PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI
|
|
- Bogna Szulc
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI (Bt323) Encyklopedia PWN: BIOLOGIA gr. bíos Ŝycie ; lógos słowo, nauka śycie: zjawisko biologiczne złoŝone i wielowymiarowe, którego nie moŝna opisać za pomocą jednej prostej definicji. Znane dotychczas wyłącznie z Ziemi i w tym kontekście definiowane w odniesieniu do 2 podstawowych znaczeń: 1) na określenie stanu materii (nazywanej organizmem) trwającego od pojawienia się (narodzin) organizmu do zakończenia jego bytu osobniczego, w większości kończącego sięśmiercią (biol.); 2) na określenie dynamicznego procesu, który pojawił się na Ziemi ok. 3,8 mld lat temu, obejmującego pochodzące od jednej formy wyjściowej wszystkie istniejące w przeszłości i Ŝyjące obecnie organizmy wraz z wszelkimi wzajemnymi relacjami i zaleŝnościami oraz ich wpływem na środowisko.
2 Komórka Encyklopedia PWN: komórka -najmniejsza występująca w przyrodzie, zdolna do Ŝycia, samoodtwarzająca się struktura o złoŝonej organizacji. Podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna wszystkich organizmów Ŝywych PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI Wprowadzenie do biologii komórki Składniki chemiczne i podstawy molekularnej organizacji komórki Budowa błon biologicznych Mechanizmy transportu przez błony Kompartmentalizacja komórki eukariotycznej: organizacja cytoplazmy Organizacja i rola cytoszkieletu : filamenty aktynowe mikrotubule filamenty pośrednie Budowa jądra komórkowego
3 PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI Budowa i funkcje ER i aparatu Golgiego Transport pęcherzykowy - endosomy, lizosomy Mitochondria, ich struktura i funkcja Chloroplasty- przekształcanie energii Peroksysomy Organizacja komórek w tkanki: połączenia międzykomórkowe, substancja międzykomórkowa Rodzaje tkanek ssaków egzamin: Zaliczenie kursu materiał podany na wykładach Egzamin pisemny: I. test II. odpowiedzi pisemne - uzupełnianki - wyjaśnianie pojęć - prawda / nieprawda? - podpisy (schematów, rysunków, zdjęć) Aktywność na wykładach (punkty) punkty - do oceny z kursu
4 Wykłady B. Alberts i wsp. - Podstawy biologii komórki, PWN 2005 W. Kilarski - Strukturalne podstawy biologii komórki red. B Alberts et al. - Molecular biology of the cell, 2009 (V) T. Pollard i W. Earnshaw Cell biology, 2nd ed., 2008 internet dydaktyka / kursy/ PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI (Bt323) Materiały / wykłady
5 WPROWADZENIE DO BIOLOGII KOMÓRKI Krótka historia odkrycia i badań komórek Krótka historia badań nad pochodzeniemŝycia na Ziemi Jedność podstawowych mechanizmów Ŝycia RóŜnorodność komórek Organizmy modelowe w badaniach biologii komórki BIOLOGIA KOMÓRKI jako dyscyplina naukowa??? Encyklopedia PWN: wywodzi się z CYTOLOGII (XIXw) gr. kýtos wydrąŝenie; naczynie; komórka cytologia biol. - nauka o budowie i czynnościach komórek roślinnych i zwierzęcych.
6 KOMÓRKA - historia badań wielowiekowe obserwacje i teoretyczne przemyślenia nad budowąŝywej materii Arystoteles ( p.n.e.) gr. filozof, twórca biologii Galen (Claudius Galenus) ( ) rzym. lekarz, anatom rośliny i zwierzęta są zbudowane z niewielkiej liczby typów cząstek wielokrotnie się powtarzających? do XVII w postęp nauki jest w duŝej mierze wynikiem postępu technicznego skonstruowanie mikroskopu Mikroskopy proste XVI w Mikroskop złoŝony ok r Zachariasz i Hans Janssenowie Powiększenie: ok.10x; mechanizm teleskopowy
7 udoskonalanie mikroskopu XVII w. Powiększenie: ok.30x Robert Hooke ang. fizyk zebranie Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Londynie: korek zbudowany jest z przedziałów - komórek (cells) pojęcie komórka ( łać. cellulae) Rysunek z ksiąŝki R. Hooke'a "Micrographia"
8 Antoni van Leeuwenhoek hol. przedsiębiorca i przyrodnik skonstruował prosty mikroskop o powiększeniu 270x, rozdzielczości 1µm (soczewki polerowane, dmuchane ) Opisał: pierwotniaki ( ) bakterie (1683) erytrocyty plemniki włókna mięśni poprzecznie-prąŝkowanych jądra w erytrocytach łososia (1700) XVIII i XIX w - mikroskop instrumentem niezwykłym obserwacje pod mikroskopem tkanek roślin i zwierząt (XVIII i XIXw.) - poznawanie struktury pojedynczych komórek - poznawanie budowy roślin i zwierząt
