Czynnik martwicy nowotworów (TNF-a) w procesie indukcji insulinooporności u osób z otyłością prostą
|
|
- Patrycja Jaworska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Paweł Bogdański 1, Danuta Pupek-Musialik 1, Magdalena Łuczak 1, Wiesław Bryl 1, Anna Jabłecka 2 PRACA ORYGINALNA 1 Klinika Chorób Wewnętrznych i Zaburzeń Metabolicznych Akademii Medycznej w Poznaniu, 2 Zakład Farmakologii Klinicznej Instytutu Kardiologii Akademii Medycznej w Poznaniu Czynnik martwicy nowotworów (TNF-a) w procesie indukcji insulinooporności u osób z otyłością prostą Tumor necrosis factor alfa (TNF-a) and its role in pathogenesis of insulin resistance in patients with simple obesity Abstract Background. Obesity is highly associated with insulin resistance. There is some evidence that tumor necrosis factor-alpha (TNF) interferes with insulin signalling pathway and may mediate insulin resistance. The aim of the study was evaluation if TNF can be involved in the expression of obesity-induced insulin resistance. Material and methods. The study group consisted of 30 obese patients without hypertension and diabetes mellitus (M/F 16/14, aged 44,2 ± 3,2 years, BMI 32,4 ± 4,2 kg/m 2 ). As a control group we used 20 healthy volunteers (M/F 8/12, aged 34,3 ± 2,1 years, BMI 23,2 ± 1,7 kg/m 2 ). Dependent (%FAT) and independent (kgfat) fat content was meas- ured by bioimpedancy method. TNF and insulin were assessed with use of RIA method. Insulin resistance was calculated as fasting insulin/glucose ratio (IRI/G). Results. Serum levels of TNF, insulin and IRI/G ratio in the obese patients significantly exceeded those observed in normal subjects; positive correlations between TNF and %FAT and between TNF and IRI/G ratio were observed. Conclusions. Obesity is associated with increased plasma TNF concentration. Increased concentration of TNF and its positive correlation with IRI/G ratio should be considered as an important player in the state of insulin resistance observed in obesity. key words: obesity, tumor necrosis factor, insulin resistance Wstęp W ostatnich latach obserwuje się gwałtowny wzrost częstości występowania otyłości zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. W badaniach POL-MO- NICA wykazano, że otyłość i nadwaga dotyczy 75% kobiet i 67% mężczyzn [1]. Nie ma wątpliwości, iż otyłość to choroba ogólnoustrojowa, uwarunkowana czynnikami metabolicznymi, neuroendokrynnymi, psychologicznymi, środowiskowymi i genetycznymi [2]. Z jej rozwojem wiąże Adres do korespondencji: lek. med. Paweł Bogdański Klinika Chorób Wewnętrznych i Zaburzeń Metabolicznych AM ul. Szamarzewskiego 84, Poznań tel. +48 (0 prefiks 61) , faks +48 (0 prefiks 61) pbogd@polbox.com Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2002, 2, 6, Copyright 2002 Via Medica, ISSN się zwiększone ryzyko występowania chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii, zmian zwyrodnieniowych stawów, nowotworów jelita grubego i narządu rodnego [3]. Częstsze występowanie cukrzycy i innych rodzajów zaburzeń gospodarki węglowodanowej w otyłości ma szereg uwarunkowań patofizjologicznych. Niewątpliwie najistotniejsze znaczenie ma towarzysząca otyłości insulinooporność, prowadząca do wyrównawczej hipersekrecji insuliny i do następowego szybszego wyczerpania się rezerw wydzielniczych komórek b wysp Langerhansa [4]. Molekularny mechanizm rozwoju insulinooporności jest przedmiotem licznych badań. W procesie indukcji insulinooporności rozpatruje się udział wielu, często współdziałających czynników. Wśród nich wymienia się kilka molekuł związanych z hamowaniem prawidłowego działania insuliny [5, 6]. Należą do nich: Rad potencjalna molekuła sygnałowa, której nadprodukcję obserwowano w tkance mięśniowej pacjentów 449
2 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr 6 z cukrzycą typu 2 [7], PC-1 inhibitor kinazy tyrozynowej receptora dla insuliny [8], leptyna [9], kwasy tłuszczowe [10]. W ostatnim czasie w złożonym mechanizmie indukcji insulinooporności zwraca się również uwagę na potencjalny udział czynnika martwicy guza (TNF, tumor necrosis factor) [11]. TNF to pleotropowa cytokina, której działanie do niedawna kojarzono ze złożonym wpływem na układ immunologiczny oraz właściwości przeciwnowotworowe [12]. Znanym miejscem jej produkcji są makrofagi i monocyty. Dziś wiadomo już, że również tkanka tłuszczowa jest miejscem stałej ekspresji i sekrecji TNF [13]. Obserwowano zwiększoną ekspresję tego peptydu u osób z otyłością [14]; jej odzwierciedleniem jest wzrost stężenia TNF w surowicy [15]. Sugeruje się, iż fizjologiczna rola TNF produkowanego przez adipocyty polega na hamowaniu rozwoju otyłości poprzez wpływ m.in. na indukcję lipolizy [16, 17] oraz rozwój insulinooporności [18]. Podkreśla się, że TNF to kolejna obok leptyny substancja potwierdzająca hipotezę lipostatową wprowadzoną przez G.C. Kennedy ego [19]. Zwiększona ekspresja TNF jest elementem fizjologicznej pętli, przypuszczalnie związanej z ograniczeniem rozwoju otyłości, prowadząc jednak do powstania insulinooporności, z