Badania ilościowe. Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich

Transkrypt

1 Badania ilościowe 1

2 Przykłady badań przy użyciu metod ilościowych Diagnoza lokalna Identyfikacja problemów odbiorców działań NGO Określenie przyczyn problemów, które chcemy rozwiązać Monitorowanie działań Ewaluacja zrealizowanych działań/ projektów Badania strategiczne określenie priorytetowych obszarów działalności Poznanie preferencji naszych członków/ odbiorców naszych działań, np. w zakresie działań komunikacyjnych i wiele innych.

3 Etapy postępowania badawczego w badaniach ilościowych 1. Konceptualizacja formułowanie problemów i pytań badawczych. Wyjaśnienie pojęć, które będziemy badać i na temat których będą wyprowadzane wnioski. Jest to szczególnie istotne w przypadku badań sondażowych (ilościowych). Warto korzystać z dostępnych teorii oraz definicji stworzonych przez uznanych badaczy lub ośrodki badawcze. 2. Wybór metody badawczej kluczowe znaczenie mają tu postawione problemy badawcze. Pod uwagę trzeba brać także dostępne środki zespół badawczy, czas na przeprowadzenie badania, środki finansowe. W uproszczeniu można przyjąć, że jest to etap podejmowania decyzji czy realizujemy badania jakościowe czy ilościowe.

4 Etapy postępowania badawczego w badaniach ilościowych 3. Operacjonalizacja określenie sposobu pomiaru badanych zjawisk. W przypadku badań sondażowych ich wskaźnikami będą odpowiedzi udzielane przez respondentów na pytania w ankiecie. Na tym etapie następuje wstępny wybór pytań, które znajdą się w ankietach. Pytania badawcze to nie to samo co pytania w ankiecie! 4. Dobór próby określenie jak wiele osób powinno wziąć udział w naszych badaniach. Określenie w jaki sposób wybierane będą osoby, które wezmą udział w badaniu. 5. Stworzenie narzędzia badawczego.

5 Etapy postępowania badawczego w badaniach ilościowych 6. Testowanie narzędzi badawczych (badania pilotażowe) sprawdzenie poprawności ankiety. 7. Zbieranie danych przeprowadzanie badań ankietowych za pomocą jednej ze sprawdzonych technik. 8. Analiza danych kodowanie danych, stosowanie technik statystycznych.

6 Zbieranie danych wybrane techniki badań ankietowych PAPI (Pen And Paper Interview) badania realizowane techniką ankieterskich wywiadów osobistych. Wywiad może być przeprowadzany w dowolnym miejscu a kwestionariusz do badania jest w formie papierowej. Pytania czytane są przez ankietera, który jednocześnie zapisuje odpowiedzi respondenta. Wadą tej techniki jest zagrożenie, że obecność ankietera wpłynie na udzielane odpowiedzi Ankieta audytoryjna ankieta papierowa realizowana grupowo. Np. ankietę wypełniają w tym samym momencie wszyscy członkowie stowarzyszenia obecni na Walnym Zgromadzeniu Ankieta pocztowa, ankieta do samodzielnego wypełniania nie poleca się ze względu na małą kontrolę nad procesem zbierania danych

7 Zbieranie danych wybrane techniki badań ankietowych CAPI - (Computer Assisted Personal Interview) wywiad osobisty wspomagany komputerowo. Ankieta jest wyświetla na ekranie urządzenia elektronicznego, do którego pamięci ankieter wprowadza uzyskane odpowiedzi CATI (Computer Assisted Telephone Interview) wywiad wspomagany komputerowo realizowany przez telefon CAWI Wywiad kwestionariuszowy realizowany przez Internet (ang. Computer Assisted Web Interview) Ankieta wysyłana mailem Ankieta umieszczona na stronie internetowej

8 Wybór metody badawczej Ankieta mocne strony Podstawowe narzędzie w terenowych badaniach ilościowych Umożliwia badania na dużej próbie Szybka w realizacji - możliwość zadania wielu pytań Zebrane dane można analizować przy użyciu narzędzi statystycznych

9 Wybór metody badawczej Ankieta słabe strony Nie można jej modyfikować w czasie prowadzenia badań z tego względu powinno się przeprowadzać badania pilotażowe Niewłaściwe lub źle skonstruowane pytanie może wypaczyć wynik badań Za jej pomocą nie zbieramy danych o działaniach podejmowanych przez respondentów, ale badamy ich relacje na temat tych działań.

10 Operacjonalizacja Pojęcie abstrakcja, reprezentująca obiekt, własność obiektu lub pewne zjawiska, które badacz wykorzystuje do opisywania świata empirycznego Wskaźnik empiryczny obserwowalny element pojęcia Znak obecności bądź nieobecności danego pojęcia Oparty na przyjętej definicji pojęcia.

