monitorowanie jej wdrażania

Transkrypt

1 PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO ORAZ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO monitorowanie jej wdrażania Mariola Kiełboo- St. wizytator Kuratorium Oświaty w Rzeszowie

2 Kompetencje kluczowe: Porozumiewanie się w języku ojczystym, Porozumiewanie się w języku obcym, Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, Kompetencje informatyczne, Umiejętnośd uczenia się, Kompetencje społeczne i obywatelskie, Inicjatywnośd i przedsiębiorczośd, Świadomośd i ekspresja kulturalna.

3 Edukacja wczesnoszkolna -reforma programowa Wcześniejsze podjęcie nauki to wcześniejsze rozpoczęcie procesu wyrównywania szans edukacyjnych i korekty ewentualnych deficytów, a także wcześniejsze rozpoznanie szczególnych uzdolnieo dziecka. Zapoczątkowanie tych procesów w szkole, czyli w środowisku, które obejmie ucznia opieką na sześd lat, pozwala na właściwe rozplanowanie w czasie działao wspierających rozwój dziecka.

4 Edukacja wczesnoszkolna Edukacja najmłodszych uczniów powinna umiejętnie splatad naukę z zabawą, by w łagodny sposób wprowadzid ich w świat szkoły. Gdy uczniowie w klasach I-III zostaną dobrze przygotowani do nauczania przedmiotowego, nie będzie większych kłopotów z dalszą edukacją.

5 W szczególności powinny zostad spełnione m.in. następujące warunki: należy zadbad o adaptację dzieci do warunków szkolnych, w tym o ich poczucie bezpieczeostwa. Czas trwania okresu adaptacyjnego określa nauczyciel, biorąc pod uwagę potrzeby dzieci. sale lekcyjne powinny składad się z dwóch części: edukacyjnej (wyposażonej w tablicę, stoliki itp.) i rekreacyjnej (odpowiednio do tego przystosowanej). Uczeo powinien mied możliwośd pozostawienia w szkole części swoich podręczników i przyborów szkolnych.

6 w klasach I-III szkoły podstawowej edukację dzieci powierza się jednemu nauczycielowi. Prowadzenie zajęd z zakresu edukacji muzycznej, plastycznej, wychowania fizycznego, zajęd komputerowych i języka obcego nowożytnego można powierzyd nauczycielom z odpowiednimi kwalifikacjami. ważnym celem jest rozwijanie u dzieci zamiłowania do czytelnictwa poprzez słuchanie pięknego czytania i rozmawianie o przeczytanych utworach.

7 w pierwszych miesiącach nauki dominującą formą zajęd są zabawy, gry i sytuacje zadaniowe, wspomagające rozwój czynności umysłowych ważnych dla uczenia się matematyki. edukacja przyrodnicza powinna byd realizowana także w naturalnym środowisku poza szkołą. zaleca się włączanie muzyki do codziennych zajęd szkolnych jako tła tematu przy organizacji aktywności ruchowej, w celu wyciszenia itp.

8 Każde dziecko jest uzdolnione. Nauczyciel ma odkryd te uzdolnienia i je rozwijad. W trosce o to, aby dzieci odczuwały satysfakcję z działalności twórczej, trzeba stwarzad im warunki do prezentowania swych osiągnięd, np. muzycznych, wokalnych, recytatorskich, tanecznych, sportowych, konstrukcyjnych. na czas wychowania przedszkolnego i pierwsze lata nauki szkolnej przypada złoty wiek motoryczności dzieci. Jeżeli nie rozwinie się należycie sprawności ruchowej dzieci, będzie to ze szkodą dla ich zdrowia i kondycji fizycznej w ciągu całego życia.

9 Monitorowanie wdrażania podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w województwie podkarpackim W ramach projektu systemowego Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół Priorytet III Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

10 Celem monitorowania wdrażania podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego było pozyskanie informacji o : stosowanych rozwiązaniach organizacyjnych i metodycznych związanych z wdrażaniem podstawy programowej uwzględnianiu zalecanych warunków i sposobów realizacji, których stosowanie sprzyja osiąganiu zamierzonych efektów edukacyjnych.

