Istotne informacje gospodarcze z białoruskiego rynku

Transkrypt

1 WPHI Ambasady RP w Mińsku Mińsk, dnia Istotne informacje gospodarcze z białoruskiego rynku 1. Analityka: Po krótkiej stabilizacji wzrost PKB Białorusi znowu zwalnia Przegląd realnego sektora gospodarki w okresie styczeń-listopad 2013 r. Białoruska gospodarka nadal znajduje się pod wpływem sprzecznych ze sobą decyzji władz, wykazując poważną nierównowagę strukturalną. Nadmierne stymulowanie wewnętrznego popytu konsumpcyjnego na tle wysokich stóp procentowych, niska konkurencyjność białoruskich wyrobów na rynku światowym, spowolnienie rosyjskiej gospodarki oraz przyspieszenie pod koniec roku inflacji, nie dają nadziei na osiągnięcie celów prognozy w zakresie rozwoju białoruskiej gospodarki na 2013 r. Gospodarka spowalniając, jednak nadal znajduje się na plusie, - wyłącznie dzięki nieuzasadnionemu stymulowaniu popytu. Sytuacja w przemyśle nadal się pogarsza, o czym świadczą zarówno wyniki finansowe przedsiębiorstw przemysłowych, jak i wzrost zapasów. Wg danych Belstatu, po wzroście w wysokości 1,1% w ciągu ostatnich 3 miesięcy w okresie styczeń-listopad 2013 r. wzrost PKB RB wyniósł zaledwie 0,9% (557 bln BYR ok. 58,88 mld USD) w porównaniu z analogicznym okresem 2012 r. Wartość produkcji przemysłowej w okresie styczeń-listopad 2013 roku wyniosła 555,2 bln BYR (ok. 58,69 mld USD), tj. spadek o 4,8 % w porównaniu z analogicznym okresem 2012 roku, produkcja rolna gospodarstw wszystkich kategorii własności za ten okres zmniejszyła się o 3,9% do 99,1 bln BYR (ok. 10,48 mld USD). Tabela 1. Podstawowe prognozowane wskaźniki makroekonomiczne RB w 2013 r. Wskaźnik PKB Rzeczywisty I-XI 2013, bln BYR 557 (ok. 58,88 mld USD) 555,2 (ok. 58,69 mld USD) 176 (ok. 18,6 mld USD) Oficjalna prognoza I-XI 2013 / I-XI 2013, w % 2012, w % +0,9 +8,5 Produkcja przemysłowa minus 4,8 +7 Inwestycje w środki +8,2 +6 trwałe Inflacja, % 13,8 15,3* +12 Saldo HZ towarami i minus 0,71** - +0,52 usługami, mld USD Średnia płaca, mln 5,48 (w październiku +11,8* (w ujęciu BYR ok. 580 USD) realnym) * listopad 2013 wobec listopada 2012 r.; **styczeń-październik 2013 r. +7,1 (w ujęciu realnym) Główną przyczyną obserwowanej pozytywnej dynamiki PKB jest handel detaliczny, wzrost którego spowodowany jest stymulowaniem popytu konsumpcyjnego nieuzasadnionym wzrostem płac. 1

2 W okresie styczeń-listopad 2013 r. wielkość handlu detalicznego wzrosła o 17,8% do 241,3 bln BYR (ok. 25,5 mld USD). Dynamika handlu jednak również spowalnia (wzrost za 10 miesięcy wyniósł 18,2%), co jest powiązane z zamiarem władz ograniczenia wzrostu dochodów społeczeństwa, w tym poprzez podwyższenie cen konsumpcyjnych na towary i usługi. Podwyższanie cen przez władze zastosowano głównie w celu ograniczenia nadmiernej masy pieniężnej zgromadzonej u ludności w wyniku nieuzasadnionego wzrostu płac i wysokiego oprocentowania lokat rublowych. Jednocześnie masa pieniężna tworzy nie tylko nawis inflacyjny w gospodarce, ale również wytwarza dużą presję na rynku walutowym, charakterystyczną na przełomie prawie każdego roku, nazywaną oczekiwanymi, noworocznymi "niespodziankami" ze strony władz. Osłabienie kontroli nad wzrostem cen i zwiększenie taryf niektórych rodzajów usług regulowanych przez władze doprowadziło jesienią do przyspieszenia tempa inflacji. Po osiągnięciu w sierpniu br. rekordowego w tym roku spowolnienia inflacji do 0,1% (+8,2% od początku roku) we wrześniu br. wzrost cen wyniósł 1,7% (+10%), w październiku 1,9% (+12%), co doprowadziło do sytuacji, że prognoza władz w zakresie utrzymania inflacji w granicach 12% stała się nierealną. W listopadzie wzrost cen nieznacznie zwolnił i wyniósł 1,6% w porównaniu z październikiem 2013 r. (+13,8% od początku roku). Wg danych