Odlewanie z Gęstw. Formowanie. Gęstwa (masa lejna) zawartość wody, % Technologia Materiałów Ceramicznych Wykład VI

Transkrypt

1 wymagane ciśnienie Odlewanie z Gęstw Formowanie nadawanie kształtu połączone ze wstępnym zagęszczaniem, oba procesy związane są z przemieszczaniem ziaren fazy stałej. prasowanie na sucho prasowanie z mas półsuchych formowanie plastyczne odlewanie z gęstw zawartość wody, % Gęstwa (masa lejna) stabilna zawiesina proszku o dużym udziale fazy stałej; możliwie wysoka zawartość fazy stałej; stabilność i brak skłonności do sedymentacji; stosunkowo niska lepkość umożliwiająca np. wypełnienie formy; zdolność do upłynniania przy małym dodatku środków upłynniających; szeroki zakres upłynniania (gwarancja powtarzalności właściwości masy lejnej przy niewielkich wahaniach składu masy), dobra lejność(tworzenie zwartej strużki przy odlewaniu, która znika w powierzchni masy lejnej bez tworzenia pęcherzyków powietrza); łatwość tworzenia czerepu; zwartość i wytrzymałość czerepu; łatwość w odchodzeniu czerepu od formy. 1

2 Gęstwa Jak zrobić gęstwę? proszek kryteria doboru proszków; faza ciekła kryteria doboru fazy ciekłej; upłynniacz co robi upłynniacz?; środki powierzchniowo czynne co robią?; homogenizacja; Gęstwa Co dzieje się z ziarnem w cieczy? zależność Stokes a: 2r 2 g d c s d 9 Co można zmienić aby v było mniejsze? Gęstwa oddziaływania między cząstkami w zawiesinie, tiksotropia, DLVO Sumaryczne oddziaływanie pomiędzy cząstkami = F F A F R Siły przyciągające - głównie van der Waals a Siły odpychające elektrostatyczne i steryczne 2

3 Gęstwa Jak ustabilizować gęstwę? Stabilizacja steryczna Stabilizacja elektrostatyczna Gęstwa Stabilizacja elektrostatyczna warstwa warstwa Sterna Gauy-Chapmana ph elektrolity - + ujemnie naładowana cząstka potencjał zeta Gęstwa Stabilizacja elektrostatyczna 3

4 oddziaływanie oddziaływanie Gęstwa dyspersja odpychanie flokulacja warstw podwójnych trwałe aglomeraty pierwotne minimum przyciąganie siłami van der Waals a odległość pomiędzy cząstkami fazy stałej wtórne minimum odległość pomiędzy cząstkami fazy stałej koagulacja stabilizacja zawiesiny Gęstwa Stabilizacja steryczna homopolimer z ogonami i pętlami kopolimer blokowy z krótkim blokiem kotwiczącym i długim ogonem kopolimer z segmenatami dołączonymi do zakotwiczonego kręgosłupa krótko-łańcuchowy polimer z kotwiczącą grupą funkcyjną i długim ogonem Gęstwa Stabilizacja steryczna odpychanie przyciąganie polimer zaadsorbowany stabilizacja steryczna flokulacja mostkowa polimer niezaadsorbowany zubożona stabilizacja zubożona flokulacja 4

5 Gęstwa Stabilizacja steryczna przykładowe stabilizatory stabilizator masa cząsteczkowa rozpuszczalnik poli-(tlenek etylenu) ,39 M MgSO 4 poli-(kwas akrylowy) ,2 M HCl poli-(alkohol winylowy) M NaCl poli-isobutylen metylobutan poli-styren cyklopentan Gęstwa Efekt stabilizacji zawiesina wodna SiO 2 osadzana przy różnych wartościach potencjału zeta, średnia wielkość cząstki 0,7 mm z = 0 mv z = 68 mv z = 110 mv Gęstwa Czy zachowanie się gęstwy zależy również od morfologii proszku? kuliste cząstki, 40 % obj. fazy stałej średnica cząstki, mm odległość, nm ,1 9 0,05 2 0,01 0,92 płytkowaty kaolinit, średnia odległość 2 nm długość, mm grubość, mm udział, % ,1 30 0,1 0, ,01 0,