wieloma niekorzystnymi zaburzeniami klinicznymi [20]. Lang i Dobrescu [21] stwierdzili metodą euglikemicznej klamry metabolicznej stan insulinooporności u szczurów z laboratoryjnie indukowaną sepsą (iniekcja E. Coli). W jej patogenezie wzięli pod uwagę udział TNF. Jego nadprodukcja w przebiegu infekcji wiąże się ze stymulacją makrofagów przez LPS (lipopolisacharyd ścian komórkowych bakterii) lub inne endotoksyny uwalniane w czasie infekcji. Stwierdzili ponadto, że przewlekłe podawanie TNF szczurom indukuje oporność na insulinę [22]. W klinicznym badaniu przeprowadzonym wśród zdrowych ochotników, podając TNF, stwierdzono redukcję wrażliwości na insulinę wyrażoną hiperglikemią, nie obserwując przy tym obniżenia stężenia insuliny [23]. Celem pracy była ocena stężenia czynnika martwicy nowotworów u pacjentów z otyłością prostą oraz poszukiwanie zależności pomiędzy jego stężeniami a parametrami antropometrycznymi i wskaźnikiem insulinooporności. Materiał i metody Badanie przeprowadzono u 30 pacjentów Kliniki Chorób Wewnętrznych i Zaburzeń Metabolicznych oraz Poradni Nadciśnienia Tętniczego i Zaburzeń Metabolicznych w Poznaniu. Badana grupa składała się z 16 mężczyzn i 14 kobiet z otyłością prostą (BMI 32,4 ± 4,1 kg/m 2, w wieku 42,4 ± 3,2 lat). Grupę kontrolną stanowiło 20 zdrowych ochotników 8 mężczyzn i 12 kobiet (BMI 23,2 ± ± 1,7 kg/m 2, w wieku 34,3 ± 2,1 lat). W obu grupach przeprowadzono pełne badanie podmiotowe i przedmiotowe. Wykonano podstawowe pomiary antropometryczne, na podstawie których oznaczono wskaźnik masy ciała (BMI, body mass index) oraz wskaźnik talia:biodra (WHR, waist to hip ratio). Względną (%FAT) oraz bezwzględną (kgfat) zawartość tkanki tłuszczowej oznaczono metodą bioimpedancji elektrycznej za pomocą aparatu Bodystat 1500 firmy Bodystat. Na podstawie średnich z 3 przygodnych pomiarów ciśnienia, wykonanych według zaleceń VI raportu Joint National Committee, w obu grupach wykluczono nadciśnienie tętnicze. W grupie osób z otyłością wykluczono jej wtórne przyczyny. W obu grupach wykonano następujące badania: 1. Stężenie TNF w osoczu oznaczono na czczo, wykorzystując metodę radioimmunologiczną firmy Biosource Europe S.A. 2. Oznaczenie stężenia insuliny w osoczu wykonano na czczo metodą radioimmunologiczną za pomocą zestawu RIA-INS produkcji Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Izotopów Świerk k. Otwocka. Pomiaru aktywności dokonywano przy użyciu licznika Scaler A-224. Jednocześnie u chorych wykonano próbę doustnego obciążenia glukozą za pomocą 75 g glukozy. Stężenia glukozy we krwi oznaczono na czczo, po godzinie i po 2 godzinach po obciążeniu za pomocą zestawu komercyjnego. Na podstawie próby z badania wykluczono chorych z cukrzycą oraz upośledzoną tolerancją glukozy. Obliczając iloraz stężenia insuliny na czczo do stężenia glukozy na czczo, określono współczynnik IRI/G (coefficient insulin/glycaemia), będący wykładnikiem insulinooporności. 3. Gospodarkę lipidową oznaczono metodą enzymatyczną za pomocą komercyjnego zestawu diagnostycznego. 4. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej, stosując program Statistica firmy Stat-Soft Inc. Obliczone wyniki podano, uwzględniając odchylenie standardowe (± SD, standard deviation). Ze względu na nieliniowy rozkład wartości TNF otrzymane dane logarytmowano (log10 TNF). Badane wielkości porównywano w poszczególnych grupach za pomocą testu t-studenta dla zmiennych niezależnych. Oceny zależności pomiędzy badanymi zmiennymi dokonano przy użyciu korelacji liniowej Pearsona oraz analizy regresji wieloczynnikowej. Wyniki Otrzymane wyniki przedstawiono w tabeli 1. W grupie pacjentów z otyłością prostą, w stosunku do grupy kontrolnej, stwierdzono znamiennie wyższe stężenia TNF, insuliny oraz wyższe wartości wskaźnika insulinooporności (IRI/G). Grupę tą cechowały również wyższe stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL oraz triglicerydów oraz niższe stężenia cholesterolu frakcji HDL
3 Paweł Bogdański i wsp. TNF-a a insulinooporność Tabela 1. Stężenie TNF, insuliny, wartości IRI/G, ciśnienia tętniczego, parametry gospodarki lipidowej oraz wybrane wskaźniki antropometryczne w grupie chorych z otyłością prostą (grupa 1) oraz w grupie kontrolnej Table 1. Serum TNF, insulin, IRI/G, blood pressure, lipids and selected parameters in obese subjects (group 1) and controls Grupa 1 Grupa kontrolna BMI [kg/m 2 ] 32,4 ± 4,1 23,2 ± 1,7* WHR 0,98 ± 0,11 0,79 ± 0,05* Tłuszcz (%) 39,8 ± 6,53 22,9 ± 4,28* Tłuszcz [kg] 42,3 ± 7,1 17,1 ± 5,2* SBP [mm Hg] 122,3 ± 6,9 118,2 ± 7,5 DBP [mm Hg] 82,3 ± 7,1 79,2 ± 3,7 TNF [pg/ml] 54,7 ± 34,2 17,4 ± 4,7* Insulina [j.m./l] 33,1 ± 10,5 8,6 ± 1,6* IRI/G 0,36 ± 0,11 0,11 ± 0,02* Cholesterol całkowity [mmol/l] 5,35 ± 1,12 4,04 ± 0,75* Cholesterol frakcji HDL [mmol/l] 1,06 ± 0,31 1,35 ± 0,27* Cholesterol frakcji LDL [mmol/l] 3,38 ± 0,92 2,26 ± 0,66* Triglicerydy [mmol/l] 2,06 ± 1,01 0,85 ± 0,20* *p < 0,05 vs. grupa 1; TNF (tumor necrosis factor) czynnik martwicy guza; BMI (body mass index) wskaźnik masy ciała; WHR (waist to hip ratio) wskaźnik talia/biodra; SBP (systolic blood pressure) skurczowe ciśnienie tętnicze; DBP (diastolic blood pressure) rozkurczowe ciśnienie tętnicze; IRI/G (coefficient insulin/glycaemia) wskaźnik insulina/glikemia W grupie tej stwierdzono ponadto znamiennie dodatnią korelację pomiędzy lntnf a procentową zawartością tkanki tłuszczowej (%FAT) r = 0,54; p < 0,05 (ryc. 1) oraz znamiennie dodatnią korelację pomiędzy lntnf a wskaźnikiem insulinooporności, wyrażonym stosunkiem insuliny do glukozy (IRI/G) r = 0,51; p < 0,05 (ryc. 2). W modelu regresji wieloczynnikowej zarówno %FAT (BETA = 0,30; p < 0,05), jak i lntnf (BETA = 0,43; p < 0,05) okazały się niezależnymi predykatorami wartości wskaźnika IRI/G (R 2 = 0,66; p < 0,05). Podjęto również próbę określenia wpływu typu otyłości na stężenie TNF i wskaźnik insulinooporności (IRI/G). W tym celu badaną grupę podzielono na 2 podgrupy: osoby z otyłością brzuszną (n = 16; 13 mężczyzn i 3 kobiety) oraz osoby z otyłością gynoidalną (n = 14; 3 mężczyzn i 11 kobiet). W grupie chorych z otyłością brzuszną stwierdzono tendencję (bez znamienności statystycznej) do wyższych wartości TNF i IRI/G w stosunku do chorych z otyłością gynoidalną (odpowiednio: TNF 58,6 ± 40,7 vs. 50,6 ± 32,2 pg/ml oraz IRI/G 41,4 ± ± 6,8 vs. 39,3 ± 6,1). Dyskusja Jest oczywiste, że insulinooporność to nie tylko problem zmniejszonego wnikania glukozy do komórek w odpowiedzi na bodziec insulinowy, lecz także szereg niekorzystnych następstw znamiennie zwiększających ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego [24]. Istnieje wiele dowodów na związek insulinooporności z dyslipidemią, nadciśnieniem tętniczym, zwiększoną krzepliwością krwi, miażdżycą. Zwiększenie stężenia insuliny oraz wskaźników insulinooporności u osób otyłych to zjawiska powszechnie obserwowane. Wyniki przedstawionego badania potwierdziły w tym względzie większość spostrzeżeń znanych z piśmiennictwa [25]. W analizowanej grupie autorzy stwierdzili również znamiennie wyższe wartości stężeń TNF w surowicy. Zwiększona ekspresja TNF w tkance tłuszczowej osób z otyłością wykazana w znanych badaniach [14] oraz stwierdzona przez autorów niniejszej pracy dodatnia korelacja pomiędzy TNF a %FAT stanowiły pośrednie dowody potwierdzające, iż źródłem zwiększonego stężenia tej cytokiny w osoczu jest tkanka tłuszczowa. Inne potencjalne źródła zwiększonej produkcji tej cytokiny, w tym również ostre i przewlekłe stany zapalne, zostały w toku badania klinicznego i na podstawie badań dodatkowych wykluczone. Zwiększone stężenie TNF w grupie otyłych, jego dodatnia korelacja ze wskaźnikiem insulinooporności oraz fakt, iż w modelu regresji wieloczynnikowej zarówno %FAT, jak i TNF okazały się niezależnymi predykatorami wartości wskaźnika IRI/G stanowią o możliwości rozważenia udziału tej cytokiny w indukcji insulinooporności związanej z otyłością. Wykazano, że TNF indukuje insulinooporność in vitro [26, 27] oraz w modelach zwierzęcych [28]. Wielu cen
4 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr 6 0,7 lntnf vs. IRI/G Współczynnik korelacji = 0,51 0,6 Regresja 95% przedział ufności 0,5 IRI/G 0,4 0,3 0,2 0,1 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 lntnf Rycina 1. Zależność pomiędzy stężeniem czynnika martwicy guza (TNF) a wskaźnikiem insulinoodporności (IRI/G) (r = 0,51, p < 0,05) Figure 1. Relationship between TNF concentration and IRI/G ratio (r = 0,51, p < 0,05) 58 lntnf vs. %FAT Współczynnik korelacji = 0,54 52 Regresja 95% przedział ufności 46 %FAT ,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 lntnf Rycina 2. Zależność pomiędzy stężeniem czynnika martwicy guza (TNF) a względną zawartością tkanki tłuszczowej (%FAT) (r = 0,54, p < 0,05) Figure 2. Relationship between TNF concentration and %FAT (r = 0,54, p < 0,05) nych informacji dotyczących potencjalnych miejsc oddziaływania TNF w procesie indukcji insulinooporności w otyłości dostarczyły badania genetyczne. W tym celu wyhodowano homozygotyczne myszy z nonsensowną mutacją w obrębie genu dla TNF (TNF / ), wyłączając w ten sposób funkcję cytokiny [29, 30]. Grupę kontrolną stanowiły otyłe myszy z prawidłową funkcją genu dla TNF (TNF+/+). Myszy TNF / cechowały niższe stężenia wolnych kwasów tłuszczowych i leptyny, związków potencjalnie uczestniczących w indukcji insulinooporności oraz wyższe stężenia GLUT-4 (glucose transporter przenośnik dokomórkowy glukozy) w mięśniach. Ob
