Program spotkania. lagoons.web.ua.pt

Transkrypt

1 Wpływ prognozowanych zmian klimatycznych oraz socjo-ekonomicznych na stan Zalewu Wiślanego oraz Plan Zarządzania opracowany dla regionu Zalewu Wiślanego na podstawie wyników projektów LAGOONS i ARCH

2 Program spotkania 09:45 10:00 Powitanie i wprowadzenie M. Bielecka, J. Przedrzymirska 10:00 10:30 Metodologia opracowania scenariuszy klimatycznych i socjoekonomicznych, główne założenia w ramach poszczególnych scenariuszy oraz wyniki modelowania (LAGOONS) G. Różyoski, M. Bielecka 10:30 10:45 Możliwe zmiany zasolenia w Zalewie Wiślanym w związku z planami budowy portu morskiego po rosyjskiej stronie Zalewu Wiślanego (LAGOONS) - B. Chubarenko 10:45 11:15 Przerwa kawowa. W trakcie przerwy prezentacja posterów z wynikami obliczeo otrzymanych w poszczególnych scenariuszach. 11:15 11:45 Plan Zarządzania (ARCH): założenia, przedstawienie wyników konsultacji Planu z przedstawicielami urzędów marszałkowskich i rekomendacje J. Zaucha 11:45 12:30 Pytania do prezentacji i wypełnienie kwestionariusza opracowanego przez projekt LAGOONS

3 Program spotkania 12:30 13:30 Lunch 13:30 15:30 Moderowana dyskusja w celu wypracowania tzw. "alternatywnego scenariusza" - moderatorzy: G. Różyoski, J. Zaucha 15:30 16:00 Przerwa kawowa i wypełnienie kwestionariusza opracowanego przez projekt ARCH 16:00 16:45 Podsumowanie oraz spisanie założeo tzw. "alternatywnego scenariusza

4 LAGOONS i ARCH: dwa projekty 7-go Programu Ramowego UE realizujące zadania dotyczące Zalewu Wiślanego: Wspólne działania na rzecz udziału użytkowników Zalewu w projektach uczestnictwo w warsztatach dotyczących analizy wpływu czynników społeczno-ekonomicznych na stan Zalewu.

5 Integrated water resources and coastal zone management in European lagoons in the context of climate change Zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi oraz strefą brzegową lagun europejskich w kontekście zmian klimatycznych Nr umowy: Koordynowany przez: Ana Isabel Lillebø - Uniwersytet z Aveiro, Portugalia Per Stalnacke Bioforsk, Norwegia

6 Rozpoczęcie: Realizacja: 36 miesięcy Rejony badawcze: 1. Zalew Wiślany Morze Bałtyckie (transgraniczny Polska/Rosja); 2. Zalew Tylygulskyi - Morze Czarne (Ukraina); 3. Zalew Ria de Aveiro Ocean Atlantycki (Portugalia), 4. Mar Menor Morze Śródziemne (Hiszpania).

7 CEL PROJEKTU LAGOONS Podstawowym celem projektu jest wypracowanie elementów strategii i systemów wspomagania decyzji dla zintegrowanego zarządzania lagunami na podstawie szerokiego rozpoznania procesów zachodzących na granicy ląd-morze, przy wykorzystaniu wspólnej płaszczyzny komunikacji nauka-polityka-użytkownicy. Elementy metodologii: 1) Udział użytkowników zalewu w celu określenia scenariuszy socjo-ekonomicznych dla Zalewu i jego zlewni; 2) Uwzględnienie wpływów zmian klimatycznych na Zalew i jego zlewnię; 3) Modelowanie wpływów zmian klimatycznych i scenariuszy socjoekonomicznych na Zalew i jego zlewnię; 4) Ocena odpowiedzi Zalewu na powyższe oddziaływania; 5) Opracowanie zaleceo dla zarządzania zalewem i jego zlewnią z uwzględnieniem opinii użytkowników.

8 Zarządzanie złożonymi oddziaływaniami na ekosystemy zalewów i ujśd rzek - szczegółowy plan i konstrukcja niezbędnych działao Grant agreement no: Koordynatorzy: Gijs Breedveld and Amy Oen - Norwegian Geotechnical Institute Czas trwania projektu: sierpieo 2011 sierpieo 2015

9 CELE: Zmniejszyd granice pomiędzy dyscyplinami naukowymi Zintegrowad istniejącą wiedzę i dostępne informacje w kontekście usług ekosystemowych Wdrożyd prawdziwie partycypacyjny proces pomiędzy interesariuszami: politykami, władzami, NGO i biznesem Sformułowad realistyczne strategie zrównoważonego zarządzania zalewami i lagunami Stworzyd konstrukcję (ramy) dla efektywnego zarządzania Zapewnid wykorzystanie projektu i jego wyników w realnych procesach i działaniach

10 ARCH Lagoons 1. Vistula 3 2. Göta älv 2 3. Byfjorden 4. Elbe Rhine 6. Broads 7. Òbidos 8. Lesina Amvrakikos 10. Razelm-Sinoe 8 9

