Rachunkowość finansowa

Transkrypt

1 WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA KATEDRA RACHUNKOWOŚCI Rachunkowość finansowa studia podyplomowe dr Beata Zyznarska-Dworczak

2 WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA KATEDRA RACHUNKOWOŚCI Wycena składników majątku zasady Ewidencja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

3 Program zajęć I.Zakres tematyczny zajęć 1) Wycena składników majątku - zasady 2) Rzeczowe aktywa trwałe - Definicja środków trwałych, środków trwałych w budowie - Wycena środków trwałych, środków trwałych w budowie - Ewidencja zakupu i sprzedaży środków trwałych - Ewidencja likwidacji środków trwałych - Aktualizacja wyceny i trwała utrata wartości - Amortyzacja 2) Wartości niematerialne i prawne (WNiP) - Definicja - Wycena i ujęcie w bilansie - Amortyzacja - Ewidencja zakupu - Ewidencja likwidacji

4 Wycena majątku podstawowe zasady Wycena majątku: - Bieżąca (na dzień powstania) - Bilansowa (na dzień bilansowy) Kategorie cen składników majątku: - Cena zakupu - Cena nabycia - Skorygowana cena nabycia - Cena sprzedaży netto - Wartość godziwa - Koszt wytworzenia produktu

5 Wycena majątku - podstawy Cena zakupu składnika aktywów: - kwota należna sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym.

6 Wycena majątku - podstawy Cena nabycia składnika aktywów: - cena zakupu składnika aktywów (jw.) powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. (art. 28 ust. 8 UoR)

7 Wycena majątku - podstawy Skorygowana cena nabycia aktywów finansowych i zobowiązań finansowych to cena nabycia (wartość), w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych, pomniejszona o spłaty wartości nominalnej, odpowiednio skorygowana o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszona o odpisy aktualizujące wartość. (art. 28 ust. 8a UoR)

8 Wycena majątku - podstawy Cena sprzedaży netto składnika aktywów: możliwa do uzyskania na dzień bilansowy cena jego sprzedaży, - bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, - pomniejszona o - rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz - koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a - powiększona o należną dotację przedmiotową. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy. (art. 28 ust. 5 UoR)

9 Wycena majątku - podstawy Wartość godziwa: - kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Wartość godziwą instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena rynkowa pomniejszona o koszty związane z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich wysokość była znacząca. (art. 28 ust. 6 UoR)

10 Wycena majątku - podstawy Koszt wytworzenia produktu: - obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. (art. 28 ust. 3 UoR). (szerzej przy temacie o ewidencji wyrobów gotowych)

11 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) Rzeczowe aktywa trwałe

12 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe W bilansie: II. Rzeczowe aktywa trwałe 1. Środki trwałe a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu) b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej c) urządzenia techniczne i maszyny d) środki transportu e) inne środki trwałe 2. Środki trwałe w budowie 3. Zaliczki na środki trwałe w budowie

13 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Definicja środków trwałych (art. 3 ust.1 pkt 15 UoR) Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności: a) nieruchomości w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, b) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne, c) ulepszenia w obcych środkach trwałych, d) inwentarz żywy*.

14 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Środki trwałe d) inwentarz żywy - przede wszystkim zwierzęta hodowlane, nieprzeznaczone do sprzedaży, wchodzące w skład tzw. stada podstawowego. Od zwierząt tych nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych. ( ) uwzględniając kryterium istotności celowe jest do środków trwałych zaliczyć: konie i inne zwierzęta pociągowe, konie hodowlane (klacze i ogiery), bydło hodowlane (krowy i buhaje), trzodę (maciory i knury) oraz owce (matki i tryki-skopy). Do rzeczowych aktywów obrotowych zalicza się pozostałe zwierzęta: młode w odchowie (cielęta, jałówki i buhajki, źrebaki, prosięta, warchlaki, maciorki i knurki, jagnięta i jarlaki), zwierzęta w tuczu (opasy, konie rzeźne, bekony i tuczniki, drób w tuczu), tucz hodowlany (nioski i kurczęta), roje pszczół, zwierzęta udomowione (psy, koty, świnki morskie, ryby w akwarium i inne), zwierzęta futerkowe raz zwierzęta będące przedmiotem obrotu handlowego ( ) (za: Zamknięcie roku 2010, s. 57).