11 W województwie podkarpackim W roku szkolnym 2009/2010 monitorowaniem zostało objętych 10% : publicznych i niepublicznych przedszkoli - 43, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych- 85 innych form wychowania przedszkolnego - 4 szkół podstawowych gimnazjów Przedszkola i szkoły objęte monitorowaniem wytypowane zostały przez Kuratorium Oświaty w Rzeszowie. Wytypowana liczba placówek i szkół zgodna była ze wskazaniami przekazanymi z Ministerstwa Edukacji Narodowej, według danych SIO z 30 września 2009 roku. Zgłoszono 85 szkół podstawowych z oddziałami przedszkolnymi. W tych przypadkach monitorowanie miało byd przeprowadzone jednocześnie w klasie I i w oddziale przedszkolnym.

12 Harmonogram 1) Wypełnianie ankiet przez dyrektorów przedszkoli i szkół - on-line od 19 do 23 kwietnia 2010 roku. Ze względu na problemy z logowaniem się na platformie termin wypełniania ankiet przez dyrektorów został przedłużony. 2) Analiza ankiet przez wizytatorów oraz kontakt z 10% placówek objętych monitorowaniem - 26 kwietnia 21 maja b.r. Najczęstszą formą weryfikacji była rozmowa telefoniczna z dyrektorem oraz spotkanie w szkole. 3) do 25 czerwca br. - przygotowanie raportów z przebiegu i wyników monitorowania w poszczególnych kuratoriach oświaty wraz z wnioskami i rekomendacjami.

13 Pytania badawcze A. W jaki sposób w szkole/ placówce zapoznawano się z podstawą programową? B. Jakie rozwiązania organizacyjne wynikające z zalecanych warunków realizacji podstawy programowej, sprzyjające osiąganiu zamierzonych celów edukacyjnych, były stosowane przez szkoły i placówki w roku szkolnym 2009/2010 i planowane są do realizacji w roku 2010/11? C. Jakie rozwiązania metodyczne wynikające z zalecanych warunków realizacji podstawy programowej, sprzyjające osiąganiu zamierzonych celów edukacyjnych, były stosowane przez przedszkola i szkoły w roku szkolnym 2009/2010 i planowane są do realizacji w roku 2010/2011? D. Jakiego wsparcia w realizacji podstawy programowej oczekują szkoły i placówki?

14 Opis badanych zbiorowości Do analizy wykorzystano: - 92 ankiety dyrektorów przedszkoli (69,5%) na 132 wytypowanych do monitorowania, - 95 dyrektorów szkół podstawowych (84,6%) na 112 wytypowanych - 37 dyrektorów gimnazjów (69%) na wytypowanych 54 Skutecznośd odpowiedzi ankietowanych wynosiła w: przedszkolach 98,91%, w szkołach podstawowych 98,95% i w gimnazjach 100%.

15 Opis i analiza danych WSP/W.474-7/10 Rzeszów, Raport z monitorowania wdrażania podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w województwie podkarpackim Niektóre wyniki :

16 Sposoby zapoznania się nauczycieli z podstawą programową. 0% 20% 40% 60% 80% 100% indywidualnie 98% 96% 100% w zespole nauczycieli 35% 51% 81% na zebraniu rady pedagogicznej 84% 84% 89% na szkoleniach 34% 30% 39% spotkania z wydawcami 9% 8% 16% przedszkola szkoły podstawowe gimnazja