11 Metodologia opracowania scenariuszy klimatycznych i socjo-ekonomicznych, główne założenia w ramach poszczególnych scenariuszy oraz wyniki modelowania (LAGOONS) Małgorzata Bielecka, Grzegorz Różyoski, Małgorzata Robakiewicz, Mariusz Zalewski, Anna Reda

12 Zalew Wiślany 2-gi co do wielkości zalew na Bałtyku

13 Zalew Wiślany Obszar: 838 km 2 (RU 56%, PL 44%) Długość: 90 km Szerokość: km Śr. gł.: 2.7 m Całkowita zlewnia: 23,871 km 2 Zasolenie: PSU Obj. wody: 2.3 km 3 Śr. czas retencji: 6 m-cy Główne rzeki: Pregoła, Prokładnaja, Elbląg, Pasłęka, Nogat, Bauda Połączenie z morzem: Cieśnina Piławska k. Bałtyjska

14 Grupy Fokusowe identyfikacja najważniejszych problemów z perspektywy społeczności lokalnych. Frombork: Rybacy, restauratorzy, właściciele hoteli, nauczyciele Piaski: Rybacy i właściciele hoteli/pensjonatów Kadyny: Obywatele i władze lokalne Krynica Morska: Rybacy Wynik: mapa pokazująca najlepsze i najgorsze obszary

15 Panel Obywatelski kolejny krok pozwalający na sprecyzowanie spostrzeżeo i sformułowanie zaleceo oraz scenariuszy przyszłego rozwoju Zalewu Jurorzy z: Krynica Morska Piaski Braniewo Frombork Kadyny

16 Eksperci: Jakośd środowiska Zalewu Wiślanego i perspektywy przyszłych zmian. Justyna Kopiec, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie Problemy rybołówstwa w Zalewie Wiślanym oraz perspektywy przyszłego rozwoju. Henryk Miłaszewski, Okręgowy Inspektorat Rybołówstwa Morskiego w Gdyni Problemy rolnictwa w rejonie Zalewu Wiślanego oraz perspektywy przyszłego rozwoju. Krystyna Terlikowska, Żuławski Ośrodek Badawczy Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego

17 Eksperci: Przepisy i zarządzanie w rejonie Zalewu Wiślanego oraz perspektywy przyszłych zmian strategii rozwoju. Kinga Krupioska, Urząd Marszałkowski Województwa Warmiosko-Mazurskiego, Olsztyn Transport i infrastruktura w rejonie Zalewu Wiślanego (aspekty morskie). Andrzej Cieślak, Urząd Morski w Gdyni Ochrona środowiska Zalewu Wiślanego. Monika Zakrzewska, Urząd Morski w Gdyni Turystyka i rekreacja w rejonie Zalewu Wiślanego. Regina Czymbor, Urząd Marszałkowski Województwa Warmiosko-Mazurskiego, Biuro Regionalne w Elblągu

18 Obywatelski scenariusz rozwoju rejonu Zalewu Wiślanego w ciągu najbliższych 20 lat Dojdzie do zaniku rybołówstwa w związku z niekontrolowanym przyrostem populacji kormorana czarnego, jak również w związku z brakiem środków na zarybianie. Poprawi się jakośd wody w Zalewie ze względu na: 1. Pogłębienie kanałów nawigacyjnych, 2. Budowę oczyszczalni ścieków i zmianę technologii oczyszczania, 3. Rozwój rolnictwa ekologicznego oraz agroturystyki, 4. Wzrost kontroli nawożenia oraz produkcji rolnej. Poprawi się współpraca między obywatelami a urzędnikami, decydentami, reprezentantami różnych grup interesów.

19 Budowa przekopu Mierzei Wiślanej nie zostanie zrealizowana z uwagi na brak środków finansowych oraz celowości utrzymania przekopu, Rozwinie się infrastruktura portowa i żeglarska jako jeden z głównych motorów gospodarki i źródeł dochodu ludności, Powstanie ścieżka rowerowa wokół zalewu oraz na (przyszłych) wałach sztormowych, W ramach rozwoju turystyki międzynarodowej dojdzie do zacieśnienia współpracy z Obwodem Kaliningradzkim, Rozwinie się infrastruktura portowa i żeglarska, Powstaną alternatywy komunikacyjne dla istniejących dróg.

20 Zalecenia dot. przyszłego rozwoju oraz sposobu zarządzania w rejonie Zalewu Wiślanego: Zrównoważona gospodarka ornitologiczna ograniczenie populacji kormorana czarnego, Przeprowadzenie intensywnego i systematycznego zarybiania Zalewu Wiślanego (głównie węgorzem), Pogłębienie i poszerzenie torów wodnych w celu poprawy żeglugi jak również jakości wody w Zalewie, Umocnienie istniejących wałów przeciwsztormowych i przeciwpowodziowych oraz budowa nowych w celu ochrony przed powodziami, Remont portów rybackich i ich adaptacja dla potrzeb turystyki, Ochrona portów przed zamulaniem poprzez budowę konstrukcji hydrotechnicznych o charakterze ekologicznym.