15 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Wycena środków trwałych: 1) bieżąca - w momencie przyjęcia do użytkowania 2) na dzień bilansowy

16 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Wycena środków trwałych 1) w momencie przyjęcia do użytkowania - według wartości początkowej, tj.: cenie nabycia* lub koszcie wytworzenia* środka trwałego, powiększonych o koszty jego ulepszenia, Ulepszenie - przebudowa, rozbudowa, modernizacja lub rekonstrukcja, powodujące, że wartość użytkowa tego środka po zakończeniu ulepszenia przewyższa posiadaną przy przyjęciu do używania wartość użytkową, mierzoną okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych przy pomocy ulepszonego środka trwałego, kosztami eksploatacji lub innymi miarami (art. 31 ust.1 UoR).

17 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Wycena środków trwałych - bieżąca c.d. * Cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje: - ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również: 1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy; 2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu. (art. 28 ust.8 UoR)

18 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Bieżąca wycena środków trwałych - ustalenie wartości początkowej Rodzaj zdarzenia gospodarczego Odpłatne nabycie środka trwałego Wytworzenie we własnym zakresie Nabycie w formie darowizny lub inny nieodpłatny sposób Środki trwałe wniesione w formie aportu za udziały (akcje) Łączenie się spółek metodą nabycia Podstawowe kategorie wartości początkowej Cena nabycia Koszt wytworzenia Wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba że umowa określa tę wartość w kwocie niższej Wartość ustalona przez wnoszącego nie wyższa od wartości rynkowej Wartość godziwa, którą jest wartość rynkowa środków trwałych lub wartość według niezależnej wyceny

19 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Wycena środków trwałych 2) na dzień bilansowy wg wartości netto, czyli: - cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub - wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o: - odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także - odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. (art. 28 ust. 1 pkt 1 UoR)

20 Rzeczowe aktywa trwałe Dokumentacja środków trwałych 1) dokumentacja obrotu środkami trwałymi OT - przyjęcie środka trwałego PT - protokół przekazania/przyjęcia środka trwałego MT - zmiana miejsca użytkowania LT - likwidacja środka trwałego protokół fizycznej likwidacji środka trwałego; 2) dokumentacja ksiąg pomocniczych - książka inwentarzowa środków trwałych - karty szczegółowe środków trwałych - tabele amortyzacyjne; 3) dokumentacja aktualizacji środków trwałych.

21 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe w budowie Definicja środków trwałych w budowie Środki trwałe w budowie to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego (art. 3 ust.1 pkt 16 UoR)

22 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe w budowie Wycena środków trwałych w budowie: 1) w momencie wprowadzenia do ksiąg rachunkowych: w cenie nabycia lub po koszcie wytworzenia, obejmującą ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również: 1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy; 2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu. (art. 28 ust. 8 UoR)

23 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe w budowie Wycena środków trwałych w budowie: 2) na dzień bilansowy: w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem, pomniejszonych o: - odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. (art. 28 ust. 1 pkt 2 UoR) (nie amortyzuje się)

24 Rzeczowe aktywa trwałe Zaliczki na środki trwałe - to środki pieniężne przekazywane dostawcom na poczet przyszłych dostaw środków trwałych, - wykazywane w wartości nominalnej, czyli kwot przekazanych dostawcy zamówienia.

25 Rzeczowe aktywa trwałe Zwiększenia środków trwałych: zakup środków trwałych, wytworzenie we własnym zakresie, otrzymanie w formie wniesionych aportów, otrzymanie jako darowizny, przyjęcie na podstawie umowy leasingu finansowego, ujawnienie nadwyżek w wyniku inwentaryzacji, aktualizacja wyceny. (przyjęcie składników majątkowych do ewidencji według podziału na grupy i rodzaje zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych - Dz.U nr 112 poz. 1317, z późn. zm.)

26 Rzeczowe aktywa trwałe Zmniejszenia środków trwałych: zużycie środków trwałych, odsprzedaż środków trwałych, przekazanie w formie aportu, przekazanie jako darowizny, likwidacja środków trwałych, przekazanie na podstawie umowy leasingu, ujawnienie niedoboru.