11 Operacjonalizacja - przykłady Pojęcie Religijność Dzietność Wykluczenie cyfrowe Kapitał ludzki Bezrobocie Rozwój gospodarczy Wskaźnik Uczestniczenie w praktykach religijnych Liczba dzieci przypadających na jedną kobietę Liczba gospodarstw domowych z dostępem do Internetu Liczba osób z wyższym wykształceniem Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowych Urzędach Pracy Produkt Krajowy Brutto

12 Ćwiczenie Określanie wskaźników 12

13 Formułujemy 1 problem badawczy mieszczący się w zadanym obszarze tematycznym Definiujemy pojęcia, które będą nam potrzebne do opisu badanych zjawisk Do zdefiniowanych pojęć dopasowujemy wskaźniki: O co powinniśmy zapytać respondentów, żeby rozwiązać problem badawczy? Jakie informacje uzyskane od respondentów pozwolą stwierdzić czy dane zjawisko występuje w rzeczywistości? Jakie informacje uzyskane od respondentów pozwolą stwierdzić jak zjawisko przebiega? Jakie informacje uzyskane od respondentów pozwolą określić czynniki wpływające na interesujące nas zjawisko? Wybieramy 5 wskaźników, które staną się podstawą do sformułowania pytań w ankiecie

14 Dobór próby - reprezentatywność Badania ilościowe z zasady przeprowadza się na reprezentatywnych próbach Próba reprezentatywna: Zawierająca odpowiednią liczbę osób Losowa Statystyczne metody analizy danych można stosować tylko wtedy, gdy próba jest reprezentatywna

15 Określanie wielkości próby Im mniejsza liczba potencjalnych respondentów (badana populacja) tym proporcjonalnie więcej osób powinno wejść w skład próby Można skorzystać z dostępnych w Internecie kalkulatorów próby, np.

16 Dobór próby - kalkulator

17 Dobór próby - kalkulator

18 Dobór próby poziom ufności Poziom ufności wskaźnik oznaczający jak bardzo możemy być pewni uzyskanych wyników. Zaleca się aby wskaźnik ten wynosił co najmniej 95% Np. Robimy ankietę na temat zwierząt domowych w miejscowości Kozia Wólka, w której mieszka 1000 osób. Dobraliśmy próbę zakładając ufność na poziomie 0,95. W badaniu wzięło udział 278 mieszkańców Koziej Wólki. Wyniki ankiety wskazują, że 54% badanych osób posiada psa. Założony poziom ufności pozwala nam być na 95% pewnym, że gdyby w badaniu wzięli udział wszyscy mieszkańcy miejscowości, to uzyskalibyśmy takim sam wynik.

19 Dobór próby wielkość frakcji i błąd maksymalny Wielkość frakcji wskaźnik określający w jakiej części populacji występuje badane zjawisko. Gdy wielkość frakcji nie jest znana przyjmuje się 0,5. Błąd maksymalny wskaźnik określający o ile procent wynik badań może się różnić od rzeczywistej wartości występującej w populacji. Nie zaleca się, aby błąd wynosił więcej niż 5%. Np. W badaniach mieszkańców Koziej Wólki założyliśmy błąd na poziomie 5%. Oznacza to, że w całej populacji odsetek posiadaczy psów wynosi od 49% do 59%.

20 Dobór próby a analiza danych Poziom ufności, błąd maksymalny pojęcia, które mają wpływ nie tylko na dobór próby, ale także na interpretację danych. Warto je wykorzystać, gdy będziemy analizować dane zebrane przy pomocy ankiet przeprowadzonych na reprezentatywnej próbie patrz przykłady na wcześniejszych slajdach.

21 Dobór próby - losowanie Populacja zbiór wszystkich potencjalnych respondentów Operat losowania zbiór elementów, z którego losujemy próbę. Nie zawsze pokrywa się z populacją. Np. robimy ankietę telefoniczną, ale wiemy, że nie wszyscy mieszkańcy Koziej Wólki posiadają telefon. Losowanie proste np. wrzucamy kartki z adresami respondentów do pojemnika, z którego losujemy określoną ich ilość; losujemy za pomocą programu komputerowego. Losowanie systematyczne dysponujemy listą 1000 mieszkańców Koziej Wólki. Chcemy przebadać 250 z nich, dlatego wybieramy co 4 osobę z listy

22 Dobór próby losowanie warstwowe Stosujemy, gdy populacja dzieli się na pewne istotne z punktu widzenia tematu badań podgrupy i wiemy jak procentowo rozkładają się te grupy w całej populacji. Np. bardzo interesuje nas kto częściej posiada psa: kobiety czy mężczyźni? Wiemy, że w Koziej Wólce mieszka 600 kobiet oraz 400 mężczyzn (proporcje 60/40) Wiemy, że wielkość próby powinna wynosić 250. Losujemy zatem 150 kobiet (60% z 250) oraz 100 mężczyzn (40% z 250).