5 Paweł Bogdański i wsp. TNF-a a insulinooporność serwowano również mniejsze zaburzenia w indukcji sygnału po związaniu się insuliny ze swoistym receptorem. Z obserwacji tych wynika, że udział TNF w rozwoju insulinooporności w otyłości jest wypadkową kilku współistniejących zjawisk zachodzących pod wpływem tej cytokiny. Najczęściej postulowane drogi oddziaływania TNF w indukcji insulinooporności u osób z otyłością to: zmniejszenie dokomórkowego transportu glukozy [31] oraz zaburzenie transdukcji sygnału powstałego po połączeniu insuliny ze swoistym receptorem [32, 33]. U ludzi związek TNF z insulinoopornością jest ciągle zagadnieniem kontrowersyjnym. W badaniu Van der Pola i wsp. podanie TNF prowadziło do rozwoju insulinooporności [23]. W późniejszych badaniach potwierdzano, iż zwiększona ekspresja TNF w tkance tłuszczowej [34] i mięśniach [35] u otyłych osób z insulinoopornością korelowała ze stopniem insulinooporności. Dandona i wsp. [36] obserwowali ponadto, że w toku leczenia dietetycznego wraz ze spadkiem masy ciała znamiennie obniżała się ekspresja TNF w tkance tłuszczowej, z obserwowaną równocześnie poprawą insulinowrażliwości. Istnieją coraz liczniejsze podstawy molekularne świadczące o udziale tej cytokiny w procesie indukcji insulinooporności. Dotychczas jednak jedyna próba Ofei i wsp. [37] z podawaniem przeciwciał neutralizujących TNF u ludzi nie przyniosła oczekiwanego efektu klinicznego w postaci zmniejszenia insulinooporności. Pełne poznanie złożonej roli TNF w patomechanizmie rozwoju insulinooporności pozwoli być może w przyszłości na określenie skutecznej terapii tego patologicznego stanu. Wnioski 1. Chorych z otyłością prostą charakteryzują wyższe wartości stężenia TNF w surowicy. 2. Zwiększone stężenie TNF w grupie otyłych oraz jego dodatnia korelacja ze wskaźnikiem insulinooporności wskazują na potencjalny udział tej cytokiny w indukcji insulinooporności związanej z otyłością. Streszczenie Wstęp. Znamiennie częstsze występowanie insulinooporności u chorych z otyłością jest znanym faktem. Ostatnie badania sugerują, że w procesie rozwoju insulinooporności ważną rolę może odgrywać zwiększone stężenie czynnika martwicy nowotworów (TNF) pleotropowej cytokiny, produkowanej m.in. przez tkankę tłuszczową. Celem pracy była ocena stężenia TNF u pacjentów z otyłością prostą oraz poszukiwanie zależności pomiędzy stężeniami tej cytokiny a wybranymi parametrami antropometrycznymi i wskaźnikiem insulinooporności. Materiał i metody. Do badania włączono 30 pacjentów z otyłością prostą (M/K 16/14, w wieku 44,2 ± 3,2 lat, BMI 32,4 ± 4,2 kg/m 2 ). Grupę kontrolną stanowiło 20 zdrowych ochotników (M/K 8/12, w wieku 34,3 ± 2,1 lat, BMI 23,2 ± ± 1,7 kg/m 2 ). Względną (%FAT) i bezwzględną (kgfat) zawartość tkanki tłuszczowej oznaczono metodą bioimpedancji elektrycznej. Stężenie TNF i insuliny określono metodami radioimmunologicznymi. Wskaźnik insulinooporności obliczono jako iloraz stężenia insuliny/glukozy (IRI/G). Wyniki. Grupę osób z otyłością prostą cechowały znamiennie wyższe stężenia TNF, insuliny oraz znamiennie wyższe wartości wskaźnika insulinooporności (IRI/G) w porównaniu z grupą kontrolną. Ponadto w grupie tej stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy stężeniami TNF a %FAT i wskaźnikiem IRI/G. Wnioski. Chorych z otyłością prostą charakteryzują wyższe wartości stężeń TNF w surowicy. Zwiększone stężenie TNF w grupie otyłych oraz jego dodatnia korelacja ze wskaźnikiem insulinooporności wskazują na potencjalny udział tej cytokiny w indukcji insulinooporności związanej z otyłością. słowa kluczowe: otyłość, czynnik martwicy nowotworów, insulinooporność Piśmiennictwo 1. Rywik S., Broda G., Piotrowski W. Epidemiologia chorób układu krążenia. Program Pol-Monica Warszawa. Kardiologia Polska 1995; 44: Report of a WHO Consultation on Obesity. Preventing and Managing the Global Epidemic. Division of noncomunicable Diseases. World Health Organization. Geneva 3 5 June 1997, WHO/NUT/NCD Feinleib M. Epidemiology of obesity in relation to health hazards. Ann. Int. Med. 1985; 103: Sieradzki J. Otyłość a cukrzyca. Endokrynol. Pol. 2001; supl. 1: Olefsky J.M., Molina J.M. Insulin resistance in man. W: Riffin H., Porte D.J., Diabetes Mellitus. red. Wyd. 4. Elsevier Science Publishing Co., Nowy Jork 1990, Moller D.E. Insulin Resistance. John Wiley & Sons, UK Reynet C., Kahn C.R. Rad: a member of the Ras family overexpressed in muscle of type II diabetic humans. Science 1993; 262: Maddux B.A., Sbraccia P., Kumakura S., Sasson S., Youngren J., Fisher A. i wsp. embrane glycoprotein PC-1 and insulin resistance in non-insulin dependent diabetes mellitus. Nature 1995; 373: Cohen B., Novick D., Rubinstein M. Modulation of insulin activities by leptin. Science 1996; 274: Boden G. Role of fatty acids in pathogenesis of insulin resistance and NIDDM. Diabetes 1997; 46: Cheung A.T., Ree D., Kolls J.K., Fuselier J., Coy D.H., Bryer- Ash M. An in vivo model for elucidation of the mechanism of tumor necrosis factor-a (TNF-a) induced insulin resistance: evidence for differential regulation of insulin signaling by TNFa. Endocrinology 1998; 139: Aggarwal B.B., Natarajan K. Tumor necrosis factor: developments during the last decade. Eur. Cytokin. Netw. 1996; 7: Kern P.A., Saghizadeh M., Ong J.M., Bosch R.J., Deem R., Simsolo R.B. The expression of tumor necrosis factor in human adipose tissue. Regulation by obesity, weigh loss, and relationship to lipoproten lipase. J. Clin. Invest. 1995; 95:
6 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr Hotamisligil G.S., Arner P., Caro J.F., Atkinson R.L., Spiegelman B.M. Increased adipose expression of tumor necrosis factor-a in human obesity and insulin resistance. J. Clin. Invest. 1995; 95: Dandona P., Weinstock R., Thusu K., Abdelrahman E., Ijada A., Wadden T. Tumor necrosis factor-alpha in sera of obese patients: fall with weight loss. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1998; 83: Semb H., Peterson J., Tavernier J., Olivecrona T. Multiple effects of tumor necrosis factor on lipoprotein lipase in vivo. J. Biol. Chem. 1987; 262: Pekala P.H., Kawakami M., Angus C.W., Lane M.D., Cerami A. Selective inhibition of synthesis of enzymes for de novo fatty acid biosynthesis by endothocin-induced mediator from exude cells. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1983; 80: Peraldi P., Spiegelman B. TNF and insulin resistance: summary and future prospects. Mol. Cell Biochem. 1998; 182: Kennedy G.C. The role of depot fat in the hypothalamic control of food intake in the rat. Proc. R. Soc. Series B. 1953; 140: Ventre J., Doebber T., Wu M., MacNaul K., Stevens K., Pasparakis M. i wsp. Targeted disruption of the tumor necrosis factor-alpha gene: metabolic consequences in obese and nonobese mice. Diabetes 1997; 46: Lang C.H., Dobrescu C. Sepsis induced changes in vivo insulin action in diabetic rats. Am. J. Physiol. 1989; 257: Lang C.H., Dobrescu C., Bagby G.J. Tumor necrosis factor impair insulin action on peripheral glucose disposal and hepatic glucose output. Endocrinology 1992; 130: Van der Poll T., Romijnm A., Endert E., Borin J.J.J., Buller H.R., Sauerwein H.P. Tumor necrosis factor mimics the metabolic response to acute infection in healthy humans. Am. J. Phisiol. 1991; 261: Depres J.P., Lamarche B., Maurieg P. Hyperinsulinemia as an independent risk factor for ischemic heart disease. New Engl. J. Med. 1996; 334: Bonadonna R.C., DeFronzo R.A. Glucose metabolism in obesity and type II diabetes. W: Bjorntorp P., Brodoff B.N. Obesity red. J.B. Lippincott, Filadelfia 1992: Stephens J., Lee J., Pilch P. Tumor necrosis factor alpha induced insulin resistance in 3T3-L1 adipocytes is accompanied by a loss of insulin receptor substrate-1 and GLUT-4 expression without a loss of insulin-receptor-mediated transduction. J. Biol. Chem. 1997; 272: Hotamisligil G.S., Budavari A., Murray D., Spiegelman B.M. Reduced tyrosine kinase activity of the insulin receptor in obesity-diabetes. Central role of tumor necrosis factor-alpha. J. Clin. Invest. 1994; 94: Cheung A., Ree D., Kolls J., Fuselier J., Coy D., Bryer-Ash M. An in vivo model for elucidation of the mechanism of tumor necrosis factor-a (TNF-a)-induced insulin resistance: evidence for differential regulation of insulin signaling by TNFa. Endocrinology 1998; 139: Uysal K., Wiesbrock S., Marino M. Hotamisligil G. Protection from obesity-induced insulin resistance in mice lacking TNF- -alpha function. Nature 1997; 389: Kirchgessner T.G., Uysal K.T., Wiesbrock S.M., Marino M., Hotamisligil G.S. Tumor necrosis factor a contributes to obesity-related hyperleptinemia by regulating leptin release from adipocytes. J. Clin. Invest. 1997; 11: Stephens J.M., Pekala P.H. Transcriptional repression of the GLUT4 and C/EBP genes in 3T3-L1 adipocytes by tumor necrosis factor-alpha. J. Biol. Chem. 1991; 266: Hotamisligil G.S., Peraldi P., Budavari A., Ellis R., White M.F., Spiegelman B.M. IRS-1-mediated inhibition of insulin receptor tyrosine kinase activity in TNF-alpha and obesity-induced insulin resistance. Science 1996; 271: Hotamisligil G., Murray D., Choy L., Spiegelman B. Tumor necrosis factor-inhibits signaling from the insulin receptor. Proc. Natl. Acad. USA 1994; 91: Hotamisligil G.S., Arner P., Caro J.F., Atkinson R.L., Spiegelman B.M. Increased adipose tissue expression of tumor necrosis factor-a in human obesity and insulin resistance. J. Clin. Invest. 1995; 95: Saghizadeh M., Ong J.M., Garvey W.T., Henry R.R., Kern P.A. The expression of TNF alpha by human muscle. Relationship to insulin resistance. J. Clin. Invest. 1996; 97: Dandona P., Weinstock R., Thusu K., Abdelrahman E., Ijada A., Wadden T. Tumor necrosis factor-alpha in sera of obese patients: fall with weight loss. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1998; 83: Ofei F., Hurel S., Newkirk J., Sopwith M., Taylor R. Effects of engineered human anti-tnf-a antibody (CDP571) on insulin sensitivity and glycemic control in patients with NIDDM. Diabetes 1996; 45:
Zmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoCzy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?
Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja
Bardziej szczegółowoSerum concentrations of tumor necrosis factor TNFα and its soluble receptors in obese women with diabetes type 2 and without additional disease.
/ ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska / Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 56; Numer/Number 2/2005 ISSN 0423-104X Serum concentrations of tumor necrosis factor TNFα and its soluble receptors
Bardziej szczegółowoCzy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn?
