KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI. Obróbka skrawaniem i narzędzia Wiercenie, rozwiercanie, pogłębianie, gwintowanie

Transkrypt

1 KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI Przedmiot: Temat ćwizenia: Obróbka skrawaniem i narzędzia Wierenie, rozwieranie, pogłębianie, gwintowanie Numer ćwizenia: 4 1. Cel ćwizenia Poznanie operaji wierenia, rozwierania, pogłębiania, gwintowania, budowy narzędzi oraz parametrów skrawania i parametrów warstwy skrawanej a także sił i zapotrzebowania moy do tyh operaji. Oblizanie zasu głównego dla tyh zabiegów. Praktyzne poznanie wszystkih rodzajów zabiegów możliwyh do wykonania na wiertare. 2. Przebieg ćwizenia W ramah ćwizenia należy: 1) Zapoznanie się z rodzajami i budową narzędzi do wierenia, rozwierania, pogłębiania, gwintowania. 2) Przeprowadzenie operaji obróbkowyh na wiertare kolumnowej: a) wierenia, b) rozwierania, ) pogłębiania walowego i stożkowego, d) gwintowania maszynowego, 3) Przeprowadzenie prób wierenia z różnymi parametrami obróbki i określenie ih wpływu na proes tworzenia wióra i hropowatość obrabianej powierzhni. 3. Wytyzne do opraowania sprawozdania Sprawozdanie wykonane ręznie powinno zawierać: - przebieg ćwizenia (w punktah) - shemat operaji tokarskih - zadanie oblizeniowe Uwagi: Po wykonaniu ćwizenia należy sporządzić sprawozdanie wg wytyznyh zawartyh w niniejszej instrukji.

2 Wprowadzenie Wierenie, powieranie, rozwieranie pogłębianie, to odmiany kształtowania otworów. We wszystkih tyh odmianah ruh główny, obrotowy oraz ruh posuwowy wykonuje narzędzie (poza obróbką na tokarkah). Operaje kształtowania otworów głównie wykonuje się na wiertarkah i frezarkah oraz na tokarkah, gdy otwór wykonywany jest w osi obrotu przedmiotu obrabianego. Operaje wiertarskie można podzielić na: wierenie w pełnym materiale powieranie, rozwieranie, pogłębianie, gwintowanie. nawieranie 1. Wierenie Jest sposobem obróbki otworów w pełnym materiale, z użyiem narzędzia jedno, dwu- lub trzyostrzowego, zwanego wiertłem. Wierenie można wykonywać na gotowo lub wstępnie z pozostawieniem naddatku na dalszą obróbkę, obróbkę wykońzeniową. Otwory wierone odznazają się małą dokładnośią wymiarowo kształtową (IT10 IT14), dużym rozbiiem, dużą hropowatośią powierzhni, większą niż Ra 5 μm. Rozdzielenie materiału w proesie wierenia przebiega w znaznie trudniejszy sposób niż podzas tozenia. W pozątkowej fazie wierenia krawędź śina wgniata się w materiał obrabiany powodują jego odkształenie plastyzne, aż do momentu rozdzielenia materiału przez główną krawędź skrawająą. Pomoniza krawędź ma za zadanie dogładzanie powierzhni powstałego otworu. Odprowadzenie wióra z przestrzeni i doprowadzenie iezy hłodząo smarująej do przestrzeni obróbzej podzas proesu wierenia jest znaznie utrudnione. W wyniku tego znazna ilość iepła wnika do narzędzia powodują jego przyspieszone zużyie Parametry tehnologizne i geometryzne przy wiereniu prędkość obrotowa narzędzia n [obr/min], Prędkość skrawania v [m/min] podzas obróbki narzędziem wieloostrzowym jest to prędkość obwodowa punktu krawędzi skrawająej położonego w największej odległośi od osi narzędzia. Prędkość skrawania jest funkją średniy narzędzia i prędkośi obrotowej n. W proesie wierenia oraz nawierania prędkość skrawania zmienia się od v =0 w osi narzędzia do v =max na jego obwodzie. W związku z tym w każdym punkie krawędzi skrawająej wartość prędkośi skrawania jest inna, o ma istotny wpływ na nierównomierne zużyie narzędzia. Prędkość skrawania w punkie położonym na określonej średniy wyraża się zależnośią: V prędkość skrawania [m/min] v π D n 1000

