do obektów publcznych zostało dostarczone 457,328 tys. m 3 gazu zemnego. Sektor publczny- całość Tabela 13 Sektor publczny- całość Sektor Gaz zemny [m 3 ] Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna [MWh] Publczny , , Przemysł usług Oblczene zużyca energ ceplnej z tego sektora zostało oparte na danych dotyczących łącznej powerzchn tego typu obektów na terene Masta Przeworska. Ich powerzchna w grancach admnstracyjnych masta wynos ,00 m 2. Wartość ta została przyjęta do dalszych oblczeń. Zapotrzebowane na energę dla budynków sektora przemysłowego usługowego zostało polczone na podstawe danych z ponższej tabel: Tabela 14 Wartośc zużywanej energ w zależnośc od roku budowy obektu Rok budowy Wskaźnk zużyca energ (kwh/m 2 a) do od Źródło: KAPE Ze względu na uwarunkowana Masta Przeworska oraz dane zebrane podczas procesu anketyzacj, jako reprezentatywną wartość wskaźnka zużyca energ przyjęto 160 kwh/m 2 a, czyl wartość granczną dla obektów budowanych 68

69 mędzy 1992 a 1993 rokem. Przyjęty wskaźnk uwzględna całość używanej energ ceplnej. Zużyce energ ceplnej w obektach przemysłowych usługowych wynosło ,49 GJ. Strukturę nośnków energ prezentuje wykres ponżej. Energa elektryczna 6,97% Gaz LPG 1,09% Nośnk energ ceplnej Kotłowne olejowe 26,35% Kotłowne węglowe 41,43% Kotłowne gazowe 24,17% Wykres 4 Struktura nośnków energ ceplnej w sektorze przemysłu usług Źródło: opracowane własne Najwększy udzał przy produkcj energ ceplnej dla sektora przemysłowego usługowego ma węgel kamenny- 41,43%. Na kolejnej pozycj znajduje sę olej opałowy 26,35%. Zblżoną wartość równą 24,17% przyjmuje gaz zemny. Energa elektryczna odpowadała za 6,97% energ. Pozostały nośnk energ przyjmuje już nską wartość. Gaz LPG 1,09%. Nośnk energ w postac OZE ne występował w tym sektorze. Tabela 15 Energa ceplna przemysł usług Nośnk Energa fnalna [GJ] Kotłowne węglowe ,25 Kotłowne gazowe ,88 Kotłowne olejowe ,40 Energa elektryczna 9 000,00 69

70 Gaz LPG 1 403,96 Suma ,49 Źródło: opracowane własne Energa elektryczna Roczne zużyce energ elektrycznej w tym sektorze zostało określone na podstawe danych dostarczonych przez PGE Dystrybucja S.A. oraz nformacj uzyskanych podczas przeprowadzonej anketyzacj. Na terene Przeworska dzałają zakłady, które są odborcam energ za pomocą sec średnego napęca. Łączne wykorzystane energ elektrycznej przez sektor przemysłowy usługowy na terene Przeworska wynosło ,12 MWh. Gaz zemny Zużyce gazu zemnego zostało oszacowane na podstawe anketyzacj przedsęborców oraz danych udostępnonych przez GUS. Z nformacj tych wynka, ż usług oraz przemysł zużyły 198,015 tys. m 3 gazu. Sektor przemysłu usług całość Tabela 16 Sektor przemysłu usług- całość Sektor Gaz zemny [m 3 ] Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna [MWh] Przemysł usług , , Ośwetlene ulczne Masto Przeworsk posada seć ośwetlena ulcznego składającą sę z punktów śwetlnych. Ośwetlene ulczne ne wykorzystuje energ ceplnej an gazu zemnego a jedyne energe elektryczna. Jej zużyce zostało określone na podstawe faktu wystawonych przez dostawce energ. Roczny wolumen energ elektrycznej przeznaczony na ten cel wynósł 623,755 MWh. Tabela 17 Zużyce energ przez ośwetlene ulczne Sektor Gaz zemny [m 3 ] Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna [MWh] 70

71 Ośwetlene ,75 71

72 5.5 Dane zborcze Tabela ponżej prezentuje zborcze zapotrzebowane na energę ceplną, energę elektryczną oraz gaz zemny w roku Dodatkowo dla energ ceplnej zostały przedstawone jej nośnk. Tabela 18 Masto Przeworsk- całość Sektor Gaz zemny [m 3 ] Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna [MWh] Meszkalny , ,00 Publczny , ,76 Przemysł usług , ,12 Ośwetlene ,75 Łączne , , ,63 Źródło: opracowane własne Zapotrzebowane Masta Przeworska przyjmuje następujące wartośc: 1. Energa ceplna ,36 GJ. 2. Energa elektryczna ,63 MWh 3. Gaz zemny m 3. 72

73 Gaz zemny 26,85% Nośnk energ ceplnej Węgel 39,49% Cepło secowe 9,31% Gaz LPG 0,61% Olej opałowy 7,62% OZE 0,79% Drewno 11,45% Energa elektryczna 3,88% Wykres 5 Nośnk energ ceplnej Źródło: opracowane własne 5.6 Prognoza na kolejne lata Ponżej zostały przedstawone dwa scenarusze prognozowanego zapotrzebowana na cepło, energę elektryczną oraz palwa gazowe dla roku 2020, 2025 oraz Na początku każdego ze scenaruszy został przedstawony krótk ops zastosowanych w nm założeń. Przy wszystkch oblczenach podstawę stanowł stan obecny panujący na terene Masta Przeworska procesy społecznogospodarcze, jake sę na jego terene odbywają Scenarusz pesymstyczny Prognoza ta, jako główne założene przyjmuje, ż w dalszym stopnu na terene Masta Przeworska palwa stałe będą wykorzystywane, jako nośnk energ ceplnej. Jednocześne nastąp wzrost zapotrzebowana na energę ceplną ze względu na brak podejmowana dzałań racjonalzujących jej zużyce. Wszystke sektory na terene masta będą wykorzystywać OZE w znkomym stopnu, porównywalnym do 73

74 obecnego zużyca. Gaz zemny zgodne z obecne panującym tendencjam osągne mnejszy udzał nż obecne mmo podłączana do sec nowych odborców oraz wzrostu zapotrzebowana na energę ceplną. Tym procesom towarzyszyć będze wzrost zapotrzebowana na energę elektryczną. Scenarusz ten zakłada swego rodzaju zatrzymane sę na obecnym etape ne podejmowane dzałań zmerzających do bardzej efektywnego wykorzystana energ. Jednocześne zakłada zahamowane spadku ludnośc Przeworska stałe powększane sę powerzchn zabudowy na terene masta. Tabela 19 Masto Przeworsk- prognoza pesymstyczna Rok Gaz zemny [m3] Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna [MWh] , , , , , , , , , , , ,01 Źródło: opracowane własne Z przyjętej prognozy wynka, ż nastąp ponad 30% wzrost zapotrzebowana na energę elektryczną przy porównywalnym spadku użyca gazu zemnego. Zapotrzebowane na energę ceplną wzrośne o 16%. Wykres ponżej przedstawa prognozowany udzał nośnków w uzyskwanu energ ceplnej. 74

75 Nośnk energ ceplnej Cepło secowe 8,73% Gaz zemny 16,01% Gaz LPG 3,13% Węgel 43,57% Olej opałowy 8,18% OZE 0,83% Energa elektryczna 4,55% Drewno 14,99% Wykres 6 Nośnk energ ceplnej- prognoza pesymstyczna rok 2030 Źródło: opracowane własne Scenarusz optymstyczny Zaprezentowane nżej wynk operają sę na założenach ch proces wyludnana sę masta będze nadal postępował, lecz w znacznym stopnu zostane on zahamowany. Jednocześne będą prowadzone dzałana racjonalzujące zużyce energ poprzez przeprowadzane termomodernzacj obektów montowane odnawalnych źródeł energ. Dodatkowo założono, ż będze następował powolny, mnejszy nż w latach mnonych wzrost powerzchn zabudowy. Przyjęto, ż następować będze spadek zużyca gazu zemnego, ale tendencja ta będze dużo powolnejsza ze względu na podłączene nowych obektów do sec. Zużyce energ elektrycznej będze rosnąć, główne ze względu na rozwój sektora 75