Belstatu, artykuły spożywcze zdrożały w listopadzie o 1,2% (+10,9% od początku roku), artykuły przemysłowe o 0,6% (+6,8%), ceny i taryfy na płatne usługi wzrosły o 3,7% (+32,6%). Inflacja bazowa w listopadzie br. wyniosła 1,3% wobec 1% w październiku i 0,6% we wrześniu 2013 r. W okresie styczeń-listopad inflacja bazowa wyniosła 10,8%. Biorąc pod uwagę dynamikę wzrostu cen, pod koniec roku inflacja może wynieść ok. 15%. Sytuacja z zapasami produkcji gotowej pogarsza się. Po wzroście zapasów w październiku 2013 roku, w listopadzie nastąpił dalszy ich wzrost. Według danych Belstatu, zapasy gotowej produkcji w dniu 1 grudnia 2013 wyniosły 29,5 bln BYR ( 3,1 mld USD), wzrost w listopadzie br. wyniósł ok. 0,4 bln BYR (ok. 420 mln USD). Stosunek zapasów gotowej produkcji do miesięcznej produkcji wg stanu na dzień 1 grudnia 2013 wyniósł 74,3% wobec 73,1% wg stanu na dzień 1 listopada 2013 r. i 59,7% wg stanu na dzień 1 grudnia 2012 roku. Pogorszenie koniunktury w gospodarce Rosji - głównego partnera handlowego Białorusi, a także ogólnie niska konkurencyjność białoruskich przedsiębiorstw powodują pogorszenie sytuacji w handlu zagranicznym Białorusi. Według NB RB w październiku br. odnotowano rekordowe w ciągu ostatnich dwóch lat ujemne saldo handlu zagranicznego towarami i usługami - minus 323 mln USD. Ogólnie rzecz biorąc, w okresie styczeń-październik 2013 r. ujemne saldo wyniosło 712,1 mln USD, w porównaniu do dodatniego salda w wysokości 3,7 mld USD w okresie styczeń-październik 2012 roku. Spadek obrotów handlu zagranicznego Białorusi za dziesięć miesięcy 2013 wyniósł 12,4% do 74,2 mld USD. Eksport towarów i usług zmniejszył się o 16,9% do 36,7 mld USD, import zmniejszył się o 7,5 % do 37,5 mld USD. Najtrudniejsza sytuacja jest w handlu zagranicznym towarami, gdzie ujemne saldo w okresie styczeń-październik wyniosło minus 3,1 mld USD (+1,8 mld USD w 2012 r.), a nadwyżka w handlu zagranicznym usługami wyniosła 2,3 mld USD (+1,9 mld USD w 2012 r.). Zalecenia dot. sytuacji w białoruskiej gospodarce ekspertów Międzynarodowego Funduszu Walutowego były opublikowane w dniu 17 grudnia 2013 w komunikacie prasowym po piątym post programowym monitoringu białoruskiej gospodarki. Zarząd MFW zalecił Białorusi powstrzymanie podwyżek płac w 2014 roku i znaczne zmniejszenie poziomu kredytowania dyrektywnego, a w perspektywie średnioterminowej jego stopniową likwidację. MFW tradycyjnie podkreśla znaczenie przeprowadzenia głębokich reform strukturalnych w celu osiągnięcia stabilnego, nieinflacyjnego wzrostu gospodarczego. "Zarząd MFW podkreślił, że potrzebny jest bardziej ambitny program reform z koncentracją działań w okresie początkowym, w tym kompleksowa liberalizacja cen, szczegółowa strategia oraz istotne pierwsze kroki w zakresie ograniczenia roli państwa w gospodarce, a także wzmocnienie środków ochrony społecznej. Uznano, że poparcie nowej umowy z Funduszem będzie zależało od poważnego zaangażowania Białorusi w kompleksowych działaniach przy przeprowadzeniu tych reform, w połączeniu ze zdecydowaną polityką makroekonomiczną "- podano w komunikacie. 2

3 2. Euroazjatycka Komisja Gospodarcza czasowo wprowadza zerowe stawki celne importowe na pojazdy z silnikiem elektrycznym Euroazjatycka Komisja Gospodarcza Unii Celnej Białorusi, Rosji i Kazachstanu wprowadza zerową stawkę celną na import pojazdów elektrycznych w okresie od 1 lutego 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. Ta decyzja nie dotyczy samochodów z napędem hybrydowym. Rada Komisji podjęła decyzję, która ma na celu tworzenie bardziej atrakcyjnych warunków zakupu i posiadania samochodów elektrycznych. Decyzja czasowego zmniejszenia cła z 19% do 0%. Jednoczesne polecenie dot. opracowania propozycji nt. rozwoju