23 Dobór próby losowanie grupowe Losujemy nie poszczególne elementy zbiorowości, ale ich grupy. Np. w Koziej Wólce jest 25 ulic. Losujemy 5 z nich. W badaniach biorą udział wszystkie osoby mieszkające na tych ulicach. Np. zamiast badać po 5 uczniów w każdej ze szkolnych klas losujemy 5 klas, z których wszyscy uczniowie biorą udział w badaniu. Np. losujemy 3 sołectwa z danej gminy, wszyscy mieszkańcy tych sołectw biorą udział w badaniu i reprezentują całą gminę. Sposób losowania stosowany w badaniach na dużych populacjach. W przypadku niewielkich projektów badawczych istnieje duże zagrożenie, że próba będzie obciążona, tzn. będzie zawierać błąd. Z drugiej strony taki dobór próby zmniejsza koszty badania (np. trzeba odwiedzić mniejszą ilość miejscowości)

24 Co w sytuacji, gdy niemożliwe jest przeprowadzenie badania ankietowego na losowej próbie? 24

25 Nielosowy dobór próby Dobór celowy charakterystyczny dla badań jakościowych, ale w pewnych sytuacjach można go wykorzystać w badaniach ilościowych Dobór oparty na dostępności np. zatrzymujemy ludzi na ulicy, zostawiamy ankietę w lokalnym sklepie, umieszczamy ankietę na stronie internetowej Wyniki ankiet przeprowadzonych na nielosowej próbie nie mogą być wprost uogólniane na całą populację. Nie można stosować bardziej skomplikowanych analiz statystycznych. Mimo to takie badanie będące swoistym sondażem może dostarczyć pewnych przydatnych danych. Trzeba jednak zwrócić uwagę na sposób ich prezentacji.

26 Losowy vs nielosowy dobór próby Losowy dobór próby: Według wyników badania 54% mieszkańców Koziej Wólki posiada psa. Nielosowy dobór próby: Wyniki badania sugerują, że wielu mieszkańców Koziej Wólki może posiadać psa zadeklarowało to 54% osób, które wzięły udział w badaniu.

27 Ćwiczenie Próba losowa i próba celowa 27

28 Próba losowa i celowa 1.Stowarzyszenie Rozwoju Gminy przeprowadziło badania ankietowe, których celem było zdiagnozowanie problemów lokalnej społeczności. W badaniu wzięli udział pracownicy Urzędu Gminy. Analiza danych zebranych przy pomocy ankiet wskazuje, że najważniejszym problemem dla członków lokalnej społeczności jest brak zaufania dla władz lokalnych. 2.Fundacja działająca na rzecz osób niepełnosprawnych postanowiła przeprowadzić ocenę swojej działalności. Przygotowano ankietę zawierającą 10 pytań. O jej wypełnienie były proszone osoby, które odwiedzają biuro fundacji. W jej siedzibie ustawiono nieprzezroczysty pojemnik, do którego wrzucano ankiety. Badania trwały miesiąc. Analiza zebranych danych wykazała, że większość osób odwiedzających biuro fundacji pozytywnie ocenia jej działalność. 3.Lokalna organizacja pozarządowa przygotowała ankietę kierowaną do mieszkańców powiatu. Przy pomocy kalkulatora próby obliczono, że reprezentatywna próba powinna liczyć 876 osób. Badania prowadzono tak długo, aż udało się osiągnąć tę liczbę. Pracownicy organizacji pomagali w rekrutacji respondentów, telefonicznie zachęcali do tego swoich znajomych. Dzięki przeprowadzonemu badaniu uzyskano w 95% pewne dane na temat najważniejszych problemów trapiących mieszkańców powiatu.

29 Próba losowa i celowa 4.Stowarzyszenie Rozwoju Gminy przeprowadziło badania ankietowe, których celem było zdiagnozowanie problemów lokalnej społeczności. W badaniu wzięło udział 100 losowo wybranych mieszkańców gminy. Analiza danych zebranych przy pomocy ankiet wskazuje, że najważniejszym problemem dla członków lokalnej społeczności jest brak kanalizacji. 5.Lokalna organizacja pozarządowa przygotowała ankietę kierowaną do mieszkańców powiatu. Przy pomocy kalkulatora próby obliczono, że reprezentatywna próba powinna liczyć 876 osób. Badania przeprowadzono w losowo wybranych miejscowościach z terenu powiatu. Ankieterzy odwiedzali w nich co 10 gospodarstwo domowe. Każdy z ankieterów miał do wykonania określoną liczbę ankiet ich liczba była zależna od wielkości miejscowości. Dzięki przeprowadzonemu badaniu uzyskano w 95% pewne dane na temat najważniejszych problemów trapiących mieszkańców powiatu. 6.Stowarzyszenie potrzebowało rzetelnej diagnozy lokalnych problemów miała ona stać się podstawą wniosku o dotację z Urzędu Marszałkowskiego. Postanowiono przeprowadzić badanie na losowej próbie obejmującej mieszkańców 3 gmin zamieszkałych łącznie przez osób. Ze względu na brak wolontariuszy zdecydowano, że w badaniu weźmie udział co setny mieszkaniec tego obszaru. Łącznie zrealizowano więc 200 ankiet, co jednak pozwoliło na uzyskanie reprezentatywnych wyników.