21 Zalecenia dot. przyszłego rozwoju oraz sposobu zarządzania w rejonie Zalewu Wiślanego: Budowa przekopu przez mierzeję jako szansa dla rozwoju regionu, Większa reklama istniejących produktów turystycznych oraz samego regionu, Tworzenie nowych produktów turystycznych, Instalacja kamer internetowych w wyjątkowo atrakcyjnych punktach obserwacji przyrody i udostępnianie nagrao w Internecie, Budowa dróg i alternatywnych przepraw do miejscowości znajdujących się w rejonie Zalewu Wiślanego, Remont obecnie istniejących dróg w celu poprawy sytuacji komunikacyjnej.

22 Zalecenia dot. przyszłego rozwoju oraz sposobu zarządzania w rejonie Zalewu Wiślanego: Modyfikacja przepisów utrudniających rozwój inwestycji turystycznych (gł. związanych z NATURA 2000), Uproszczenie procedur uzyskania zgody na przekraczanie granicy z Obwodem Kaliningradzkim, również drogą morską, Stworzenie instrumentów wspomagających dywersyfikację miejsc pracy w celu redukcji bezrobocia w regionie, Dalsze działania na rzecz poprawy jakości wody, Postulat, aby głównym gospodarzem wód wraz z infrastrukturą brzegową był Urząd Morski.

23 Na podstawie spotkao Grup Fokusowych i Panelu Obywatelskiego opracowano 4 scenariusze społeczno-ekonomiczne przyszłego rozwoju Zalewu (Uniw. Dundee + IBW):

24 Modelowanie Scenariusze klimatyczne Scenariusze socjo-ekonomiczne Atmosfera projekt ENSEMBLES, scenariusz M10, A1B, (PIK) Rzeki model SWIM (PIK) Granica od strony morza projekt ECOSUPPORT, model ERGOM (ABIORAS) Zalew Delft 3D (IBW + MIR) i Mike 21 (ABIORAS)

25 Kontynuacja Zrównoważone Zarządzanie Użytkowanie w okresie referencyjnym Kryzys Zaniechanie

26 Wpływ zmian klimatycznych oraz sposobu użytkowania gruntów na przepływy (Q) i jakośd wody w dopływach Kontynuacja Zrównoważone Zarządzanie 25% 15% 5% -5% -15% -25% -35% -45% -55% Q 25% 15% 5% -5% -15% -25% -35% -45% -55% Q Kryzys Zaniechanie 25% 25% 15% 5% -5% -15% Q 15% 5% -5% -15% Q -25% -35% -25% -35% -45% -45% -55% -55%

27 Łączny wpływ zmian użytkowania gruntów i zmian klimatycznych na jakośd wody OXY PO4-P NH4-N NO3-N BAU BAU CR CR SA SA MH MH NO3-N NH4-N PO4-P OXY NH4 CR, SA MH BAU CR SA MH NO3-N NH4-N PO4-P OXY

28 KRYZYS: poprawa jakości wody Wnioski

29 Wnioski ZANIECHANIE: większe parowanie, mniejszy dopływ do Zalewu, lepsza jakośd wody

30 Wnioski ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ: pogorszenie jakości wody

31 Scenariusz Pogłębienie torów żeglownych Zmiany procentowe średnich rocznych stężeo parametrów: Chlorofil-a,,, w wybranych punktach: AN2, AN6, MIR5, MIR12. Porównanie zmian procentowych w okresie uwzględniające batymetrię aktualną oraz batymetrię zmienioną poprzez pogłębianie.

32 WYNIKI PROJEKTU LAGOONS DLA ZALEWU WIŚLANEGO Warsztaty w Gdańsku, 9 lipca 2014 SCENARIUSZ ZMIAN KLIMATYCZNYCH ENSAMBLES A1B Warunki brzegowe od strony morza (Cieśnina Pilawska) w okresie : Zasolenie (średnie miesięczne) Scenariusz Pogłębienie torów żeglownych Użytkowanie gruntów w okresie Zmiany procentowe średnich rocznych stężeo parametrów: Chlorofil-a,,, w wybranych punktach: AN2, AN6, MIR5, MIR12. Porównanie zmian procentowych w okresie uwzględniające batymetrię aktualną oraz batymetrię zmienioną poprzez pogłębianie. Poziom wody (średni miesięczny) 15 OGÓLNY STAN ZALEWU Cieśnina Pilawska AN2 Udziały użytkowania poszczególnych kategorii gruntów 3% 2% 2% osady 9% 2% 3% przemysł 9% 15-1% drogi grunty orne 7% AN6-5 3% odłogi 10 łąki 67% Legenda 5 15 MIR5 1% lasy iglaste lasy liściaste tereny podmokłe osady przemysł drogi odłogi łąki pastwiska lasy mieszane lasy iglaste lasy liściaste tereny podmokłe Dane z Eurostatu -5 42% pastwiska lasy mieszane 10 3% 9% 5 Po [%] wody 5 Wiatr Udział [ha] wody grunty orne 10 Pow. Klasa/Stan ekologiczny MIR12 5 Dopływ N & P wg modelu SWIM w okresie % 1 5% I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły -4% PKB (wg PPP) Ludnośd Turystyka (liczba łóżek) Grunty orne (ha) Lasy (ha) 64 1,102, ,900 1,389, ,087-5 Ładunki z rzek 800 [tony/rok] [tony/rok] Pogłębienie torów żeglugowych: głównego toru do 4.5m oraz torów podejściowych do portów do 3.5m. Pogłębianie tylko po stronie polskiej Obecna batymetria Założenia do scenariusza Pcałk Ncałk Batymetria po pogłębieniu torów żeglugowych Zanieczyszczenia punktowe Ncałk. Pcałk. Projekt finansowany przez 7PR UE ( ) Nr umowy: Wykonanie: M. Bielecka, A. Reda