3 D - średnia narzędzia [mm] n prędkość obrotowa wrzeiona [obr/min] Posuw f n [mm/obr] jest to przemieszzenie narzędzia o wartość posuwu [mm] przypadająe na jeden obrót narzędzia. Posuw na minutę f t [mm/min] jest to przemieszzenie narzędzia przypadająe w iągu jednej minuty. Posuw ten możemy wyrazić zależnośi: f t = f n Posuw na ostrze (ząb) f z [mm/ostrze] jest to przemieszzenie narzędzia przypadająe na jedno ostrze narzędzia. Posuw ten możemy wyrazić zależnośią: f z f z ft, gdzie z n z lizba ostrzy Głębokość skrawania a p [mm] zależy od średniy obrabianego otworu oraz od rodzaju obróbki. W proesie wierenia, zyli wykonywania otworu w pełnym materiale głębokość skrawania równa jest połowie średniy wieronego otworu. W pozostałyh proesah głębokość skrawania równa jest połowie różniy wymiarów średniy otworu wykonywanego i otworu wstępnego. Głębokość skrawania można wyrazić zależnośią: Parametry geometryzne warstwy skrawanej określenie warstwy skrawanej definiuje się przy użyiu parametrów szerokośi b i grubośi h, gdzie: r 2 κ r kąt przystawienia głównej krawędzi skrawająej [ ] σ kąt wierzhołkowy wiertła [ ] a p b sin b szerokość warstwy skrawanej [mm] a p głębokość skrawania [mm] h sin f z r r h grubość warstwy skrawanej [mm] f z wartość posuwu na ząb [mm] A A przekrój warstwy skrawanej [mm 2 ] f z a p b h Na rys. 1 przedstawiono widok operaji wierenia w pełnym materiale z zaznazonymi parametrami tehnologiznymi oraz parametrami geometryznymi.

4 Rys. 1. Parametry tehnologizne oraz geometryzne podzas wierenia w pełnym materiale Siły skrawania Do oblizenia ałkowitej siły skrawania przy wiereniu można z zastosować równanie dla tozenia. W związku z tym obowiązują poniższe zależnośi: siła skrawania F przypadająa na jedno ostrze F a f F siła skrawania przypadająa na jedno ostrze [N] a p głębokość skrawania [mm] f z posuw na ząb [mm/ząb] k właśiwy opór skrawania [N/mm 2 ] 1.3. Moment obrotowy i mo skrawania Na ogół przy wiereniu mo obliza się na podstawie momentu obrotowego: p z k moment obrotowy M F siła skrawania D zewnętrzna średnia otworu z lizba ostrzy P mo skrawania [kw] n prędkość obrotowa [obr/min] M M F z D P 9554 n

5 mo skrawania P C P a mo napędu [kw] współzynnik sprawnośi P a P v prędkość skrawania [m/min] 1.4. Narzędzia do wierenia P F v Wiertła kręte Wiertła kręte są narzędziami trzpieniowymi. Do najzęśiej stosowanyh należą wiertła kręte mająe dwa ostrza roboze oraz dwa rowki służąe do transportu materiału obrobionego w postai wiórów. Wiertła te są prowadzone w otworze za pomoą dwóh łysinek rozmieszzonyh śrubowo na walowej zęśi narzędzia. Na rys. 2 przedstawiono budowę oraz elementy składowe wiertła krętego. Rys. 2. Budowa wiertła krętego. Wiertła kręte są podstawowym rodzajem narzędzi przeznazonyh do wykonywania otworów walowyh, przy zym typowe ih zastosowania można określić następująo: - wierenie otworów na gotowo, - wierenie otworów pod rozwieranie bądź pogłębianie - wierenie otworów pod gwint. Wiertła piórkowe Wiertła piórkowe należą do narzędzi spejalnyh. Ih zastosowaniem jest obróbka otworów walowyh o niewielkiej głębokośi, zwłaszza w twardyh materiałah, a w szzególnośi otworów o małyh średniah od 0,05 do 0,3 mm.