76 usług przemysłu. Bowem w sektorze meszkalnym nastąp spadek zużyca energ, który częścowo zostane zrównoważony przez nowopowstałe obekty. Scenarusz ten zakłada podjęca dzałań na rzecz optymalnego wykorzystana zasobów oraz realzacj zadań przewdzanych m.n. w PGN dla Masta Przeworska. Tabela 20 Masto Przeworsk- prognoza optymstyczna Rok Gaz zemny [m3] Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna [MWh] , , , , , , , , , , , ,75 Źródło: opracowane własne Nośnk energ ceplnej Gaz zemny 24,12% Węgel 23,79% Cepło secowe 10,91% Drewno 14,66% Gaz LPG 0,58% Olej opałowy 4,06% OZE 16,67% Energa elektryczna 5,22% Wykres 7 Nośnk energ ceplnej- prognoza optymstyczna rok 2030 Źródło: opracowane własne 76

77 5.6.3 Przyjęty scenarusz Jako obowązujący przyjęto scenarusz optymstyczny. Jego realzacja jest jak najbardzej możlwa jednocześne zgodna z Poltyką Energetyczną Polsk do roku Kerunk poltyk energetycznej Polsk to: poprawa efektywnośc energetycznej; wzrost bezpeczeństwa dostaw palw energ; dywersyfkacja struktury wytwarzana energ elektrycznej poprzez wprowadzene energetyk jądrowej; rozwój wykorzystana odnawalnych źródeł energ, w tym bopalw; rozwój konkurencyjnych rynków palw energ; ogranczene oddzaływana energetyk na środowsko; Tabela 21 Masto Przeworsk- prognoza zużyca energ Rok Gaz zemny [m3] Energa ceplna [GJ] Energa elektryczna [MWh] , , , , , , , , , , , ,76 Źródło: opracowane własne Na terene Masta Przeworska planowane jest szereg nwestycj termomodernzacyjnych podnoszących efektywność wykorzystana energ. Równolegle z tym dzałanam montowane będą odnawalne źródła energ, przyczynające sę do poprawy stanu energetycznego. Władze lokalne będą prowadzły kampane edukacyjne wśród meszkańców promujące efektywne wykorzystane energ. Jednocześne sam odborcy energ dążąc do oszczędnośc będą podejmować dzałana zmerzające do ogranczena jej zużyca. Dlatego osągnęce celu produkcj energ ceplnej z OZE na pozome ponad 15% przy równoczesnym spadku jej ogólnego zużyca jest jak najbardzej realne. 77

78 6 Przedsęwzęca racjonalzujące użytkowane energ elektrycznej, cepła palw gazowych Władze Mejske zobowązały sę do racjonalzacj wykorzystana energ na terene Przeworska poprzez uchwalene nnejszego dokumentu jak podjęce decyzj o stworzenu Planu Gospodark Nskoemsyjnej. Dokument ten wyznacza bezpośredne dzałana, jake podejmowane będą w najblższych latach na rzecz efektywnego wykorzystywana energ. Poneważ są one zgodne z dzałanam racjonalzującym użytkowane energ elektrycznej, cepła palw gazowych zostaną przytoczone w nnejszym dokumence. Wększość planowanych dzałań ma charakter nwestycyjny ale oprócz nch podejmowane będą równeż dzałana, które są tzw. dzałanam mękkm. Przykładem takego zadana jest stosowane zelonych przetargów przyznawane dodatkowych punktów wykonawcy, który stosuje bardzej efektywne energetyczne rozwązana. Część nwestycj jest ze sobą powązanych poprzez połączene termomodernzacj z montażem OZE. Zadana take będą mały wpływ ne tylko na zużywaną energę ceplną/gaz ale równeż na zużyce energ elektrycznej. Ponżej w tabel przedstawono nwestycje przyjęte do realzacj w ramach PGN dla Masta Przeworska, które mają swoje bezpośredne przełożene na realzację celów nnejszego dokumentu. 78

79 Tabela 22 Przedsęwzęca racjonalzujące użytkowane energ Sektor Charakter dzałana Dzałane Kod dzałana Długotermnowe M.1 Kontrola spalana odpadów Organ odpowedzalny Rok zakończena Szacowana redukcja energ [MWh/rok] Sektor meszkalny Energa z OZE [MWh/rok] Szacowany koszt [zł] Źródło fnansowana Urząd Masta Dzałana własne Urzędu Masta Długotermnowe M.2 Montaż nstalacj OZE Urząd Masta , Długotermnowe M.3 Edukacja meszkańców Urząd Masta Długotermnowe M.4 Wymany źródła cepła termomodernzacj Meszkańcy , Sektor publczny Środk własne meszkańców RPOWP NFOŚGW - Programy Mędzydzedznowe edukacja ekologczna; Środk Urzędu Masta WFOŚGW. Środk własne meszkańców; NFOŚGW Program PROSUMENT; RYŚ BOŚ Kredyt z Klmatem program modernzacj kotłów; WFOŚGW Krótkotermnowe G.1 Krótkotermnowe G.2 Promocja "zelonych" przetargów Przygotowane podstaw do planowana Urząd Masta Dzałana własne Urzędu Masta Urząd Masta Dzałana własne Urzędu Masta 79

80 Krótkotermnowe G.3 Audyty energetyczne Urząd Masta Dzałana własne Urzędu Masta Długotermnowe G.4 Wymana źródła cepła Urząd Masta , Środk Urzędu Masta; RPOWP WFOŚGW Długotermnowe G.5 Wymana urządzeń elektrycznych w budynkach użytecznośc publcznej Urząd Masta , Dzałana własne Urzędu Masta Długotermnowe G.6 Wymana ośwetlena w budynkach użytecznośc publcznej Urząd Masta , Dzałana własne Urzędu Masta WFOŚIGW Długotermnowe G.7 Długotermnowe G.8 Długotermnowe G.9 Termomodernzacja budynków użytecznośc publcznej Termomodernzacja budynków powatu Kontrola zużyca energ elektrycznej wody Urząd Masta , Starostwo Powatowe ,28 150, Środk Urzędu Masta NFOŚGW Program PROSUMENT; RPOWP; WFOŚIGW. Środk Powatu NFOŚGW Program PROSUMENT; RPOWP; WFOŚIGW. Urząd Masta , Dzałana własne Urzędu Masta 80

81 Długotermnowe G.10 Montaż OZE Urząd Masta , Długotermnowe G.11 Edukacja pracownków budynków użytecznośc publcznej Urząd Masta Przemysł usług Środk Urzędu Masta NFOŚGW Program PROSUMENT; RPOWP; WFOŚIGW. NFOŚGW - Programy Mędzydzedznowe edukacja ekologczna; Środk Urzędu Masta; WFOŚGW. Długotermnowe P.1 Wymana źródła cepła termomodernzacja Przedsęborcy , NFOŚGW Program LEMUR; RPOWP; Środk własne nwestora Długotermnowe P.2 Montaż OZE Przedsęborcy , NFOŚGW Programy BOCIAN LEMUR; RPOWP; Środk własne nwestora Ośwetlene ulczne Długotermnowe O.1 Beżąca wymana systemu ośwetlena ulcznego na LED Urząd Masta , Dzałane własne Urzędu Masta NFOŚGW Program SOWA WFOŚGW Ogółem: 3 297, , Źródło: Opracowane własne 81

