BIAŁORUŚ. Informacja o stosunkach gospodarczych Polski z Białorusią. 9,5 mln mieszkańców

Transkrypt

1 BIAŁORUŚ Informacja o stosunkach gospodarczych Polski z Białorusią Informacje ogólne powierzchnia: 207,6 tys. km². ludność: 9,5 mln mieszkańców głowa państwa (prezydent): Aleksander Łukaszenka premier (kanclerz) Andrzej Kobiakow od 27 grudnia 2014 minister gospodarki Wladimir Zinowski od 27 grudnia 2014 minister spraw zagranicznych Wladimir Makei od 20 sierpnia 2014 ambasador Białorusi w Polsce Aleksander Awerianow od 30 stycznia 2014 Ambasador RP w Białorusi Konrad Pawlik od marca 2016 najbliŝsze wybory parlamentarne 2016 r.. Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Wskaźniki (prognoza) PKB (w mld ) PKB na 1 mieszkańca (tys. USD) 6,7 6,7 8,2 5,8 PKB (wzrost w %) 101,7 101,0 101,6 96,1 99 Deficyt budŝetowy (% PKB) +0,1 +0,18 +0,7 +1,7 +1,6 Dług publiczny (% PKB) 53,1 54,2 52, ,4 Inflacja (w %) 52,2 18,3 16, ,4 Bezrobocie (w %) 0,5 0,5 0,5 1 b/d Eksport towarów (w mld.usd) 46,1 37,2 36,6 26,6 36,3 1

2 Import towarów (w mld. USD) 46,4 43,0 40,5 30,3 34,3 Bezp. inwestycje zagr. w Białorusi 1,38 2,14 1,83 1,48 (01-1,598 (w mld USD) ) Inwestycje bezp. Białorusi za granicą (w mln USD) 4129,8 4670,6 4188,7 3544,1 b/d Źródło: WPHI Mińsk (oficjalne dane Białorusi); PKB przeliczone po średniorocznym oficjalnym kursie USD 1. Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza Stolica Mińsk Waluta rubel białoruski. Typ państwa: republika prezydencka. Białoruś jest członkiem Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP). Posiada dwustronne umowy o wolnym handlu z krajami WNP. Od 1999 roku tworzy z Federacją Rosyjską Państwo Związkowe. Od 6 lipca 2010 roku jest członkiem Unii Celnej Białoruś-Rosja-Kazachstan oraz wchodzi w skład Wspólnego Obszaru Gospodarczego, utworzonego przez wymienione kraje, który zaczął funkcjonować od 1 stycznia 2015 r. Z dniem 1 stycznia 2015 r. weszła w skład Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej. Białoruś jest równieŝ członkiem organizacji międzynarodowych takich jak m.in. ONZ, MFW, BŚ, UNIDO. WyraŜa takŝe zainteresowanie akcesją do WTO. 2. Polityka gospodarcza Polityka Gospodarcza Białorusi jest mocno scentralizowana. W latach Białoruś odnotowywała sukcesywnie stały wzrost gospodarczy. W 2009 roku w wyniku zjawisk kryzysowych nastąpiło spowolnienie wzrostu gospodarczego, oraz spadek produkcji przemysłowej. Po dobrym 2010 roku, w którym PKB Białorusi wzrósł o 7,6%, nastąpiło wyraźne spowolnienie. Począwszy od marca 2011 r. następowało systematyczne pogarszanie się sytuacji sektora finansowego Białorusi (załamanie kursu rubla białoruskiego i konieczność jego dewaluacji). Wartość USD w tym czasie wzrosła niemal trzykrotnie w stosunku do RBR. Poprawiło to sytuację w eksporcie, ale niekorzystnie zmieniło układ cen na rynku wewnętrznym. Od początku 2012 roku obserwowane były symptomy względnej stabilizacji gospodarki białoruskiej.rok 2013 zakończył się wzrostem PKB o 0,9%. W roku 2014 dynamika PKB zaczęła falować, by zakończyć na poziomie 1,6% ze względu na słabnący eksport, którego udział w PKB stanowi znacznie ponad 50%. Po I półroczu 2015r. główny makroekonomiczny wskaźnik krajowy (PKB) wykazuje ujemne tempo wzrostu, które zwiększa się z miesiąca na miesiąc. W 2015 r. nastąpiło załamanie eksportu (-25%) i importu.. PKB zmniejszył się o 3,9% licząc w BYR. W ekwiwalencie dolarowym PKB zmniejszył się o 28%. Nastąpiło gwałtowne obniŝenie poziomu Ŝycia ludności. Realne dochody zmalały o połowę. Dalszy rozwój gospodarczy Białorusi wymaga reform restrukturyzacyjnych (w tym prywatyzacji), napływu kapitału zagranicznego i nowych technologii. Rząd Białorusi w programie długofalowym zakłada podwojenie PKB do 2030 r. Największymi partnerami handlowymi Republiki Białorusi w eksporcie w 2015r były: Rosja, Wielka Brytania, Ukraina, Holandia. W imporcie RB w 2015r. 1-sze miejsce zajmowała Rosja, następnie Chiny, Niemcy i Polska. 2

