Leczenie stłoczeń zębowych z zastosowaniem językowych zamków samoligaturujących 2D opis przypadku

Transkrypt

1 Czas. Stomatol., 2009, 62, 3, Polish Dental Society Leczenie stłoczeń zębowych z zastosowaniem językowych zamków samoligaturujących 2D opis przypadku Treatment of crowdings with lingual selfligating 2D brackets case report Liwia Minch, Beata Kawala Z Katedry i Zakładu Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji AM im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Kierownik Katedry: dr hab. n. med. B. Kawala Summary Introduction: In recent years an increasing number of orthodontic patients present with malalignment. Since they have high esthetic expectation towards orthodontic treatment they refuse conventional vestibular technique. Appliances bonded to the lingual tooth aspect are the solution in such clinical cases. Aim of the study: To present the procedure and mechanism of performance of lingual selfligating appliance. Material and methods: A 26-year-old female patient presented for orthodontic treatment. Clinical examination revealed minor crowding in both arches, Angle Class I and canine Class I bilaterally. The cephalometric analysis revealed harmonious skeletal relations. The appliance was bonded with the use of semi-indirect method and the NiTi mushroom arch was applied. Results: After eight weeks and two orthodontic appointments the proper tooth alignment was achieved. Conclusions: Orthodontic treatment with the use of selfligating lingual appliances considerably shortens treatment time by reducing the number and the duration of orthodontic appointments, which in consequence decreases the overall cost of the therapy. Streszczenie Wprowadzenie: w ostatnich latach coraz częściej do gabinetów ortodontycznych zgłaszają się pacjenci dorośli z wadami zębowymi, którzy wobec wysokich oczekiwań estetycznych w stosunku do leczenia, odrzucają terapię konwencjonalną techniką przedsionkową. Rozwiązanie w takich klinicznych przypadkach stanowią aparaty przyklejane do zębów po stronie językowej. Cel pracy: opisano i zilustrowano postępowanie oraz mechanizm działania językowych aparatów samoligaturujących. Materiał i metody: pacjentka 26-letnia zgłosiła się do leczenia ortodontycznego. Podczas badania klinicznego stwierdzono obecność umiarkowanych stłoczeń w łuku górnym oraz dolnym; obustronną I klasę Angle a i kłową. Analiza telerentgenogramu wykazała harmonijne relacje szkieletowe. Przyklejono aparat metodą półpośrednią i założono łuk grzybkowy NiTi o średnicy 0,010 cala. Wyniki: po upływie ośmiu tygodni dwóch wizytach ortodontycznych uzyskano prawidłowe ustawienie zębów. Podsumowanie: postępowanie ortodontyczne z zastosowaniem systemów językowych samoligaturujących znacznie skraca leczenie, liczbę oraz czas trwania wizyt ortodontycznych, co w konsekwencji prowadzi również do zmniejszenia kosztów leczenia. KEYWORDS: orthodontic treatment, lingual appliance, selfligating brackets HASŁA INDEKSOWE: leczenie ortodontyczne, aparaty językowe, zamki samoligaturujące 197

2 L. Minch, B. Kawala Czas. Stomatol., Wprowadzenie W ostatnich latach coraz częściej do gabinetów ortodontycznych zgłaszają się pacjenci dorośli z wadami zębowymi, którzy wobec wysokich oczekiwań estetycznych w stosunku do leczenia odrzucają konwencjonalną terapię techniką przedsionkową. Nawet zamki w kolorze zębów wykonane z porcelany czy szafiru nie są wystarczająco estetyczne [6]. Rozwiązanie w takich sytuacjach stanowią aparaty przyklejane do zębów od strony językowej. Aparaty lingualne są dla otoczenia zupełnie niewidoczne [8]. Istnieje wiele systemów aparatów językowych. Większość z nich jak np. system INCOGNITO [10], zamki 7 generacji (Ormco) całkowicie lub częściowo (ograniczone do podstawy zamka) są wykonywane indywidualnie dla danego pacjenta, co znacznie zwiększa cenę leczenia oraz wydłuża okres planowania i przygotowywania do rozpoczęcia leczenia ortodontycznego. Pacjenci, którzy mają nieprawidłowości zgryzowe, nie zawsze są gotowi ponosić wysokie koszty leczenia. Alternatywę w takich przypadkach klinicznych mogą stanowić samoligaturujace zamki językowe 2D (Forestadent). Cel pracy Na podstawie 26-letniej pacjentki leczonej z powodu stłoczeń zębowych opisano postępowanie oraz mechanizm działania językowych aparatów samoligaturujących. Materiał i metody Obserwacja Pacjentka 26-letnia zgłosiła się do gabinetu ortodontycznego, celem leczenia stłoczeń w górnym i dolnym łuku zębowym. Oczekiwała leczenia niewidocznego. Podczas badania klinicznego stwierdzono obecność stłoczeń w łuku górnym oraz dolnym; obustronną I klasę Angle a i kłową (ryc. 1 a,b). Analiza telerengenogramu wykazała harmonijne relacje szkieletowe. W przypadku przyklejania aparatu do zębów od strony językowej jest niezwykle trudne prawidłowe pozycjonowanie zamków [9]. Dlatego zdecydowano się na przyklejenie zamków za pomocą szyny tzw. metodą półpośrednią. Po pobraniu masą alginatową wycisków, technik dentystyczny wykonał szynę, której brzeg po stronie językowej określał położenie zamka. Po dokładnym oczyszczeniu powierzchni językowej zębów (skaling, piasko- Ryc. 1. Stan przed leczeniem ortodontycznym; a warunki zgryzowe, b stłuczenia zębów w dolnym łuku zebowym. 198