6 Gęstwa Do jakich procesów można wykorzystać masę lejną? ; (slip casting); Odlewanie żelowe (gel casting); Odlewanie folii (tape casting); Odlewanie ciśnieniowe; Odlewanie odśrodkowe; Prasowanie filtracyjne; - oddzielenie ziaren substancji stałej od cieczy, z którą tworzy zawiesinę Rodzaje filtracji cząstkowa ziarna powyżej 1 µm; Mikrofiltracja ziarna od 0,05 do 1 µm; Ultrafiltracja ziarna od 0,01 do 0,1 µm; Nanofiltracja ziarna od 0,001 do 0,01 µm Hiperfiltracja odwrócona osmoza - przepływ cząsteczek rozpuszczalnika przez membranę półprzepuszczalną od roztworu o niższym stężeniu do roztworu o wysokim stężeniu, odwrotnie niż w osmozie, spowodowany przyłożeniem do roztworu o wysokim stężeniu ciśnienia większego niż ciśnienie osmotyczne. Zastosowanie wzbogacanie surowców; wytwarzanie mas plastycznych; oczyszczanie wody, ścieków itp.; odlewanie mas lejnych; - oddzielenie ziaren substancji stałej od cieczy, z którą tworzy zawiesinę. 6

7 ph cieczy filtrowanej Ciecz filtracyjna (ciecz zawartość dyspergująca substancji stałej w zawiesinie (cieczy filtracyjnej) masy w lejnej) zawiesinie A rodzaju i ilości modyfikatorów Zawiesina masy reologicznych ceramicznej B rodzaju jonów w zawiesinie Masa ceramiczna wielkość (substancja i kształt ziaren stała) substancji stałej C Czynniki wpływające na proces filtracji powierzchnią Parametry przegrody urządzenia filtracyjnej filtracyjnego D przepuszczalnością powstającej warstwy Parametry osadu (wielkość procesu i kształt filtracji porów) E Dyspergator A gęstość cieczy filtrowanej- a 1 ph cieczy filtrowanej - a 2 Zawiesina gęstość zawiesiny - b 1 B Substancja stała C rodzaju substancji stałej - c 1 rodzaju jonów w zawiesinie c 2 zawartość cieczy filtracyjnej (substancji stałej) w zawiesinie - a 3 (c 5) lepkość zawiesiny - b 2 rodzaju i ilości modyfikatorów reologicznych - b 3 wielkość i kształt ziaren substancji stałej - c 3 gęstość filtrowanej substancji stałej - c 4 masa osadu f A(a1,a 2,a3);B(b1,b 2,b3);C(c1,c 2,c3,c4,c5);D(d1,d 2);E(f1,f 2,f3,f4) Urządzenie D powierzchnią przegrody filtracyjnej - d 1 Proces przepuszczalnością powstającej warstwy osadu (wielkość i kształt porów) - e 1 przepuszczalnością przegrody filtracyjnej (wielkość i kształt porów) - d 2 temperatura e 2 ciśnienie filtracji e 4 czas filtracji e 3 E 7

8 Model Darcy ego Zawiesina jednofazowa, jedna wielkość ziaren, ziarna kuliste; Laminarny przepływ cieczy; Warstwa filtracyjna utworzona przez kuliste, nieściśliwe i niesprężyste ziarna o gładkiej powierzchni; Przegroda filtracyjna nieściśliwa i niesprężysta zbudowana z jednakowych, cylindrycznych i gładkich kanalików; Równanie Darcy ego dv P dt S η R f R os gdzie: W szybkość filtracji, V objętość przesączu, t czas filtracji, S powierzchnia przegrody filtracyjnej, P ciśnienie filtracji ( P spadek ciśnienia na przegrodzie), R f opór przegrody filtracyjnej, R os opór warstwy osadu, η lepkość dynamiczna cieczy filtracyjnej ciśnienie filtracji Zawiesina masy ceramicznej Przegroda filtracyjna (pod)ciśnienie filtracji Przesącz 8