17 Analiza podstawy programowej Nauczyciele przedszkoli, szkół podstawowych oraz gimnazjów analizowali podstawę programową wcześniejszego oraz następnego etapu edukacyjnego. W przedszkolach z podstawą programową I etapu kształcenia zapoznano się w 92 przypadkach (100%), II etapu edukacyjnego 16 wskazao (17,39%), innych etapów edukacyjnych 2 wskazania (2,17%). W szkołach podstawowych z podstawą programową wychowania przedszkolnego zapoznano się w 94 przypadkach (98,95%) ankietowanych, I etapu edukacyjnego 84 wskazania (88,42%), II etapu edukacyjnego 72 (75,79%) i innych etapów 4 wskazania (4,26%). W gimnazjach 37 (100%) ankietowanych dyrektorów wskazało, że z podstawą programową III etapu edukacyjnego swojego przedmiotu zapoznali się wszyscy nauczyciele, II etapu 22 wskazania (59,46%) i IV również 22 (59,46%)

18 Sposoby informowania rodziców o zmianach programowych indywidualne kontakty z rodzicami 8% 10% odsyłanie do materiałów 30% 34% zebrania rodziców z wychowawcami spotkanie dyrektora z rodzicami 59% 46% 54% 79% gimnazja 0% 20% 40% 60% 80% szkoły podstawowe

19 Planowane rozwiązania organizacyjne, wspomagające realizację nowej podstawy programowej. inne dostosowanie organizacyjne doskonalenie nauczycieli zwiększenie oferty edukacyjnej rozbudowa bazy szkoły 13% 12% 38% 10% 3% 3% 32% 22% 43% 57% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% gimnazja szkoły podstawowe

20 Sposoby sprawdzania spełniania przez uczniów wymagao określonych w nowej podstawie programowej. Szkoły podstawowe: bieżąca obserwacja efektów działao uczniów w obrębie edukacji 88 wskazao (93,61%), obserwacja sposobu pracy 77 wskazao (81,91%). zewnętrzne diagnozy edukacyjne - 4 respondentów (4,26%). Gimnazjum: prace pisemne 35 wskazao (94,59%), odpowiedzi ustne 31 wskazao (83,78%), prace domowe 8 wskazao (21,62%), projekty edukacyjne 6 wskazao (16,22%), inne 20 (54,05%).

21 Oczekiwania dyrektorów przedszkoli i szkół - wsparcie we wdrażaniu nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego? nie 72 32% brak 1 1% tak %

22 Jakiego wsparcia w realizacji podstawy programowej oczekują szkoły i placówki? 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% wsparcie finansowe 25% 51% 51% rozwiązania prawne 0% 0% 4% szkolenia zewnętrzne 20% 21% 54% pomoc metodyczna 20% 19% 15% inne 0% 12% 16% przedszkola szkoły podstawowe gimnazja

23 inne propozycje wymiany doświadczeo pomiędzy szkołami! wyższej jakości szkoleo zewnętrznych! więcej przykładów dobrej praktyki! udostępniania stron internetowych! dyrektorzy gimnazjów oczekują ponadto dostępu do banków wiedzy! pozytywnej kampanii reklamowej w mediach! współpracy przedszkola ze szkołą, pomocy dla dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi, logopedycznymi, organizacji dodatkowych zajęd dla uczniów zdolnych, poszerzenia współpracy z poradniami psychologicznopedagogicznymi,

24 Przedszkola - zachowanie odpowiednich proporcji zagospodarowania czasu przebywania dzieci w przedszkolu 36 wskazao (39,13%) potwierdza uwzględnianie, w odniesieniu do wszystkich obszarów, zalecanych proporcji. 56 ankietowanych (60,87%) tylko częściowo uwzględnia zalecane proporcje bądź nie bierze ich pod uwagę w planowaniu i organizacji zajęd w odniesieniu do czasu (co najmniej 1/5) przeznaczonego na zabawę. Wśród przyczyn niezachowania proporcji wymieniano: warunki atmosferyczne szeroką ofertę edukacyjną