30 Próba losowa i celowa 7.Organizacja pozarządowa postanowiła poznać problemy młodych mieszkańców gminy. Przygotowano ankietę, którą przeprowadzano w szkołach na terenie gminy. Dyrektorzy szkół nie wyrazili zgody na udostępnienie list uczęszczających do nich uczniów. Odwiedzono je zatem w jednym, wybraniu dniu i badania przeprowadzano w klasach, w których akurat odbywała się godzina wychowawcza. Dzięki tym badaniom stworzono szeroką listę problemów, które są istotne dla młodych ludzi. 8.Fundacja X wspiera seniorów. Diagnozę ich sytuacji postanowiono przeprowadzić przy pomocy badania ankietowego. Uznano, że najłatwiejszym sposobem dotarcia z ankietą do seniorów będzie współpraca z proboszczem lokalnej parafii. Osoby działające w Fundacji przeprowadzały ankietę z seniorami wychodzącymi z niedzielnej mszy św. Dzięki temu wzięło w niej udział większość starszych mieszkańców miejscowości, co powoduje, że uzyskano wysoce reprezentatywne dane. 9.Stowarzyszenie musiało dokonać ewaluacji realizowanego przez siebie projektu finansowanego z UE. Projekt dotyczył wsparcia osób zagrożonych ubóstwem. Projekt miał opóźnienie, dlatego nie pozostało wiele czasu na zrealizowanie badania. Pracownicy przygotowali ankietę, którą rozdali członkom swojej rodziny. Dzięki temu udało się zebrać dane na temat efektywności podejmowanych w projekcie działań

31 Tworzenie narzędzia badawczego Rodzaje pytań w ankietach Pytania zamknięte Precyzyjnie zadane Ograniczona ilość odpowiedzi (lista odpowiedzi = kafeteria) Pytania otwarte Bez określonej listy odpowiedzi Respondent formułuje własną odpowiedź Pytania półotwarte: Zawierają zarówno kafeterię jak i możliwość wskazania przez respondenta własnej odpowiedzi

32 Pytania zamknięte w formie skali Skala interwałowa

33 Pytania zamknięte w formie skali Skala Likerta Pięciostopniowa Pozwala uzyskać odpowiedź dotyczącą poziomu akceptacji zjawiska, poglądu itp. Czy wiedza uzyskana w czasie szkolenia przydała się Panu/i w praktyce: 1. Zdecydowanie tak 2. Raczej tak 3. Ani tak, ani nie 4. Raczej nie 5. Zdecydowanie nie

34 Pytanie otwarte - przykład Co Pana/i zdaniem może stanowić produkt lokalny? Proszę wpisać poniżej:

35 Pytanie półotwarte - przykład Proszę określić, co stanowi Pana/i podstawowe źródło utrzymania? 1. Praca we własnym gospodarstwie rolnym 2. Praca poza rolnictwem 3. Emerytura lub renta 4. Praca we własnej firmie 5. Zasiłki i świadczenia socjalne 6. Dochody małżonka 7. Praca za granicą 8. Inne, jakie? (proszę wpisać)

36 Pytania filtrujące Wydzielają pytania bądź bloki pytań, na które odpowiadają tylko niektórzy respondenci

37 Pytania metryczkowe Pytania mające na celu uzyskanie odpowiedzi dotyczących cech społeczno-demograficznych respondenta, np. wiek, miejsce zamieszkania, płeć, wykształcenie, zarobki, zawód, stan cywilny Powinny obowiązkowo znaleźć się w ankiecie, chociaż należy oczywiście unikać zadawania pytań o kwestie nieistotne z punktu widzenia planowej analizy Zazwyczaj umieszcza się je na końcu.

38 Ćwiczenie Układanie pytań 38

39 Kontynuacja pracy w grupach Wykorzystujemy wskaźniki z poprzedniego ćwiczenia Na ich podstawie formułujemy 3 pytania zamknięte, 1 otwarte i 1 półotwarte

40 Błędy w ankietach Nieprzydatność pytania każde pytanie to koszt, dlatego zadajemy tylko pytania przydatne z punktu widzenia planowanej analizy Niejasne pytania wieloznaczne terminy, skomplikowany język Czy uważasz, że działające w Twojej miejscowości NGO funkcjonuje dobrze? 1. Zdecydowanie tak 2. Raczej tak 3. Ani tak, ani nie 4. Raczej nie 5. Zdecydowanie nie

41 Błędy w ankietach Pytanie o kilka rzeczy na raz Czy Twoim zdaniem Stowarzyszenie Pomocna dłoń jest dobrze zarządzane i skutecznie wspiera potrzebujących? 1. Zdecydowanie tak 2. Raczej tak 3. Ani tak, ani nie 4. Raczej nie 5. Zdecydowanie nie Niewłaściwa kolejność pytań pytania o podobnej tematyce powinny znajdować się w jednym bloku. Pytania powinny być ułożone w logicznej kolejności. Pozwoli to sprawdzić poprawność wypełnienia ankiety w czasie analizy danych

42 Błędy w ankietach Multiplikacja pytanie używa liczby mnogiej odnoszącej się do zróżnicowanych obiektów Czy Twoim zdaniem zwierzęta powinny być trzymane w domu? 1. Zdecydowanie tak 2. Raczej tak 3. Ani tak, ani nie 4. Raczej nie 5. Zdecydowanie nie

43 Błędy w ankietach Założenie znawstwa Czy Pana/i zdaniem Stowarzyszenie Pomocna Dłoń skutecznie realizuje swoje cele statutowe? 1. Zdecydowanie tak 2. Raczej tak 3. Ani tak, ani nie 4. Raczej nie 5. Zdecydowanie nie