6 Wiertła do głębokih otworów wiertło lufowe Najpopularniejszym rodzajem wierteł do głębokih otworów jest wiertło lufowe. Wiertło lufowe przeznazone jest do wierenia otworów o głębokośi ( x d i więej). Wiertło składa się z zęśi robozej wykonanej ze stali szybkotnąej lub węglika spiekanego, rury ienkośiennej ze stali stopowej i hwytu ze stali niestopowej jakośiowej. Praa wiertła może odbywać się sposób iągły dzięki doprowadzeniu do strefy skrawania iezy hłodząo smarująej pod wysokim iśnieniem, która opróz hłodzenia pełni funkję wypłukiwania wiórów z obszaru obróbki. Na rys. 3 przedstawiono przykłady zęśi robozyh wierteł lufowyh. Rys. 3. Przykłady zęśi robozyh wierteł lufowyh. Wiertła do głębokih otworów wiertło działowe Wiertło działowe prauje z niewielkim posuwem ze względu na możliwość zakleszzenia w otworze w związku z tym wydajność obróbki jest bardzo niewielka. Stosuje się je do wykonywania otworów o średniah poniżej 0,1 mm. Budowa wiertła działowego przedstawiona została na rys. 4. Rys. 4. Budowa wiertła działowego.

7 Powieranie (rys.5) Powieranie polega na powiększaniu średniy istniejąego otworu za pomoą wiertła. Stosuje się je obróbki otworów o większej średniy, gdy zastosowanie pojedynzego wiertła wiąże się z wzrostem oporów skrawania lub gdy w stosunku do otworu stawiane są większe wymagania odnośnie jego dokładnośi. 2. Rozwieranie Rozwieranie stosuje się wówzas, gdy istnieje koniezność zwiększenia dokładnośi wymiarowo kształtowej otworów wieronyh oraz poprawa hropowatośi powierzhni. Jednakże w proesie rozwierania nie zostaną poprawione błędy położenia osi otworu. Wyróżniamy rozwieranie: zgrubne i wykońzeniowe. Podzas rozwierania zgrubnego dokładność kształtowo wymiarowa plasuje się na poziomie IT 9-11 oraz hropowatość powierzhni Ra = 2,5 5 μm, natomiast przy rozwieraniu wykońzeniowym w przedziale IT 6 9, a parametr hropowatośi powierzhni Ra < 2,5 μm Parametry tehnologizne i geometryzne przy rozwieraniu Na Rys. 6 przedstawiono przekrój warstwy skrawanej A przy rozwieraniu. Obowiązuje przy tym następująa zależność: D d a p [mm] 2 Pozostałe parametry tehnologizne takie jak v ; f z ; f t ; opisuje się zależnośiami takimi samymi jak w przydatku wierenia. Korzystają z głębokośi skrawania można oblizyć przekrój warstwy skrawanej A przy rozwieraniu w następująy sposób: A a p f z [mm 2 ] Rys. 5. Przekrój warstwy skrawanej przy rozwieraniu Przy rozwieraniu dokładnym należy zwraać uwagę na minimalną grubość warstwy skrawanej h min (Rys. 6). Jeżeli jest zbyt mała, ostrze nie wina się w materiał lez dohodzi jedynie do sprężystego i plastyznego odkształenia materiału a na ostrzu powstaje zwiększone zużyie, wywołane naiskiem i tariem. W zakresie prędkośi skrawania Rys. 6. Zależność grubośi warstwy skrawanej h i kąta przystawienia κ