27 Rzeczowe aktywa trwałe obce Rzeczowe aktywa trwałe: - własne (gdy w myśl prawa amortyzuje korzystający) - obce Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4 (Art. 3 ust. 1 pkt 14 i 15 UoR) Ewidencja pozabilansowa konta pozabilnansowe: - Środki trwałe dzierżawione - Środki twałe w likwidacji - Niskocenne składniki rzeczowe długoterminowego użytkowania (przy temacie amortyzacji)

28 Rzeczowe aktywa trwałe Przykład - zakup środka trwałego, którego przyjęcie nie wymaga budowy/montażu/instalowania) Jednostka gospodarcza zakupiła maszynę i otrzymała fakturę VAT na kwotę brutto 4392 zł (VAT 22%). Jednostka rozliczyła podatek VAT i oddała maszynę do użytkowania (OT). Konto pomocnicze - rozliczeniowe Rozliczenie zakupu :

29 Rzeczowe aktywa trwałe Przykład - zakup środka trwałego, którego przyjęcie wymaga budowy/montażu/instalowania) Jednostka gospodarcza zakupiła maszynę i otrzymała fakturę VAT na kwotę brutto 4392 zł (VAT 22%). Maszyna wymagała montażu - otrzymano fakturę za montaż zakupionej maszyny na kwotę brutto 1220 zł (VAT 22%). Po montażu oddano maszynę do użytkowania (OT).

30 Rzeczowe aktywa trwałe Ewidencja sprzedaży środka trwałego moment rzeczowy Środki trwałe Umorzenie środków trwałych b a Pozostałe koszty operacyjne a) Wyksięgowanie dotychczasowego umorzenia środka trwałego b) Przeksięgowanie wartości księgowej netto Pozostałe koszty i przychody operacyjne - związane pośrednio z działalnością operacyjną, a w szczególności koszty i przychody związane: b) ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, WNiP, a także z utrzymywaniem i zbyciem nieruchomości oraz WNiP, zaliczanych do inwestycji (art. 3. ust. 1 pkt 32 UoR)

31 Rzeczowe aktywa trwałe Ewidencja sprzedaży środka trwałego moment prawnofinansowy Pozostałe przychody operacyjne 1b Rozrachunki z odbiorcami / Inne rozrachunki 1a VAT należny 1c Zaksięgowanie faktury za sprzedany środek trwały a) łączna kwota faktury (cena brutto) b) cena sprzedaży netto c) ujęty w fakturze VAT

32 Rzeczowe aktywa trwałe Przykład sprzedaż ŚT: Jednostka gospodarcza sprzedała maszynę o wartości początkowej zł i dotychczasowym umorzeniu 6600 zł, wystawiając fakturę VAT na kwotę brutto 4428 zł (VAT 23%). Jednostka poniosła koszty transportu sprzedanej maszyny do odbiorcy i otrzymała od przewoźnika fakturę na kwotę 800 zł netto (VAT 23%). 1) Moment rzeczowy 2) Moment prawno-finansowy

33 Rzeczowe aktywa trwałe Przykład likwidacja środka trwałego Jednostka gospodarcza postawiła w stan likwidacji magazyn (LT) o wartości początkowej zł i dotychczasowym umorzeniu zł (przyczyny ekonomiczne). Jednostka zleciła rozbiórkę magazynu, za którą otrzymała od usługodawcy fakturę na 1353 zł brutto (VAT 23%).

34 Rzeczowe aktywa trwałe Ewidencja przekazania środka trwałego w formie darowizny Środki trwałe Umorzenie środków trwałych b a Pozostałe koszty operacyjne a) Wyksięgowanie dotychczasowego umorzenia środka trwałego b) Przeksięgowanie wartości księgowej netto

35 Rzeczowe aktywa trwałe Ewidencja otrzymania środka trwałego w formie darowizny Rozliczenie międzyokresowe przychodów Środki trwałe 1 Pozostałe przychody operacyjne 2 Umorzenie środków trwałych Amortyzacja 1) PT/OT wartość początkowa równa wartości brutto (wartości rynkowej) otrzymanego w formie darowizny środka trwałego. 2) PK rozliczenie przychodów z tytułu darowizny co okres - równoległe do amortyzacji (3). 3

36 Rzeczowe aktywa trwałe Ewidencja aktualizacji wyceny środka trwałego oraz trwałej utraty jego wartości

37 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Wycena środków trwałych - na dzień bilansowy według wartości netto, tj. 1) według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub 2) wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych: - o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także - o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. (art. 28 ust. 1 pkt 1 UoR)

38 Rzeczowe aktywa trwałe Aktualizacja wyceny środków trwałych (art. 31 UoR) Wartość początkowa i dotychczasowe umorzenie środków trwałych mogą, na podstawie odrębnych przepisów, ulegać aktualizacji wyceny. Aktualizacja wyceny tylko w przypadku: - rozporządzenia MF (urzędowa aktualizacja wyceny*); - zmiany formy prawnej przedsiębiorstwa państwowego lub komunalnego, tj. przekształcenia ich w spółkę akcyjną lub z o.o., a także w przypadku łączenia się spółek metodą nabycia (aktualizacja przeprowadzona się na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej) * Tzw. urzędowa aktualizacja wyceny na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów ostatnie rozporządzenie z dnia 20 stycznia 1995 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także aktualizacji wyceny środków trwałych (Dz.U. Nr 7, poz. 34 ze zm.), obecnie regulują to ustawy o podatku dochodowym 15.5/22o/