82 Inwestycje na nfrastrukturze secowej Cepło Główne nwestycje jake będą mały wpływ na zaopatrzene w cepło dotyczą termomodernzacj obektów, wymany systemów ogrzewana oraz montażu OZE dostarczających tego rodzaju energ. Jednocześne obecny system cepłownczy masta składa sę z klkudzesęcu nezależnych od sebe kotłown do których ne ma możlwośc podłączana nowych obektów. Dlatego w przypadku nowopowstających obektów posadają one ndywdualne źródła cepła. Powstane kolejnej kotłown zaopatrującej w cepło klka obektów jest welce nepewne zależne od planów prywatnych nwestorów, np. o budowe bloków welorodznnych. Palwa gazowe Eksploatacją sec gazowej na terene Masta Przeworska zajmuje sę Polska Spółka Gazownctwa sp. z o.o. Rejon Dystrybucj Gazu w Przeworsku. Zgodne z nformacj dostarczonym przez wymenoną Instytucję ne planuje sę na terene masta przebudowy oraz budowy sec gazowej za wyjątkem newelkch rozbudów tej nfrastruktury mających na celu dostawę gazu do nowo powstających budynków. Istnejąca seć gazowa na terene Masta Przeworska posada rezerwy przepustowośc, gwarantujące dostawę gazu zarówno dla odborców stnejących jak powstających. Jednocześne w oparcu o wyznaczony harmonogram prowadzono jest kontrola sec gazowej. Równocześne z tym procesem prowadzona jest wymana gazocągów w złym stane techncznym. Energa elektryczna Zarządcą sec elektroenergetycznej jest PGE Dystrybucja Odzał Zamość. Spółka ta posada uzgodnony przez URE Plan Rozwoju przedsęborstwa na lata Przewdzano w nm środk nwestycyjne pozwalające rozbudowywać seć w celu przyłączana nowych odborców źródeł oraz środk na modernzację odtworzene majątku. Na najblższe lata (do roku 2019) zaplanowane jest przyłączene ponad 250 nowych odborców. Jednocześne realzowana będze modernzacja stnejącej sec napowetrznej jak kablowej na terene masta wraz z wymaną transformatorów. Ne przewduje sę budowy napowetrznych bądź kablowych ln wysok napęć przebegającej przez terene Masta Przeworska. 82

83 7 Możlwość wykorzystana stnejących nadwyżek lokalnych zasobów palw energ 7.1 Energa słoneczna Energa słoneczna jest perwotnym źródłem energ dla Zem. Źródło to jest powszechne występujące oraz ne przyczyna sę do emsj szkodlwych substancj do atmosfery. Wykorzystane energ słonecznej może odbywać sę na dwa główne sposoby: Produkcja energ ceplnej przez kolektory słoneczne, Produkcja energ elektrycznej przez panele fotowoltaczne. Rysunek 2 Usłonecznene w Polsce źródło: 83

84 Aby ocenć potencjał energ słonecznej na terene Masta Przeworska należy zwrócć uwagę na dwe ważne wartośc: roczne usłonecznene oraz promenowane słoneczne na płaszczyznę pozomą. Rozkład perwszej z nch na terene Polsk pokazuje mapa powyżej, przedstawając średne roczne usłonecznene w okrese Średna wartość dla obszaru kraju wynos ok h/rok. Podobna wartość tego parametru występuje na terene Przeworska. Rysunek 3 Promenowane słoneczne na płaszczyznę pozomą w Polsce źródło: 84

85 Mapa powyżej prezentuje średną roczną wartość promenowana słonecznego na płaszczyznę pozomą w Polsce. Wartość ta na terene Przeworska wynos ok kwh/rok przyjmuje ona jedne z najwyższych wartośc w Polsce. Borąc pod uwagę powyższe uwarunkowana należy stwerdzć, ż na terene Masta Przeworska stneją bardzo dobre warunk do wykorzystywana energ słonecznej. Uwzględnając jednak możlwą do uzyskana sprawność nstalacj oraz uwarunkowana technczne należy przyjąć, ż: 500 kwh/rok/m 2 wynese uzysk energ w przypadku nstalacj solarnej, 170 kwh/rok/m 2 wynese uzysk energ w przypadku panel fotowoltacznych. Obecne na terene masta dzałają nstalacje solarne zamontowane na budynkach użytecznośc publcznej, których roczny uzysk energ wynos 66 GJ/rok. W sektorze meszkalnym zanstalowany jest szereg nstalacj ndywdualnych w postac kolektorów (przeważająca lczba) jak panel fotowoltacznych, które roczne dostarczają ok ,34 GJ/rok. Potencjał wykorzystana energ słonecznej został określony na podstawe łącznej powerzchn obektów budowlanych na terene Masta Przeworska. Powerzchna ta wynos m 2. Jednak ze względu na uwarunkowana technczne, prawne oraz stan budynków należy przyjąć, ż możlwe do wykorzystana jest jedyne ok. 5% z tej powerzchn. Przyjęto ż kolektory słoneczne powstać by mogły na 2% powerzchn zabudowy czyl na ,48 m 2 co pozwolłoby na uzysk energ wynoszący ,24 MWh/rok. Pozostałe 3% byłoby przeznaczone pod nstalacje fotowoltaczne. Powerzchna pod panelam wynosłaby ,72 m 2 co przełożyłoby sę na ok ,98 MWh/rok. Oznacza to, ż potencjalna możlwa do uzyskana energa ze słońca wynos łączne ,22 MWh/rok. 7.2 Energa watru Ten rodzaj energ jest skutkem przemeszczana sę mas powetrza ze względu na różnce w ch gęstośc. W celu przetwarzana tego rodzaju energ 85

86 wykorzystuje sę turbny watrowe, których zakres pracy meśc sę zazwyczaj w prędkoścach watru z przedzału 3-25 m/s. Zagadnenem zwązanym z możlwoścam wykorzystana energ watru zajęła sę pan prof. Halna Lorenc. Dzęk jej pracy została stworzona ponższa mapa prezentująca strefy energetyczne watru w Polsce Rysunek 4 Strefy energetyczne watru w Polsce Źródło: Ośrodek Meteorolog IMGW 86

87 Masto Przeworsk leży w strefe korzystnych warunków do wykorzystana energ watru. Oznacza to, ż na wysokośc 10 m nad pozomem gruntu produkcja energ elektrycznej wynese ok kwh/m 2 wrnka. Podnesene watraka na wysokość 30 metrów n.p.g. pozwol uzyskać kwh/m 2 wrnka. Jednak należy uwzględnć fakt, ż obszar mejsk, ścsłej zabudowy, ne nadaje sę do nstalowana słown watrowych ze względu na obowązujące przepsy jak znaczny wpływ zabudowy na warunk wetrzne. Z powodów prawnych, w myśl ustawy z dna 20 maja 2016 r. o nwestycjach w zakrese elektrown watrowych (Dz. U poz. 961) ne ma możlwośc powstana słown watrowych w dużej skal na pozostałym obszarze masta. Dlatego jedyna dopuszczalna forma wykorzystana tego źródła energ to małe, przydomowe słowne watrowe (do 40 kw). Potencjał energetyczny tego typu nstalacj można określć za pomocą wzoru: UE= M * 15% * 24 *365 gdze UE- uzysk energ w skal roku M- moc elektrown 15%- sprawność nstalacj dla obszaru, w którym leży Przeworsk uwzględnająca okresy bezwetrzne oraz zbyt wetrzne. Obecne na terene masta ne znajdują sę żadne elektrowne watrowe an przydomowe elektrowne watrowe. Ze względu na znaczne ogranczena w myśl obowązujących przepsów prawa potencjał elektrown został określony łączne na ok. 400 kw. Oznacza to, ż możlwa do uzyskana wartość energ elektrycznej wynos 525,60 MWh/rok. 7.3 Energa geotermalna Polska jest zasobna, jeżel chodz o zasoby energ geotermalnej. Potencjał technczny złóż został oszacowany na pozome PJ/rok co stanow ok. 30% krajowego zapotrzebowana na cepło (za dostęp r.). Należy jednak podkreślć, ż najbardzej korzystne obszary pod tym względem obejmują zachodną oraz częścowo centralną część Polsk- mapa ponżej. 87

88 Zasoby geotermalne można podzelć na następujące typy: wysokotemperaturowe oraz średno nskotemperaturowe. Wysokotemperaturowe, występują zwykle bardzo głęboko, nawet na głębokoścach ponżej m co przyczyna sę do znacznych kosztów zbyt dużego ryzyka nwestycyjnego. Za efektywne ekonomczne uznaje sę wykorzystane wód geotermalnych o temperaturach wększych od 60 o C. Temperatura ta występuje na głębokoścach rzędu m., co oznacza wysoke koszty nwestycyjne. Oprócz temperatury wód stotna jest równeż wydajność zbornka, skutkująca określoną welkoścą wypływu z otworu geotermalnego. Ponadto w celu eksploatacj wód geotermalnych spełnone muszą być take warunk jak: nska mneralzacja, newelke głębokośc oraz odnawalność. Rysunek 5 Strumeń ceplny na obszarze Polsk Źródło: PIG 88