3 Informacyjnie: Informację o aktualnie obowiązujących cłach wwozowych na obszar celny Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej znaleźć moŝna w Jednolitej Taryfie Celnej Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, zamieszczonej na stronie internetowej Euroazjatyckiej Komisji Gospodarczej lub za pomocą wyszukiwarki zamieszczonej na stronie internetowej Market Access Database Komisji Europejskiej ( zakładka Tariffs ). 3. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej Od akcesji Polski do UE, współpracę gospodarczą Polski z Białorusią regulowała Umowa Handlowa między UE a ZSRR z 1989r., której postanowieniami zostały objęte nowe państwa członkowskie UE. Podpisany przez UE i Białoruś Układ o Partnerstwie i Współpracy, ratyfikowany przez Białoruś, nie został przez UE ratyfikowany i nie wszedł w Ŝycie. W dniu 30 kwietnia 2004 roku podpisana została Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o współpracy gospodarczej (2006/26/286MP), której postanowienia nie kolidują z kompetencjami UE. Stanowiła ona podstawę prawną dla powołania nowej Wspólnej Polsko Białoruskiej Komisji ds. Współpracy Gospodarczej. Dotychczas odbyły się dwa posiedzenia Komisji, I posiedzenie przeprowadzone zostało w dniu 14 kwietnia 2008 roku w Warszawie, II posiedzenie miało miejsce w Mińsku 14 stycznia 2010 roku, zaś ostatnie III przeprowadzono w Warszawie 1 grudnia 2014r. Kolejne planowane jest jesienią 2016r. na Białorusi. W polsko białoruskich relacjach gospodarczych obowiązuje szereg umów i porozumień, regulujących stosunki gospodarcze, w tym: m.in. umowy międzyrządowe: o unikaniu podwójnego opodatkowania z r. (1993/120/534Dz.U), o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji z r. (1993/122/545Dz.U), o współpracy w dziedzinie turystyki z 1995r. 4. Wymiana handlowa Polski z Białorusią Eksport Dynamika I-IV 2016 Dynamika I IV 2016 I IV ,3 2418,1 2155,5 1332, ,3 Import 989,7 778,8 852,9 832, ,4 99,5 Obroty 3001,0 3196,9 3008,5 2165, ,5 103,4 Saldo 1021,6 1639,3 1302,6 500,1-135,6 - Źródło: GUS, dane w mln USD Według danych za 2015r. obroty handlowe Polski z Białorusią wyniosły prawie 2,1 mld USD (spadek o 28% w porównaniu do roku 2014), w tym polski eksport wyniósł 1,3 mld USD (spadek o 38%), a import 832,7mln USD (spadek o 3%). Według wstępnych danych za okres I-IV 2016r. wzajemne obroty wyniosły 704,5 mln USD (wzrost o 3,4% w porównaniu do 3