9 ciśnienie filtracji Zawiesina masy ceramicznej Osad masy ceramicznej (placek filtracyjny) lub (czerep odlewniczy) Przegroda filtracyjna (pod)ciśnienie filtracji Przesącz ciśnienie filtracji Zawiesina masy ceramicznej Osad masy ceramicznej (placek filtracyjny) lub (czerep odlewniczy) Przegroda filtracyjna (pod)ciśnienie filtracji Przesącz dv P dt S η R f R os Zawiesina masy ceramicznej ciśnienie filtracji Osad masy ceramicznej (placek filtracyjny) lub (czerep odlewniczy) Przegroda filtracyjna (pod)ciśnienie filtracji Przesącz 9

10 V + C V Opór R os narastającej, na przegrodzie filtracyjnej, warstwy osadu, jest proporcjonalny do grubości warstwy (placka) filtracyjnej L i oporu właściwego α. W 0 - objętościowy udział fazy stałej w zawiesinie R os α L V L W0 S dv P dt S η R f α W0 V S - filtracja pod stałym ciśnieniem; - filtracja przy stałej szybkości filtrowania; - filtracja za zmienną szybkością i zmiennym ciśnieniu filtrowania; pod stałym ciśnieniem P = const., rozwiązanie równania Darcy ego: 2 2 R f S P S V 2V 2 t α W 0 η α W 0 Rf S const C α W 0 2 P S const K η α W 0 W określonych warunkach filtracji współczynniki: V 2 2C V 2K t C określa objętość przesączu, jaka musi przejść przez fikcyjną przegrodę filtracyjną o oporze R f = 0 aby wytworzyła się warstwa osadu o takim samym oporze jak rzeczywista przegroda. Czas utworzenia tej warstwy jest równy t C Rf η t0 K 2 P α W 0 pod stałym ciśnieniem P = const., rozwiązanie równania Darcy ego: t t + t 0 10

11 przy stałej szybkości procesu, dv/dt = const., rozwiązanie równania Darcy ego, ciśnienie końcowe procesu: V PS ηα W0 S 2 S 2 ts VS R f S t S przy zmiennym ciśnieniu i szybkości procesu: V 0 V dt A P równ t 2 S A ηα W 0 proces rzeczywisty - na przegrodzie, na skutek braku warstwy osadu w początkowym okresie procesu, szybkość filtracji jest bardzo duża, co powoduje trudności z jego utworzeniem, co uwidacznia się mętnym przesączem; - rzeczywiste zawiesiny nie mają jednorodnego uziarnienia (w szczególności małe ziarna występują w przypadku surowców ilastych) drobne ziarna mogą przytykać kanały przegrody, wchodzić pomiędzy ziarna duże w powstającej warstwie osadu, tworząc bardzo zwarty (nieprzepuszczalny) osad co utrudnia dalszy przepływ przesączu; Optymalizując proces, filtrację prowadzi się dwuetapowo: przy stałej szybkości, a gdy ciśnienie osiągnie odpowiednią wielkość, przy stałym ciśnieniu. 11

12 proces rzeczywisty Zjawiska towarzyszące filtracji: 1) Cieplne wzrost temperatury zwykle wpływa korzystnie (zmniejsza lepkość rozpuszczalnika ) zależy również od właściwości powstającego osadu (wzrost temperatury może powodować wzrost upakowania osadu) nadmierny wzrost temperatury może wywołać parowanie 2) Elektryczne powstawanie ładunków elektrycznych elektryczna warstwa podwójna odpychanie i przyciąganie się ziaren 3) Efekt filtrowy (spowolnienie procesu filtracji, woda, kapilary, grupy cybotaktyczne) dr inż. Janusz Partyka KTCiMO WIMiC AGH 34 proces rzeczywisty proces rzeczywisty 12