89 Możlwe do wykorzystana zasoby energ geotermalnej na terene Przeworska zostały oszacowane w opracowanu Wojewódzk Program Rozwoju Odnawalnych Źródeł Energ dla Województwa Podkarpackego. Wynk analzy przeprowadzonej w tym dokumence prezentuje mapa ponżej. Rysunek 6 Potencjał technczny energetyk geotermalnej Źródło: Wojewódzk Program Rozwoju Odnawalnych Źródeł Energ dla Województwa Podkarpackego 89

90 Zasoby wód geotermalnych, które mogą być wykorzystane na cele produkcj cepła, a także balneolog rekreacj na terene powatu przeworskego zostały oszacowane na ponad 10 MW. Samo Masto Przeworsk według Delmtacj Obszarów Korzystnych do Rozwoju Energetyk Odnawalnej na Terene Województwa Podkarpackego leży w obrębe obszaru V - rejon Mrocn Jarosław - Przeworsk, który został wskazany, jako obszar perspektywczny dla odwertów badawczych dla pozyskana wód geotermalnych. Obszar Masta Przeworska uzyskał kategorę B - oznacza ona, ż potencjał mocy techncznej mnmalnej meśc sę w przedzale 1-5 MWh. Jednakże bez wykonana odwertów badawczych ne jest możlwe określene dokładnych zasobów, jake są do wykorzystana. Ze względu na nerozpoznane wód geotermalnych, zaleca sę wykorzystane systemów do pozyskwana energ skumulowanej w grunce. Zbyt nska temperatura źródła powoduje koneczność wykorzystana pompy cepła. Pompa cepła to urządzene grzewcze, które pobera cepło ze źródła o temperaturze nższej tzw. dolnego źródła cepła przekazuje je do środowska źródła o temperaturze wyższej tzw. górnego źródła cepła. W optymalnych warunkach pracy ok. 75% energ potrzebnej do celów grzewczych jest czerpana z otoczena, a pozostałe 25% stanow energa elektryczna nezbędna do napędu pompy. Temperatura wody na wyjścu obegu pompy cepła może osągać wartość do 55 C. Wartość ta jest wystarczająca do ogrzewana pomeszczeń poprzez nskoparametrowy system grzewczy (ogrzewane podłogowe). Pompy cepła można stosować jako samodzelne źródło cepła, jak też we współpracy z tradycyjnym nstalacjam c.o. W takm systeme pompa cepła projektowana jest jako urządzene dostarczające przez cały rok określoną lość cepła do obektu a jedyne w przypadku nskch temperatur jest wsperana przez dodatkowe źródło cepła. Obecne na terene Przeworska ne wykorzystuje sę energ geotermalnej. Dopók ne zostaną wykonane odwerty ne ma możlwośc oszacowana potencjalnych zasobów tego rodzaju energ. Istneją natomast ndywdualne zanstalowane pompy cepła, których uzysk energ w skal roku wynos ok. 42 GJ/rok. 90

91 7.4 Energa wodna Elektrowne wodne to obekty, które zamenają energę spadku wody (energę knetyczną) na energę elektryczną. Wykorzystane wód powerzchnowych wymaga w wększośc przypadków obektów pętrzących. Budowa spętrzena w celach uzyskwana energ jest często neopłacalna a jednocześne budz wele kontrowersj pod względem ekologcznym. Dlatego najbardzej optymalną drogą wydaje sę wykorzystane już stnejących obektów hydrotechncznych, które dają możlwość produkcj prądu elektrycznego. Rysunek 7 Potencjał teoretyczny rzek Źródło: Wytyczne do uwarunkowań rozwoju hydroenergetyk w obszarze dzałana RZGW w Krakowe Powyższa mapa prezentuje możlwośc teoretycznej produkcj energ na klometr begu rzek. Dla Mleczk, przepływającej przez Przeworsk wartość ta przyjmuje 0,01 MW/km. Istnejący potencjał energetyczny został już wykorzystany poprzez budowę małej elektrown wodnej na rzece Mleczka przy jaze pętrzącym po byłej cukrown. Łączna moc zanstalowanych trzech turbn wynos 63 kw. Roczny uzysk energ 91

92 elektrycznej ok kwh. Obecne ne ma już możlwośc na powstane kolejnych nwestycj tego typu w celu wykorzystana energ wodnej. 7.5 Energa bomasy Bomasa to stałe lub cekłe substancje pochodzena roślnnego lub zwerzęcego, które ulegają bodegradacj, pochodzące z produktów, odpadów pozostałośc z produkcj rolnej oraz leśnej, a także przemysłu przetwarzającego ch produkty, a także częśc pozostałych odpadów, które ulegają bodegradacj. Natomast bopłyny (palwo wtórne) to cekłe palwa dla celów energetycznych, nnych nż w transporce, w tym do wytwarzana energ elektrycznej oraz energ cepła chłodu, produkowane z bomasy. Bomasa pochodzena leśnego Dla oblczena zasobów drewna z lasów na cele energetyczne można posłużyć sę metodam opartym na przyrostach pozyskanu drewna z lasów na podstawe wzoru [Buczek, Kryńska 2009]: Zdl = A*I*Fw*Fe [m 3 /rok] gdze: Zdl zasoby drewna z lasów na cele energetyczne, A powerzchna lasów [ha], I przyrost beżący mąższośc [m 3 /ha/rok], Fw wskaźnk pozyskana drewna na cele gospodarcze [%], Fe wskaźnk pozyskana drewna na cele energetyczne [%] Wskaźnk I przyjmuje wartość 9,1 natomast Fw 56 (obe wartośc zgodne z Raportem o stane lasów w Polsce 2015). Natomast dla województwa podkarpackego dla roku 2015 wskaźnk Fe przyjmuje wartość 8,8. Po podstawenu wartośc otrzymujemy: Zdl = 0,88*9,1*0,56*0,088= 0,394 [m 3 /rok] Przyjmując gęstość drewna na pozome 0,8 t/m 3 otrzymujemy 0,316 tony drewna przeznaczonego na cele energetyczne. Poneważ jest to śweże drewno 92

93 o zwększonej zawartośc wody jego wartość opałową oszacowano na 10 GJ/t. Z tego wynka, ż drewno leśne jest w stane dostarczyć roczne ok. 3,16 GJ/rok. Wartość ta jest tak znkoma, dlatego można ją pomnąć. Zasoby drewna odpadowego z przetwórstwa drzewnego Zakłada sę, że odpady drzewne (zrzyny, trocny, odłamk, wóry tp.) stanową średno 20% masy początkowej przeznaczonej do przerobu [Buczek, Kryńska 2007]: Zdt = P*0,20 [t/rok] gdze: Zdt zasoby drewna z przetwórstwa drzewnego na cele energetyczne, P pozyskane drewna na cele przemysłowe [t]. W celu oblczena P należy skorzystać ze wzoru na oblczene Zdl zamast wskaźnka pozyskana drewna na cele energetyczne użyć wskaźnka pozyskana drewna na cele przemysłowe. Dla województwa podkarpackego wynos on 91,2. Po podstawenu wartośc otrzymujemy: Zdt = 0,88*9,1*0,56*0,912*0,2= 0,818 [m 3 /rok] Przyjmując gęstość drewna na pozome 0,3 t/m 3 otrzymujemy 0,24 tony drewna możlwego do wykorzystana energetycznego. Jest to już suche drewno o nskej zawartośc wody dlatego jego wartość opałową określono na 15,6 GJ/t. Wynka z tego, ż drewno odpadowe jest w stane dostarczyć ok. 3,82 GJ/rok. Wartość ta jest znkoma pomjalna. Zasoby wartość energetyczna drewna odpadowego z sadów Na terene Masta Przeworska ne występują grunty użytkowane jako sady. Dlatego wartość tych zasobów energetycznych należy określć jako zerową. Zasoby drewna z zadrzeweń Zadrzewena to skupska drzew krzewów występujące poza terenam leśnym. Najczęścej występują wzdłuż tras komunkacyjnych ceków wodnych, 93