4 analogicznego okresu 2015r.), w tym polski eksport wyniósł 420 mln USD (wzrost o 6,3%), zaś import 284,4 mln USD (spadek 0,5%). Dodatkowe informacje na temat obrotów handlowych Polski i Białorusi w latach przedstawia powyŝsza tablica. W 2015 Białoruś zajmowała 25 miejsce wśród najwaŝniejszych rynków eksportowych Polski oraz 36 miejsce wśród najwaŝniejszych rynków importowych. W transakcje eksportowe na rynek białoruski zaangaŝowanych było w 2015 r. około 6000 polskich firm, a w transakcje importowe z Białorusi około Współpraca inwestycyjno-kapitałowa Wg szacunków Narodowego Banku Polski, łączny poziom bezpośredniego zaangaŝowania inwestycyjnego Polski na Białorusi, począwszy od roku 1991 naleŝy ocenić na ok. 360 mln USD. Pod względem wielkości bezpośrednich inwestycji zagranicznych na Białorusi Polska zajmowała w 2015r. 9 miejsce ( w 2014r. - 10). Wg danych Belstatu, w roku 2015 napłynęło polskich inwestycji do RB ogółem 136,9 mln USD, w tym BIZ 112,5 mln USD. Struktura geograficzna polskich inwestycji na Białorusi odbiega do struktury ogółu inwestycji zagranicznych w RB, gdyŝ zlokalizowane one są głównie w strefach przygranicznych Według informacji za 2015r. najwięcej polskich inwestycji znajduje się w obwodzie Brzeskim (31,4%), w obwodzie Grodzieńskim 28,5%, w obwodzie Witebskim 20%, zaś w obwodzie Mińskim 5,7%. Polskie firmy zarejestrowane strefach, zlokalizowane są głównie w strefach przygranicznych. W specjalnych strefach ekonomicznych na Białorusi działalność prowadzi obecnie 35 polskich przedsiębiorstw. 6. Dostęp do rynku W 2008 roku zostało wprowadzonych szereg rozwiązań prawnych, ukierunkowanych na poprawę klimatu inwestycyjnego Białorusi. W 2014r. podobnie jak w roku poprzednim na Białorusi funkcjonowało 6 preferencyjnych obszarów do wykorzystania przez inwestorów, w tym zagranicznych. NaleŜą do nich: wolne strefy ekonomiczne, program rozwoju średnich i małych miast i terenów wiejskich, Park Wysokich Technologii, umowa z inwestorem, Park Turystyczno-rekreacyjny Kanał Augustowski, Chińsko-Białoruski Park Przemysłowy. Główne przeszkody i bariery w eksporcie i współpracy gospodarczej z Białorusią A1. Finansowe 1. Obowiązujący od 2008 r. zakaz dokonywania przedpłat za import (poza nielicznymi wyjątkami) przez podmioty białoruskie; 2. Dozwolona płatność za towar z importu dopiero po jego odprawie celnej; 4

5 3. Bardzo drogi kredyt w rublach białoruskich dla firm na finansowanie importu (w ciągu roku przekraczał 50% p.a.); 4. Obowiązujące cła zaporowe ceł na niektóre grupy towarów (np. mięso powyŝej kontyngentu); 5. Coraz większa ilość bankructw firm prywatnych, co utrudnia dochodzenie roszczeń finansowych; A2. Administracyjne: 1. Kontyngenty na import mięsa; 2. Naciski władz na zwiększanie udziału wyrobów rodzimej produkcji w sprzedaŝy detalicznej poprzez zalecenia Komitetu Kontroli Państwowej; 3. Nakaz stosowania w niektórych dziedzinach gospodarki analogów wyłącznie produkcji rodzimej, mając świadomość ich niŝszej jakości, np. w budownictwie mieszkaniowym, 4. Niestabilne prawo; 5. Wyłączne prawo państwa do importu niektórych grup towarów nie strategicznych, w drodze konkursu delegowane na pewną ilość podmiotów gospodarczych (ryby i owoce morza, wyroby alkoholowe); 6. Funkcjonowanie programów antyimportowych, jako administracyjne ograniczenie importu, w celu poprawy bilansu płatniczego; A3. Inne: 1. ZuboŜenie społeczeństwa (ograniczenie dla eksportu towarów rynkowych); 2. Preferencje dla firm białoruskich i UC startujących w przetargach w RB; 3. NiŜszy rating finansowy Białorusi i jej systemu bankowego; 4. Korupcja; 5. Sytuacja polityczna, negatywnie wpływająca na zachowania potencjalnych polskich inwestorów. 7. Działania na rzecz rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej Po 5 letniej przerwie współpraca na poziomie Wspólnej Polsko-Białoruskiej Komisji ds. Współpracy Gospodarczej została wznowiona w roku Do chwili obecnej odbyły się IV posiedzenia w/w Komisji. Ostatnie posiedzenie odbyło się w Warszawie w dniach 1-2 grudnia 2014r. Komisji przewodniczyli Wicepremierzy obu krajów. Dodatkowo w dniu 1 grudnia 2014r. podpisano Memorandum o Współpracy pomiędzy Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ S.A.), a Narodową Agencją Inwestycji i Prywatyzacji Białorusi (NAIP). Kolejne posiedzenie w/w Komisji planowane jest w pierwszej połowie 2016 r. na Białorusi. W dniu 15 czerwca 2015 roku w Mińsku przeprowadzone zostało IV posiedzenie stałej polskobiałoruskiej grupy roboczej ds. handlu i inwestycji działającej w ramach Wspólnej Polsko- Białoruskiej Komisji ds. Współpracy Gospodarczej. Stronie polskiej przewodniczył Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Rzeczypospolitej Polskiej Pan Andrzej Dycha, przewodniczący polskiej części Grupy, stronie białoruskiej zaś Zastępca Ministra Spraw Zagranicznych Republiki Białoruś Pan Aleksandr Gurianow, przewodniczący białoruskiej części Grupy. Podczas obrad Grupy omówiono waŝniejsze obszary współpracy gospodarczej, w tym w zakresie handlu i inwestycji. Kolejne posiedzenie grupy ds. handlu i inwestycji planowane jest na Białorusi w 2016r. 5