33 Założenia do scenariusza Pogłębienie torów żeglugowych: głównego toru do 4.5m oraz torów podejściowych do portów do 3.5m. Pogłębianie tylko po stronie polskiej. ; Obecna batymetria Batymetria po pogłębianiu

34 Użytkowanie gruntów w okresie Pow. [ha] Udział [%] wody osady przemysł drogi grunty orne Udziały użytkowania poszczególnych kategorii gruntów wody odłogi łąki % 7% 9% 9% 2% 3% 67% osady przemysł drogi grunty orne odłogi łąki pastwiska lasy mieszane lasy iglaste lasy liściaste tereny podmokłe pastwiska lasy mieszane lasy iglaste lasy liściaste tereny podmokłe

35 [tony/rok] [tony/rok] Dopływ N & P wg modelu SWIM w okresie Ładunki z rzek Ncałk Pcałk Zanieczyszczenia punktowe N całk. P całk.

36 OGÓLNY STAN ZALEWU Cieśnina Pilawska AN2 5 2% 2% 3% -1% 15-5 AN MIR5 5 1% 10 42% % 3% 15 Klasa/Stan ekologiczny -5 MIR % 4% 1 I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły -4% -5

37 Wnioski Pogłębianie torów nie zmieni stanu Zalewu Wiślanego, szczególnie po stronie rosyjskiej. Po stronie polskiej wystąpią tylko niewielkie zmiany w rejonie pogłębiania: zasolenie nieco wzrośnie. Spadną stężenia chlorofilu w Zalewie. Największy spadek wystąpi w punkcie MIR12 (o 2) przy jednoczesnym wzroście fosforanów (o 42%) i nieznacznym wzroście pozostałych biogenów. Zmiany te będą maled do w północno-wschodniej części Zalewu. Nie zmieni się klasa jakości wody dla żadnego z parametrów.

38 Scenariusz Kontynuacja Zmiany procentowe średnich rocznych stężeo parametrów: Chlorofil-a,,, w wybranych punktach: AN2, AN6, MIR5, MIR12. Porównanie zmian procentowych w okresie w stosunku do okresu referencyjnego uwzględniające wpływ zmian klimatycznych i socjoekonomicznych oraz uwzględniające jedynie wpływ zmian socjo-ekonomicznych w okresie