94 wśród pól, w poblżu zabudowań. Ze względu na trudność pozyskana drewna z takch mejsc, przy szacunkach potencjału energetycznego należy uwzględnć zadrzewena występujące wzdłuż szlaków komunkacyjnych według wzoru [Buczek, Kryńska 2009]: Zdz = 1,5*L*0,3 [t/rok] gdze: Zdz zasoby drewna z zadrzeweń, L długość dróg [km], 1,5 lość drewna możlwa do pozyskana z 1 km zadrzeweń przydrożnych [t/rok], 0,3 wskaźnk zadrzewena dróg. Dla Masta Przeworska jako długość dróg przyjęto łączną długość dróg powatowych oraz gmnnych. Wartość ta wynos 48,98 km. Przyjmując tą wartość do oblczeń otrzymujemy: Zdz = 1,5*48,98*0,3= 22,041 [t/rok]. Wartość opałowa tego rodzaju drewna została określona na 10 GJ/t. Wynka z tego, ż możlwa do uzyskana lość energ wynos 220,41 GJ/rok. Potencjał słomy na cele energetyczne Ze względu na spadek pogłowa zwerząt w Polsce doszło do sytuacj powstana nadwyżek słomy. Oszacowane potencjału słomy na cele energetyczne polega na określenu zapotrzebowana na słomę w rolnctwe. Słoma w perwszej kolejnośc pownna pokryć zapotrzebowane produkcj zwerzęcej (ścółka pasza) oraz utrzymać zrównoważony blans glebowej substancj organcznej (nawożene przez przyorane).do oblczeń można wykorzystać następującą formułę: N = P (Zs + Zp + Zn) [t] gdze: N nadwyżka słomy do alternatywnego (energetycznego) wykorzystana, P produkcja słomy zbóż podstawowych oraz rzepaku rzepku, 94

95 Zs zapotrzebowane na słomę ścółkową, Zp zapotrzebowane na słomę na pasze, Zn zapotrzebowane na słomę do przyorana. W celu oblczena produkcj słomy zbóż podstawowych oraz rzepaku rzepku posłużono sę danym przedstawonym w tabel ponżej: Tabela 23 Zbór słomy w stosunku do areału upraw Zbór Zboża ozme Zboża jare rzepak słomy pszenca pszenżyto żyto jęczmeń pszenca jęczmeń owes [t/ha] rzepk Wartośc 2,20-2,95-6,10 2,60-2,25-2,80-1,95-3, ,20 6,80 3,90 4,40 5,00 5,50 Średno 4,4 4,9 5,1 3,0 3,6 3,6 4,4 2,2 Źródło: opracowane na podstawe A. Harasm Relacja mędzy plonem słomy zarna u zbóż. Pamętnk Puławsk 1994, z. 104; E. Klugmann - Radzemska. Do oblczeń przyjęto wartośc średne. Jedyne dostępne dane o powerzchn upraw danego typu pochodzą z Powszechnego Spsu Rolnego 2010 a prezentuje je tabela ponżej: Tabela 24 Powerzchna zasewów na terene Masta Przeworska 2010 rok Rodzaj uprawy Jednostka Powerzchna pszenca ozma ha 516,38 pszenżyto ha 1,50 ozme żyto ha 27,95 jęczmeń ozmy ha 19,16 pszenca jara ha 78,62 jęczmeń jary ha 52,33 owes ha 12,70 pszenżyto jare ha 6,10 rzepak rzepk ha 327,54 Łączne 1 042,28 źródło: GUS Po przelczenu wartośc okazuje sę, ż lość słomy ze zbóż podstawowych oraz rzepaku rzepku wynos P = 3 757,23 [t]. Zapotrzebowane na słomę ścółkową Zs oraz słomę na pasze Zp oblcza sę z następujących wzorów: 95

96 gdze: Zs zapotrzebowane słomy na ścółkę, Zp zapotrzebowane słomy na paszę, n Z s = Q S =1 n Z s = Q P =1 Q pogłowe -tego gatunku grupy użytkowej, S normatyw zapotrzebowana słomy na ścółkę -tego gatunku grupy użytkowej, P normatyw zapotrzebowana słomy na paszę -tego gatunku grupy użytkowej. Zapotrzebowane na słomę zużywaną w produkcj zwerzęcej oblcza sę przy wykorzystanu lczebnośc pogłowa zwerząt gospodarskch oraz rocznych normatywów dla poszczególnych gatunków grup użytkowych. Dane te przedstawa ponższa tabela. Wartośc wyrażają tony na rok. Tabela 25 Normatywy zapotrzebowana słomy na paszę ścółkę oraz do produkcj obornka Rodzaj Pasze (P) Ścółka (S) Obornk (O) Bydło Krowy 1,2 1 2,5 Pozostałe 0,6 0,5 1,6 Trzoda chlewna Lochy - 0,5 0,6 Pozostałe - 0,2 0,4 Owce 0,2 0,2 0,25 Kone 0,8 0,9 1,6 Źródło: Metodyka szacowana regonalnych zasobów bomasy na cele energetyczne Tabela 26 Zapotrzebowane na słomę cele rolncze Rodzaj Sztuk Pasze Ścółka Obornk Bydło 91 Krowy 64 76,

97 Pozostałe 27 16,2 13,5 43,2 Trzoda 857 chlewna Lochy 56-11,2 22,4 Pozostałe ,2 200,25 Kone 31 24,8 27,9 49,6 Łączne 117,8 276,8 475,45 Źródło: Metodyka szacowana regonalnych zasobów bomasy na cele energetyczne 117,8 t/rok. Z powyższych tabel wynka, ż wartość Zs wynos 276,8 t/rok natomast Zp W celu oblczena nadwyżek słomy do alternatywnego wykorzystana pozostała jeszcze do oblczena wartość zapotrzebowana słomy na przyorane Zn. Wartość tą oblcza sę ze wzoru Zn = 1,54*S gdze: Zn zapotrzebowane słomy na przyorane, S saldo substancj organcznej. Stwerdzene ujemnego salda substancj organcznej oznacza, że aby utrzymać zrównoważony blans substancj organcznej w glebe należy przyorać określoną lość słomy. Zakładając, że 1 tona suchej masy obornka równoważna jest 1,54 tony słomy. Saldo substancj organcznej oblcza sę ze wzoru n S = R W r =1 n + D W d =1 n + Q O =1 gdze: S saldo substancj organcznej, R powerzchna grup rośln zwększających zawartość substancj organcznej, D powerzchna grup rośln zmnejszających zawartość substancj organcznej, Wr współczynnk reprodukcj substancj organcznej dla danej grupy rośln, Wd współczynnk degradacj substancj organcznej dla danej grupy rośln, 97

98 Q pogłowe nwentarza żywego w sztukach fzycznych wg gatunków grup wekowych, O normatywy produkcj obornka w tonach/rok wg gatunków. Na terene Masta Przeworska zdecydowana wększość gleb jest zalczana do gleb cężkch. Dlatego w przypadku określana współczynnków reprodukcj degradacj substancj organcznej użyto wartośc dla tego rodzaju gleb. Tabela 27 Blans mater w kulturze rolnej Uprawa Powerzchna Jednostka Współczynnk Blans mater [t/rok] pszenca 516,38 ha -1,6-826,21 ozma pszenca jara 78,62 ha -1,6-125,79 żyto 27,95 ha -1,6-44,72 jęczmeń 19,16 ha -1,6-30,66 ozmy jęczmeń jary 52,33 ha -1,6-83,73 owes 12,70 ha -1,6-20,32 pszenżyto 1,50 ha -1,6-2,40 ozme pszenżyto jare 6,10 ha -1,6-9,76 meszank 4,89 ha -1,6-7,82 zbożowe ozme meszank 12,14 ha -1,6-19,42 zbożowe jare kukurydza na 140,26 ha -3,3-462,86 zarno zemnak 100,80 ha -4,4-443,52 uprawy 417,86 ha -3, ,94 przemysłowe burak 90,32 ha -4,4-397,41 cukrowe rzepak rzepk 327,54 ha -1,6-524,06 razem strączkowe jadalne na zarno razem 1,30 ha 1,1 1,43 warzywa gruntowe 11,33 ha -3,3-37,39 98