9 Robert Brown ang. botanik opisał jądra w komórkach roślin - ruch protoplazmy w komórkach roślin Rudolf Albert Kölliker szwajc. fizjolog opisał mitochondria w komórkach mięśni obserwacje pod mikroskopem podziału komórek 1827 A. Broniart; 1835 E. Meyen; 1835 H. von Mohl Przez dalsze pół wieku nie poznano nowych struktur wewnątrzkomórkowych? Mozliwości mikroskopów świetlnych Mała kontrastowość preparatów biologicznych 1898 zobaczył aparat siateczkowy wokół jądra neuronu (aparat Golgiego) Camillo Golgi wł. lekarz i histolog metoda barwienia komórek i włókien nerwowych z wykorzystaniem soli srebra Walther Flemming opisał zachowanie chromosomów podczas mitozy
10 Mozliwości mikroskopów świetlnych Powiększenie całkowite mikroskopu obiektyw x okular (x układ pośredni) ~ od 10 do 1500x ( max 3500x) Zdolność rozdzielcza mikroskopu najmniejsza odległość dzieląca 2 punkty, które w obrazie mikroskopowym dostrzegane są oddzielnie d = około 0,2 µm (λ /2) Ernst August Ruska niem. fizyk 1931 skonstruował pierwszy mikroskop elektronowy (50nm) Palade, Porter i Sjοstrand 1952 rozwinęli metody mikroskopii elektronowej zdolność rozdzielcza ME: d praktyczna = od 0,2 do 1nm 1954 H.E. Huxley zobaczył układ filamentów w mięśniu - cytoszkielet 1957 J.D. Robertson opisał dwuwarstwową strukturę błony komórkowej
11 obserwacje mikroskopowe tkanek roślin i zwierząt (XVIII i XIXw.) badanie struktury tkanek i komórek poznanie, Ŝe komórka to podstawowy element Ŝycia - wszystkich organizmów obecnie i w przeszłości 1824 H. Dutrochet fr. botanik - obecność drobnych globuli w tkankach wszystkich roślin Teza: komórka jest fundamentalną jednostkąŝywych organizmów Matthias Jacob Schleiden niem. botanik Theodor Schwann niem. zoolog Teoria komórkowa Wszystkie organizmy Ŝywe rośliny, zwierzęta i bakterie są zbudowane z komórek, które są ich podstawowymi jednostkami strukturalnymi i funkcjonalnymi Początek cytologii jako dyscypliny naukowej
12 komórka to podstawowy element - wszystkich organizmów współcześnie Ŝyjących obserwacje pod mikroskopem podziału komórek 1827 A. Broniart; 1835 E. Meyen; 1835 H. von Mohl Rudolf Virchow niem. anatomopatolog postulat: komórki powstają tylko przez podział (omnis cellula e cellula) Ŝycie w istniejących warunkach nie moŝe powstać spontanicznie - zaprzeczenie teorii samorództwa - brak dowodów Ludwik Pasteur fr. chemik (mikrobiolog) ostatecznie obalił teorię samorództwa doświadczalny dowód, Ŝe komórki wywodzą się tylko z juŝ istniejących organizmów teraźniejszość Karol Darwin ang. biolog ? przeszłość teoria ewolucji klucz do zrozumienia historii rozwoju organizmów
13 August Weismann niem. biolog i genetyk wszystkie komórki wywodzą się od przodków Ŝyjących w zamierzchłych czasach?? - dowód wspólnego pochodzenia organizmów Pierwszy: wyróŝnił substancję dziedziczną (plazmę) i ciało (somę) przewidział, Ŝe chromosomy są odpowiedzialne za dziedziczenie dziedziczone są jedynie te załoŝenia genetyczne, które są zawarte w tzw. plazmie zarodkowej komórek rozrodczych odkrycie za proces dziedziczenia odpowiedzialne są chromosomy Theodor Boveri niem. biolog Walter Sutton am. genetyk chromosomowa teoria dziedziczności komórki powstają tylko z komórek dziedzicząc po nich swoje cechy, które są uwarunkowane przez geny znajdujące się w chromosomach
14 ugruntowanie chromosomowej teorii dziedziczności Thomas Hunt Morgan am. biolog, genetyk (Laureat Nagrody Nobla w 1933) nośnikami genów są chromosomy; tzw. sprzęŝenie genów; zjawisko crossing-over Pochodzenie organizmów od wspólnego przodka Prakomórka musiała zawierać prototyp uniwersalnej maszynerii wszelkich form Ŝycia istniejących dziś na Ziemi Ewolucja zmienność i dobór naturalny mutacje zróŝnicowanie komórek Jedność i róŝnorodność komórek (organizmów)
15 ??? źródła wiedzy? Historia Ŝycia skamieniałości (zalety, wady) eksperyment Stanley a Millera badania genetyczne współczesnych organizmów Powstanie eukariontów 2,1 mld (3mld)? chemoautotrof DNA, RNA synteza białek metabolizm (kataliza enzymatyczna) Drzewo filogenetyczne ostatni uniwersalny wspólny przodek ( 3.7 x 10 9 lat) Pochodzenie eukariontów Kompartmentalizacja komórki eukariotycznej
16 Ewolucja eukariontów Pochodzenie mitochondriów i chloroplastów Lynn Margulis (am. biolog) teoria endosymbiozy endosymbioza prakomórki eukariotycznej z prabakterią purpurową lub pracyjanobakterią badania genetyczne współczesnych organizmów 3 cesarstwa Drzewo filogenetyczne wyprowadzone z porównania sekwencji nukleotydów rrna (długość linii ilość róŝnic w sekwencji nukleotydów w rrna) KaŜda z wyŝej wymienionych grup posiada cechy specyficzne tylko dla siebie, i kaŝde dwie z tych grup posiadają teŝ cechy, których nie ma trzecia.