infrastruktury powinno pomóc w przyszłości stworzyć własny rynek produkcji samochodów elektrycznych w UC. Rada Komisji poleciła rządom państw członkowskich UC rozpracowanie spraw w zakresie produkcji samochodów elektrycznych, części zamiennych i akcesoriów do nich oraz stworzenia niezbędnej infrastruktury. Wspólne propozycje powinny być przedstawione Radzie Komisji w IV kwartale 2014 r. 3. Handel Białorusi z krajami rozwijającymi się W eksporcie Białorusi, praktycznie do wszystkich znaczących partnerów handlowych wśród krajów rozwijających się, dominuje jedna pozycja towarowa: do państw Ameryki Łacińskiej, Azji Południowej i Południowo-Wschodniej i szeregu państw afrykańskich takim towarem są nawozy potasowe albo azotowe; do państw Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej wyroby ze stali. Wśród rozwijających się państw, do których eksport RB przekroczył 20 mln USD w 2012 r., nawozy azotowe i potasowe oraz wyroby ze stali stanowią mniej niż 50% eksportu ogółem jedynie do Iranu, Egiptu, Pakistanu, Mongolii, Afganistanu, Wenezueli i Kuby. Dominującym wyrobem eksportowym do Mongolii i Afganistanu w 2012 r. były produkty ropopochodne. Pakistan jest jedynym państwem, do którego eksportowano głównie wyroby przemysłu maszynowego. Import z Chin w znacznym stopniu przekracza import z innych krajów rozwijających się. Struktura towarowa importu z Chin jest bardzo szeroka (maszyny, stal, obuwie, sprzęt obliczeniowy). Natomiast z pozostałych krajów rozwijających się Białoruś głównie importuje jedną pozycję towarową: z Kuby i Brazylii cukier, z Argentyny odpady z ekstrakcji oleju sojowego. Struktura handlu zagranicznego Białorusi z krajami rozwijającymi się jest uboga. W sytuacji stałego odkładania przeprowadzenia reform strukturalnych i przewagi sektora państwowego nie ma obiektywnych przesłanek do zmian istniejących tendencji w handlu z krajami rozwijającymi się w perspektywie średnioterminowej. 4. Spotkanie z kierownictwem Narodowego Banku RB W dniu 11-go grudnia br. przedstawiciele WPHI uczestniczyli w zorganizowanym przez International Trading Club spotkaniu przedstawicieli korpusu dyplomatycznego Ambasad i przedstawicielstw akredytowanych w Białorusi z kierownictwem NB RB. Zaplanowanym tematem spotkania była Rola banków w stymulacji rozwoju handlu zagranicznego, prognozy i saldo bilansu handlowego na koniec roku W dniach poprzedzających spotkanie NB RB przekazał białoruskim bankom komercyjnym (funkcjonuje ich 31) rekomendację zaostrzenia warunków kredytowania importerów, co z przyczyn oczywistych stało się głównym tematem zainteresowania przedstawicieli korpusu. Rekomendacje NB RB dotyczyły: a) ograniczenia kredytowania zakupu urządzeń importowanych przez pośredników, w tym spółki leasingowe, 3

4 b) udzielania kredytów pod gwarancje lokalnych komitetów wykonawczych (władz powiatowych i obwodowych) jedynie pod warunkiem posiadania płynności finansowej, jako gwarancji wykonania zobowiązań, i jako uzupełnienie do ww. gwarancji, c) nie udzielania kredytów w celu rozliczeń kontraktów handlu zagranicznego, które przewidują zakup od nierezydentów towarów z importu pośredniego, w przypadku, gdy podmiot prawny ma zapasy gotowej produkcji powyżej określonej normy, a także ma przeterminowane i (albo) prolongowane przez NB RB zadłużenie z powodu prowadzenia transakcji handlu zagranicznego. Przedstawiciele NB RB zapewniali, że pismo ma jedynie charakter rekomendacji, a nie polecenia i ma na celu zapewnienie realizacji planu wspólnych działań rządu i NB RB w zakresie strukturalnego reformowania gospodarki. Inne poruszane kwestie: 1. W ciągu ostatnich miesięcy ma miejsce pogorszenie sytuacji w handlu zagranicznym i na rynku walutowym Białorusi. 