Czy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn? Zbigniew Gaciong Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Definicja Plejotropia,
Bardziej szczegółowoOcena insulinooporności metodą euglikemicznej klamry metabolicznej u pacjentów z otyłością prostą
P R A C A O R Y G I N A L N A ISSN 1734 3321 Monika Szulińska, Danuta Pupek-Musialik, Paweł Bogdański, Anna Miczke, Wiesław Bryl Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 7/2008 Nr 2(23) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology TNF alfa a wybrane parametry gospodarki węglowodanowej u dzieci z nadwagą i otyłością prostą TNF Alpha and Selected Carbohydrate
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoCzynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody
STRESZCZENIE Choroby układu krążenia od lat pozostają jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W licznych badaniach opisano czynniki ryzyka, które predysponują do rozwoju miażdżycy i wystąpienia choroby
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE Katarzyna Myszka Podgórska Ocena częstości występowania zespołu metabolicznego u osób z przypadkowo wykrytymi guzami nadnerczy z prawidłową aktywnością hormonalną
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoKarolina Hoffmann, Wiesław Bryl, Agata Strażyńska, Anna Miczke, Maciej Cymerys, Lucyna Kramer, Danuta Pupek-Musialik
Karolina Hoffmann, Wiesław Bryl, Agata Strażyńska, Anna Miczke, Maciej Cymerys, Lucyna Kramer, Danuta Pupek-Musialik PRACA ORYGINALNA Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia
Bardziej szczegółowoJak oceniać otyłość brzuszną u pacjentów z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym?
Joanna Dziwura-Ogonowska 1, Rafał Heryć 2, Karolina Mierska 2, Anna Modrzejewska 2, Tomasz Miazgowski 1, Krystyna Widecka 1 PRACA ORYGINALNA 1 Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych Pomorskiego
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoOcena zależności pomiędzy stężeniami wifatyny i chemeryny a nasileniem łuszczycy, ocenianym za pomocą wskaźników PASI, BSA, DLQI.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katarzyna Chyl-Surdacka Badania wisfatyny i chemeryny w surowicy krwi u chorych na łuszczycę Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych streszczenie Promotor Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoAnaliza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne
Analiza fali tętna u dzieci z chorobami kłębuszków nerkowych doniesienie wstępne Piotr Skrzypczyk, Zofia Wawer, Małgorzata Mizerska-Wasiak, Maria Roszkowska-Blaim Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowokrwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym"
RECEN JA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ S Warszawa, 26.02.2018 -m~jeei~~imłi~lłiałek: MIC-l i ZAG/LMF W surowicy krwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym" LekarzAnny Jarzumbek Zaburzenia odżywiania są dość rozpowszechnionym
Bardziej szczegółowoNiedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Bardziej szczegółowoOcena wpływu wybranych czynników na występowanie zaburzeń lipidowych u osób otyłych
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Agata Bronisz, Katarzyna Napiórkowska, Aleksandra Srokosz, Małgorzata Sobiś-Żmudzińska, Roman Junik Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Uniwersytet Mikołaja
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoOcena stężenia rezystyny u otyłych pacjentów z nadciśnieniem tętniczym
Katarzyna Musialik, Paweł Bogdański, Monika Szulińska PRACA ORYGINALNA Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Ocena stężenia rezystyny
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoZnaczenie czynnika martwicy nowotworu (TNF-a) w patogenezie nadciśnienia tętniczego związanego z otyłością
Paweł Bogdański, Danuta Pupek-Musialik, Magdalena Łuczak, Maciej Cymerys, Wiesław Bryl ARTYKUŁ POGLĄDOWY Klinika Chorób Wewnętrznych i Zaburzeń Metabolicznych Akademii Medycznej w Poznaniu Znaczenie czynnika
Bardziej szczegółowoLeczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoWskaźnik insulinowrażliwości M i wskaźnik IRI/G w ocenie insulinooporności u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i otyłością
Monika Szulińska, Magdalena Kujawska-Łuczak, Paweł Bogdański, Danuta Pupek-Musialik PRACA ORYGINALNA Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze a otyłość - jak leczyć?
Nadciśnienie tętnicze a otyłość - jak leczyć? Prof. dr hab. Danuta Pupek-Musialik Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Nadciśnienie tętnicze
Bardziej szczegółowoCukrzyca a kamica żółciowa
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Paweł Kotarski, Agnieszka B. Niebisz, Janusz Krzymień Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytetu Medycznego w Warszawie Cukrzyca a kamica
Bardziej szczegółowoCzy produkty wisceralnej tkanki tłuszczowej rezystyna i TNF-a modulują wartości ciśnienia tętniczego?
Katarzyna Musialik PRACA ORYGINALNA Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Czy produkty wisceralnej tkanki tłuszczowej
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoZnaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Bardziej szczegółowoz jadłowstrętem psychicznym i otyłością"
Warszawa, 05.03.2018 RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ pt. "Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością" Lekarz Agaty Mikołajczak- Będkowskiej Jadłowstręt psychiczny
Bardziej szczegółowoCzy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?
Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)
Bardziej szczegółowoOcena insulinooporności metodą euglikemicznej klamry metabolicznej u otyłych pacjentów z nadciśnieniem tętniczym
Monika Szulińska, Danuta Pupek-Musialik, Paweł Bogdański, Wiesław Bryl, Anna Miczke PRACA ORYGINALNA Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Akademii Medycznej w
Bardziej szczegółowoOcena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością
lek. Agata Mikołajczak-Będkowska Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Joanna Oświęcimska
Bardziej szczegółowoMolekularne i komórkowe podstawy treningu zdrowotnego u ludzi chorych na problemy sercowo-naczyniowe.
Molekularne i komórkowe podstawy treningu zdrowotnego u ludzi chorych na problemy sercowo-naczyniowe. Przewlekła hiperglikemia wiąże sięz uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów:
Bardziej szczegółowoOsoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie
3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoOcena stężenia leptyny, insuliny, parametrów gospodarki lipidowej i antropometrycznych u młodych osób z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym
Agata Strażyńska, Wiesław Bryl, Karolina Hoffmann, Anna Miczke, Maciej Cymerys, Aneta Rzesoś, Lucyna Kramer, Katarzyna Musialik PRACA ORYGINALNA Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych
Bardziej szczegółowoWazoprotekcyjne i antydiabetogenne działanie telmisartanu zależne od aktywacji receptora PPAR?