39 [tony/rok] [tony/rok] SCENARIUSZ ZMIAN KLIMATYCZNYCH ENSAMBLES A1B Warunki brzegowe od strony morza (Cieśnina Pilawska): Zasolenie (średnie miesięczne) Legenda Wiatr Ncałk Po Poziom wody (średni miesięczny) Legenda Dopływ N & P wg modelu SWIM w okresach i Ncałk "Kontynuacja" Ładunki z rzek Wiatr Zanieczyszczenia punktowe N całk. P całk. Projekt finansowany przez 7PR UE ( ) Nr umowy: Pcałk Pcałk "Kontynuacja" WYNIKI PROJEKTU LAGOONS DLA ZALEWU WIŚLANEGO Warsztaty w Gdańsku, 9 lipca 2014 Scenariusz Kontynuacja Zmiany procentowe średnich rocznych stężeo parametrów: Chlorofil-a,,, w wybranych punktach: AN2, AN6, MIR5, MIR12. Porównanie zmian procentowych w okresie w stosunku do okresu referencyjnego uwzględniające wpływ zmian klimatycznych i socjo-ekonomicznych oraz uwzględniające jedynie wpływ zmian socjo-ekonomicznych w okresie OGÓLNY STAN ZALEWU MIR12-2% 6% % 9% 1% 3% 6% -2% -13% -12% -26% 21% -16% -42% 87% i klimatycznych 18 i klimatycznych MIR Cieśnina Pilawska Założenia do scenariusza Liczba ludności bez zmian; Wzrost ogólnego poziomu zatrudnienia, ale powolny proces zróżnicowania sektora pracy; Stały odpływ wykwalifikowanej miejscowej ludności z wyższym wykształceniem (młodych); Poprawa infrastruktury, dróg i połączeo komunikacyjnych, chod ich stan nadal niewystarczający; Niezadowalające zarządzanie transportem, rybołówstwem, przemysłem; Niezadowalające rozwiązania dotyczące kwestii zarządzania przeciwpowodziowego i kanalizacji; Niewystarczający poziom ochrony Zalewu Wiślanego jako obszaru Natura 2000; Słaba administracja lokalna ignorująca zaangażowanie lokalnej społeczności; Mało inicjatyw, inwestycji i słaba promocja regionu; Słaba komunikacja pomiędzy Polską i Rosją oraz zróżnicowane regulacje prawne; Wzrost ogólnej powierzchni terenów rolniczych; rozwój zrównoważonej agro- i eko-turystyki, lecz spadek popytu na turystyczne miejsca noclegowe; Tradycyjne zasoby ryb zmniejszone (brak finansowania na zarybianie, kłusownictwo); Wzrost liczby kormoranów; Pogorszenie jakości wody pomimo zwiększenia liczby oczyszczalni ścieków i zrównoważonego rolnictwa, wzrost występowania zakwitów glonów; Zróżnicowane opinie społeczności lokalnej na temat przekopu przez Mierzeję. 2% AN6 4% 6% % -13% -12% -3% 2% 4% 7% -26% 109% i klimatycznych AN % -26% 37% i klimatycznych Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły Zmiany użytkowania gruntów do roku 2030 W stosunku do okresu referencyjnego udziały użytkowania gruntów praktycznie nie zmienią się. Zakłada się nieznaczny wzrost powierzchni gruntów ornych przy niewielkim spadku powierzchni pozostałych terenów. Dane z Eurostatu Pow. PKB (wg PPP) 74% Ludnośd Turystyka (liczba łóżek) 33% Grunty orne 1% Lasy -3% Wpływ zmian klimatycznych oraz sposobu użytkowania gruntów na przepływy (Q) i jakość wody w dopływach 25% 15% 5% -5% -15% -25% -35% -45% -55% [ha] Udział [%] Zmiana [%] wody osady przemysł drogi grunty orne odłogi łąki pastwiska lasy mieszane lasy iglaste lasy liściaste tereny podmokłe Q Wykonanie: M. Bielecka, A. Reda

40 OGÓLNY STAN ZALEWU % 3% 6% 87% Cieśnina Pilawska AN2-5 -2% -13% -12% -26% i klimatycznych AN % 4% 7% 37% MIR5-5 -3% -2-38% -26% i klimatycznych 5 6% 7% 9% 21% -5 MIR12-2% -16% -42% i klimatycznych % 4% 6% -2% -13% -12% -26% 109% i klimatycznych Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły

41 [tony/rok] [tony/rok] SCENARIUSZ ZMIAN KLIMATYCZNYCH ENSAMBLES A1B Warunki brzegowe od strony morza (Cieśnina Pilawska): Zasolenie (średnie miesięczne) Poziom wody (średni miesięczny) WYNIKI PROJEKTU LAGOONS DLA ZALEWU WIŚLANEGO Warsztaty w Gdańsku, 9 lipca 2014 Scenariusz KRYZYS Zmiany procentowe średnich rocznych stężeo parametrów: Chlorofil-a,,, w wybranych punktach: AN2, AN6, MIR5, MIR12. Porównanie zmian procentowych w okresie w stosunku do okresu referencyjnego uwzględniające wpływ zmian klimatycznych i socjo-ekonomicznych oraz uwzględniające jedynie wpływ zmian socjo-ekonomicznych w okresie Zmiany użytkowania gruntów do roku 2030 W stosunku do okresu referencyjnego zmniejszy się nieco udział użytkowania gruntów ornych i lasów na rzecz wzrostu udziału odłogów we wszystkich gruntach. Pow. [ha] Udział [%] Zmiana [%] wody osady OGÓLNY STAN ZALEWU % Cieśnina Pilawska AN2 przemysł drogi grunty orne Legenda % -1% -4% -8% -13% -14% -31% i klimatycznych AN odłogi* łąki Wiatr Ncałk Ncałk "Kryzys" Legenda Po Dopływ N & P wg modelu SWIM w okresach i Ładunki z rzek Wiatr Zanieczyszczenia punktowe N całk. P całk Pcałk Pcałk "Kryzys" MIR12-2% -4% -5% -7% 2 139% -24% -49% i klimatycznych MIR % Założenia do scenariusza Spadek liczby ludności i zatrudnienia; Niskie możliwości znalezienia zatrudnienia; Stały wysoki odpływ wykwalifikowanej miejscowej ludności z wyższym wykształceniem, w szczególności mieszkaoców poniżej 25 roku życia; Nieistniejąca lub znajdująca się w złym stanie infrastruktura niezbędna do transportu, rybołówstwa, przemysłu i zrównoważonej turystyki. Brak inicjatyw, inwestycji i promocji regionu; Chaotyczne rozwiązania dotyczące kwestii zarządzania przeciwpowodziowego i kanalizacji; Zaniedbanie ochrony Zalewu Wiślanego jako obszaru Natura 2000; Wykluczenie i ignorowanie zaangażowania lokalnej społeczności przez lokalną administrację; Dysproporcje wykonawcze oraz słaba komunikacja pomiędzy Polską i Rosją; Spadek ogólnej powierzchni terenów rolniczych; Dramatyczny spadek zrównoważonej agro- i eko-turystyki; Tradycyjne zasoby rybne całkowicie wyczerpane; Znaczący, niekontrolowany wzrost liczby kormoranów; Spory wśród społeczności lokalnej wynikające z odmiennych poglądów na temat przekopu przez Mierzeję. -2% % -7% -12% -15% -31% -3% -6% -8% -12% -2 82% i klimatycznych -42% -35% 12% i klimatycznych Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły Dane z Eurostatu pastwiska lasy mieszane lasy iglaste lasy liściaste tereny podmokłe PKB (wg PPP) 5% Ludnośd 33% Turystyka (liczba łóżek) 3 Grunty orne 1 Lasy 22% Wpływ zmian klimatycznych oraz sposobu użytkowania gruntów na przepływy (Q) i jakość wody w dopływach 25% 15% 5% -5% -15% -25% -35% -45% -55% * Powierzchnia odłogów w okresie referencyjnym to 587 ha, a gruntów ornych ha. 10 % gruntów ornych i 2 lasów przekształcono w odłogi, co powiększyło je o 40908%. Q Projekt finansowany przez 7PR UE ( ) Nr umowy: Wykonanie: M. Bielecka, A. Reda

