Recenzja Dysertacji doktorskiej Pani mgr MAŁGORZATY LISIOWSKIEJ. pt. Miejsce i rola Inspekcji Weterynaryjnej w systemie organów ochrony prawnej

Transkrypt

1 Prof. zw. dr hab. KRZYSZTOF KOSTRO KATEDRA EPIZOOTIOLOGII I KLINIKA CHOROB ZAKAŹNYCH WYDZIAŁ MEDYCYNY WETERYNARYJNEJ UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W LUBLINIE Recenzja Dysertacji doktorskiej Pani mgr MAŁGORZATY LISIOWSKIEJ pt. Miejsce i rola Inspekcji Weterynaryjnej w systemie organów ochrony prawnej zrealizowanej w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim pod kierunkiem prof. dr hab. Józefa SZARKA Istotną rolę w ochronie zdrowia publicznego oraz w zwalczaniu wielu chorób zakaźnych zwierząt oraz zoonoz odgrywa ochrona prawna i związane z nią organy państwowe będące jednostkami lub zespołami osób wyposażonych w uprawnienia charakteryzujące się cechami organu państwowego. Ważne znaczenie w całym systemie organów ochrony prawnej w Polsce odgrywa Inspekcja Weterynaryjna, której działalność opiera się o akty normatywne. Zawarte w nich regulacje prawne, które uwzględniają aktualny stan wiedzy określają charakter i zakres działań obejmujących ochronę zdrowia zwierząt i weterynaryjną ochronę zdrowia publicznego, w tym w profilaktykę i zwalczanie chorób infekcyjnych, zwłaszcza chorób szerzących się masowo. Zakres ingerencji prawa administracyjnego zależy ściśle od miejsca usytuowania Inspekcji Weterynaryjnej w systemie prawnym państwa, a także również od istniejących możliwości podejmowania przez Inspekcję Weterynaryjną działań administracyjnych, profilaktycznych i leczniczych, a także od współpracy z krajowymi organami administracji państwowej i organizacjami międzynarodowymi jak. np. Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (OIE), Światowa Organizacja Zdrowia i Wyżywienia (FAO) i odpowiednimi agendami Unii Europejskiej. Badania, których celem, jak podaje Doktorantka jest dokonanie analizy miejsca Inspekcji Weterynaryjnej w krajowym systemie organów ochrony prawnej, jej organizacja, zadania i zakres kompetencji, ocena krajowego ustawodawstwa weterynaryjnego w świetle prawa Unii Europejskiej, a także integracja Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem żywności są na wskroś nowatorskie i bardzo cenne zarówno dla

2 2 weterynarii jak i dla administracji państwowej. Wykazują one przy tym w jakim zakresie Polska która od 1 maja 2005 r. jest pełnoprawnym członkiem Wspólnoty Europejskiej dostosowała swoje prawodawstwa weterynaryjne do prawodawstwa krajów członkowskich Unii. Wybór materiałów do oceny miejsca i roli Inspekcji Weterynaryjnej w systemie organów ochrony prawnej uważam za bardzo trafny. Obejmują one bowiem nie tylko analizę wybranych aktów normatywnych w liczbie 32, oraz szczegółowe materiały pochodzące z 4 województw dotyczące działania jednostek nadzorowanych w okresie przez Inspekcje Weterynaryjna. W badaniach wykorzystano metody uznawane za kardynalne w tego typu opracowaniach naukowych, które umożliwiają konfrontacjęe obowiązującego prawa z prawem uprzednio ustanowionym, charakter dyspozycji prawnych oraz ich modyfikację zarówno w warstwie słownej jak i określonych zapisów normatywnych. Ważnym i cennym uzupełnieniem są badania ankietowe i ich dogłębna analiza dotycząca zakresu działalności praktycznej Inspekcji Weterynaryjnej w których partycypowali przedstawiciele jednostek nadzorowanych przez Inspekcję Weterynaryjną wszystkich powiatowych inspektoratów czterech województw (województwo lubelskie, śląskie, warmińsko-mazurskie i wielkopolskie). Dysertacja doktorska jest bardzo obszerna, liczy 187 stron wydruku komputerowego, 7 tabel, 8 rycin. Jest ona podzielona na 7 rozdziałów, zawiera ponadto wnioski, streszczenie w j. polskim i angielskim, bibliografię liczącą 89 pozycji i spis tabel. Do dysertacji jest dołączony wykaz używanych w tekście skrótów. Doktorantka dobitnie podkreśla że każdy poprawnie funkcjonujący porządek prawny, ażeby spełniał funkcje i realizował cele, które są mu przypisane powinien być w odpowiedni sposób chroniony, a ochrona musi mieć charakter stały i zorganizowany, a jej celem powinno być zabezpieczenie porządku prawnego. Podejmowanie więc praktycznych czynności weterynaryjnych musi być prowadzone zgodnie z kierunkiem ściśle określonym przez przepisy stanowionego prawa. Moim zdaniem taka konstrukcja rozdziału Wstęp stanowi logiczne, dobrze udokumentowane i jasno przedstawione tło do dalszych rozważań będących przedmiotem omawianej dysertacji doktorskiej. W rozdziale zatytułowanym Problematyka ochrony prawnej Doktorantka po podaniu ogólnej charakterystyki norm prawnych i koncepcji państwa prawnego szczegółowo omawia przedmiot i charakter ochrony prawnej, podkreślając jej charakter represyjny lub