99 Ogółem zwększające zawartość substancj organcznej 1,43 Ogółem zmnejszające zawartość substancj organcznej ,01 Blans ,58 źródło: Opracowane własne na podstawe Metodyka szacowana regonalnych zasobów bomasy na cele energetyczne Z powyższych wartośc wynka S= 1,43 + ( ,58) + 475,45 = ,70 [t] Poneważ saldo substancj organcznej jest ujemne oznacza to, ż występuje koneczność przyorana słomy. Wartość ta wynos Zn= 1,54*3 936,7 = 6 062,52 [t] Po uwzględnenu wszystkch powyższych oblczeń wracamy do wzoru pozwalającego określć potencjał energetyczny słomy N = P (Zs + Zp + Zn) [t] N= 3 757,23 - (276, , ,52) = ,89 [t] Ne ma możlwośc wykorzystana słomy na cele energetyczne na terene Masta Przeworska ze względu na ujemny blans zapotrzebowana na słomę. Potencjał sana na cele energetyczne Sano wykorzystywane jest główne, jako pasza dla przeżuwaczy. W przypadku ne wykorzystana potencjału produkcyjnego łąk pastwsk na cele paszowe, część bomasy z tych terenów można przeznaczać na cele energetyczne. Potencjał sana określć można jako loczyn powerzchn łąk pastwsk, współczynnka ch wykorzystana na cele energetyczne welkośc plonu: Ps = A * Wws * Ys [t/rok] gdze: Ps potencjał sana, A powerzchna trwałych użytków zelonych [ha], Wws współczynnk wykorzystana na cele energetyczne, 99

100 Ys plon sana [t/ha/rok] Przyjmuje sę, ż na terene kraju współczynnk wykorzystana sana na cele energetyczne kształtuje sę w przedzale 5-10%. Dla Masta Przeworska zostane wzęta pod uwagę wartość górna. Natomast średn plon sana wynos ok. 4 t/ha. Po uwzględnenu tych założeń otrzymujemy: Ps = 251,77 * 0,1 * 4 = 100,71 [t/rok] Przyjmując potencjał energetyczny sana na pozome 15,6 GJ/t wartość potencjału sana na cele energetyczne wynos 1 571,03 GJ/rok. Wynk ten oznacza, ż wykorzystane sana do celów energetycznych jest nemożlwe. Ewentualne nadwyżk sana pownny być użytkowane w nny sposób. Potencjał bomasy rośln uprawanych na cele energetyczne Prowadzone badana oraz praktyka rolncza pokazują, ż stneje wele gatunków rośln, które mogą być użytkowane na cele energetyczne. Ich dobór zależy od sedlska, na które mają zostać wprowadzone oraz metody za pomocą której będą przekształcane na energę. Potencjał bomasy rośln energetycznych jest loczynem powerzchn upraw oraz jednostkowej wydajnośc. Wartość energetyczna to loczyn masy oraz wartośc energetycznej. Dlatego wykorzystany zostane następujący wzór Pre = [Are + (Agp * Wre)] * Yre [t/rok] gdze: Pre potencjał rośln energetycznych, Are powerzchna stnejących plantacj rośln energetycznych [ha], Agp powerzchna gruntów przydatnych do uprawy rośln energetycznych [ha], Wre współczynnk wykorzystana gruntów pod uprawę rośln energetycznych, Yre przecętny plon wybranych rośln energetycznych [t/ha/rok]. Tabela 28 Plony weloletnch rośln energetycznych [t s.m./ha/rok] Gatunek roślny Plon reprezentatywny werzba 8,0 róża welokwatowa 8,0 100

101 ślazowec pensylwańsk 9,0 mskant olbrzym 10,0 topnambur 8,0 spartna prerowa 8,0 mozga trzcnowata 8,0 rdest sachalńsk 20,0 robna akacjowa 7,0 topola 8,0 brzoza 8,0 Źródło: Zgodne z rozporządzenem MRRW z dna 26 lutego 2009r. w sprawe plonów reprezentatywnych rośln energetycznych w 2009 r. Jako wartość dla dalszych oblczeń przyjęto średną wydajność rośln energetycznych wynoszącą 9,3 t/ha. Obecne na terene Masta Przeworska brak jest upraw rośln na cele energetyczne. Jako powerzchnę gruntów gdze jest możlwe wprowadzene tego rodzaju upraw w perwszej kolejnośc przyjęto neużytk. Dodatkowo należy wlczyć obszary gruntów rolnych należące do klas bontacyjnych: IVb, V, VI, VIz oraz V VI trwałych użytków zelonych. Łączna powerzchna tego typu gruntów na terene Przeworska to 20,40 ha. Ze względu na uwarunkowana lokalne oraz prawne należy przyjąć, ż stopeń wykorzystana gruntów wynese 10%. Pre = [0 + (20,4 * 0,1)] * 9,3 = 18,97 [t/rok] Przyjmując wartość energetyczną na pozome 15,6 GJ/t okazuje sę, ż potencjał bomasy rośln uprawanych na cele energetyczne wynos 295,99 GJ/rok. 7.6 Energa bogazu Bogaz to główne meszanna metanu dwutlenku węgla, powstająca podczas beztlenowej fermentacj substancj organcznych. Źródłem bogazu mogą być: składowska odpadów, oczyszczalne śceków, odpady zwerzęce w gospodarstwach rolnych. Składowska odpadów 101

102 Na terene Przeworska ne znajduje sę żadne składowsko odpadów. Zebrane odpady są wywożone poza teren masta. Z tego względu ne ma możlwośc wykorzystana bogazu ze składowska odpadów. 102

103 Oczyszczalna śceków Na dzeń dzsejszy brak jest wykorzystana bogazów czy osadów powstających na oczyszczaln do celów energetycznych, a ch potencjał wydaje sę być newystarczający do wykorzystana pod względem technczno - ekonomcznym. Ze względów ekonomcznych pozyskane bogazu do celów energetycznych jest uzasadnone tylko na wększych oczyszczalnach śceków przyjmujących średno ponad m 3 /dobę. Funkcjonująca oczyszczalna śceków posada potencjał przyjmowana śceków wynoszący m 3 /dobę jednak obecne przyjmowana lość śceków wynos m 3 /dobę co tylko potwerdza, ż przy takej lośc przyjmowanych śceków ne ma ekonomcznych podstaw do budowy bogazown na terene oczyszczaln w Przeworsku. Odpady zwerzęce w gospodarstwach rolnych Podstawowym substratem do produkcj bogazu rolnczego jest gnojowca. Gnojowca to meszanna kału moczu zwerząt wraz z wodą. W zależnośc od sposobu karmena lośc zużytej wody stężene substancj zawartych w gnojowcy jest różne. Substancje organczne charakteryzują sę różnym tempem rozkładu różną loścą powstałego bogazu. Odchody zwerzęce charakteryzują sę mnejszym potencjałem produkcyjnym bogazu. Tabela ponżej przedstawa dane dotyczące potencjału produkcj bogazu przez bydło, trzodę drób. Tabela 29 Bogaz rolnczy z odchodów zwerzęcych Gatunek Odpad Jednostka Wartość średna bydło obornk gnojowca 1,62 trzoda chlewna obornk gnojowca m 3 /DJP/d 0,93 drób obornk gnojowca 3,75 Źródło: Na podstawe materałów Mazoweckej Agencj Energetycznej Sp. z o.o. Istnej koneczność przelczena sztuk zwerząt na duże jednostk przelczenowe (DJP). W tym celu wykorzystuje sę następujące przelcznk 103

104 Bydło jednostka przelczenowa 1 Trzoda chlewna- jednostka przelczenowa 0,4 Drób- jednostka przelczenowa 0,004 Tabela 30 Potencjał energetyczne odpadów zwerzęcych Gatunek DJP Gaz na rok [m3] % metanu Potencjał energetyczny [GJ] bydło ,3 804,43 trzoda chlewna drób 342, ,46 0, ,63 14, , ,89 suma , ,96 Źródło: oblczena własne Z powyższej tabel wynka, ż potencjał odchodów zwerzęcych na terene Masta Przeworska wynos 2 839,96 GJ/rok. Jednak należy zaznaczyć, ż ze względów ekonomcznych techncznych uzasadnona jest budowa bogazown przy gospodarstwe, które skupałoby znaczną lczbę sztuk zwerząt hodowlanych wymenonych powyżej. Obecne taka sytuacja na terene masta ne występuje, zwłaszcza w przypadku bydła oraz drobu, które jest hodowane w szeregu gospodarstw. Dlatego należy przyjąć, ż jedynej możlwośc w wykorzystanu odchodów zwerząt można upatrywać w budowe mkrobogazown, czyl nstalacj o mocy do 40 kw. Przy czym uwarunkowana rozwoju Masta Przeworska wskazują na to, ż nstalacja taka ne powstane ze względu choćby na protesty sąsednch meszkańców, ne zajmujących sę już rolnctwem oraz wykorzystywane odchodów zwerząt na cele własne gospodarstw, np. nawożene pól. 7.7 Skojarzone wytwarzane energ elektrycznej cepła Na obszarze Masta Przeworska ne znajduje sę zakład wytwarzający energę elektryczną cepło użytkowe w kogeneracj. Zatem ne ma tu możlwośc wykorzystana potencjalnych nadwyżek wytwarzana energ elektrycznej cepła. 104