39 Rzeczowe aktywa trwałe Przykład aktualizacja wyceny środka trwałego Jednostka posiada magazyn o wartości początkowej zł umorzony w wys zł. W celu urealnienia wyceny dokonano zwiększenia wartości magazynu o 50 % (na podstawie Rozporządzenia MF). Środki trwałe Sp (1) Umorzenie ŚT Sp (1) Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny (1)

40 Rzeczowe aktywa trwałe Trwała utrata wartości środków trwałych - zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych, - uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składników aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku do ustalonej w inny sposób wartości godziwej (art. 28 ust. 7 UoR).

41 Rzeczowe aktywa trwałe Trwała utrata wartości ŚT(art. 32 ust. 4 i 5 UoR) dotyczy w szczególności : - zmiany technologii produkcji, - przeznaczenia do likwidacji, - wycofania z używania, - innych przyczyn uzasadnia dokonanie odpisu aktualizującego w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. => z wyjątkiem wcześniej przeszacowanych środków trwałych - odpis aktualizacyjny księguje się po stronie debetowej konta: kapitał z aktualizacji wyceny do wysokości różnicy powstałej z wcześniejszego przeszacowania, pozostałe koszty operacyjne nadwyżkę odpisu aktualizującego z tytułu trwałej utraty wartości.

42 Rzeczowe aktywa trwałe Przykład - trwała utrata wartości Jednostka posiada magazyn o wartości początkowej zł umorzony na kwotę zł. Z powodu trwałej utraty wartości dokonano odpisu aktualizującego w wysokości zł. Podać wartość magazynu wykazywaną w bilansie.

43 Rzeczowe aktywa trwałe środki trwałe Amortyzacja środków trwałych Wycena środków trwałych - na dzień bilansowy według wartości netto, tj. 1) według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub 2) wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych: - o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także - o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. (art. 28 ust. 1 pkt 1 UoR)

44 Rzeczowe aktywa trwałe Wartość początkową środków trwałych z wyjątkiem gruntów* niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości, na skutek używania lub upływu czasu. (Art. 31 ust. 2 UoR) * grunty posiadają nieograniczony okres użytkowania i dlatego nie są amortyzowane. * prawo użytkowania wieczystego gruntu jest amortyzowane z uwagi na ograniczony okres użytkowania (według prawa podatkowego nie)

45 Rzeczowe aktywa trwałe Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego. (Art. 32 ust. 1 UoR)

46 Rzeczowe aktywa trwałe Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności* środka trwałego (ŚT), na określenie którego wpływa w szczególności: 1) liczba zmian, na których pracuje ŚT; 2) tempo postępu techniczno-ekonomicznego; 3) wydajność ŚT mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą produktów albo innym właściwym miernikiem; 4) prawne lub inne ograniczenia czasu używania ŚT; 5) przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości ŚT. (Art. 32 ust. 2 UoR) * okres ekonomicznej użyteczności ŚT określa kierownik jednostki i może uznać, że okres ten pokrywa się z okresem amortyzacji wynikającym z zastosowania stawek podatkowych, co wymaga odpowiedniego zapisu w polityce rachunkowości jednostki.

47 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Amortyzacja a umorzenie środków trwałych

48 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Amortyzacja a umorzenie środków trwałych - Umorzenie to księgowe odzwierciedlenie procesu zużywania się środków trwałych poprzez sukcesywne dokonywanie odpisów amortyzacyjnych w ciężar kosztów działalności jednostki. - Amortyzacja to zużycie kosztowe, jej wartość jest odnoszona na wynik finansowy danego roku obrotowego => Skumulowana suma odpisów amortyzacyjnych stanowi umorzenie środków trwałych. - W bilansie środki trwałe ujmowane są w wartości netto.

49 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Metody amortyzacji 1) metoda amortyzacji równomiernej (liniowej) założenie: środek trwały zużywa się jednakowo w każdej jednostce czasu, przez cały przewidywany okres j ego używania 2) metoda amortyzacji nierównomiernej: - amortyzacja degresywna (założenie: wydajność pracy środka trwałego maleje), - amortyzacja progresywna (założenie: starzenie się obiektu powoduje wzrost kosztów), - amortyzacja naturalna (założenie: zużycie środka trwałego jest jednakowe na każdą jednostkę pracy, zużycie nie jest proporcjonalne do czasu.