44 Błędy w ankietach Nieprecyzyjne odpowiedzi Jak wielu wolontariuszy współpracuje ze stowarzyszeniem Pomocna dłoń : 1. Znaczna liczba 2. Dość znaczna liczba 3. Niewystarczająca liczba

45 Błędy w ankietach Niepełna lista odpowiedzi Jak ocenia Pan/i działalność Stowarzyszenia Pomocna Dłoń : 1. Bardzo dobrze 2. Raczej dobrze 3. Źle

46 Błędy w ankietach Pytania sugerujące Czy Pana/i zdaniem, działalność Stowarzyszenia Pomocna Dłoń, która zyskała uznanie w wielu konkursach dotacyjnych zasługuje na pozytywną ocenę? 1. Zdecydowanie tak 2. Raczej tak 3. Ani tak, ani nie 4. Raczej nie 5. Zdecydowanie nie Czy Pana/i zdaniem należy udzielać pomocy ludziom będącym w trudnej sytuacji? 1. Zdecydowanie tak 2. Raczej tak 3. Ani tak, ani nie 4. Raczej nie 5. Zdecydowanie nie

47 Błędy w ankietach Pytania, które mogą urazić respondenta, często pytania dotyczące kwestii finansowych i/lub podważające samoocenę respondenta, dotyczące kwestii wstydliwych. Dlaczego nie posiada Pan/i dzieci? 1. Jestem osobą samotną 2. Mam problemy zdrowotne 3. Nigdy nie planowałem/am zakładać rodziny Pytania dotyczące finansów są częścią metryczki, zadajemy je na samym końcu ankiety

48 Ćwiczenie 5 Wyszukiwanie błędów w pytaniach kwestionariuszowych 48

49 1. Czy ma Pan(i) zaufanie do władzy? a. Zdecydowanie tak b. Raczej tak c. Trudno powiedzieć d. Raczej nie e. Zdecydowanie nie 2. Czy uważa Pan(i), że obecny rząd wywiązuje się ze swoich obietnic przedwyborczych? a. Zdecydowanie tak b. Raczej tak c. Trudno powiedzieć d. Raczej nie e. Zdecydowanie nie 3. Co jest największym zagrożeniem integracji europejskiej? 4. Jakie są najistotniejsze czynniki spowalniające integrację europejską?

50 5. Jak Pan(i) ocenia sposób prowadzenia i przydatność praktyczną szkolenia? a. Bardzo pozytywnie b. Raczej pozytywnie c. Raczej negatywnie d. Bardzo negatywnie 6. Jak ocenia Pan(i) współpracę z instytucjami samorządowymi? a. Bardzo pozytywnie b. Raczej pozytywnie c. Raczej negatywnie d. Bardzo negatywnie

51 7. Od jak dawna pozostaje Pan(i) bez pracy? a. Od niedawna b. Od kilku miesięcy c. Jestem trwale bezrobotny 8. Jak często angażuje się Pan(i) w prace na rzecz gminy? a. Raz w roku b. Co najmniej kilka razy w roku c. Raz na miesiąc d. Co najmniej kilka razy w miesiącu 9. Jak ocenia Pan(i) szkolenie? a. Dobre b. Złe

52 10. Jak ocenia Pan(i) szkolenie? a. Dobre b. Złe c. Przydatne d. Inspirujące 11. Czy uważa Pani, że działania Fundacji dobrze odpowiadają potrzebom beneficjentów ostatecznych? a. Tak b. Nie c. Nie mam zdania 12. Miejscowość:

53 13. Proszę wpisać nazwę miejscowości, w której Pan(i) mieszka:. 14. Szkolenie nie było interesujące: a. Zdecydowanie tak b. Raczej tak c. Trudno powiedzieć d. Raczej nie e. Zdecydowanie nie 15. Jak ocenia Pan(i) ostatnie propozycje podatkowe rządu? a. Bardzo pozytywnie b. Raczej pozytywnie c. Raczej negatywnie d. Bardzo negatywnie

54 16. Czy słyszał Pan(i) o ostatnich propozycjach podatkowych rządu? a. Tak b. Nie proszę przejść do pytania nr XVII xvii. Jak Pani(i) je ocenia? Bardzo pozytywnie Raczej pozytywnie Raczej negatywnie Bardzo negatywnie 17. Czy ma Pan(i) problemy z samodzielnym wypełnieniem zeznania podatkowego? a. Tak b. Nie 18. Czy jest Pan(i) za szybkim wprowadzeniem w Polsce waluty euro, co przyczyni się do podniesienia konkurencyjności polskich firm na rynku europejskim? a. Tak b. Nie

55 Badanie pilotażowe Nie da się stworzyć ankiety idealnej Przetestowanie narzędzia badawczego pozwoli jednak wyeliminować najpoważniejsze uchybienia Pilotaż polega na próbnym przeprowadzeniu pewnej liczby ankiet. Zebrane przy ich pomocy dane powinny zostać przeanalizowane. Ankieterzy powinni zwrócić uwagę na problematyczne fragmenty ankiet, niedogodności w ich przeprowadzeniu, problemy z dotarciem do respondentów. Warto zwrócić uwagę na odpowiedzi nie wiem, trudno powiedzieć, ani tak, ani nie jeśli są to odpowiedzi najczęściej wybierane, to może oznaczać, że dane pytanie zawiera błąd. Ankietę należy poprawić pod wpływem informacji zebranych w czasie pilotażu