Wazoprotekcyjne i antydiabetogenne działanie telmisartanu zależne od aktywacji receptora PPAR? Receptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów Wśród receptorów PPAR wyróżnić można 3 izoformy, mianowicie:
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowoZaburzenia gospodarki elektrolitowej u chorych z zespołem metabolicznym
PRACA ORYGINALNA Zaburzenia gospodarki elektrolitowej u chorych z zespołem metabolicznym Electrolyte equilibrium disorders in patients with metabolic syndrome Sławomir Szydlik, Justyna Jankowska-Szydlik,
Bardziej szczegółowoCzęstość nadciśnienia tętniczego w populacji otyłych pacjentów Poradni Chorób Metabolicznych
Anna Rejman 1, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 1, Katarzyna Mizia-Stec 2, Barbara Zahorska-Markiewicz 1 PRACA ORYGINALNA 1 Katedra Patofizjologii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach 2 Katedra Kardiologii
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB
FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB Oparte na dowodach zalecenia w leczeniu nadciśnienia tętniczego wg. Joint National Committee (JNC
Bardziej szczegółowoEtiologiczny podział cukrzycy (1997)
Etiologiczny podział cukrzycy (1997) I. Cukrzyca typu 1 A) Wywołana czynnikiem immunologicznym B) Idiopatyczna II. Cukrzyca typu 2 III. Inne specyficzne typy cukrzycy A. Genetyczne zaburzenia funkcji komórek
Bardziej szczegółowoEmilia Kolarzyk, Anna Janik, Jacek Kwiatkowski
Kolarzyk Probl Hig E Epidemiol i wsp. Ocena 2011, ryzyka 92(4): zespołu 741-746 metabolicznego u dzieci z nadwagą i otyłością. Część I. Antropometryczne... 741 Ocena ryzyka zespołu metabolicznego u dzieci
Bardziej szczegółowoWpływ intensywnej insulinoterapii na wskaźnik masy ciała oraz na stężenie lipidów u chorych na cukrzycę typu 1 analiza retrospektywna
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Elżbieta Kozek, Anna Citkowska, Katarzyna Fross, Aleksandra Górska, Agnieszka Marcinkowska, Jacek Sieradzki Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych, Collegium Medicum Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoOcena profilu dobowego ciśnienia tętniczego metodą 24-godzinnego ambulatoryjnego monitorowania ciśnienia (ABPM) u pacjentów z cukrzycą typu 2
Małgorzata Zagroda 1, Dorota Tomczyk 1, Damian Kołacin 1, Paweł Tomczyk 1, Andrzej Prystupa 2, Anna Toruń-Jurkowska 3, Jerzy Mosiewicz 2, Grzegorz Dzida 2 1 Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Klinice
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 1(6) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology TNF α a wybrane parametry gospodarki lipidowej u dzieci z nadwagą i otyłością prostą TNF α and selected lipid parameters in overweight
Bardziej szczegółowoThe effect of weight loss on serum concentration of interleukine-6 (IL-6) and insulin resistance
/ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 57; Numer/Number 2/2006 ISSN 0423 104X The effect of weight loss on serum concentration of interleukine-6 (IL-6) and insulin
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE / ABSTRACT
STRESZCZENIE / ABSTRACT Wstęp: Rtęć jest metalem o silnym działaniu neuro, nefro i hepatotoksycznym oraz zwiększającym ryzyko chorób układu krążenia. Pracownicy zatrudnieni w zakładach przemysłowych wykorzystujących
Bardziej szczegółowoAneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta
Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Uwaga: Niniejsze zmiany do streszczenia charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta są wersją obowiązującą
Bardziej szczegółowoPONS (łac. most) Kielce, 18 marca 2011
Kielce, 18 marca 2011 Badanie PONS PONS (łac. most) POlish-Norwegian i Study Projekt PONS jest współfinansowany przez Polsko-Norweski Fundusz Badań Naukowych. Głównym wykonawcą projektu jest Centrum Onkologii
Bardziej szczegółowoZmienność stężenia adiponektyny w surowicy krwi u chorych z cukrzycą typu 2 i z otyłością, w zależności od funkcji nerek
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Iwona Jakubowska 1, Jolanta Czyżewska 2, Halina Kemona 2 1 I Oddział Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii, SP ZOZ Wojewódzki Szpital Zespolony im. Jędrzeja
Bardziej szczegółowoZaburzenia lipidowe w przebiegu cukrzycy typu 2 a współwystępowanie nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca i otyłości
P R A C A O R Y G I N A L N A ISSN 1734 3321 Elwira Przybylik-Mazurek, Bohdan Huszno, Monika Leder, Małgorzata Kieć-Klimczak Katedra i Klinika Endokrynologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Bardziej szczegółowoZnaczenie poszczególnych kryteriów oceny wyrównania zespołu metabolicznego na podstawie badania DINAMIC (IV)
PRACA ORYGINALNA ISSN 164 8497 Teresa Kasperska-Czyżyk 1, Władysław Grzeszczak 2, Jacek Sieradzki 3, Marcin Szczepański 4 oraz Zespół Badaczy DINAMIC 5 1 Oddział Chorób Wewnętrznych i Diabetologii CSK
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE w grupie osób aktywnych zawodowo
MŁODA KARDIOLOGIA PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 5, 315 319 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1896 2475 Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego z Pracownią Pielęgniarstwa Onkologicznego WPiNoZ Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowo1. Analiza metodologii dla właściwej oceny wydalania promotorów i inhibitorów z moczem u dzieci i młodzieży z nadmierną masą ciała.