42 OGÓLNY STAN ZALEWU % Cieśnina Pilawska AN2-5 -2% -1% -4% -8% -13% -14% -31% i klimatycznych AN % MIR % -6% -8% -12% -2-42% -35% 12% i klimatycznych MIR12-2% -4% -5% -7% -24% -49% i klimatycznych % -2% -4% -7% -12% -15% -31% 82% i klimatycznych Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły

43 [tony/rok] [tony/rok] SCENARIUSZ ZMIAN KLIMATYCZNYCH ENSAMBLES A1B Warunki brzegowe od strony morza (Cieśnina Pilawska): Zasolenie (średnie miesięczne) Poziom wody (średni miesięczny) WYNIKI PROJEKTU LAGOONS DLA ZALEWU WIŚLANEGO Warsztaty w Gdańsku, 9 lipca 2014 Scenariusz Zaniechanie Zmiany procentowe średnich rocznych stężeo parametrów: Chlorofil-a,,, w wybranych punktach: AN2, AN6, MIR5, MIR12. Porównanie zmian procentowych w okresie w stosunku do okresu referencyjnego uwzględniające wpływ zmian klimatycznych i socjo-ekonomicznych oraz uwzględniające jedynie wpływ zmian socjo-ekonomicznych w okresie Zmiany użytkowania gruntów do roku 2030 W stosunku do okresu referencyjnego znacząco zmniejszy się udział użytkowania gruntów ornych na rzecz wzrostu udziałów odłogów i lasów mieszanych we wszystkich gruntach. Pow. [ha] Udział [%] Zmiana [%] wody osady OGÓLNY STAN ZALEWU Cieśnina Pilawska AN2 przemysł drogi grunty orne Legenda % -3% -9% -3% -13% -15% -35% i klimatycznych AN odłogi* łąki Wiatr Ncałk Legenda Po Dopływ N & P wg modelu SWIM w okresach i Ncałk "Zaniechanie" Ładunki z rzek Wiatr Zanieczyszczenia punktowe N całk. P całk Pcałk Pcałk "Zaniechanie" MIR12-4% -5% -7% -1% -24% -49% 18% 154% i klimatycznych MIR Założenia do scenariusza Spadek liczby ludności; Wzrost zatrudnienia stabilne zatrudnienie, spadek odpływu młodszego pokolenia; Poprawa niezbędnej infrastruktury, inwestycje oraz promocja regionu przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i ochrony obszaru; Nadzorowanie przez władze lokalne rozwiązao dotyczących kwestii zarządzania przeciwpowodziowego i kanalizacji; ochrona Zalewu Wiślanego jako obszaru Natura 2000; Współpraca lokalnej administracji z lokalną społecznością oraz współpraca międzyregionalna między lokalnymi władzami i społecznościami w sprawach dotyczących Zalewu; Koniecznośd rozwiązania kwestii dysproporcji wykonawczych i słabej komunikacji pomiędzy Polską i Rosją; Spadek ogólnej powierzchni terenów rolniczych (odłogowanie); Rozwój zrównoważonej agro- i eko-turystyki; Zwiększenie tradycyjnych zasobów rybnych (programy zarybiania), zmniejszenie kłusownictwa; Regularne monitorowanie i kontrolowanie liczby kormoranów; Inwestycje w oczyszczalnie ścieków i zrównoważone rolnictwo; Poprawa lokalnego dostępu do drogi S22 prowadzącej do granicy z Rosją; Zróżnicowane opinie (za i przeciw) na temat przekopu przez Mierzeję % -2% -4% -9% -1% -12% -17% -35% -11% -13% -11% 94% i klimatycznych -2-46% -39% 14% i klimatycznych Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły Dane z Eurostatu pastwiska lasy mieszane lasy iglaste lasy liściaste tereny podmokłe * Powierzchnia odłogów w okresie referencyjnym to 587 ha, a gruntów ornych ha. 50 % gruntów ornych przekształcono w odłogi (wzrost o 96841%) i lasy mieszane (wzrost o 86%). PKB (wg PPP) 8 Ludnośd 2 Turystyka (liczba łóżek) 33% Grunty orne 5 Lasy 25% Wpływ zmian klimatycznych oraz sposobu użytkowania gruntów na przepływy (Q) i jakość wody w dopływach 25% 15% 5% -5% -15% -25% -35% -45% -55% Q Projekt finansowany przez 7PR UE ( ) Nr umowy: Wykonanie: M. Bielecka, A. Reda