8 stosowanyh przy rozwieraniu dokładnym, minimalna grubość warstwy skrawanej h min wynosi: h min (0,5 1,0)r n [mm] gdzie r n jest zaokrągleniem krawędzi skrawająej. Winanie się ostrza może zostać nieo poprawione przez skrawanie z dużym, ujemnym kątem ostrza, przy użyiu rozwiertaków z ostrzami śrubowymi Siły skrawania Wyznazają siły skrawania podzas rozwierania stosuje się te same wzory o w przypadku wierenia w pełnym materiale: siła skrawania F przypadająa na jedno ostrze F a p f z k Oblizenie sił występująyh przy rozwieraniu dokładnym na podstawie właśiwego oporu skrawania k, nie jest możliwe lub ewentualny wynik jest obarzony dużą niepewnośią. Siły potrzebne do odspojenia wióra są zęsto mniejsze niż siły taria, które mogą powstać w otworze wskutek zassania. Całkowita siła przy rozwieraniu dokładnym może zostać określona na podstawie pomiarów momentu obrotowego Moment obrotowy i mo skrawania Analogiznie postępujemy przy oblizaniu momentu obrotowego i moy skrawania: moment obrotowy M M M F z ( D d) P 9554 n mo skrawania P C P M n 9554 d F v (1 ) P D 60000

9 2.4. Narzędzia do rozwierania Rozwiertaki Rozwiertaki (Rys. 7) to narzędzia wieloostrzowe, przeznazone do dokładnej obróbki wstępnie wykonanyh otworów. Można je podzielić ze względu na różne kryteria: - rozwiertaki zdzieraki i wykańzaki, - rozwiertaki walowe i stożkowe, - rozwiertaki trzpieniowe i nasadzane, - rozwiertaki stałe, rozprężne i nastawne, - rozwiertaki ręzne i maszynowe. rozwiertaki zdzieraki mają najzęśiej trzy lub ztery śrubowo ułożone ostrza, które usuwają 70 85% naddatku przewidzianego na rozwierenie. Część wykańzająą mają nieznaznie zbieżną w kierunku uhwytu, o przyzynia się do zmniejszenia taria narzędzia o obrobiony przedmiot. Ostrza mają najzęśiej ukształtowane śrubowo. rozwiertaki wykańzaki są narzędziami wieloostrzowymi. Mają ostrza proste lub śrubowe przeiw skrętne (lepsze prowadzenie w otworze oraz do rozwierania otworów z rowkami i kanałkami). W rozwieraniu wykońzeniowym skrawana jest mniejsza ilość naddatku Rys. 7. Widok rozwiertaka maszynowego przeznazonego na rozwieranie, zyli 30 15%. Większa ilość ostrzy skrawająyh umożliwia uzyskanie nie tylko odpowiedniej dokładnośi otworu, ale także małej hropowatośi powierzhni. Dla zwiększenia dokładnośi wymiarowo kształtowej rozwieranyh otworów ostrza w rozwiertakah są rozmieszzone według nierównomiernej podziałki. 3. Pogłębianie Pogłębianie jest operają polegająą na kształtowaniu powierzhni walowej bądź zołowej wześniej wywieronego otworu. Pogłębienia wykonuje się np. w elu wykonania otworu stopniowanego, aby mó shować łeb śruby, podkładkę bądź uszzelkę Parametry tehnologizne i geometryzne przy pogłębianiu Przekrój warstwy skrawanej A określa w znaznym stopniu siłę skrawania. Na Rys. 8 przedstawiono wymiary warstwy skrawanej na przykładzie pogłębiaza stożkowego. Grubość warstwy skrawanej h i szerokość warstwy skrawanej b są analogiznie do rozwierania i są zależne od: posuwu na ząb f z (lizba ostrzy pogłębiazy jest zęsto większa niż dwa), kąta przystawienia głównej krawędzi skrawająej κ r głębokośi skrawania a p. Parametry tehnologizne możemy określić przy użyiu tyh samyh zależnośi jak dla wierenia.