56 Zalety i wady badań wspomaganych komputerowo Możliwość automatycznego stworzenia bazy danych, która będzie poddawana dalszej analizie Możliwość dotarcia do dużej liczby respondentów (zwłaszcza w przypadku CAWI) Zazwyczaj niższe koszty niż w przypadku PAPI Mniejsza kontrola nad procesem zbierania danych CAWI problemy z reprezentatywnością

57 57

58 58

59 59

60 60

61 Analiza danych instrukcja kodowa Odpowiedzi respondentów należy doprowadzić do postaci, która umożliwi prowadzenie analiz statystycznych lub przynajmniej zliczenie odpowiedzi Dane należy przekształcić z formy tekstowej w formę liczbową. Każde pytanie to zmienna, która może przyjmować różne wartości w zależności od odpowiedzi udzielanych przez respondentów Aby możliwe było stworzenie bazy danych należy poszczególnym zmiennym-pytaniom przypisać nazwy

62 Szanowni Państwo! Zwracamy się z prośbą o wzięcie udziału w badaniach prowadzonych przez Fundację Socjometr dotyczących rozwoju Pana/i gminy. Badania są anonimowe, a Pana/i wypowiedzi zostaną wykorzystane zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych. 1. Czy słyszał/a Pan/i o Stowarzyszeniu Lokalna Grupa Działania (LGD)? Proszę zakreślić wybraną odpowiedź a. Tak (proszę przejść do pytania nr II) b. Nie (proszę przejść do pytania nr V) 2. Czyje interesy Pana/i zdaniem reprezentuje LGD przede wszystkim? Proszę wybrać i zakreślić jedną odpowiedź a. Mieszkańców wszystkich gmin wchodzących w skład obszaru LGD b. Mieszkańców wybranych gmin wchodzących w skład obszaru LGD c. Wybranych mieszkańców obszaru LGD d. Pojedynczych członków LGD e. Samorządów wchodzących w skład LGD f. Organizacji pozarządowych wchodzących w skład LGD g. Przedsiębiorców wchodzących w skład LGD h. Trudno powiedzieć

63 63

64 64

65 Analiza danych instrukcja kodowa W przypadku pytań zamkniętych jednokrotnego wyboru poszczególnym odpowiedziom przypisujemy wartości liczbowe. 1. Zdecydowanie tak 2. Raczej tak 3. Ani tak, ani nie 4. Raczej nie 5. Zdecydowanie nie Kodujemy także braki danych (pytania, na które nie zostały udzielone odpowiedzi) i błędy (np. zaznaczenie 2 odpowiedzi w pytaniu jednokrotnego wyboru). Pojedyncze błędy czy braki pojawiające się w ankiecie nie oznaczają, że trzeba ją od razu odrzucić. Zwyczajowo dla braków używa się kodów takich jak 9, 99. Błędy można kodować jako 8. W przypadku stosowania pytań filtrujących kodujemy także dodatkową wartość zmiennej: nie dotyczy

66 Analiza danych instrukcja kodowa W przypadku pytań, w których można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź każda odpowiedź powinna być kodowana osobno. Tzn. każda odpowiedź stanowi osobną zmienną. Kodowanie pytań otwartych i półotwartych: Pytania możemy kodować w wersji tekstowej Odpowiedzi można następnie poddać analizie jakościowej Można także spróbować pogrupować odpowiedzi w podobne kategorie i następnie przypisać im wartości liczbowe

67 Analiza danych instrukcja kodowa Przykład: W ankiecie zadajemy pytanie otwarte dotyczące problemów gminy. Często pojawiają się odpowiedzi dotyczące bezrobocia, braku pracy, braku kanalizacji, braku wodociągów, braku placów zabaw, braku miejsc w przedszkolach Można pogrupować te odpowiedzi w ogólne kategorie i przypisać im wartości liczbowe: Rynek pracy Infrastruktura techniczna Infrastruktura społeczna

68 Analiza danych baza danych Kodowanie ankiet polega na wpisywaniu wartości liczbowych odpowiadających poszczególnym pytaniom (pytania zamknięte) lub słów (pytania otwarte) do bazy danych Bazę danych można przygotować w programie do analizy danych lub w arkuszu kalkulacyjnym. Większość programów do analizy danych obsługuje pliki przygotowane w arkuszach kalkulacyjnych W wierszach kodowane są kolejne ankiety W kolumnach kodowane są kolejne pytania-zmienne

69 Ćwiczenie Kodowanie ankiet 69

70 Analiza danych średnia arytmetyczna Średnia a1 + a2 + a3 + an x = N Np. mamy dzieci w wieku 3, 5 i 7 lat. x = =5 3

71

72 Analiza danych średnia arytmetyczna Średnia to prawdopodobnie najczęściej stosowana miara do oceny populacji. Ma ona jednak poważne ograniczenia. Średnia jest bardzo podatna na skrajne wielkości zmiennej. Np. mamy czworo ludzi w wieku 3, 5, 8 i 70 lat. Średnia ich wieku to

73 21,5 73

74 Analiza danych średnia arytmetyczna Na podstawie tak wyliczonej średniej można by dojść do wniosku, że badamy grupę młodych dorosłych. W rzeczywistości mamy raczej do czynienia z babcią lub dziadkiem opiekującym się wnukami. Średnią można wykorzystywać do analizy specyficznego rodzaju danych trzeba to wziąć pod rozwagę, bo nie zawsze można ją stosować.