STRESZCZENIE Kamica układu moczowego jest stanem, w którym w drogach moczowych dochodzi do powstania złogów zbudowanych z naturalnych lub patologicznych składników moczu. W ciągu ostatnich kilku dekad
Bardziej szczegółowoWYBRANE PROBLEMY KLINICZNE. Izabela Kokot 1 Lilla Pawlik-Sobecka 1 Sylwia Płaczkowska 2 Małgorzata Żółcińska- -Wilczyńska 3 Agnieszka Piwowar 4
Ocena zależności pomiędzy stężeniami insuliny w przebiegu doustnego testu tolerancji glukozy a ilością i dystrybucją tkanki tłuszczowej u młodych osób badania wstępne Evaluation of relationship between
Bardziej szczegółowoKinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Bardziej szczegółowoul. A. Mickiewicza 2, Białystok tel , faks Ocena
UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU ZAKŁAD BIOCHEMII LEKARSKIEJ Białystok 23. 08. 2019 ul. A. Mickiewicza 2, 15-089 Białystok tel. 85 748 55 78, faks 085 748 55 78 e-mail: zdbioch@umb.edu.pl Ocena rozprawy
Bardziej szczegółowoLiofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
Bardziej szczegółowoPrzegląd randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych w grupie osób w wieku podeszłym
167 GERIATRIA 2011; 5: 167172 Akademia Medycyny GERIATRIA OPARTA NA FAKTACH/EVIDENCEBASED GERIATRICS Otrzymano/Submitted: 15.06.2011 Zaakceptowano/Accepted: 26.2011 Przegląd randomizowanych, kontrolowanych
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Bardziej szczegółowoLP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych
Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoWartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?
Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego czy płeć ma znaczenie? dr n. med. Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoZespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego
Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Wacław Karakuła Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii U.M. w Lublinie Kierownik Kliniki prof. Tomasz Zubilewicz Lublin, 27.02.2016 Zespół
Bardziej szczegółowoInfluence of fat distribution on effectiveness of nonpharmacological intervention and selected metabolic parameters in simple obesity
Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Wpłynęło: 04.12.2008 Poprawiono: 11.12.2008 Zaakceptowano: 12.12.2008 Wpływ rozmieszczenia tkanki tłuszczowej na skuteczność odchudzenia niefarmakologicznego
Bardziej szczegółowoZaburzenie równowagi energetycznej
Otyłość dzieci i młodzieży czy można jej zapobiec? Dr n. med. Andrea Horvath Dr n. med. Piotr Dziechciarz Klinika Pediatrii WUM Zaburzenie równowagi energetycznej wyrażonej nadmiernym odkładaniem tkanki
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoCardiovascular risk factors in young adult population in rural area in north-eastern Poland
Cardiovascular risk factors in young adult population in rural area in north-eastern Poland Czynniki ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego u młodych osób dorosłych w środowisku wiejskim w północnowschodniej
Bardziej szczegółowoOdżywianie osób starszych (konspekt)
Prof. dr hab. med. Tomasz Kostka Odżywianie osób starszych (konspekt) GŁÓWNE CZYNNIKI RYZYKA CHOROBY WIEŃCOWEJ (CHD) wg. Framingham Heart Study (Circulation, 1999, 100: 1481-1492) Palenie papierosów Nadciśnienie
Bardziej szczegółowoRecenzja. Pracy na stopień doktora nauk medycznych lek. Agaty Bogołowskiej- Stieblich pt. Ocena wpływu operacyjnego leczenia otyłości
Prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Paśnik Klinika Chirurgii Ogólnej Onkologicznej, Metabolicznej i Torakochirurgii CSK MON WIM ul. Szaserów 128 04-109 Warszawa tel. 022 810 06 21 Warszawa 26.05.2017 Recenzja
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I Definicja, epidemiologia i koszty otyłości. Część II Etiologia i patogeneza otyłości
Spis treści Część I Definicja, epidemiologia i koszty otyłości Rozdział 1. Wprowadzenie: problematyka otyłości w ujęciu historycznym i współczesnym..................................... 15 Problematyka
Bardziej szczegółowoOdwrócenie upośledzonej tolerancji glukozy oraz nowych przypadków cukrzycy związanych z terapią diuretykami wyniki badania STAR-LET
ARTYKUŁ POGLĄDOWY BADANIA KLINICZNE. CO NOWEGO W HIPERTENSJOLOGII? Odwrócenie upośledzonej tolerancji glukozy oraz nowych przypadków cukrzycy związanych z terapią diuretykami wyniki badania STAR-LET Katarzyna
Bardziej szczegółowoOcena rozprawy doktorskiej Mgr Karoliny Kulik-Kupki
Klinika Endokrynologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Centralny Szpital Kliniczny Centrum Kliniczno Dydaktyczne 92-213 Łódź ul. Pomorska 251 Ocena rozprawy doktorskiej Mgr Karoliny Kulik-Kupki pt: "Ocena
Bardziej szczegółowoNajwiększe wyzwania w diagnostyce zaburzeń lipidowych. Cholesterol LDL oznaczany bezpośrednio, czy wyliczany ze wzoru Friedewalna, na czczo czy nie?
Największe wyzwania w diagnostyce zaburzeń lipidowych. Cholesterol LDL oznaczany bezpośrednio, czy wyliczany ze wzoru Friedewalna, na czczo czy nie? Bogdan Solnica Katedra Biochemii Klinicznej Uniwersytet
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 38/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoDietetyk stacjonarny. biogo.pl
Dietetyk stacjonarny biogo.pl Konsultacje dietetyczne odbywają się w gabinecie znajdującym się przy ulicy Szewskiej 18 we Wrocławiu. W zależności od wybranego pakietu pacjent ma możliwość skorzystania
Bardziej szczegółowoW Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ:
W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ: "Profilaktyka raka szyjki macicy"- dla wszystkich Pań w wieku 25-59 lat, które nie miały
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoARTYKUŁY ORYGINALNE. Słowa kluczowe: glukoza, insulina, rak jelita grubego, wskaźnik masy ciała
Stężenie insuliny u chorych na raka jelita grubego Ewa Nowakowska Zajdel 1, Małgorzata Muc Wierzgoń 1, Teresa Kokot 1, Wojciech Romanowski 1, Barbara Zubelewicz Szkodzińska 1, Andrzej Brodziak 1, Andrzej
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoEvaluation of selected acute phase proteins in patients type 2 diabetes
ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Wpłynęło: 21.01.2008 Poprawiono: 28.01.2008 Zaakceptowano: 28.01.2008 Ocena wybranych białek ostrej fazy u chorych z cukrzycą typu 2 Evaluation of selected acute phase
Bardziej szczegółowo