105 7.8 Cepło odpadowe z nstalacj przemysłowych Na terene Masta Przeworska dzałają różne zakłady przemysłowe. Część z nch wykorzystuje znaczne wartośc energ elektrycznej jak ceplnej. Skerowano do nch anketę, w ramach której zapytano o możlwośc występowane cepła odpadowego. Jeden zakład ma do czynena z powstawanem cepła odpadowego z nstalacj przemysłowych. Jednocześne cepło to jest już wykorzystywane odzyskwane w procesach technologcznych odbywających sę w tym zakładze. Tym samym możlwośc wykorzystana cepła odpadowego z nstalacj przemysłowych na terene Masta Przeworska zostały już wyczerpane. 7.9 Zestawene potencjału lokalnych zasobów Tabela ponżej przedstawa sumaryczne zestawene potencjału lokalnych zasobów energ wraz z ch obecnym wykorzystanem opsem możlwośc wykorzystana. Tabela 31 Potencjał lokalnych zasobów energ Nazwa Obecne wykorzystane Potencjał energ [MWh/rok] [MWh/rok] Energa słoneczna 982, ,22 Energa watru 0,00 525,60 Energa geotermalna 0,00 brak określena Energa wodna 200,00 200,00 Bomasa całość 499,57 pochodzena leśnego 0,88 z przetwórstwa drzewnego 1,06 pochodzena odpadów z ,73 sadów 0,00 z zadrzeweń 61,23 ze słomy 0,00 z sana 436,40 Energa bogazu 0,00 786,38 Skojarzone wytwarzane energ elektrycznej cepła 0,00 0,00 Cepło odpadowe z nstalacj przemysłowych Wykorzystane 0,00 Łączne , ,77 Źródło: oblczena własne 105

106 Najwększy potencjał newykorzystanej energ posada energa słoneczna. To w kerunku jej wykorzystana pownno zmerzać Masto Przeworsk. Zasoby wód geotermalnych potencjalne posadają duży potencjał energetyczny, jednak dopók ne zostane wykonany odwert potwerdzający ch zasobność należy traktować to źródło, jako nepewne. W przypadku energ z bomasy dużo węcej energ jest zużywane nż wynoszą jej zasoby na terene Przeworska. Oznacza to, ż zasoby, w tym przypadku drewno opałowe, są kupowane spoza terenu masta. Ze względu na specyfkę obszaru mejskego oraz obowązujące prawo wykorzystane energ watru wydaje sę mocno ogranczone dlatego jej potencjał został określony jedyne na 525,6 MWh roczne. Analogczna sytuacja dotyczy potencjalne bogazown, która ze względu na protesty meszkańców bezpośredno sąsadujących z taką nwestycją ne doszłaby do skutku. Na terene Masta Przeworska ne jest wytwarzana energa elektryczna oraz cepło w skojarzenu. Natomast stnejące zasoby cepła odpadowego z procesów technologcznych są już wykorzystywane ne ma możlwośc zwększena ch wykorzystana. Potencjał lokalnych zasobów w postac energ słonecznej byłby wstane zapewnć całe zapotrzebowane na energę ceplną dla wszystkch obektów na terene Masta Przeworska. 106

107 8 Możlwość stosowana środków poprawy efektywnośc energetycznej w rozumenu ustawy z dna 20 maja 2016 r. o efektywnośc energetycznej Jednostka sektora publcznego realzuje swoje zadana, stosują, co najmnej jeden z następujących środków poprawy efektywnośc energetycznej: 1) realzacja fnansowane przedsęwzęca służącego poprawe efektywnośc energetycznej; 2) nabyce urządzena, nstalacj lub pojazdu, charakteryzujących sę nskm zużycem energ oraz nskm kosztam eksploatacj; 3) wymana eksploatowanego urządzena, nstalacj lub pojazdu na urządzene, nstalację lub pojazd, o których mowa w pkt 2, lub ch modernzacja; 4) realzacja przedsęwzęca termomodernzacyjnego w rozumenu ustawy z dna 21 lstopada 2008 r. o wsperanu termomodernzacj remontów (Dz. U. z 2014 r. poz. 712 oraz z 2016 r. poz. 615); 5) wdrażane systemu zarządzana środowskowego, o którym mowa w art. 2 pkt 13 rozporządzena Parlamentu Europejskego Rady (WE) nr 1221/2009 z dna 25 lstopada 2009 r. w sprawe dobrowolnego udzału organzacj w systeme ekozarządzana audytu we Wspólnoce (EMAS), uchylającego rozporządzene (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komsj 2001/681/WE 2006/193/WE (Dz. Urz. UE L 342 z , str. 1, z późn. zm.), potwerdzone uzyskanem wpsu do rejestru EMAS, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dna 15 lpca 2011 r. o krajowym systeme ekozarządzana audytu (EMAS) (Dz. U. poz. 1060). Jednostka sektora publcznego nformuje o stosowanych środkach poprawy efektywnośc energetycznej na swojej strone nternetowej lub w nny sposób zwyczajowo przyjęty w danej mejscowośc. Masto Przeworsk realzuje wszystke z wyżej wymenonych środków poprawy efektywnośc energetycznej. Lsta zadań została wymenona w rozdzale

108 9 Źródła fnansowana Przewduje sę poza środkam Masta Przeworska, następujący paket możlwych źródeł fnansowana: Paket krajowy: Budżet Państwa, Narodowy Fundusz Ochrony Środowska Gospodark Wodnej w Warszawe, Plany operacyjne krajowe (fnansowane z EFRR EFS). Paket regonalny: Budżet Województwa, Wojewódzk Fundusz Ochrony Środowska Gospodark Wodnej w Rzeszowe, Regonalny Plan Operacyjny dla Województwa Podkarpackego na lata Paket alternatywny: Mechanzm ESCO, Kredyty preferencyjne, Kredyty komercyjne, Własne środk nwestorów. Środk Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowsko (POIŚ ) Jest to narodowy program mający na celu wsperane gospodark nskoemsyjnej, ochronę środowska, powstrzymywane lub dostosowane sę do zman klmatu, komunkację oraz bezpeczeństwo energetyczne. Program POIŚ skerowany jest do podmotów publcznych (włączając w to jednostk samorządu terytoralnego) oraz do podmotów prywatnych (szczególne do dużych przedsęborstw). Podstawowym źródłem fnansowana POIŚ jest Fundusz Spójnośc, którego głównym zadanem jest wsperane rozwoju europejskch sec komunkacyjnych oraz ochrony środowska w krajach Un Europejskej. Ponadto 108

109 planuje sę dofnansowana z Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego (EFRR). W ramach programu realzowanych będze 10 os prorytetowych Tabela 32 Zakres fnansowana w obszarze energetyk środowska I II oś prorytetowa Prorytet I - Zmnejszene emsyjnośc gospodark Prorytet II - ochrona środowska (włączając w to dostosowane sę do zman klmatu) produkcja, dystrybucja oraz wykorzystane odnawalnych źródeł energ (OZE), np. budowa, rozbudowa farm watrowych, nstalacj na bomasę bądź bogaz; poprawa efektywnośc energetycznej w sektorze publcznym meszkanowym; rozwój wdrażane ntelgentnych systemów dystrybucj, np. budowa sec dystrybucyjnych średnego nskego napęca. Planowany wkład unjny: 1 824,4 mln euro rozwój nfrastruktury środowskowej (np. oczyszczalne śceków, seć kanalzacyjna oraz wodocągowa, nstalacje do zagospodarowana odpadów komunalnych, w tym do ch termcznego przetwarzana); ochrona przywrócene różnorodnośc bologcznej, poprawa jakośc środowska mejskego (np. redukcja zaneczyszczena powetrza rekultywacja terenów zdegradowanych); dostosowane do zman klmatu, np. zabezpeczene obszarów mejskch przed nekorzystnym zjawskam pogodowym, zarządzane wodam opadowym, projekty z zakresu małej retencj oraz systemy zarządzana klęskam żywołowym. Planowany wkład unjny: 3 508,2 mln euro Źródło: opracowane na podstawe nformacj zawartych na Środk Narodowego Funduszu Ochrony Środowska Gospodark Wodnej (NFOŚGW) Narodowy Fundusz Ochrony Środowska Gospodark Wodnej stanow jedno z głównych źródeł polskego systemu fnansowana przedsęwzęć służących ochrone środowska, wykorzystujący środk krajowe jak zagranczne. Na najblższe lata przewdzane jest fnansowane dzałań programu ochrona atmosfery, w ramach którego można wyróżnć dzałana prorytetowe: LEMUR- Energooszczędne Budynk Użytecznośc Publcznej, dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych, nwestycje energooszczędne w małych średnch przedsęborstwach, BOCIAN - Rozproszone, odnawalne źródła energ, Prosument- 109