6 Przez cały czas utrzymywane są liczne kontakty na szczeblu przedsiębiorstw, które w roku 2014 i 2015 były intensywne. W 2014 roku w wydarzeniach na Białorusi uczestniczyło ponad 80 delegacji, misji i wizyt w organizację których w róŝnym stopniu angaŝowany był WPHI w Mińsku. W dniu 3 kwietnia 2014 r. w Mińsku odbyło się Polsko-Białoruskie Forum Biznesu z udziałem przedstawicieli polskich i białoruskich przedsiębiorców. Forum Gospodarcze Dobrosąsiedztwo jest stałą formą dwustronnych kontaktów dla przedsiębiorców z Polski i Białorusi. Odbywa się ono naprzemiennie w obu krajach. W dotychczasowej praktyce działania te obejmowały raczej ośrodki połoŝone w niewielkiej odległości od granicy: w 2011r. w Białej Podlaskiej, następnie w Mińsku, w Białymstoku i w Brześciu. Ostatnia edycja forum odbyło się w Poznaniu (21-22 IX 2015r.). Białoruś objęta jest systemem finansowego wspierania polskiego eksportu ze środków budŝetowych, co oznacza m.in. moŝliwość dofinansowania części kosztów uzyskania certyfikatu wyrobu. Szczegółowe informacje nt. zasad udzielania w/w wsparcia, znaleźć moŝna pod adresem: Przedsięwzięcia wspierające polski eksport i inwestycje są równieŝ realizowane przez Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Mińsku. 8. Potencjalne dziedziny współpracy Perspektywicznymi obszarami współpracy gospodarczej są m.in. energetyka, w tym odnawialne źródła energii i energoefektywność, transport, budownictwo, ochrona środowiska, współpraca w sektorze bankowo-ubezpieczeniowym, współpraca słuŝb celnych i granicznych, certyfikacja, mała i średnia przedsiębiorczość, turystyka. Główne regiony rozwoju turystyki po obu stronach granicy obejmują przede wszystkim Puszczę Białowieską i region Kanału Augustowskiego. 9. Polskie Placówki ekonomiczno-handlowe: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Mińsk, ul. Wołodarskiego 6 tel. ( ) , fax ( ) minsk@trade.gov.pl strona internetowa: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Wydział Ekonomiczny Mińsk, ul. Rumiancewa 6 tel. ( ) , fax ( ) , ambasada_we@minsk.polemb.net strona internetowa: Placówka Republiki Białorusi w Rzeczypospolitej Polskiej 6

7 Warszawa ul. Wiertnicza 58 tel fax. +48 (22) Strona internetowa: poland.mfa.gov.by 7