10 Rys. 8. Przekrój warstwy skrawanej przy pogłębianiu pogłębiazem stożkowym Głębokość skrawania a p jest w przypadku pogłębiazy stożkowyh pozątkowo mała i zwiększa się potem, aż do swojego maksimum. Obowiązuje zależność: a p max 1 ( d 2 1max d 2 ) Przekrój warstwy skrawanej A ma odpowiednio swoje maksimum na końu obróbki. Tym samym dla przekroju warstwy skrawanej A: 3.2. Siły skrawania A f a b h [mm 2 ] z p Ponieważ przy pogłębianiu występują w zasadzie takie same warunki jak przy rozwieraniu, wię do oblizenia siły skrawania F można wykorzystać to samo równanie, z tym że jako współzynnik tehnologizny. Tak wię dla siły skrawania na ostrze F obowiązuje przy pogłębianiu zależność: F ap f k 3.3. Moment obrotowy i mo skrawania Moment obrotowy M i mo skrawania P obliza się analogiznie do rozwierania z zależnośi: z Moment obrotowy M M F z ( D d) 4000

11 Mo skrawania P M n P 9554 P d F V (1 ) D Narzędzia do pogłębiania Pogłębiaze Pogłębiaze to narzędzia wieloostrzowe służąe do obróbki powierzhni walowyh, zołowyh i stożkowyh po uprzednim wykonaniu otworu wstępnego. Przykładem pogłębiazy są: Pogłębiaz walowo zołowy (Rys. 9a), który zbudowany jest z zęśi prowadząej tzw. pilota, o średniy istniejąego otworu (mająego na elu prowadzenie narzędzia) oraz z zęśi robozej. Ze względu na konstrukję możemy wyróżnić pogłębiaze składane, jednolite i z wymiennym pilotem. Pogłębiaze stożkowe (Rys. 9b) wykonywane są zarówno z zęśią prowadząą, jak również bez prowadzenia (tzw. pogłębiaze swobodne). Pogłębiaze z prowadzeniem podobnie jak pogłębiaze walowo zołowe mogą być składane, jednolite i z wymiennym pilotem. Ze względu na geometrię zęśi robozej możemy rozróżnić pogłębiaze stożkowe o kąie wierzhołowym 60, 90 i 120. a) b) 4. Gwintowanie Rys. 9. Widok pogłębiazy: a)walowo-zołowy, b)stożkowy Gwintowanie polega na wykonaniu otworu kształtowego (o linii śrubowej) narzędziem zwanym gwintownikiem. Gwintownik o trzeh lub ztereh ostrzah zawiera zarys nainanego gwintu.

12 4.1. Parametry geometryzne warstwy skrawanej przy gwintowaniu Kształt przekroju warstwy skrawanej A wynika z przedstawionego na Rys. 10 podziału warstwy skrawanej (gwintownik z 3 nakrojami skrawająymi). Kąt nakroju ϑw określa ukośne położenie poszzególnyh przejść narzędzia i lizbę zwojów gwintu Z g, na które rozkłada się nakrój: ϑ kąt nakroju h grubość warstwy skrawanej h wysokość pojedynzego przekroju os h h' Z g lizba zwojów gwintu H wysokość gwintu ΔH wartość H P skok Wysokość gwintu H musi zostać przy tym zmniejszona o wartość ΔH: Z g H H P tg H H 8 H 4 Wysokość jednostkowa przekroju h wynika z zależnośi: h' P tg z a grubość warstwy skrawanej h z zależnośi: P h h' os sin z Rys. 10. Podział przekroju warstwy skrawanej w zwoju gwintu na ostrza gwintownika z trzema nakrojami skrawająymi Całkowity przekrój warstwy skrawanej A obliza się z powierzhni gwintu pomniejszonej o dwa małe obszary na wierzhołku i rdzeniu gwintu: A 0,4 P Siły skrawania Siłę skrawania F obliza się z następująej zależnośi:

13 F 1 A k z f Gs K Ver Przy zym koniezne jest uwzględnienie wpływu różnyh warunków skrawania (takih jak tarie o powierzhnię nośną gwintu, kąt nataria, prędkość skrawania, dodatkowe odkształenie wiórów itd.) przez współzynnik tehnologizny f Gs oraz uwzględnienie zużyia za pomoą współzynnika korekyjnego K Ver Moment obrotowy i mo skrawania Moment obrotowy M C i mo skrawania P obliza się w następująy sposób: moment obrotowy M C M F Przy zym zamiast rzezywistej średniy narzędzia D stosuję się średnię podziałową gwintu D 2 z D 2 2 mo skrawania P 4.4. Narzędzia do gwintowania P M n 9554 Gwintowniki Gwintowniki są narzędziami wieloostrzowymi służąymi do wykonywania gwintów wewnętrznyh. Można nimi nainać gwinty maszynowo lub ręznie. Duża lizba ostrzy skrawająyh i wielozarysowe krawędzie skrawająe na nakrojah gwintownika powodują występowanie dość dużyh momentów skręająyh. Z tego powodu w elu zmniejszenia momentów skręająyh podzas gwintowania ręznego stosuje się komplet narzędzi do gwintowania, o powoduje podział naddatku na poszzególne narzędzia kształtująe gwint. Na rys. 11 przedstawiono przykładowy pozdział naddatku na obróbkę przy użyiu trzeh gwintowników. Na rys. 12 widozna jest budowa gwintownika. Rys. 11. Podział naddatku na obróbkę gwintu podzas gwintowania zestawem gwintowników

14 Rys. 12. Budowa gwintownika: A zęść roboza, A 1 zęść skrawająa (nakrój), A 2 zęść wykańzająo prowadząa, B zęść hwytowa, B 1 zabierak kwadratowy, D średnia zęśi hwytowej. Narzynki Narzynki są narzędziami wieloostrzowymi służąymi do wykonywania gwintów zewnętrznyh. Mogą być przeznazone do obróbki ręznej lub maszynowej. Narzynkami obrabia się głównie gwinty nieprzelotowe stąd duży kąt przystawienia oraz krótka zęść skrawająa. Warunki pray narzynki są trudne a prędkośi skrawania małe. Na rys. 13 przedstawiono budowę narzynki. Rys. 13. Budowa i geometria narzynki Wyposażenie stanowiska Ćwizenie laboratoryjne realizowane jest na stołowej wiertare kolumnowej firmy KNUTH przedstawionej na Rys. 14.

15 Rys. 14. Wiertarka kolumnowa 1) podstawa, 2) stół robozy, 3) osłona przestrzeni robozej, 4) oświetlenie, 5) zderzak głębokośi wierenia, 6) skrzynka prędkośi, 7) silnik napędowy, 8) posuw tulei wrzeiona, 9) dźwignia posuwu, 10) wrzeiono, 11) kolumna, 12) blokada stołu ruhomego, 13) układ hłodzenia Podstawowe wielkośi harakterystyzne: przestrzeń ustawza stołu 500 x 420 mm suw tulei wrzeiona 160 mm suw stołu 415 mm zakres obrotu głowiy i stołu ±45 przesunięie pionowe 285 mm dystans od końówki wrzeiona do stołu 630 mm dystans od końówki wrzeiona do stopy 1185 mm prędkość wrzeiona (12) min -1 posuw tulei wrzeiona 0.1, 0.2, 0.3 / 3 mm/u mo, napęd główny 1,2 kw Do wykonania ćwizenia laboratoryjnego wykorzystywane są narzędzia wiertarskie przedstawione na Rys. 15, w które wyposażone jest stanowisko roboze. Rys. 15. Wyposażenie stanowiska robozego narzędzia wiertarskie