17 ORGANIZMY WSPÓŁCZESNE Prokarioty (gr. pro = przed) (karyon=ziarno, jądro) Bacteria (bakterie właściwe) ściana komórkowa z mureiny (peptydoglikan) Archaea błona komórkowa archeany -estry kwasów tłuszczowych archeowce (bakterie pierwotne) DNA w nici nukleosomowej; introny; polimeraza RNA Eukaryota (eukarionty, jądrowce) (gr. eu = prawdziwie) kompartmentalizacja cytoplazmy Błona komórkowa fosfolipidowo-białkowa RóŜnorodność organizmów ponad 10 mln gatunków organizmów (wszystkie środowiska Ŝycia) termofilne, beztlenowce (w gorących kwaśnych wodach np.bakterie siarkowe) halofilne, beztlenowce (w wodach ekstremalnie zasolonych) mutanogeniczne, beztlenowce redukujące CO 2 do metanu (osady głębinowe, przewód pokarmowy) bakterie gram dodatnie bakterie gram ujemne bakterie purpurowe zielone bakterie fotosyntetyczne cyjanobakterie Protisty Grzyby Rośliny Zwierzęta
18 RóŜnorodność komórek większa niŝ organizmów KOMÓRKA samodzielny organizm część składowa zespołu komórek spełnia wszystkie czynności Ŝyciowe komórka zróŝnicowana wyspecjalizowana RóŜnice wielkości komórek: Prokaryota (1-10 µm) przeciętna wielkość komórek 0,3 µm mykoplazma ( masa: g) Eukaryota ( µm) przeciętna wielkość komórek 10 µm 1mm komórki pierwotniaków duŝe komórki 100 µm ludzka komórka jajowa 2 mm komórka jajowa Ŝaby kilka cm komórki jajowe ptaków, gadów (20cm) 1,5 m wypustki neuronów
19 RóŜnice kształtu komórek Prokaryota (bakterie) Eukaryota komórki roślinne: równowymiarowe (kuliste, wielokątne) wydłuŝone komórki zwierzęce: róŝnorodne 10µm pierwotniaki Największa róŝnorodność kształtu Kształt komórek Euglena - pierwotniaki 10µm 10µm 10µm Bruzdnica 1,5 m wypustki neuronów A,B,E,F,I - orzęski Ameba Słonecznica 10µm
20 RóŜna ruchliwość komórek Komórki nieruchome (pozornie) Komórki pływające (wici lub rzęsek) Komórki pełzające RóŜne wymogi co do warunków Ŝycia wymagające tlenu / beztlenowce wymagające tylko związków nieorganicznych Methanonococcus (Archaea) - wykorzystuje gazowy H2, N2 i CO2 wymagające złoŝonej mieszaniny związków organicznych
21 Ruchliwość komórek Komórki nieruchome (pozornie) Komórki pływające: wici bakteryjne wici komórek eukariotycznych rzęski komórek eukariotycznych Komórki pełzające RóŜnorodność komórek Wymogi co do warunków Ŝycia wymagające tlenu / beztlenowce wymagające tylko związków nieorganicznych / wymagające złoŝonej mieszaniny związków organicznych Jedność wszystkich organizmów budowa komórkowa funkcje Ŝyciowe (wzrost, podział, reakcja na bodźce ) funkcje Ŝyciowe oparte na podobnych podstawowych procesach chemicznych instrukcje genetyczne (geny) zapisane są tym samym kodem DNA kieruje syntezą białek białka zbudowane z takich samych aminokwasów
Zaliczenie kursu: egzamin
PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI Wykłady - 30 godzin Zaliczenie kursu: egzamin materiał podany na wykładach B. Alberts i wsp. - Podstawy biologii komórki, PWN 2005 red. B Alberts et al. - Molecular biology of
PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI
PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI (Bt323) Encyklopedia PWN: BIOLOGIA gr. bíos Ŝycie ; lógos słowo, nauka śycie: zjawisko biologiczne złoŝone i wielowymiarowe, którego nie moŝna opisać za pomocą jednej prostej
PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI. Egzamin sprawdzający wiedzę z materiału podanego na wykładach.