3 2009, 62, 3 Językowe zamki samoligaturujące Ryc. 2. Łuk grzybkowy. Ryc. 3. Samoligaturujący aparat językowy 2D; a górny łuk zębowy, b dolny łuk zebowy. Ryc. 4 a,b. Stan po zakończeniu leczenia. wanie) wytrawiono szkliwo 37% kwasem ortofosforowym i przyklejono zamki językowe samoligaturujące (Forestadent) z zastosowaniem kleju światłoutwardzalnego. Zamki te mają slot wertykalny, co ułatwia wprowadzenie łuku. Nie mają one jednak wpisanych wartości torku i anulacji, zaś skrzydełka zamykające łuk w slocie nie dociskają go, dzięki czemu uzyskuje się bardzo niskie wartości tarcia. Nieregularny kształt łuku zębowego po stronie językowej wymusza odpowiednie dogięcie łuku, w celu zniwelowania różnicy grubości zębów siecznych i przedtrzonowych. Stąd zastosowanie tzw. łuku grzybkowego [4] (ryc. 2). U pacjentki założono łuki niklowo-tytanowe o przekroju 0,010 cala w szczęce i żuchwie (ryc. 3 a,b). Charakteryzuje się on właściwościami superelastyczności oraz pamięci kształtu. W celu wprowadzenia na nim trwałych zagięć konieczne jest wykorzystanie aparatu Memory Maker (Forestadent) lub pod- 199

4 L. Minch, B. Kawala Czas. Stomatol., grzania łuku w miejscu planowanego zagięcia. Wykonano również stripping w łuku dolnym. Po upływie miesiąca niwelacja w górnym łuku przebiegła u pacjentki pomyślnie i zęby zostały ustawione w oczekiwanej pozycji. W żuchwie wykonano stripping i zaktywowano łuk poprzez zamknięcie wszystkich skrzydełek zamków. Dzięki temu po upływie kolejnych czterech tygodni zęby w dolnym łuku zębowym zostały prawidłowo ustawione (ryc. 4 a,b). Aparaty pozostawiono w formie biernej przez kolejne 6 miesięcy. U pacjentki nie było konieczności wymiany łuków, dodatkowych aktywacji bądź stosowania innych elementów leczenia ortodontycznego. Po zdjęciu aparatu pacjentka otrzymała szyny retencyjne z zaleceniem noszenia ich w nocy przez rok. Omówienie wyników i dyskusja Zamki językowe samoligaturujace mają cechy umożliwiające szybkie, niewidoczne dla otoczenia leczenie. Wszystkie ortodontyczne systemy samoligaturujace, zarówno językowe jak i przedsionkowe, gwarantują leczenie techniką tzw. niskiego tarcia. Technika ta, dzięki zminimalizowaniu sił tarcia, powstających pomiędzy zamkiem ortodontycznym a łukiem umożliwia znacznie szybsze przesunięcia zębowe, co w konsekwencji skraca czas leczenia w porównaniu z techniką tradycyjną [3]. Ponadto daje możliwość pełnego wykorzystania wyjątkowych właściwości łuków NiTi tj. superelastyczności i pamięci kształtu [7]. Łuki te mogą przez długi czas oddziaływać na zęby siłami o bardzo małych wartościach, co zabezpiecza przed powikłaniami w postaci resorpcji lub nadmiernymi dolegliwościami bólowymi. Lokalizacja zamków ortodontycznych po stronie językowej, jest bardzo zbliżona do centrum oporu zęba, stąd przenoszenie sił na ząb jest bardziej precyzyjne. Wymienione właściwości aparatu językowego 2D umożliwiają korekcję w bardzo krótkim czasie nieprawidłowości zębowych takich jak stłoczenia, zgryzy krzyżowe czy zgryzy przewieszone [1, 2]. Usytuowanie całego aparatu ortodontycznego po stronie językowej zębów znacznie ogranicza przestrzeń dla języka. Dlatego należy liczyć się z ewentualnymi problemami związanymi z dykcją oraz pojawieniem się dolegliwości bólowych. Badania wykazują, że większość pacjentów w pierwszym miesiącu leczenia przyzwyczaja się do nowych warunków [5]. Językowe zamki ortodontyczne firmy Forestadent są najmniejszymi dostępnymi zamkami lingualnymi. Pomimo ich niewielkich rozmiarów zawsze istnieje ryzyko upośledzenia wymowy oraz podrażnienia języka. W celu zminimalizowania przykrych dolegliwości związanych z założeniem aparatu, należy bardzo dokładnie zabezpieczyć wystające końce łuków, np. za pomocą materiału złożonego. Leczenie językowymi aparatami samoligaturujacymi umożliwia skrócenie leczenia ortodontycznego o kilka do kilkunastu miesięcy w porównaniu z leczeniem podobnych wad zgryzu konwencjonalną techniką przedsionkową. W wybranych, nie skomplikowanych przypadkach, leczenie nie wymaga częstych zmian łuków i aktywacji. Zastosowanie takich systemów znacznie skraca leczenie, liczbę oraz czas trwania wizyt ortodontycznych, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia kosztów terapii. Należy jednak podkreślić konieczność wykonywania dokładnej diagnostyki przed rozpoczęciem terapii, gdyż zastosowanie opisanych aparatów jest jednak ograniczone i istnieją wady zgryzu, których nie można wyleczyć z zastosowaniem tej techniki. Przy prawidłowym zakwalifikowaniu pacjenta, moż- 200