75 Analiza danych - mediana Mediana zwana inaczej wartością środkową Mediana dzieli wszystkie nasze obserwacje na dwie równe co do ilości obserwacji grupy - wyniki niższe niż mediana i wyniki wyższe niż mediana. Inaczej mówiąc wartość mediany wskazuje nam, że połowa naszych wyników ma wartość poniżej wartości mediany, a druga połowa ma wartość powyżej wartości mediany.

76 Analiza danych - mediana Np. mamy grupę dzieci o wzroście: 147, 148, 149, 149, 150, 152, 153, 153, 155 Mediana w tym przypadku to 150, ponieważ połowa dzieci ma mniejszy wzrost niż 150, a druga połowa większy niż 150 cm. Me = n+1 2 Me symbol mediany, n liczba obserwacji Wzór pozwala obliczyć, która z kolei obserwacja jest medianą ale tylko w przypadku, gdy mamy nieparzystą liczbę obserwacji

77 Analiza danych - mediana W przypadku parzystej liczby obserwacji nie mamy jednej wartości środkowej. Należy obliczyć średnią arytmetyczną 2 obserwacji znajdujących się w środku. Aby znaleźć 2 środkowe obserwacje stosujemy wzory: x = n 2 oraz x = n 2 + 1

78 Analiza danych - mediana Np. mamy grupę dzieci o wzroście: 147, 148, 149, 149, 150, 152, 153, 153, 155, 156 Liczba obserwacji jest parzysta wynosi 10. A zatem pierwszą z szukanych przez nas obserwacji będzie obserwacja nr 5, a drugą obserwacja nr 6. Liczymy średnią ze 150 i 152. Wartością środkową w przypadku tego zbioru będzie 151.

79 Analiza danych - mediana Oczywiście, do obliczenia mediany najprościej jest wykorzystać arkusz kalkulacyjny.

80 80

81 81

82 82

83 83

84 Analiza danych - modalna Modalna (zwana też dominantą) opisuje wartość najczęściej występującą w zbiorze danych. Możemy określić, która odpowiedź była najczęściej udzielana przez respondentów. Np. uzyskaliśmy następujące dane: 1,1,2,3,3,4,4,4,4,4,5 Najczęściej występującą wartością jest 4. Modalną można wyznaczyć przy pomocy arkusza kalkulacyjnego.

85

86

87 Analiza danych - modalna Modalną można wyznaczyć graficznie z histogramu częstości.

88 Częstości

89 Częstości Stan wiedzy respondentów o LGD 5% 15% Dokładnie wiem, czym zajmuje się LGD Mniej więcej orientuję się czym zajmuje się LGD Nie wiem czym zajmuje się LGD 80%

90 Częstości pytanie wielokrotnego wyboru W jaki sposób dotarły do Pana/i informacje na temat LGD? Uczestniczyłem w wydarzeniach organizowanych przez LGD 125 Odwiedzałem/am stoiska LGD Ziemia Bielska podczas imprez plenerowych Dowiedziałem/am się o działalności LGD od znajomych i/lub rodziny Rozmawiałem z pracownikami i/lub członkami LGD Ziemia Bielska Dowiedziałem/am się z wydawanych przez LGD publikacji i/lub materiałów promocyjnych Odwiedzałem/am stronę internetową LGD Ziemia Bielska 103 Czytałem/am publikacje w prasie na temat działalności LGD Dowiedziałem/am się z tablic informacyjnych, billboardów i plakatów Odwiedzałem/am inne strony internetowe z informacjami o działalności LGD Ziemia Bielska 61 Dowiedziałem/am się z ogłoszeń parafialnych

91 Częstości Czyje interesy Pana/i zdaniem reprezentuje LGD przede wszystkim? Liczebność Procent Mieszkańców wszystkich gmin wchodzących w skład obszaru LGD ,3 Mieszkańców wybranych gmin wchodzących w skład obszaru LGD 22 11,4 Wybranych mieszkańców obszaru LGD 12 6,2 Pojedynczych członków LGD 1 0,5 Samorządów wchodzących w skład LGD 11 5,7 Organizacji pozarządowych wchodzących w skład LGD 7 3,6 Trudno powiedzieć 12 6,2 Ogółem

92 Częstość Jak przy pomocy arkusza kalkulacyjnego obliczyć częstość występowania różnych wartości danej zmiennej? Przykład: w prostej ankiecie zadano 2 pytania: o płeć oraz o zadowolenie z życia. Zrealizowano 20 ankiet. Zakodowano odpowiedzi na te 2 pytania (czyli 2 zmienne) powstała baza danych.