25 Przedszkola - zachowanie odpowiednich proporcji zagospodarowania czasu przebywania dzieci w przedszkolu 6 dyrektorów (17,14%) spośród 35 (38,04%) ankietowanych, którzy udzielili odpowiedzi na to pytanie zachowuje sugerowane proporcje. 29 (82,86%) nie zawsze zachowuje proporcje czasu, gdyż często przyczyną są: warunki atmosferyczne 29 wskazao (100%) życzenia rodziców 5 wskazao (17,24%), organizacja pracy przedszkola 1 wskazanie (3,45%), brak bazy 4 wskazania (13,79%). 13 (44,83%) ankietowanych wśród przyczyn niezachowania proporcji wymienia trudności obiektywne. Bardzo często rodzice przywożą dziecko do przedszkola samochodem, bez czapki, szalika, rękawiczek albo dziecko jest przeziębione. Taka sytuacja zmusza do organizowania zajęd zastępczych w budynku i to na tyle atrakcyjnych, by były ciekawą alternatywą dla innych dzieci.

26 Diagnoza przedszkolna Nauczyciele powinni przeprowadzid analizę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole. Diagnozą przedszkolną zostały objęte: wyłącznie dzieci 6-letnie 71 wskazao (77,17%), dzieci 5-letnie 64 wskazania (69,57%).

27 Diagnoza przedszkolna Wyniki diagnozy wykorzystywane są przez nauczycieli do: opracowywania indywidualnych programów wspomagania i korygowania rozwoju dziecka 59 wskazao (64,13%), poinformowania rodziców o stanie gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej 92 wskazania (100%), poinformowania rodziców o potrzebie przeprowadzenia pogłębionej diagnozy w poradni psychologiczno-pedagogicznej 75 wskazao (81,52%).

28 Szkoły podstawowe Edukację dzieci w klasach I-III powierza się jednemu nauczycielowi. Edukacja muzyczna, plastyczna, wychowania fizycznego, zajęd komputerowych i języka obcego nowożytnego może byd powierzona nauczycielom posiadającym odpowiednie kwalifikacje. W województwie podkarpackim w 88 przypadkach język obcy nowożytny w klasie I prowadzi nauczyciel z odpowiednimi kwalifikacjami. W następnej kolejności wymieniano zajęcia komputerowe (46 wskazao), edukację muzyczną (11), wychowanie fizyczne (10) i edukację plastyczną (8).

29 podręczniki i przybory szkolne. Uczeo edukacji wczesnoszkolnej powinien mied możliwośd pozostawienia w szkole części swoich podręczników i przyborów szkolnych. 52 dyrektorów (55,32% ankietowanych) wskazało, że uczniowie klas I mają indywidualne miejsca na wszystkie przybory i podręczniki szkolne. W 42 przypadkach (44,68%) stworzono możliwośd pozostawienia w szkole części podręczników i pomocy szkolnych.

30 zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów W ankietowanych szkołach województwa podkarpackiego organizowane są następujące rodzaje zajęd opiekuoczych (ze wskazaniem liczby uczniów biorących udział w poszczególnych zajęciach): artystyczne 473 uczniów (20,96%), relaksacyjne 203 (8,96%), gry i zabawy ruchowe 287 (12,67%), czytelnicze 118 (5,21%), świetlicowe 385 (16,99%), kółka zainteresowao 51 (2,25%), inne 388 (17,2%).

31 uczenie matematyki W pierwszych miesiącach nauki w centrum uwagi jest wspomaganie rozwoju czynności umysłowych ważnych dla uczenia się matematyki. Zajęcia stosowane przez nauczycieli klas I monitorowanych szkół to: gry dydaktyczne 93 wskazania (97,89%), zabawy 91 wskazao (95,79%), sytuacje zadaniowe 89 wskazao (93,68%), dwiczenia manipulacyjne 22 wskazania (23,4%), matematyzacja sytuacji szkolnych 19 wskazao (20,21%), zajęcia z wykorzystaniem multimediów 8 wskazao (16,35%), gimnastyka umysłu z wykorzystaniem gier 4 wskazania (4,26%). Najczęściej wykorzystywanymi środkami dydaktycznymi w trakcie realizacji edukacji matematycznej były: matematyczne materiały poglądowe 87 wskazao (92,56%), liczmany o różnych kształtach 74 wskazania (78,72%), gry edukacyjne 11 wskazao (11,7%), zegar 5 wskazao (5,32%).