50 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Środki trwałe odpisane jednorazowo w koszty - często przyjmowana zasada ustalona w przepisach podatkowych dotycząca dolnej granicy wartości środków trwałych (3 500 zł netto), co wymaga odpowiedniego zapisu w polityce rachunkowości, - przedmioty o małej wartości początkowej, spełniające kryteria środków trwałych, można wówczas: spisać w momencie oddania ich do używania w ciężar kosztów zużycia materiałów (w ewidencji pozabilansowej Niskocenne składniki rzeczowe długoterminowego użytkowania ), przyjąć na środki trwałe i dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego; składniki te będą w ewidencji środków trwałych, lecz w momencie przyjęcia do ewidencji zostaną całkowicie umorzone.

51 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Ujęcie odpisu amortyzacyjnego Umorzenie środków trwałych Amortyzacja X 1 X

52 Rzeczowe aktywa trwałe amortyzacja liniowa Amortyzacja liniowa Stawka umorzeniowa roczna Wart pocz Przewidywany okres ekonomicznej uż Stawka Wart.pocz.x Stopa umorzeniow a umorzeniow roczna a roczna Stopa umorzeniowa roczna = 100% Lata

53 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Przykład amortyzacja liniowa i degresywna (degresywno-liniowa) Jednostka gospodarcza zakupiła w dniu X r. maszynę produkcyjną o wartości zł; oddała ją do użytkowania X r. Wartość odpisów rocznych przy wykorzystaniu metody amortyzacji: - liniowej przy stawce 15%, - degresywnej przy podstawowej stawce 15% i współczynniku podwyższającym 2,0. (zał. jednostka rozpoczyna naliczanie amortyzacji w miesiącu następującym po miesiącu oddania do użytkowania)

54 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Przykład - metoda liniowa przy stawce 15% Rok Wartość ŚT na początek roku Podstawa obliczenia amortyzacji Stopa amortyzacji Stawka amortyzacji Miesięczny odpis Wartość ŚT na koniec roku zł zł 15% zł 150 zł zł

55 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Przykład - metoda degresywno-liniowa przy stawce 15%, współ. 2 Wartość Wartość Podstawa ŚT na Stopa Stawka Miesięczny ŚT na Rok obliczenia początek amortyzacji amortyzacji odpis koniec amortyzacji roku roku zł zł 30% zł 300,00 zł zł

56 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Przykład - metoda degresywno-liniowa przy stawce 15%, współ. 2 Rok Wartość ŚT na początek roku Podstawa obliczenia amortyzacji Stopa amortyzacji Stawka amortyzacji Miesięczny odpis Wartość ŚT na koniec roku zł zł 30% zł 300,00 zł zł zł zł

57 Rzeczowe aktywa trwałe - amortyzacja Przykład - ulepszenie środka trwałego W czerwcu 2009 r. firma zakupiła i przyjęła do używania maszynę o wartości zł. W grudniu 2011 r. dokonano modernizacji, której koszt wyniósł zł. Roczna stawka amortyzacyjna wynosi 20%. Stosowana jest metoda amortyzacji liniowej.

58 Zadania Rzeczowe aktywa trwałe

59 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) Wartości niematerialne i prawne

60 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) Definicja wartości niematerialnych i prawnych Wartości niematerialne i prawne to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności: a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,. c) know-how (art. 3 ust.1 pkt 14 UoR)

61 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) W bilansie: I. Wartości niematerialne i prawne 1. Koszty zakończonych prac rozwojowych 2. Wartość firmy 3. Inne wartości niematerialne i prawne 4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

62 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) W bilansie: I. Wartości niematerialne i prawne 1. Koszty zakończonych prac rozwojowych 2. Wartość firmy 3. Inne wartości niematerialne i prawne 4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

63 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) 1. Koszty zakończonych prac rozwojowych (art. 33 ust. 2 UoR) prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli: - produkt lub technologia wytwarzania są ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych są wiarygodnie określone, - techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana, - koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii. Okres dokonywania odpisów kosztów prac rozwojowych nie może przekraczać 5 lat (jako obciążenie kosztu wytworzenia sprzedanych wyrobów lub kosztu sprzedaży). (nie obowiązek, a prawo jednostki)

64 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) *Koszty zakończonych prac rozwojowych => Występują w jednostkach zarówno produkcyjnych jak i usługowych, => przepisy UoR ani KSR, nie określają wprost zasad ujęcia, stąd zgodnie w art. 10 ust. 3 UoR można w tym obszarze stosować Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR)/ Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF).

