HISTORIA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W POLSCE

Transkrypt

1 HISTORIA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W POLSCE Historia polskiego systemu zamówień publicznych sięga okresu przedwojennego, kiedy to po raz pierwszy dostrzeżono potrzebę uregulowania procedury zawierania publicznych kontraktów. Jednakże prace nad stworzeniem nowoczesnego prawa zmówień publicznych rozpoczęły się w 1991 r. Ich skutkiem było uchwalenie w 1994 r. ustawy o zamówieniach publicznych, której przepisy podlegały modyfikacjom doprowadzając do powstania w 2004 r. ustawy Prawo zamówień publicznych. W okresie Drugiej Rzeczypospolitej istniały regulacje prawne dotyczące procedur zamówieniowych - ustawa z 1933 r. "o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz instytucji prawa publicznego" oraz rozporządzenie Rady Ministrów z roku 1937.

2 W 1948 r weszła w życie Ustawa "o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz niektórych kategorii osób prawnych" zastępując akty z okresu międzywojennego. Wprowadziła ona zasadę bezprzetargowych zamówień w ramach sektora uspołecznionego. W roku 1957 ustawą "o dostawach, robotach i usługach na rzecz jednostek państwowych" ponownie uregulowano kwestie dotyczące zamówień publicznych. Regulacja ta została uchylona w 1983 r. Udzielanie zamówień publicznych było od tego czasu częściowo określone w przepisach resortowych. Ustawa o zamówieniach publicznych Potrzeba opracowania i przyjęcia regulacji określającej zasady wydatkowania środków publicznych pojawiła się już w 1991 r., kiedy to rozpoczęto prace nad przygotowaniem projektu ustawy o zamówieniach publicznych. Miała to być całkiem nowa regulacja zgodna z normami międzynarodowymi oraz uwzględniająca potrzeby zmieniającej się polskiej gospodarki. Ustawa o zamówieniach publicznych została uchwalona 10 czerwca 1994 r. i zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 1995 r. Tym samym został w Polsce wprowadzony system zamówień publicznych. Od tego momentu system zamówień publicznych ulegał licznym modyfikacjom, był rozbudowywany i umacniany. Zmiany te wynikały z konieczności dostosowania przepisów do nowych warunków społecznych i gospodarczych, a także do zmian zachodzących w Unii Europejskiej. Ustawa regulowała zasady wydatkowania środków publicznych i objęła swoim zakresem wydatkowanie wszystkich publicznych pieniędzy począwszy od

3 przysłowiowej złotówki. Rozluźnienia tego rygoryzmu dokonano dopiero nowelizacją z 1995 r. wprowadzając przesłankę stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki, jeżeli wartość zamówienia nie przekraczała kwoty ECU. Obowiązek stosowania ustawy powstawał, gdy zachodziły jednocześnie trzy przesłanki: zamówienie było udzielane przez podmiot wskazany w ustawie, podczas realizacji zamówienia wydatkowano środki publiczne oraz przedmiotem zamówienia były dostawy, usługi lub roboty budowlane. Najbardziej znaczące nowelizacje dokonane zostały w latach: 1997, 1999, 2000, 2001, 2002, Kolejne nowelizacje uszczegóławiały przebieg postępowania, konkretyzowały wymagania, stanowiły o nowych prawach i obowiązkach stron, zmierzając do ustalenia właściwych proporcji w prawach i obowiązkach stron zamawiającego i wykonawcy. Szczególnym dla systemu prawnego zamówień publicznych był rok Dwie duże nowelizacje projekt rządowy i projekt poselski wprowadziły ważne dla systemu zamówień publicznych uregulowania. W tym czasie wyeliminowano możliwość stosowania kryteriów podmiotowych przy ocenie ofert, wprowadzono obowiązek publikacji ogłoszeń o przetargach na stronach internetowych oraz wprowadzono dolny próg stosowania ustawy od Euro. Zwiększono kwotę progową z do Euro, wprowadzono zapisy dotyczące komisji przetargowej oraz instytucję skargi do sądu okręgowego na wyrok arbitrów. Wtedy też ustanowiono przepisy będące podstawą zamówień sektorowych. Konsekwentnie w kolejnych nowelizacjach poszerzaniu podlegała jedna z najistotniejszych zasad obowiązujących przy udzielaniu zamówień - jawność postępowania. Od jawności protokołu, poprzez jawność ofert aż po jawność umów w sprawach zamówień.

4 Warto dodać, że regulacja z 2002 r. wprowadziła dolną kwotę progową stosowania ustawy wynoszącą Euro. Zmiany przepisów ustawowych nie pozostawały bez wpływu na relacje miedzy zamawiającym a wykonawcą. Rynek, na którym dominował zamawiający ewaluował w kierunku wyrównania pozycji stron postępowania. Szczególny widoczne jest to w kontekście możliwości obserwowania działań podejmowanych przez zamawiającego i wnoszenia środków ochrony prawnej. Prawo zamówień publicznych W marcu 2004 r. weszła w życie nowa ustawa Prawo zamówień Publicznych. Umocniono w niej i rozwinięto podstawowe zasady w tym przede wszystkim zasadę jawności. Zobowiązano zamawiającego do ujawnienia jeszcze przed otwarciem ofert kwoty, jaką może on przeznaczyć na realizację zamówienia. Wprowadzono decentralizację systemu zamówień publicznych poprzez przeniesienie szeregu kompetencji decyzyjnych na rzecz zamawiającego. Zwiększono obowiązki i uprawnienia kontrolne Prezesa UZP przyjmując zaostrzone procedury kontrolne przy zamówieniach powyżej 5 mln Euro dla dostaw i usług oraz 10 mln Euro w przypadku robót budowlanych, poddając te postępowania również nadzorowi obserwatora. W przypadku mniejszych przetargów procedura udzielania zamówień została uproszczona. Za podstawowe, czyli możliwe do zastosowania zawsze, uznano dwa tryby przetargowe: nieograniczony i ograniczony. Umożliwiono

5 zamawiającemu rozstrzygnięcie postępowania także wówczas, gdy wpłynie tylko jedna oferta nie podlegająca odrzuceniu. Wykonawcom przyznano uprawnienie wnoszenia środków ochrony prawnej od kwoty progowej stosowania ustawy, tj. od Euro.