32 Gimnazja średnia liczba uczniów biorących udział w zajęciach zwiększających szanse edukacyjne uczniów j. polski matematyka inne przedmioty 28 zajęcia dla uczniów mających trudności w nauce zajęcia rozwijające zainteresowania

33 Organizacja lekcji wychowania fizycznego 4 godziny w systemie klasowo-lekcyjnym 22 wskazania (59,46%), 3 godziny w systemie klasowo-lekcyjnym i 1 godzinę w innych formach 5 wskazao (13,51%), 2 godziny w systemie klasowo-lekcyjnym i 2 godziny w innych formach 10 wskazao (27,03%). Najczęściej organizowanymi zajęciami wychowania fizycznego w formach innych niż 4-godzinny system klasowo-lekcyjny są: zajęcia sportowe 9 wskazao (60,0%), zajęcia rekreacyjno-zdrowotne 12 wskazao (80,0%), zajęcia taneczne 7 wskazao (46,67%), aktywne formy turystyki 3 wskazania (20,0%).

34 Zaplanowanie zajęd objętych nową podstawą programową w bieżącym roku szkolnym edukacja dla bezpieczeostwa 1 36 zajęcia artystyczne zajęcia techniczne % 20% 40% 60% 80% 100% tak nie

35 uczestnictwo gimnazjalistów w świecie kultury powyżej 3 zwiedzić wystawę w muzeum obejrzeć film w kinie obejrzeć sztukę teatralną być na koncercie Udział % w Udział % w Udział % w ogólnej ogólnej Ilość ogólnej ilości Ilość Ilość ilości ilości wskazań: badanych wskazań: wskazań: badanych badanych gimnazjów: gimnazjów: gimnazjów: % % % % % % % % % % % 1 2.7%

36 Częstotliwośd prowadzenia obserwacji w terenie na lekcjach biologii i geografii biologia 43% 40% 11% geografia 19% 76% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% powyżej 6 brak odpowiedzi

37 Częstotliwość prowadzenia doświadczeń na lekcjach chemia 94% fizyka 94% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% na każdych zajęciach nigdy na wybranych zajęciach brak odpowiedzi

38 Wnioski: 1. Nauczyciele wychowania przedszkolnego, szkół podstawowych i gimnazjów zapoznawali się indywidualnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół w stopniu bardzo dobrym i stosują ją w codziennej pracy z dziedmi i uczniami. Dużą pomocą była publikacja poświęcona nowej podstawie programowej we wszystkich typach szkół z komentarzami, wydana w ramach projektu Szkoła skuteczna, przyjazna i nowoczesna.

39 Wnioski: Niewielka liczba przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów oczekuje wsparcia we wdrażaniu nowej podstawy programowej w zakresie pomocy metodycznej, gdyż w naszym województwie istniejące ośrodki szkoleniowe, w tym Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie proponuje szeroką ofertę szkoleniową w tym zakresie.

40 Wnioski: Od kilku lat placówki oświatowe oraz jednostki samorządu terytorialnego realizują szereg projektów unijnych, dzięki którym nauczyciele mają możliwośd uczestniczenia w szkoleniach, realizacją dodatkowe zajęcia z dziedmi i uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Otrzymane wsparcie finansowe umożliwiło doposażenie przedszkoli i szkół w potrzebne pomoce dydaktyczne i sprzęt.