3 3 prewencyjny, wskazując równocześnie za Demendeckim T. na potrzebę działalności pojednawczej, której celem jest rozwiązanie ugodowe sytuacji na drodze porozumienia stron. Bardzo cenną partią doktoratu, zdaniem recenzenta, jest przedstawienie w ciekawy' a jednocześnie zwięzły i wyczerpujący sposób takich problemów jak: Nadzór administracyjny w medycynie weterynaryjnej od początku XV w. do 1918 r. (to jest do końca okresu zaborów). Administracja weterynaryjna w II Rzeczypospolitej. Charakter ustawodawstwa weterynaryjnego w PRL. Prawodawstwo weterynaryjne po 1989 r., zwłaszcza w świetle ustaw o samorządzie terytorialnym oraz ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej oraz pracownikach samorządowych. Prawo wspólnotowe w obszarze Inspekcji Weterynaryjnej. W oparciu o tą analizę historii polskiego prawa weterynaryjnego Doktorantka przedstawiła ewolucję regulacji prawnych w weterynarii na tle zmian terytorialnych i prawnoustrojowych zachodzących na terenie Polski. Bardzo szczegółowo, a jednocześnie przystępnie, została omówiona w dysertacji organizacja, zadania i kompetencje Inspekcji Weterynaryjnej, jej umocowanie w systemie administracji państwowej oraz przedstawione organy tej inspekcji: Główny Lekarz Weterynarii, Wojewódki lekarz weterynarii jako kierownik wojewódzkiej inspekcji weterynaryjnej a jednocześnie członek zespolonej administracji rządowej w województwie, powiatowy lekarz weterynarii, jako kierownik powiatowej inspekcji weterynaryjnej wchodzącej w skład niezespolonej administracji rządowej, oraz graniczny lekarz weterynarii. Omawiając kompetencje Głównego Lekarza weterynarii doktorantka słusznie podkreśla jego rolę koordynacyjną i kontrolną a także potrzebę współpracy z Światową Organizacja Zdrowia Zwierząt (OIE, dawna nazwa Międzynarodowy Urząd ds. Epizootii) i odpowiednimi agendami międzynarodowymi. Z punktu widzenia epizootiologią jakim jest recenzent, uważam za słuszne podkreślenie roli Głównego Lekarza Weterynarii w opracowaniu programów zwalczania chorób zakaźnych zwierząt i zoonoz, w badaniach kontrolnych i monitoringu zoonoz i czynników zoonotycznych, lekoopomości drobnoustrojów, monitoringu pozostałości substancji

4 4 niedozwolonych i skażeń promieniotwórczych w produktach spożywczych zwierzęcego pochodzenia. Doktorantka opisując zadania i cele organów doradczo-opiniodawczych Głównego Lekarza Weterynarii jakimi są: Rada Sanitamo-Epizootyczna i Rada ds. Laboratoriów nie poddaje ocenie aktualna działalność tych organów. Jej opinia na ten temat byłaby bardzo cenna (!). Wyniki kontroli Inspekcji Weterynaryjnej Doktorantka poddała szczegółowej i obiektywnej analizie w oparciu o powiatowe inspektoraty weterynaryjne nadzorowane przez Inspekcję Weterynaryjną w 4 województwach. Analiza dotyczyła badań ankietowych obejmujących wyniki niezgodności w łatach ze szczególnym uwzględnieniem nielegalnego uboju. Materiał faktograficzny poddany ocenie przedstawiono w szczegółowych tabelach i na wykresach, co ułatwia orientację w obszernym materiale który m. in. dotyczy wyników kontroli w 4 województwach, odsetku decyzji wskazujących na uchybienia oraz decyzji wstrzymujących do czasu usunięcia uchybień (Ryc. 8, str. 90). Rozdział pt. Inspekcja Weterynaryjna w systemie organów ochrony prawnej ma charakter zwięzłej monografii. Doktorantka przedstawia jasno, a przy tym wyczerpująco w oparciu o dobrze udokumentowane prace: podstawy prawne funkcjonowania administracji zespolonej, podkreślając ochronę interesu publicznego, stopnie hierarchii administracji rządowrej i miejsce w nich Inspekcji Weterynaryjnej i różnorodne formy działania tej inspekcji. Doktorantka obficie cytuje przy tym publikacje specjalistów, które ułatwiają zrozumienie umiejscowienia Inspekcji Weterynaryjnej w państwie i jej zadania w ramach działania administracji publicznej. Na szczególną uwagę zasługuje ta część rozdziału, w7której Doktorantka omawia z dużym stopniem znajomości zarówno obowiązującego ustawodawstwa jak i przypuszczalnie w oparciu o własne obserwacje, zadania Inspekcji Weterynaryjnej w całokształcie działań związanych ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt, sprawowaniem nadzoru nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia, wytwarzaniem i obrotem pasz. obrotem i ilością leczniczych produktów weterynaryjnych, zasadami identyfikacji i rejestracji zwierząt i ich przemieszczeniem. Omówienie roli lekarza weterynarii jako biegłego sadowego i jego uprawnień w tym zakresie, stanowi zakończenie tego rozdziału badań.