5 2009, 62, 3 Językowe zamki samoligaturujące na jednak uzyskać satysfakcjonujący wynik leczniczy. Podsumowanie Zastosowanie, w opisanym powyżej przypadku 26-letniej pacjentki, stałych aparatów językowych, samoligaturujących w łuku górnym i dolnym umożliwiło wykonanie niewidocznego dla otoczenia leczenia ortodontycznego. Uzyskano oczekiwany efekt terapeutyczny w ciągu 6 miesięcy. Relatywnie krótki czas leczenia ortodontycznego oraz stosunkowo niewielkie dolegliwości związane z noszeniem aparatu, przyczyniają się do rozpowszechnienia tej metody wśród osób dorosłych, którym zależy na estetycznym wyglądzie w czasie leczenia. Piśmiennictwo 1. Antoszewska J, Łoza-Sołtyk K: Lingual N/ M brackets for Crowding in Adults Case Report. Dent Med Probl 2007, 44, 3: Cacciafesta V, Sfondrini M F: One appointment correction of a scissor bite with 2D lingual brackets and fiber-reinforced composites. J Clin Orthod 2006, 40, 7: Eberting J J, Straja S R, Tuncay O C: Treatment time, outcome, and patients satisfaction comparison of Damon and conventional brackets. Clin Orthod Res 2001, 4: Fujita K: New orthodontic treatment with lingual brackets and mushroom archwire appliance. Am J Orthod 1979, 76, 6: Hohoff A, Fillion D, Stamm T, Goder G, Sauerland C, Ehmer U: Oral Comfort, Function and Hygienie in Patients with Lingual Brackets. J Orofac Orthop 2003, 64, 5: Hohoff A, Wiechmann D, Fillion D, Stamm T, Lippold C, Ehmer U: Evaluation of the parameters underlying the decision by adult patients to opt for lingual therapy: an international comparison. J Orofac Orthop 2003, 2: Kim T K, Kim K D, Baek S H: Comparison of frictional forces during the initial leveling stage in various combinations of self-ligating brackets and archwires with a custom-design typodont system. Am J Ortho Dentofacial Orthop 2008, 133: Ling P H: Lingual Orthodontics: History, Misconceptions and Clarification. J Can Dent Assoc 2005, 71, 2: Shpack N, Geron S, Floris I, Davidovitch M, Vardimon AD: Bracket placement in lingual vs labial system and direct vs indirect bonding. Angle Orthod 2007, 77, 3: Wiechmann D: A new bracket system for lingual orthodontic treatment. Part 1: Theoretical background and development. J Orofac Orthop 2002, 63, 3: Otrzymano: dnia 20.XI.2008 r. Adres autorek: Wrocław, ul. Krakowska 26 Tel./Fax: liwiaminch@tlen.pl 201