41 WOJ. PODKARPACKIE Powiat bieszczadzki - 11 Radosnych Szkół Powiat brzozowski - 24 Radosne Szkoły Powiat dębicki - 17 Radosnych Szkół Powiat jarosławski - 32 Radosne Szkoły Powiat jasielski - 34 Radosne Szkoły Powiat kolbuszowski - 13 Radosnych Szkół Powiat krośnieński - 25 Radosnych Szkół Powiat leżajski - 4 Radosne Szkoły Powiat lubaczowski - 16 Radosnych Szkół Powiat łańcucki - 6 Radosnych Szkół Powiat mielecki - 13 Radosnych Szkół Powiat niżański - 25 Radosnych Szkół Powiat przemyski - 24 Radosne Szkoły Powiat przeworski - 17 Radosnych Szkół Powiat ropczycko-sędziszowski - 10 Radosnych Szkół Powiat rzeszowski - 47 Radosnych Szkół Powiat sanocki - 33 Radosne Szkoły Powiat stalowowolski - 22 Radosne Szkoły Powiat strzyżowski - 13 Radosnych Szkół Powiat tarnobrzeski - 16 Radosnych Szkół Powiat leski - 10 Radosnych Szkół Powiat m. Krosno - 9 Radosnych Szkół Powiat m. Przemyśl - 1 Radosna Szkoła Powiat m. Rzeszów - 0 Radosnych Szkół Powiat m. Tarnobrzeg - 0 Radosnych Szkół Szkoły, które skorzystały z Programu Radosna Szkoła

42 Wnioski: Nauczyciele wychowania przedszkolnego uwzględniają zachowanie proporcji zagospodarowania czasu przebywania dzieci w przedszkolu, wyjątek stanowi obszar przebywanie dzieci na świeżym powietrzu. Należy uświadomid rodzicom, że zgodnie z nową podstawą programową celem wychowania przedszkolnego jest także troska o zdrowie dzieci i ich sprawnośd fizyczną, a obowiązkiem nauczyciela jest organizowanie zabaw i spacerów na świeżym powietrzu.

43 Wnioski: 54,35% przedszkoli nie planowało szkoleo z zakresu indywidualizacji pracy z dzieckiem, w konsekwencji czego wyniki diagnozy są nie zawsze w wystarczającym stopniu wykorzystywane do opracowania indywidualnych programów wspomagania i korygowania rozwoju dziecka. Nauczyciele gimnazjów bardzo często zapoznawali się z podstawą programową III i IV etapu edukacyjnego, rzadziej II etap.

44 Wnioski: Bardzo mało uczniów klas I szkoły podstawowej w okresie adaptacyjnym zostało objętych opieką świetlicową. Taka sytuacja spowodowana była brakiem świetlicy w szkole (w 2009/2010 3% 6latków w kl. I, w 2010/2011 7,7% dzieci)! Gimnazja rzadziej organizują zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów zdolnych, szkoły podstawowe częściej. Tylko jedno gimnazjum zaplanowało w bieżącym roku zajęcia edukacji dla bezpieczeostwa.

45 Wnioski: Ponad połowa ankietowanych gimnazjów realizuje zajęcia wychowania fizycznego w 4- godzinnym systemie klasowo-lekcyjnym Około 60,0% uczniów na zajęciach informatyki ma do swojej dyspozycji komputer z dostępem do Internetu. Szkoły podstawowe i gimnazja w kolejnym roku szkolnym planują przede wszystkim rozbudowad bazę oraz zwiększyd ofertę edukacyjną.

46 Wnioski: Gimnazja zbyt rzadko podejmowały przedsięwzięcia umożliwiające uczniom kontakt z różnymi instytucjami kultury. W większości monitorowanych gimnazjów w roku szkolnym 2009/2010 realizowano zajęcia muzyki. Na lekcjach biologii zbyt rzadko wykorzystuje się obserwacje w terenie. Większośd monitorowanych przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów oczekuje przede wszystkim wsparcia finansowego.

47 Rekomendacje W oparciu o wyniki monitorowania nasuwa się następny problem badawczy: organizacja zajęd poza terenem przedszkola i szkoły, np.: przebywanie przedszkolaków na świeżym powietrzu, zajęcia z przyrody, geografii i biologii w terenie, kontakt młodzieży z różnymi instytucjami kultury. Przeprowadzenie monitorowania wdrażania nowej podstawy programowej także w klasach II szkoły podstawowej i gimnazjum.