5 5 Niemniej ciekawy jest rozdział pt. Koncepcja integracji wszystkich inspekcji który obejmuje założenia projektu powołania Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii, w którym Doktorantka omawia założenia przedstawiając równocześnie własny pogląd co do istniejących na świecie tendencji do konsolidacji służb kontrolnych. Wyczerpujące omówienie tych problemów posiada niekiedy charakter, krytyczny. Jednocześnie Doktorantka podkreśla, ze cel konsolidacji, jakim jest troska o bezpieczeństwo żywności, poprawienie efektywności nadzoru była już w Polsce podejmowana w ramach współpracy pomiędzy inspekcjami. Doktorantka podaje słusznie, ze założenia ustawy mającej za cel powołanie Państwowej Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii budzą silne, a przy tym, w pełni uzasadnione emocje. Należy przy jej procedowaniu rozważyć różnorodne skutki organizacyjne, ekonomiczne, prawne i kadrowe tak głęboko planowanej reorganizacji i w pełni uwzględnić zobowiązania międzynarodowe państwa wynikające zarówno z członkowstwa we Wspólnocie Europejskiej jak i zawartych traktatów międzynarodowych. Uzasadniony jest pogląd Doktorantki, ze w opracowaniu nowego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem żywności (str. 125) główną rolę powinna odgrywać Inspekcja Weterynaryjna, która obecnie realizuje już około 70% zadań w tym obszarze. Informacje podane w' rozdziałach dotyczących założeń nadzoru na podstawie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, krajowych programów zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, ustawy o weterynaryjnej kontroli granicznej o problemach nadzoru oraz nadzoru weterynaryjnego nad eksperymentami z udziałem zwierząt unaoczniają równocześnie wymogi i trudności jakim musi i sprostać służba weterynaryjna. Wnioski w liczbie 5 wynikają jednoznacznie z przeprowadzonych analiz. Cel, zakres pracy jasno sformułowany w rozdziale 2 str. 12 został konsekwentnie i w pełni zrealizowany w dysertacji doktorskiej. Materiał i metodyka badań (rozdział 3, str. 13) są adekwatne do postawionego celu i zakresu badań. Wykładnia aktów prawnych wydanych przez organy władzy państwowej Polski, zarówno aktualnie obowiązujących jak i pozbawionych mocy prawnej umożliwiła prześledzenie ewolucji przepisów regulujących miejsce i rolę Inspekcji Weterynaryjnej w systemie organów ochrony prawnej Polski i stopnia dostosowania krajowego ustawodawstwa do ustawodawstwa Unii. Ocena końcowa

6 6 Dysertacja doktorska Pani mgr Małgorzaty Lisiowskiej dotycząca ciekawego zagadnienia z zakresu nauk weterynaryjnych, została zrealizowana nienagannie pod względem merytorycznym i zwiera wiarygodny i precyzyjny opis dokonanych badań i analiz regulacji prawnych. Sposób przeprowadzenia badań jak i opracowanie wyników oraz ich konfrontacja z danymi piśmiennictwa, wskazują na opanowanie przez Doktorantkę zagadnień będących przedmiotem recenzowanej dysertacji doktorskiej, co upoważnia mnie do stwierdzenia, że odpowiada ona warunkom określonym w artykule 13 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. Recenzowana dysertacja stanowi podstawę do dopuszczenia Pani mgr Małgorzaty Lisiowskiej do dalszych etapóww przewodu doktorskiego i nadania stopnia naukowego doktora nauk weterynaryj nych. Jednocześnie wysoka ocena dysertacji upoważnia mnie do wystąpienia do Wysokiej Rady Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie z prośbą o przedstawienie jej Autorki do Nagrody J. Magnificencji Rektora UWM. Lublin, dnia 6 maja 2016 r.