110 lna dofnansowana z przeznaczenem na zakup montaż mkronstalacj odnawalnych źródeł energ, Programy RYŚ oraz SOWA. 1) LEMUR Energooszczędne Budynk Użytecznośc Publcznej Celem programu jest unknęce emsj CO2 w zwązku z projektowanem budową nowych energooszczędnych budynków użytecznośc publcznej oraz zameszkana zborowego. Rodzaje przedsęwzęć podlegające dofnansowanu to: nwestycje polegające na projektowanu budowe lub tylko budowe nowych budynków użytecznośc publcznej zameszkana zborowego. Benefcjentam programu są: 1) podmoty sektora fnansów publcznych, z wyłączenem państwowych jednostek budżetowych, 2) samorządowe osoby prawne, spółk prawa handlowego, w których jednostk samorządu terytoralnego posadają 100% udzałów lub akcj które powołane są do realzacj zadań własnych j.s.t. wskazanych w ustawach, Lasy Państwowe, 3) organzacje pozarządowe, w tym fundacje stowarzyszena, a także koścoły nne zwązk wyznanowe wpsane do rejestru koścołów nnych zwązków wyznanowych oraz koścelne osoby prawne, które realzują zadana publczne na podstawe odrębnych przepsów, 4) jednostk organzacyjne PGL Lasy Państwowe posadające osobowość prawną, 5) park narodowe. 2) Dopłaty do domów energooszczędnych Celem programu jest oszczędność energ ogranczene lub unknęce emsj CO2 poprzez dofnansowane przedsęwzęć poprawających efektywność wykorzystana energ w nowobudowanych budynkach meszkalnych. Formam dofnansowana są dotacje na częścową spłatę kaptału kredytu bankowego realzowana za pośrednctwem banku na podstawe umowy o współpracy zawartej z NFOŚGW. Rodzaje przedsęwzęć: 110

111 1) budowa domu jednorodznnego; 2) zakup nowego domu jednorodznnego; 3) zakup lokalu meszkalnego w nowym budynku meszkalnym welorodznnym. Benefcjentam programu są: 1) osoby fzyczne dysponujące prawomocnym pozwolenem na budowę oraz posadające prawo do dysponowana neruchomoścą, na której będą budowały budynek meszkalny. Przez dysponowane neruchomoścą należy rozumeć: a) prawo własnośc (w tym współwłasność); b) użytkowane weczyste; 2) osoby fzyczne dysponujące uprawnenem do przenesena przez dewelopera na swoją rzecz: prawa własnośc neruchomośc, wraz z domem jednorodznnym, który deweloper na nej wybuduje albo użytkowana weczystego neruchomośc gruntowej własnośc domu jednorodznnego, który będze na nej posadowony stanowć będze odrębną neruchomość albo własnośc lokalu meszkalnego. Przez dewelopera rozume sę także spółdzelnę meszkanową. 3) Inwestycje energooszczędne w małych średnch przedsęborstwach Celem programu jest ogranczene zużyca energ w wynku realzacj nwestycj w zakrese efektywnośc energetycznej zastosowana odnawalnych źródeł energ w sektorze małych średnch przedsęborstw. W rezultace realzacj programu nastąp zmnejszene emsj CO2. Formam dofnansowana są dotacje w wysokośc: a) 10% kaptału kredytu bankowego wykorzystanego na sfnansowane kosztów kwalfkowanych przedsęwzęć obejmujących realzację dzałań nwestycyjnych w zakrese poprawy efektywnośc energetycznej, b) 10% kaptału kredytu bankowego, wykorzystanego na sfnansowane kosztów kwalfkowanych przedsęwzęć obejmujących realzację dzałań nwestycyjnych w zakrese termomodernzacj budynku/ów, c) 15% kaptału kredytu bankowego, wykorzystanego na sfnansowane kosztów kwalfkowanych przedsęwzęć wymenonych w lt. a) lub b), w przypadku, gdy nwestycja została poprzedzona audytem energetycznym. Zakres rzeczowy 111

112 zrealzowanego przedsęwzęca mus wynkać z przeprowadzonego audytu energetycznego, d) dodatkowo do 15% kaptału kredytu bankowego na pokryce ponesonych kosztów wdrożena systemu zarządzana energą (SZE), jednak ne węcej nż złotych, jeśl w ramach zrealzowanego przedsęwzęca benefcjent wdroży SZE według zasad określonych przez NFOŚGW; Rodzaje przedsęwzęć W ramach programu do dofnansowana kwalfkują sę następujące przedsęwzęca: 1) Inwestycje LEME - przedsęwzęca obejmujące realzację dzałań nwestycyjnych w zakrese: a) poprawy efektywnośc energetycznej /lub zastosowana odnawalnych źródeł energ, b) termomodernzacj budynku/ów /lub zastosowana odnawalnych źródeł energ, realzowane poprzez zakup materałów/urządzeń/technolog zameszczonych na Lśce LEME. Dotyczy przedsęwzęć, których fnansowane w forme kredytu z dotacją ne przekracza euro; 2) Inwestycje Wspomagane - przedsęwzęca obejmujące realzację dzałań nwestycyjnych, które ne kwalfkują sę jako Inwestycje LEME, w zakrese: a) poprawy efektywnośc energetycznej /lub odnawalnych źródeł energ w wynku których zostane osągnęte mn. 20% oszczędnośc energ, b) termomodernzacj budynku/ów /lub odnawalnych źródeł energ w wynku, których zostane osągnęte mnmum 30% oszczędnośc energ. Dotyczy przedsęwzęć, których fnansowane w forme kredytu z dotacją ne przekroczy euro. Benefcjentam programu są prywatne podmoty prawne (przedsęborstwa) utworzone na mocy polskego prawa dzałające w Polsce. Benefcjent mus spełnać defncję mkroprzedsęborstw oraz małych średnch przedsęborstw zawartą w zalecenu Komsj z dna 6 maja 2003 r. dotyczącym defncj mkroprzedsęborstw oraz małych średnch przedsęborstw (Dz. Urz. WE L 124 z , s. 36). 112

113 4) BOCIAN - Rozproszone, odnawalne źródła energ Program BOCIAN ma na celu zapobegane redukcję emsj CO2 poprzez zwększene produkcj energ z nstalacj OZE. Formą dofnansowana jest pożyczka do 85 % kosztów kwalfkowanych. Pożyczkę można uzyskać na budowę, rozbudowę lub przebudowę nstalacj odnawalnych źródeł energ o mocach meszczących sę w następujących przedzałach: Tabela 33 Rodzaje przedsęwzęć z programu BOCIAN Źródło; WFOŚGW W ramach programu mogą być realzowane nstalacje hybrydowe, przy czym moc każdego rodzaju przedsęwzęca mus spełnć określone warunk. Benefcjentam programu są przedsęborcy w rozumenu art. 4 ustawy z dna 2 lpca 2004 r. o swobodze dzałalnośc gospodarczej, podejmujący realzację przedsęwzęć z zakresu odnawalnych źródeł energ na terene Rzeczypospoltej Polskej. 5) PROSUMENT lna dofnansowana z przeznaczenem na zakup montaż mkronstalacj odnawalnych źródeł energ. 113