BT621 - PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI WYKŁADY - 30 GODZIN; ĆWICZENIA 15 GODZIN 4 ECTS ZALICZENIE KURSU: ZDANIE EGZAMINU KOŃCOWEGO (ocena) Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest ZALICZENIE ĆWICZEŃ zasady zaliczenia
BIOLOGIA KOMÓRKI - KURS DLA BIOCHEMIKÓW
BIOLOGIA KOMÓRKI - KURS DLA BIOCHEMIKÓW 30 godzin wykładów 60 godzin ćwiczeń DR HAB. MARTA MICHALIK PROF. DR HAB. ZBIGNIEW BIOLOGI KOMÓRKI kurs dla biochemików WBT-BCH336 Egzamin: test (wykłady 30h) Zaliczenie
KOMÓRKI - DLA BIOCHEMIKÓW DR MARTA MICHALIK PROF. DR HAB. ZBIGNIEW MADEJA
KURS WBt336 BIOLOGIA KOMÓRKI - DLA BIOCHEMIKÓW DR MARTA MICHALIK PROF. DR HAB. ZBIGNIEW MADEJA 30 godzin wykładów 60 godzin ćwiczeń Encyklopedia PWN: BIOLOGIA KOMÓRKI gr. bíos Ŝycie ; lógos słowo, nauka
Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2
Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2 Nr lekcji Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i podstawą programową PSO, wymagania edukacyjne i podstawa programowa
Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Strukturalne podstawy biologii komórki Rok akademicki: 2030/2031 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Kierunek: Inżynieria
Wprowadzenie do biologii molekularnej.
Wprowadzenie do biologii molekularnej. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Biologia molekularna zajmuje się badaniem biologicznych
Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją).
Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Czym jest życie? metabolizm + informacja (replikacja) 2 Cząsteczki organiczne mog y powstać w atmosferze pierwotnej
KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 4
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr.. KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Cytologia i genetyka Cytology and Genetics Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator prof. dr hab. Zbigniew Miszalski Zespół dydaktyczny dr
TEST Z CYTOLOGII GRUPA II
TEST Z CYTOLOGII GRUPA II Zad. 1 (4p.) Rysunek przedstawia schemat budowy pewnej struktury komórkowej. a/ podaj jej nazwę i określ funkcję w komórce, b/ nazwij elementy oznaczone cyframi 2 i 5 oraz określ
Transport makrocząsteczek
Komórka eukariotyczna cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma W cytoplazmie odbywa się: cała przemiana materii, dzięki której organizm uzyskuje energię biosynteza białka i innych związków Transport
POZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM W STOPNIU LEKKIM
DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM W STOPNIU LEKKIM DZIAŁ I, II i III: RÓŻNORODNOŚĆ ŻYCIA Uczeń umie wymienić niektóre czynności żywego organizmu. Uczeń wie, co to jest komórka. Uczeń umie wymienić niektóre czynności
I. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki.
I. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki. Zaznacz prawidłową definicję komórki. A. jednostka budulcowa tylko bakterii i pierwotniaków B. podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna wszystkich organizmów
Budowa komórkowa organizmów Składniki plazmatyczne i nieplazmatyczne komórki - budowa i funkcje
Budowa komórkowa organizmów Składniki plazmatyczne i nieplazmatyczne komórki - budowa i funkcje KOMÓRKA najmniejszy samoodtwarzający się żywy układ biologiczny ciało komórki tworzy protoplazma, którą oddziela
21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?
Biologia tematy lekcji klasa 2 1. Poznajemy budowę oraz znaczenie tkanek zwierzęcych. 2. Jakie cechy charakterystyczne posiadają gąbki i parzydełkowce? 3. Skąd wywodzi się nazwa płazińce i nicienie? 4.
Komórka eukariotyczna
Komórka eukariotyczna http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=plik:hela_cells_stained_with_hoechst_33258.jpg cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma W cytoplazmie odbywa się: cała przemiana materii,
Komórka organizmy beztkankowe
Grupa a Komórka organizmy beztkankowe Poniższy test składa się z 12 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać
Lista kryteriów definiujących życie na poziomie strukturalnym
Spis treści 1 Wstęp 2 Lista kryteriów definiujących życie na poziomie strukturalnym 3 Teoria komórkowa 4 Podstawowe cechy wspólne komórek 5 Główne wydarzenia w rozwoju wiedzy na temat biologii komórki
Temat: Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu utrwalenie wiadomości.