2. Wg danych NB RB, w listopadzie br. rezerwy złota i walut obcych zmniejszyły się o 355,5 mln USD, a w okresie styczeń-listopad br. o ponad 1,5 mld USD. Tak znaczne zmniejszenie poziomu rezerw walut i złota tłumaczone było mającym miejsce jednocześnie: załamaniem się sprzedaży na rynku FR, głównego odbiorcy białoruskich towarów oraz odpływem waluty z tytułu spłaty zobowiązań kredytowych (ok. 3 mld USD/rok). W takiej sytuacji NB RB nie widzi możliwości zwiększenia rezerw walutowych, a w najbliższym czasie będzie się skupiał głównie na stabilizacji sytuacji. 3. W dalszym ciągu ma miejsce codzienne sterowanie kursem walutowym przez NB RB na giełdzie; kiedy podaż pokrywa do 50% popytu na walutę ze strony przedsiębiorstw i przedsiębiorców, to oznacza, że część przedsiębiorców nie może w danym czasie np. dokonać płatności za import. Składa więc zlecenie zakupu waluty na kolejne dni (sesje), bez gwarancji jej pozyskania. 4. Banki komercyjne zaczynają wdrażać wytyczne BAZYLEA III i powinny zakończyć proces do 1 lipca 2016 r, 5. Rozważa się zniesienie zakazu dokonywania przedpłaty na import towarów przez podmioty białoruskie, jednak nie wcześniej niż od 2015 r. Ponadto przedstawiciele kierownictwa NB RB określili parametry rozwoju na rok 2014: planowany poziom inflacji 11%, poziom oprocentowania kredytów %, oczekiwane pozyskanie środków z tytułu inwestycji/prywatyzacji 4,5 mld USD, średni kurs USD/BYR w roku BYR/1USD, stopa redyskontowa na koniec roku 11-13%. Komentarz WPHI Podczas spotkania wielokrotnie zwracano uwagę na fakt, iż Białoruś obecnie znajduje się w trudnej sytuacji finansowej kryzysie bilansu handlowego. Spowodowane to jest znaczną wrażliwością gospodarki RB na wszelkie załamania rynków zewnętrznych ze względu na znaczną wymianę handlową z zagranicą (w tym znaczne obroty tylko z 1-m krajem Rosją). W związku z zaistniałą sytuacją rząd RB różnymi sposobami będzie teraz dążył do zwiększania wpływów waluty z eksportu i nadal będzie rozwijał programy antyimportowe, ukierunkowane na ograniczenie importu. Informacja własna WPHI 5. Na Białorusi nie ma warunków do przeprowadzenia denominacji w 2014 r. szefowa NB RB, N. Yermakova Z powodu wysokiej inflacji zaplanowanej na 2014 r. na poziomie 11%, nie ma podstaw do przeprowadzenia denominacji. Zdaniem szefowej NB RB, warunkiem do przeprowadzenia denominacji powinna być inflacja na poziomie niższym niż 10%, w innym wypadu z powodu wzrostu cen sytuacja wróci do obecnej. 4

5 Nowe banknoty są już wydrukowane, ale wprowadzać je do obiegu za wcześnie, powiedziała N.Yermakova. Denominacja BYR była przeprowadzana dwukrotnie: w dniu 20 sierpnia 1994 r. skreślono jedno zero, w dniu 1 stycznia 2000 r. skreślono trzy zera. 6. Udzielenie Białorusi szóstej transzy kredytu z Antykryzysowego funduszu EaWG może być przeniesione na I kwartał 2014 r. Zgodnie ze wstępnym planem Białoruś powinna otrzymać ostatnią transzę kredytu w wysokości 440 mln USD do końca 2013 r., ale z powodu przeniesienia narady Rady Antykryzysowego Funduszu EaWG na czas nieokreślony (miała odbyć się w dniu 10 grudnia) przyznanie transzy może być przeniesione na I kwartał 2014 r. Uzupełnienie rezerw złota i walut obcych Białoruś planuje poprzez sprzedaż majątku państwowego inwestorom zagranicznym, pozyskanie inwestycji zagranicznych, osiągnięcie dodatniego salda handlu zagranicznego, emisję euro obligacji. 