44 OGÓLNY STAN ZALEWU Cieśnina Pilawska AN2-5 -2% -3% -9% -3% -13% -15% -35% i klimatycznych AN % 5 14% MIR5-5 -3% -11% -13% -11% -2-46% -39% i klimatycznych 5 18% -5 MIR12-4% -5% -7% -1% -24% -49% i klimatycznych % -4% -9% -1% -12% -17% -35% 94% i klimatycznych Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły

45 [tony/rok] [tony/rok] SCENARIUSZ ZMIAN KLIMATYCZNYCH ENSAMBLES A1B Warunki brzegowe od strony morza (Cieśnina Pilawska): Zasolenie (średnie miesięczne) Legenda Wiatr Ncałk Po Poziom wody (średni miesięczny) Legenda Dopływ N & P wg modelu SWIM w okresach i Ncałk "Zrówn. Zarz." Ładunki z rzek Wiatr Zanieczyszczenia punktowe N całk. P całk. Projekt finansowany przez 7PR UE ( ) Nr umowy: Pcałk Pcałk "Zrówn. Zarz." WYNIKI PROJEKTU LAGOONS DLA ZALEWU WIŚLANEGO Warsztaty w Gdańsku, 9 lipca 2014 Scenariusz Zrównoważone Zarządzanie Zmiany procentowe średnich rocznych stężeo parametrów: Chlorofil-a,,, w wybranych punktach: AN2, AN6, MIR5, MIR12. Porównanie zmian procentowych w okresie w stosunku do okresu referencyjnego uwzględniające wpływ zmian klimatycznych i socjo-ekonomicznych oraz uwzględniające jedynie wpływ zmian socjo-ekonomicznych w okresie OGÓLNY STAN ZALEWU MIR12 2% -2% % 2% 3% 14% 4% 26% -23% -37% -9% -13% -18% 83% i klimatycznych 162% i klimatycznych MIR % Cieśnina Pilawska Założenia do scenariusza Istnieje infrastruktura niezbędna do transportu, rybołówstwa, przemysłu i zrównoważonej turystyki, umożliwiająca dalsze inwestycje, inicjatywy, promocje regionu; Rozwiązania dotyczące kwestii zarządzania przeciwpowodziowego i kanalizacji nadzorowane wspólnie przez wszystkie władze lokalne; Dobrze monitorowana ochrona Zalewu Wiślanego jako obszaru Natura 2000; Uwzględnianie zaangażowania lokalnej społeczności przez lokalną administrację w kwestiach dotyczących problemów mających wpływ na zalew; Brak dysproporcji wykonawczych oraz dobra komunikacja pomiędzy Polską i Rosją; Wzrost liczby oczyszczalni ścieków i liczby gospodarstw prowadzących zrównoważone rolnictwo (uprawy/hodowle); Małe, lokalne projekty finansowane ze środków krajowych w celu poprawy i przywrócenia lokalnego rzemiosła; Wzrost tradycyjnych zasobów ryb dzięki zarybianiu prowadzonemu w bezpośredniej współpracy ze stroną rosyjską i zmniejszeniu kłusownictwa (poprzez wzrost świadomości lokalnej społeczności i wprowadzenie wysokich grzywn); Kontrolowanie i monitorowanie liczby kormoranów; Znaczna poprawa dostępu do drogi S22 prowadzącej do granicy z Rosją; AN6 1% 18% 6% % -13% 2% -1% 21% 2% -16% 108% i klimatycznych AN2-16% -14% -4 3 i klimatycznych Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły Zmiany użytkowania gruntów do roku 2030 W stosunku do okresu referencyjnego udziały użytkowania gruntów zmienią się nieznacznie. Zakłada się niewielki wzrost powierzchni gruntów ornych przy znaczącym spadku powierzchni pozostałych terenów z wyjątkiem lasów. Dane z Eurostatu Pow. PKB (wg PPP) 85% Ludnośd 5% Turystyka (liczba łóżek) 55% Grunty orne 2% Lasy 5% Wpływ zmian klimatycznych oraz sposobu użytkowania gruntów na przepływy (Q) i jakość wody w dopływach 25% 15% 5% -5% -15% -25% -35% -45% -55% [ha] Udział [%] Zmiana [%] wody osady przemysł drogi grunty orne odłogi łąki pastwiska lasy mieszane lasy iglaste lasy liściaste tereny podmokłe Q Wykonanie: M. Bielecka, A. Reda