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII DLA KLASY I GIMNAZJUM Temat: Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu utrwalenie wiadomości. Cele: Utrwalenie pojęć związanych z budową komórki;
Różnorodność życia na Ziemi
Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska-Małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji chemicznych
Podział komórkowy u bakterii
Mitoza Podział komórkowy u bakterii Najprostszy i najszybszy podział komórkowy występuje u bakterii, które nie mają jądra komórkowego, lecz jedynie pojedynczy chromosom tzw. chromosom bakteryjny. Podczas
października 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II
10 października 2013: Elementarz biologii molekularnej www.bioalgorithms.info Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II Komórka: strukturalna i funkcjonalne jednostka organizmu żywego Jądro komórkowe: chroniona
Wykład 1. Od atomów do komórek
Wykład 1. Od atomów do komórek Skład chemiczny komórek roślinnych Składniki mineralne (nieorganiczne) - popiół Substancje organiczne (sucha masa) - węglowodany - lipidy - kwasy nukleinowe - białka Woda
Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14
Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14 milionów gatunków organizmów żywych. Inne źródła podają,
Podziały komórkowe cz. I
Podziały komórkowe cz. I Tam gdzie powstaje komórka, musi istnieć komórka poprzednia, tak samo jak zwierzęta mogą powstawać tylko ze zwierząt, a rośliny z roślin. Ta doktryna niesie głębokie przesłanie
WITAMY NA KURSIE HISTOLOGII
KOMÓRKA WITAMY NA KURSIE HISTOLOGII www.histologia.cm-uj.krakow.pl Wielkość komórek ZróŜnicowanie komórek Jednostki: 1 µm = 10-3 mm, 1 nm = 10-3 µm kształt najmniejsze komórki (komórki przytarczyc, niektóre
POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data
POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data 1. Struktura organizmu i funkcje, jakim ona służy ( komórki,
Zagrożenia i ochrona przyrody
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Zagrożenia i ochrona przyrody wskazuje zagrożenia atmosfery powstałe w wyniku działalności człowieka, omawia wpływ zanieczyszczeń atmosfery
CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :.
CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. Zadanie 1 Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia. a. Wymień cztery struktury występujące zarówno w komórce roślinnej,
Transport makrocząsteczek (białek)
Transport makrocząsteczek (białek) Transport makrocząsteczek sortowanie białek - sekwencje sygnałowe lata 70-te XX w. - Günter Blobel - hipoteza sygnałowa; 1999r - nagroda Nobla Sekwencja sygnałowa: A
życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska
Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska tkowska-małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe
harmonogram lekcji online opracowała Anna Gajos
harmonogram lekcji online 2018-2019 opracowała Anna Gajos Poniżej przedstawiam ramowy plan dwugodzinnych lekcji online, które będą odbywać się we wtorki i środy o godzinie 19:00. W te dni będą przeprowadzane
Szczegółowy harmonogram ćwiczeń Biologia medyczna w Zakładzie Biologii w roku akademickim 2017/2018 Analityka Medyczna I rok
Szczegółowy harmonogram ćwiczeń Biologia medyczna w Zakładzie Biologii w roku akademickim 2017/2018 Analityka Medyczna I rok Przedmiot Wykłady Ćwiczenia Poniedziałek 8.00 10.15 grupa V Wtorek 11.00 13.15
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra. Dział I. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA
Część 3 Dział I. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA 1. Budowa chemiczna omawia rolę wody w organizmach wskazuje, na podstawie analizy diagramu, skład chemiczny biosfery, atmosfery, litosfery i hydrosfery omawia
Ramowy rozkład materiału we wszystkich tomach
Ramowy rozkład materiału we wszystkich tomach TOM 1 1. Badania biologiczne 1.1. Metody w badaniach biologicznych. 1.. Metody badawcze stosowane w biologii komórki. 1. Chemizm życia.1. Skład chemiczny organizmu..
BIOLOGIA klasa 1 LO Wymagania edukacyjne w zakresie podstawowym od 2019 roku
BIOLOGIA klasa 1 LO Wymagania edukacyjne w zakresie podstawowym od 2019 roku Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. Znaczenie nauk 1.
Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17
Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD zakres rozszerzony LO 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Biologia na czasie 2 zakres rozszerzony nr dopuszczenia 564/2/2012 Biologia na czasie 3 zakres rozszerzony
Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy
Biologia komórki SYLABUS A. Informacje ogólne
Biologia komórki SYLABUS A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu Język przedmiotu
Informacje. Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik. Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A.