7. Udział importu w branży budowlanej wynosi 30-40% Od 2006 r. w branżę budowlaną RB zainwestowano ok. 7 mld USD. Rynek wewnętrzny jest przesycony, aby czuć się pewnie na rynkach zagranicznych białoruscy producenci powinni produkować konkurencyjne wyroby. W branżę produkcji cementu w ciągu ostatnich lat zainwestowano ponad 1 mld USD, moce produkcyjne zakładów zostały zwiększone do 6,1 mln ton. Obecnie trwa trudny proces wprowadzania nowych urządzeń. Cementownie ponoszą duże straty, ponieważ stare moce nie są efektywne, a nowe na razie nie są uruchomione. Koszty własne białoruskiego cementu nadal są wyższe od rosyjskich, co skutkuje wysokim poziomem importu - 0,8 mln ton. Białoruski cement jest droższy również z powodu składnika energetycznego, który sięga do 70% w cenie gotowej produkcji. W Ministerstwie Architektury i Budownictwa RB uważa się, że sytuację można poprawić poprzez utworzenie Białoruskiej spółki cementowej, która będzie miała możliwość kształtowania elastycznych cen na rynku oraz przeprowadzenia sprawnej polityki eksportowej. Prawie cały rynek szkła płaskiego dla białoruskich producentów został utracony, podczas gdy białoruscy producenci (monopolistą jest OAO Gomelsteklo ) mogą produkować o 2,5-razy więcej od zapotrzebowania białoruskiego rynku. Jakość wyrobów po modernizacji przedsiębiorstwa nie jest gorsza od europejskiego tych dostarczanych z UE, jednak gotowa produkcja leży na składach. Prawie 40% rynku należy do importerów. Zgodnie z prognozą, do końca br. wartość zakupu szkła 4 mm może wynieść 8 mln USD, szkła z warstwą odbijającą ponad 5 mln USD. 8.Wzrost PKB Białorusi w okresie styczeń-listopad 2013 r. wyniósł 0,9% (557 bln BYR (ok. 58,88 mld USD) Wartość produkcji przemysłowej w okresie styczeń-listopad 2013 roku wyniosła 555,2 bln BYR (ok. 58,69 mld USD), tj. spadek o 4,8 % w porównaniu z analogicznym okresem 2012 roku, produkcja rolna gospodarstw wszystkich kategorii własności za ten okres zmniejszyła się o 3,9% do 99,1 bln BYR (ok. 10,48 mld USD). 9. OAO «Ivatsevichidrev» rozpocznie rekonstrukcję wydziału tartacznego o wartości 5,2 mln USD 5

6 OAO «Ivatsevichidrev» w lutym 2014 r. rozpocznie rekonstrukcję wydziału tartacznego o wartości 5,2 mln USD w ramach projektu Organizacja produkcji mebli i tartaku. Został ogłoszony przetarg na wybór podwykonawcy robót budowlano-montażowych. Źródło finansowania środki własne przedsiębiorstwa i kredyty bankowe. Termin realizacji usług do grudnia 2014 r. Został opracowany projekt architektoniczny wydziału, uzyskana jest opinia ekspercka RUP Glavgosstroyekspertiza. 10. Białoruś zamierza importować w 2014 r. ok. 20% energii elektrycznej Białoruś zamierza importować z Rosji i Ukrainy w 2014 r. ok. 20% zużywanej energii elektrycznej. W br. Białoruś importowała ok. 30% zużywanej energii elektrycznej. Wytwarzanie energii elektrycznej wg wyników 2013 r. wyniesie ok. 29 mld KWh. Na razie nie ma podpisanych porozumień w zakresie importu energii elektrycznej na 2014 r. 11. Wzajemna wymiana handlowa w ramach Unii Celnej (Rosja, Białoruś, Kazachstan) W 2012 roku w handlu zagranicznym z państwami członkowskimi UC w rezultacie poprawy warunków wzajemnego dostępu do rynków, został zróżnicowany białoruski eksport (nomenklatura została rozszerzona o 59 pozycji towarowych), znacznie wzrósł eksport innych towarów pośrednich o 720,9 mln USD (15,3%), artykułów spożywczych o 687,7 mln USD (21,5%), inwestycyjnych o 560,7 mln USD (18,1%). W ramach UC i WOG prowadzana jest wspólna, jednolita polityka w zakresie wymiany handlowej wobec państw trzecich. Zostały zunifikowane reżimy wolnego handlu z państwami WNP, Serbią i Czarnogórą. UC stosuje ogólny system preferencji wobec krajów rozwijających się. Z propozycją o utworzeniu strefy wolnego handlu do UC zwracają się członkowie Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (Norwegia, Szwajcaria, Islandia, Liechtenstein). Toczą się negocjacje w zakresie utworzenia strefy wolnego handlu z Nową Zelandią. Pod koniec 2012 r. rozpoczęto prace w zakresie przygotowania analogicznego porozumienia z Wietnamem. Opracowanie WPHI w Mińsku na podstawie PRIME-TASS III dek. grudnia