16 Cel ćwizenia Celem ćwizenia laboratoryjnego jest wykonanie otworów w następująyh operajah: wierenia, rozwierania, pogłębiania walowego, pogłębiania stożkowego, gwintowania. Przebieg ćwizenia Operaje wiertarskie przeprowadzane są na wiertare uniwersalnej. Do ih wykonania wykorzystywane są następująe narzędzia: wiertło kręte ø8,5 wiertło kręte ø16,5 rozwiertak wykońzeniowy ø17,5 pogłębiaz walowo zołowy ø18,5 pogłębiaz stożkowy 90 ø16 gwintownik M10 Na Rys przedstawiono kolejne operaje wiertarskie, w któryh wykonywane są odpowiednie otwory podzas ćwizenia laboratoryjnego: 1. Wierenie (Rys. 16) otwór wykonywany jest za pomoą wiertła ø8,5. Rys. 16. Wierenie 2. Rozwieranie (Rys. 17) otwór powstaje przez rozwierenie za pomoą rozwiertaka wykońzeniowego ø17 wześniej wywieronego otworu ø16.5.

17 Rys. 17. Rozwieranie 3. Pogłębianie (Rys. 18) otwór wykonywany jest pogłębiazem walowo zołowym ø18.5, prowadzonym za pomoą pilota we wześniej wywieronym otworze ø8.5. Rys. 18. Pogłębianie walowo zołowe 4. Gwintowanie (Rys. 19) otwór powstaje za pomoą gwintownika M10 podzas gwintowania maszynowego. Wześniej wywierony otwór ø8.5 jest pogłębiany za pomoą pogłębiaza stożkowego 90 o średniy ø16.

18 Rys. 19. Pogłębianie stożkowe pod gwintowanie Po wykonaniu wszystkih operaji wiertarskih uzyskuje się przedmiot pokazany na Rys. 20. Rys. 20. Gotowy przedmiot

19 SPRAWOZDANIE Nazwisko i Imię: Przedmiot : Ćwizenie: OBRÓBKA SKRAWANIEM I NARZĘDZIA Wierenie, powierenie, pogłębianie, rozwieranie 1. Oblizyć parametry tehnologizne oraz geometryzne dla proesu wierenia w pełnym materiale. D=...[mm] f=.[mm/obr] n=...[obr/min] σ= [ ] 2. Oblizyć zapotrzebowanie moy i momentu dla realizowania proesu wierenia w pełnym materiale. Materiał.. k = [MPa] R m.[mpa] Twardość..

20 3. Narysować shemat wierenia, powierenia, pogłębiania, rozwierania. Zaznazyć parametry tehnologizne i geometryzne w proesah kształtowania otworów.

21 4. Dokonać pomiaru średniy otworu wieronego oraz rozwieranego. Przeprowadzić analizę wyników. Narzędzie 1: Materiał obrabiany: Otwór 1 rozwierany:... Lp. X i X śr X i -X śr (X i -X śr ) 2 Σ(X i -X śr ) 2 σ Narzędzie 2: Materiał obrabiany: Otwór 2 wierony:... Lp. X i X śr X i -X śr (X i -X śr ) 2 Σ(X i -X śr ) 2 σ

22 Do oblizeń wykorzystać zależność na niepewność rozszerzoną: Gdzie: t α,v współzynnik rozszerzenia, dobrać z tabeli. n- lizba pomiarów, v=n-1 stopnie swobody α=0,05 poziom ufnośi X i wartość zmierzona w danej próbie, X śr wartość średnia z wszystkih prób. Przeanalizować zy wyznazona wartość X śr ±σ mieśi się w polu toleranji mierzonego otworu 1. Dla otworu 2, na podstawie pomiarów określić położenie pola toleranji oraz klasę dokładnośi otworu. 5. Dla wybranego otworu sprawdzić odhyłkę walowośi i okrągłośi. Odhyłki przedstawić na wykresah. Pomiar średniy otworu na długośi L D 1 D 2 D 3 D 4