Podstawy genetyki Informacje Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl; ebartnik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Biologia medyczna, materiały dla studentów
Jaka tam ewolucja. Zanim trafię na jednego myślącego, muszę stoczyć bitwę zdziewięcioma orangutanami Carlos Ruis Zafon Wierzbownica drobnokwiatowa Fitosterole, garbniki, flawonoidy Właściwości przeciwzapalne,
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA Z BIOLOGII
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY: II zakres rozszerzony NAUCZYCIEL: Anna Jasztal PODRĘCZNIK: Biologia na czasie1 Nowa Era, 564/1/2012; Biologia na czasie2 Nowa Era, 564/2/2013 PROGRAM NAUCZANIA:
Historia życia na ziemi. Powstanie komórek eukariotycznych
Historia życia na ziemi Powstanie komórek eukariotycznych Powstanie komórek eukariotycznych Podobieństwa i różnice ilościowe Możliwe do wytłumaczenia przez zachodzenie stopniowych zmian Różnice jakościowe
Budowa i rodzaje tkanek zwierzęcych
Budowa i rodzaje tkanek zwierzęcych 1.WskaŜ prawidłową kolejność ukazującą stopniowe komplikowanie się budowy organizmów. A. komórka tkanka organizm narząd B. organizm narząd komórka tkanka C. komórka
Szczegółowy harmonogram ćwiczeń Biologia i genetyka w Zakładzie Biologii w roku akademickim 2015/2016 - I rok Kosmetologia
Szczegółowy harmonogram ćwiczeń Biologia i genetyka w Zakładzie Biologii w roku akademickim 2015/2016 - I rok Kosmetologia Przedmiot Wykłady Ćwiczenia Semestr I Biologia i genetyka 10W/15Ćw./20Sem. Egzamin
Uczeń: omawia cechy organizmów wyjaśnia cele, przedmiot i metody badań naukowych w biologii omawia istotę kilku współczesnych odkryć.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy pierwszej szkoły ponadpodstawowej w zakresie podstawowym od 2019 roku Poziom wymagań Temat ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra
TEST Z CYTOLOGII - GRUPA I
TEST Z CYTOLOGII - GRUPA I Zad. 1 (2 p.) Rysunek przedstawia schemat budowy pewnej struktury komórkowej. Podaj jej nazwę i określ funkcję w komórce. Zad. 2 (4p.) Schematy A i B ilustrują dwie struktury
SYLABUS: BIOLOGIA I GENETYKA
SYLABUS: BIOLOGIA I GENETYKA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia: WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ ANALITYKA MEDYCZNA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
Historia życia na ziemi. Powstanie komórek eukariotycznych
Historia życia na ziemi Powstanie komórek eukariotycznych Powstanie komórek eukariotycznych Podobieństwa i różnice ilościowe Różny stopień skomplikowania Możliwe do wytłumaczenia przez zachodzenie stopniowych
Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Specjalność: Bionanotechnologie
Nazwa modułu: Genetyka molekularna Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Kierunek: Inżynieria Biomedyczna
Plan działania opracowała Anna Gajos
Plan działania 15.09-15.10 opracowała Anna Gajos Jakie zagadnienia trzeba opanować z następujących działów: 1. Budowa chemiczna organizmów. 2. Budowa i funkcjonowanie komórki 3. Cykl komórkowy 4. Metabolizm
FIZJOLOGIA ORGANELLI (jak działa komórka?)
Wstęp do biologii 3. FIZJOLOGIA ORGANELLI (jak działa komórka?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2016 KOMÓRKA elementarnym osobnikiem wyodrębnienie błoną od środowiska przestrzenne
G C C A T C A T C C T T A C C
Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr III Poniższa praca składa się z 25 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań
Mikroskopy optyczne od pierwszego do współczesnych. Magdalena Sadowska ZS Kalisz
Mikroskopy optyczne od pierwszego do współczesnych Magdalena Sadowska ZS Kalisz Początki Trudno określić, kiedy odkryto soczewki. W dziełach starożytnych filozofów żyjących w pierwszym wieku naszej ery
KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia mikroorganizmów Biology of microorganisms Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator dr Tomasz Bator Zespół dydaktyczny dr Tomasz Bator dr Magdalena Greczek-Stachura Opis
Informacje ogólne. Wydział PUM. Specjalność - jednolite magisterskie X * I stopnia II stopnia. Poziom studiów
Załącznik Nr do Uchwały Nr SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Nazwa modułu: Biologia Medyczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Obowiązkowy Wydział Nauk o Zdrowiu Fizjoterapia
WYDZIAŁ LEKARSKI II. Poziom i forma studiów. Osoba odpowiedzialna (imię, nazwisko, email, nr tel. służbowego) Rodzaj zajęć i liczba godzin
WYDZIAŁ LEKARSKI II Nazwa kierunku Nazwa przedmiotu Jednostka realizująca Rodzaj przedmiotu Obszar nauczania Cel kształcenia Biotechnologia, specjalność Biotechnologia medyczna Poziom i forma studiów I
Imię i nazwisko...kl...
Gimnazjum nr 4 im. Ojca Świętego Jana Pawła II we Wrocławiu SPRAWDZIAN GENETYKA GR. A Imię i nazwisko...kl.... 1. Nauka o regułach i mechanizmach dziedziczenia to: (0-1pkt) a) cytologia b) biochemia c)
Szczegółowy harmonogram ćwiczeń - Biologia i genetyka w Zakładzie Biologii w roku akademickim 2017/2018 I rok Farmacja. Przedmiot Wykłady Ćwiczenia
Szczegółowy harmonogram ćwiczeń - Biologia i genetyka w Zakładzie Biologii w roku akademickim 2017/2018 I rok Farmacja Przedmiot Wykłady Ćwiczenia Poniedziałek 10.30 12.45 grupa III 13.00 15.15 grupa VI
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA III. dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA III dział ocena dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra Coraz bliżej istoty życia podstawowe funkcje jakie spełniają w organizmie białka,
KARTA KURSU. Biotechnology in Environmental Protection. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biotechnologia w ochronie środowiska Biotechnology in Environmental Protection Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Prof. dr hab. Maria Wędzony Zespół dydaktyczny: Prof.