46 OGÓLNY STAN ZALEWU % 14% 4% 83% Cieśnina Pilawska AN2-9% -13% -18% 15-5 i klimatycznych AN % 5 2% 21% 2% MIR5-5 -1% -16% -14% -4 i klimatycznych 5 2% 17% 2% 26% -5 MIR12-2% -23% -37% i klimatycznych % 1% 18% 6% -7% -13% -16% 108% Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły -5 i klimatycznych

47 Kontynuacja Zrównoważone Zarządzanie OGÓLNY STAN ZALEWU % 3% 6% 87% Cieśnina Pilawska AN2 OGÓLNY STAN ZALEWU % 14% 4% 83% Cieśnina Pilawska AN2-2% -13% -12% -26% 15-9% -13% -18% 15-5 i klimatycznych AN i klimatycznych AN % 4% 7% 37% 162% 5 2% 21% 2% MIR5-5 -3% -2-38% -26% i klimatycznych MIR5-5 -1% -16% -14% -4 i klimatycznych 5 6% 7% 9% 21% 5 2% 17% 2% 26% -2% -5 MIR12-16% -42% i klimatycznych % 2% 4% 6% -2% -13% -12% -26% Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły -2% -5 MIR12-23% -37% i klimatycznych % 1% 18% 6% 108% -7% -13% -16% Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły i klimatycznych i klimatycznych OGÓLNY STAN ZALEWU % Cieśnina Pilawska AN2 OGÓLNY STAN ZALEWU Cieśnina Pilawska AN2-5 -2% -1% -4% -8% -13% -14% -31% i klimatycznych AN % -3% -9% -3% -13% -15% -35% i klimatycznych AN % MIR % -3% -6% -8% -12% -2-42% -35% i klimatycznych % MIR % -11% -13% -11% 14% -2-46% -39% i klimatycznych % -2% -4% -5% -7% -24% -5-49% i klimatycznych MIR % 5-2% -2% -4% -7% -12% -15% -31% -5 Kryzys i klimatycznych Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły -4% -5% -7% -1% -5-24% -49% i klimatycznych MIR % % -4% -9% -1% -12% -17% -35% -5 i klimatycznych Zaniechanie Klasa/Stan ekologiczny I / Bardzo dobry II / Dobry III / Umiarkowany IV / Słaby V / Zły

48 WNIOSKI We wszystkich scenariuszach spadną ładunki fosforu i azotu w rzekach, a wzrosną przepływy (oprócz Zaniechania ) co będzie miało decydujący wpływ na zmiany jakości wody w Zalewie. Zmiana klimatu w okresie powodująca wzrost całkowitego dopływu wody o 7%, przy jednoczesnym spadku dopływu ładunków N-NO 3 (o 2%) i N-NH 4 (o 17%) spowoduje poprawę jakości wody w Zalewie Wiślanym poprzez podwyższenie klasy wody do II lub nawet I dla N-NO 3 (w zależności od punktu). W okresie referencyjnym stężenia N-NO 3 znajdowały się poza klasą II w całym Zalewie i ulegną redukcji we wszystkich scenariuszach. Jednak w punkcie AN2 pozostaną nadal poza klasą, a w pozostałych punktach zmienią klasę na II. W punkcie MIR12 przejdą nawet do klasy I w scenariuszach Kryzys i Zaniechanie.

49 WNIOSKI W przypadku P-PO 4 nastąpi pogorszenie z klasy I do II we wszystkich scenariuszach. Jedynie w rejonie ujścia Pregoły (AN2) jego stężenia wzrosną poza klasę II w scenariuszu Kontynuacja. W tym rejonie w okresie referencyjnym pozostawał on na poziomie II klasy. We wszystkich scenariuszach nastąpi redukcja N-NH 4 i pozostanie on w klasie I. We wszystkich scenariuszach w rejonie ujścia Pregoły (AN2) stężenia chlorofilu spadną i przejdą z klasy III do klasy II. Natomiast w rejonie punktu MIR12 w polskiej części, stężenia chlorofilu wzrośnie i przejdzie z klasy III do klasy IV.

50 WNIOSKI Wpływ samych zmian socjo-ekonomicznych będzie bardzo niewielki. Największe zmiany w Zalewie wywołają zmiany klimatyczne. Najlepsza jakośd wody będzie występowała w centralnej części Zalewu. Najgorsza jakośd wody wystąpi w rejonie ujścia Pregoły oraz w południowo-zachodnim kraocu polskiej części Zalewu, różniąc się na niekorzyśd rejonu Pregoły.

51 WNIOSKI Mimo, że przewidywane zmiany klimatu mogą poprawid nieco stan Zalewu Wiślanego, to jednak jest to zbyt niepewna i niewielka zmiana, dlatego też nadal należy zmierzad do poprawy gospodarowania w zlewni w celu ograniczania dopływu biogenów.

52 DZIĘKUJĘ!

53 The research leading to these results has received funding from the European Community s Seventh Framework Programme FP7/ under grant agreement n