65 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) MSR 38 Wartości niematerialne (p. 59) do prac rozwojowych zalicza: - projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych (przed ich wdrożeniem do produkcji seryjnej lub użytkowania), - projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii, - projektowanie, wykonanie i działalność linii próbnej, której wielkość nie umożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż, - projektowanie, wykonanie i testowanie wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług.

66 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) Przykład 1. Koszty zakończonych prac badawczo-rozwojowych Jednostka gospodarcza prowadzi prace celem opracowania nowego produktu, który ma zastąpić produkt aktualnie wytwarzany. W 2009 r. poniesione w tym celu koszty wyniosły zł. W 2010 r. prace dotyczyły projektowania rozwiązań technologicznych związanych z nowym produktem i wykonania jego prototypu, których koszt wyniósł zł. W 2010 r. zakończono prace rozwojowe związane z nowym produktem i zarejestrowano go w urzędzie patentowym, ponosząc opłatę zł.

67 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) Przykład 1. Koszty zakończonych prac badawczo-rozwojowych Jednostka gospodarcza prowadzi prace celem opracowania nowego produktu, który ma zastąpić produkt aktualnie wytwarzany. W 2009 r. poniesione w tym celu koszty wyniosły zł. W 2010 r. prace dotyczyły projektowania rozwiązań technologicznych związanych z nowym produktem i wykonania jego prototypu, których koszt wyniósł zł. W 2010 r. zakończono prace rozwojowe związane z nowym produktem i zarejestrowano go w urzędzie patentowym, ponosząc opłatę zł. Rozwiązanie: - Koszty zł w 2009 r. - koszty prac badawczych jako obciążenie wyniku finansowy tego roku (pozostałe koszty operacyjne) - Koszty zł w 2010 roku - koszty zakończonych prac rozwojowych ze skutkiem pozytywnym, gromadzone jako rozliczenie międzyokresowe kosztów, po zakończeniu prac składnikiem WNiP, który pozwoli na uzyskiwanie w przyszłości korzyści ekonomicznych. - Koszty zł podwyższą wartość składnika WNiP.

68 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) W bilansie: I. Wartości niematerialne i prawne 1. Koszty zakończonych prac rozwojowych 2. Wartość firmy 3. Inne wartości niematerialne i prawne 4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

69 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) 2. Wartość firmy (dodatnia) - art. 33 ust. 4 UoR - różnica między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto (An). Cena nabycia j. > wartość godziwa An => wartość firmy W pasywach bilansu wykazywana ujemna wartość firmy: Cena nabycia j. < wartość godziwa An => ujemna wartość firmy

70 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) 2. Wartość firmy (dodatnia) - może powstać przy: * nabyciu jednostki lub jej zorganizowanej części, * połączeniu jednostek metodą nabycia. - od wartości firmy jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych w okresie nie dłuższym niż 5 lat, a w uzasadnionych przypadkach kierownik jednostki może wydłużyć ten okres do lat 20 (art. 44b ust.10 UoR), co należy wskazać w informacji dodatkowej. - odpisów amortyzacyjnych dokonuje się metodą liniową i zalicza się je do pozostałych kosztów operacyjnych.

71 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) Wartość firmy ujemna (w pasywach) - zaliczana do wysokości nieprzekraczającej wartości godziwej nabytych aktywów trwałych (z wyłączeniem długoterminowych aktywów finansowych notowanych na regulowanych rynkach) do rozliczeń międzyokresowych przychodów przez okres będący średnią ważoną okresu ekonomicznej użyteczności nabytych i podlegających amortyzacji aktywów. - zaliczana w wysokości przekraczającej wartość godziwą aktywów trwałych (z wyłączeniem długoterminowych aktywów finansowych notowanych na regulowanych rynkach) do przychodów na dzień połączenia. (art. 44b ust. 11)

72 Wartości niematerialne i prawne (WNiP) Przykład 1 - wartość firmy W lipcu 2010 r. nabyto zorganizowaną część jednostki, za którą zapłacono zł. Wartość godziwa przejętych składników wynosiła: środki trwałe zł, zapasy zł, inwestycje krótkoterminowe zł, należności zł, zobowiązania zł. Wyznaczyć wartość firmy i wskazać jej ujęcie w bilansie.