Dr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany
1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy
Organizacja tkanek - narządy
Organizacja tkanek - narządy Architektura skóry tkanki kręgowców zbiór wielu typów komórek danej tkanki i spoza tej tkanki (wnikają podczas rozwoju lub stale, w trakcie Ŝycia ) neurony komórki glejowe,
TEORIA KOMÓRKI (dlaczego istnieją osobniki?)
Wstęp do biologii 2. TEORIA KOMÓRKI (dlaczego istnieją osobniki?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2015 WSPÓLNE WŁAŚCIWOŚCI dzisiejszych organizmów procesy życiowe katalizowane
Dział I Powitanie biologii
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Dział I Powitanie biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki. określa podstawowe zasady prowadzenia
FIZJOLOGIA ORGANELLI (jak działa komórka?)
Wstęp do biologii 3. FIZJOLOGIA ORGANELLI (jak działa komórka?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2015 KOMÓRKA elementarnym osobnikiem wyodrębnienie błoną od środowiska przestrzenne
Informacje ogólne. Wydział PUM. Specjalność - jednolite magisterskie * I stopnia X II stopnia. Poziom studiów
Załącznik Nr do Uchwały Nr SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Nazwa modułu: Biologia Medyczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Obowiązkowy Wydział Nauk o Zdrowiu Kosmetologia
BIOLOGIA KOMÓRKI. Podstawy mikroskopii fluorescencyjnej -1 Barwienia przyżyciowe organelli komórkowych
BIOLOGIA KOMÓRKI Podstawy mikroskopii fluorescencyjnej -1 Barwienia przyżyciowe organelli komórkowych Wstęp Komórka eukariotyczna posiada zdolność przeprowadzenia bardzo dużej liczby procesów biochemicznych
Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Ewolucja biologiczna } Znaczenie ogólne: } proces zmian informacji genetycznej (częstości i rodzaju alleli), } które to zmiany są przekazywane z pokolenia
Wymagania edukacyjne z biologii do cyklu Ciekawa biologia klasa III
Wymagania edukacyjne z biologii do cyklu Ciekawa biologia klasa III Nr i temat lekcji Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: stopień dopuszczający stopień dostateczny stopień dobry
BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16. KLASA III Gimnazjum. Imię:... Nazwisko:... Data:...
BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA III Gimnazjum Imię:... Nazwisko:... Data:... 1. Ponumeruj poziomy organizacji materiału genetycznego, rozpoczynając od poziomu najniższego: - chromatyna -
BUDOWA I FUNKCJONOWANIE KOMÓRKI
Zadanie 1 (1 pkt). Uzasadnij, za pomocą jednego argumentu, że: lizosomy są grabarzami obumarłych składników cytoplazmy lub całych komórek. Zadanie 2 (2 pkt.). Schemat przedstawia budowę komórki eukariotycznej.
Fizjologia nauka o czynności żywego organizmu
nauka o czynności żywego organizmu Stanowi zbiór praw, jakim podlega cały organizm oraz poszczególne jego układy, narządy, tkanki i komórki prawa rządzące żywym organizmem są wykrywane doświadczalnie określają
Model odpowiedzi i schemat punktowania do Arkusza II
Model odpowiedzi i schemat punktowania do Arkusza II Zasady oceniania: Za rozwiązanie zadań z arkusza II można uzyskać maksymalnie 50 punktów. Model odpowiedzi uwzględnia jej zakres merytoryczny, ale nie
rozumie znaczenie metod badawczych w poznawaniu przyrody tłumaczy, czym jest obserwacja i doświadczenie wymienia etapy doświadczenia
Roczny plan dydaktyczny przedmiotu biologia dla klasy I szkoły ponadpodstawowej (branżowej), uwzględniający kształcone umiejętności i treści podstawy programowej Temat (rozumiany jako lekcja) Liczba godzin
BIOLOGIA KOMÓRKI. Mikroskopia fluorescencyjna -2 Przyżyciowe barwienia organelli wewnątrzkomórkowych
BIOLOGIA KOMÓRKI Mikroskopia fluorescencyjna -2 Przyżyciowe barwienia organelli Wstęp Komórki eukariotyczne, w odróżnieniu od komórek prokariotycznych (bakterie, archeony) posiadają wysoce skomplikowaną
Funkcje Ŝyciowe organizmów zwierzęcych
Funkcje Ŝyciowe organizmów zwierzęcych Podpisz wskazane elementy komórki zwierzęcej i określ ich funkcje......... Uzupełnij schemat podziału cukrowców. Dokończ zdanie, tak aby stanowiło definicję organizmów
BIOLOGIA KOMÓRKI. Ocena końcowa z kursu będzie liczona jako: 20% oceny z ćwiczeń 80% oceny z egzaminu
BIOLOGIA KOMÓRKI Ocena końcowa z kursu będzie liczona jako: 20% oceny z ćwiczeń 80% oceny z egzaminu Charakterystyka kursu: 30 godzin wykładów 60 godzin ćwiczeń Ćwiczenia - zasady zaliczenia: uczestniczenie
Komórka - budowa i funkcje
Komórka - budowa i funkcje Komórka - definicja Komórka to najmniejsza strukturalna i funkcjonalna jednostka organizmów żywych zdolna do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych (takich
Podstawy biologii. Informacja, struktura i metabolizm.