93

94 Częstości W naszym przykładzie zmienna płeć mogła przyjąć 2 wartości: 1. Mężczyzna 2. Kobieta Zmienna zadowolenie mogła przyjąć 5 wartości: 1. Zdecydowanie zadowolony/a 2. Raczej zadowolony/a 3. Trudno powiedzieć 4. Raczej niezadowolony/a 5. Zdecydowanie niezadowolony/a

95 Częstości Pytanie: ilu naszych respondentów stanowiły osoby poszczególnych płci?

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108 Częstości Pytanie: jak procentowo rozkładała się płeć respondentów?

109

110

111

112 Tabele krzyżowe Poszukiwanie zależności przyczynowo-skutkowej Zmienna zależna i niezależna przypomnienie zagadnienia

113 Tabele krzyżowe Kluczową kwestią przy analizie za pomocą tabel krzyżowych jest określenie czy analizę prowadzimy w obrębie wierszy czy w obrębie kolumn Należy określić zmienną niezależną i zmienną zależną Dla uproszczenia można przyjąć, że zmienną niezależną umieszczamy w wierszach, a zmienną zależną w kolumnach

114 Tabele krzyżowe Wróćmy do przykładu ankiety dotyczącej zadowolenia z życia. Interesuje nas czy płeć wpływa na zadowolenie z życia. Czyli stawiamy sobie hipotezę, że zadowolenie z życia jest zależne od płci. Płeć jest zatem naszą zmienną niezależną, a zadowolenie z życia zmienną zależną.

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130

131 Tabele krzyżowe Zadowolenie z życia rozkłada się tak samo, niezależnie od płci. Hipoteza została zatem obalona zadowolenie z życia nie zależy od płci. Mimo obalenia hipotezy nasz wniosek z analizy może być przydatny i zostać wykorzystany w raporcie.

132 Ćwiczenie 7 Wybór technik analizy danych 132

133 1. Fundacja wspierająca rodziny wielodzietne przeprowadziła ankietę wśród swoich podopiecznych rodziców posiadających duże rodziny. Zebrano podstawowe dane demograficzne (ilość dzieci, wiek członków rodziny, wykształcenie, miejsce zamieszkania), informacje o środkach finansowych, którymi dysponuje dane gospodarstwo domowe oraz informacje o wsparciu potrzebnym danej rodzinie. 2.Stowarzyszenie prowadzące szkołę podstawową przeanalizowało dzienniki lekcyjne. Dzięki temu zebrano dane dotyczące nieobecności na lekcjach oraz ocenach zdobywanych przez uczniów. Znane są także podstawowe dane demograficzne uczniów. 3.Zarząd stowarzyszenia postanowił zebrać informacje o jego członkach, aby opracować nowe pomysły na zaangażowanie ich w działalność społeczną. Członkowie wypełniali krótkie, nieanonimowe ankiety, w których odpowiadali na pytania dotyczące: miejsca zamieszkania, wieku, zarobków, stanu cywilnego, wykształcenia, doświadczenia zawodowego. Badani byli także pytani o swoje zainteresowania i dyspozycyjność.

134 4. Lokalni aktywiści zamierzają podjąć działania na rzecz zwalczania ubóstwa w swojej miejscowości. Przeprowadzili badania na losowej próbie, w których pytano mieszkańców o źródła utrzymania i wysokość ewentualnych dochodów. W badaniu wzięły udział tylko osoby pełnoletnie. Losowano co 10 osobę figurującą na spisie wyborców. 5. Fundacja na rzecz pomocy seniorom rozdała swoim podopiecznym formularze, w których mogli oni wpisać po 5 swoich najważniejszych problemów. Działacze Fundacji chcą wykorzystać wyniki badania do sporządzenia diagnozy na potrzeby wniosku grantowego. Zebrano formularze od większości podopiecznych łącznie wypełniły je 123 osoby. 6. Przeprowadzono badanie ankietowe dotyczące oceny pracy samorządu. Ankiety zawierały 10 pytań zamkniętych, zastosowano w nich kafeterię bazującą na 5-stopniowej skali Likerta.

135 7. Członkowie Stowarzyszenia byli zainteresowani tym, co myślą o jego działalności pozostali członkowie społeczności lokalnej. Przygotowali ankietę, która zawierała 1 pytanie w formie tabeli zawierającej 15 stwierdzeń. Badane osoby mogły ocenić każde ze stwierdzeń wybierając 1 z 3 odpowiedzi: zgadzam się, nie zgadzam się, nie mam zdania. 8.Stowarzyszenie na rzecz promowania aktywności fizycznej planuje zbudować w swojej gminie kolejną ścieżkę rowerową. Przy wyborze jej lokalizacji postanowiono spytać o zdanie mieszkańców gminy. Przygotowano ankietę internetową, w której poproszono badane osoby o zaznaczenie 3, najlepszych według nich, lokalizacji. Łącznie wybierać można było spośród 10 różnych możliwości. 9. Organizacja pozarządowa przeprowadzała analizę zrealizowanego przez siebie projektu. Sporządzono kwestionariusz, w którym wymieniono wszystkie wytworzone produkty. Badane osoby miały przyporządkować im oceny stosując 6-stopniową skalę, taką jak w szkole. Dodatkowo badanym zadano pytanie o to czy słyszały wcześniej o ewaluowanym projekcie oraz pytanie o wiedzę na temat realizującej go organizacji.

136 Dziękuję za uwagę!