Podstawy biologii Informacja, struktura i metabolizm. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Zarys biologii molekularnej genu Podstawowe procesy genetyczne Replikacja powielanie informacji Ekspresja wyrażanie (realizowanie funkcji)
DNA musi współdziałać z białkami!
DNA musi współdziałać z białkami! Specyficzność oddziaływań między DNA a białkami wiążącymi DNA zależy od: zmian konformacyjnych wzdłuż cząsteczki DNA zróżnicowania struktury DNA wynikającego z sekwencji
I. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający
I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech definiuje pojęcia genetyka oraz
Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Ewolucja Znaczenie ogólne: zmiany zachodzące stopniowo w czasie W biologii ewolucja biologiczna W astronomii i kosmologii ewolucja gwiazd i wszechświata
Wymagania edukacyjne
Rok szkolny 2018/2019 Wymagania edukacyjne Przedmiot Klasa Nauczyciel uczący Poziom biologia 1t Edyta Nowak podstawowy Ocena dopuszczająca Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: przyswoił treści konieczne,
SPRAWDZIAN klasa II ORGANELLA KOMÓRKOWE, MITOZA, MEJOZA
SPRAWDZIAN klasa II ORGANELLA KOMÓRKOWE, MITOZA, MEJOZA 1. Najwięcej Aparatów Golgiego będzie w komórkach: Mięśnia Trzustki Serca Mózgu 2. Podaj 3 cechy transportu aktywnego... 3. Czym się różni dyfuzja
BIOLOGIA KOMÓRKI DLA BIOCHEMIKÓW. Podstawy mikroskopii fluorescencyjnej -1 Barwienia przyŝyciowe organelli komórkowych
BIOLOGIA KOMÓRKI DLA BIOCHEMIKÓW Podstawy mikroskopii fluorescencyjnej -1 Barwienia przyŝyciowe organelli komórkowych Wstęp Komórka eukariotyczna posiada zdolność przeprowadzenia bardzo duŝej liczby procesów
Rozkład materiału z biologii do klasy III.
Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:
Wymagania edukacyjne z biologii w kl. V
Wymagania edukacyjne z biologii w kl. V Dział /tematyka Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca (1) (1+2) (1+2+3) (1+2+3+4) (1+2+3+4+5) I Biologia
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii 1. Technologia rekombinowanego DNA jest podstawą uzyskiwania genetycznie zmodyfikowanych organizmów 2. Medycyna i ochrona zdrowia
Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Z47 BADANIA WŁAŚCIWOŚCI ELEKTROFIZJOLOGICZNYCH BŁON KOMÓRKOWYCH
Z47 BADANIA WŁAŚCIWOŚCI ELEKTROFIZJOLOGICZNYCH BŁON KOMÓRKOWYCH I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawową wiedzą na temat pomiarów elektrofizjologicznych żywych komórek metodą Patch
KONKURS BIOLOGICZNY GIMNAZJUM ETAP I JEDNOŚĆ I RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW. WIADOMOŚCI:
KONKURS BIOLOGICZNY GIMNAZJUM ETAP I JEDNOŚĆ I RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW. WIADOMOŚCI: 1. Szczeble organizacji materii żywej (komórki, tkanki roślinne i zwierzęce, narządy i układy narządów). 2. Budowa chemiczna
I BIOLOGIA JAKO NAUKA
I BIOLOGIA JAKO NAUKA Zadanie 1. Przeczytaj opisy zakresu badań (I-IV) i przyporządkuj je odpowiednim dziedzinom biologii z zestawu A-E. Zakres badań: I Nazywa, opisuje i klasyfikuje organizmy. II Bada
I nforma cje ogólne. I stopnia X II stopnia. - zaliczenie
Załącznik Nr do Uchwały Nr S YL AB US MODUŁ U ( B iologia Medyczn a ) I nforma cje ogólne Nazwa modułu Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Obowiązkowy Wydział Nauk o Zdrowiu Kosmetologia
Informacje ogólne. Wydział PUM. Specjalność - jednolite magisterskie * I stopnia X II stopnia. Poziom studiów
Załącznik Nr do Uchwały Nr SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Nazwa modułu : Biologia Medyczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Obowiązkowy Wydział Nauk o Zdrowiu Dietetyka
Opracował Arkadiusz Podgórski
Ewolucja jako źródło róŝnorodności biologicznej Opracował Arkadiusz Podgórski Ewolucja Ewolucja (łac. evilutio rozwinięcie) ciągły proces, polegający na stopniowych zmianach cech gatunkowych kolejnych
Zagadnienia do egzaminu z biologii w zakresie rozszerzonym. Klasa II i III. Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
Zagadnienia do egzaminu z biologii w zakresie rozszerzonym Klasa II i III 1. Metodyka badań biologicznych. Obserwacje mikroskopowe. 2. Związki nieorganiczne 3. Budowa i znaczenie węglowodanów 4. Budowa