13 Technika formowania nazywana odlewaniem lub odlewaniem z gęstwy ceramicznej jest jedną z najstarszych metod wytwarzania wyrobów ceramicznych. Stosowana była głównie do produkcji wyrobów o skomplikowanych kształtach, których nie można było wytworzyć przy użyciu ręcznego formowania. Formowanie polega na umieszczeniu przygotowanej wcześniej lejnej masy ceramicznej (najczęściej wodnej zawiesiny proszku ceramicznego) w porowatej formie. Masy o konsystencji od 28 do 35 % wag wody (im niższa zawartość wody w zawiesinie tym efektywniejszy proces odlewania). 1. W wyniku zetknięcia się zawiesiny z porowatą formą gipsową zachodzi proces oddzielania wody od cząstek stałych. Woda zostaje wchłonięta przez pory formy gipsowej, a na powierzchni formy osadza się warstwa masy o niższej zawartości wody. 2. Tworzenie się czerepu z gęstwy ceramicznej na powierzchni formy jest procesem filtracji zachodzącym pod wpływem ciśnienia kapilarnego porów w gipsie. Pory formy odciągają wodę do swojego wnętrza i jednocześnie na ściance formy osadza się warstwa osadu (czerep). Warstwa ta stopniowo narasta do wymaganej grubości, po czym nadmiar masy jest usuwany z formy. Proces prowadzony jest w temperaturze około C. Po podsuszeniu wyroby są wyciągane z formy i przekazywane do dalszych etapów procesu produkcyjnego. Objętość porów w formie gipsowej składa się ze zbioru otwartych kanałów, łączących większe i mniejsze pustki pomiędzy kryształkami gipsu. Ciśnienie kapilarne, przy którym woda jest wciągana do wewnątrz tych porów, zmienia się w miarę tego jak poziom wody osiąga szerszy lub węższy przekrój porów. Bardzo małe pory wykazują wysokie ciśnienie, ale także wysokie opory przepływu powodujące odciąganie małej ilości wody z gęstwy. Szersze pory wykazują niższe ciśnienie, ale też mniejsze opory przepływu, tak że w rezultacie dają lepsze wyniki w odciąganiu wody. 13

14 Tworzenie się czerepu przy ścianie formy można traktować jako: Proces dyfuzji wody przez formę dx Δc kd dt x Proces filtracji przez ściany formy d A t Tworzenie się czerepu z gęstwy ceramicznej na powierzchni formy jest procesem filtracji zachodzącym pod wpływem ciśnienia kapilarnego porów w gipsie. Co więcej całe to ciśnienie jest zużywane na tworzenie czerepu, dlatego można przyjąć, że ciśnienie na granicy rozdziału gips gęstwa jest bliskie całkowitemu ciśnieniu kapilarnemu wytwarzanemu przez pory, pomnożonemu przez jednostkę powierzchni tej granicy: czyli: + S cos gdzie: S powierzchnia właściwa porów na jednostkę objętości formy gipsowej δ napięcie powierzchniowe cieczy φ - kąt zwilżania - ciśnienie kapilarne form gipsowych jest trudne do obliczenia ze względu na problemy z określeniem powierzchni właściwej i rozkładu porów w gipsie, - powstawanie czerepu z gęstwy ceramicznej na powierzchni formy jest zgodne z teorią filtracji. Ponieważ nabieranie czerepu przebiega przy stałym ciśnieniu, równym ciśnieniu kapilarnemu porów w gipsie, cały proces opisuje równanie Darcy ego: dv P S 0 dt L Lg ( s ) Ks Kg S 0 powierzchnia odlewu na ściance gipsu, K g - przepuszczalność Opory przepływu formy przez warstwę gipsowej, V - ilość wody powstającego wchłoniętej czerepu przez gips, L s - grubość powstałego odlewu, t - czas nabierania czerepu, L g - głębokość penetracji wody w gipsie P - ciśnienie kapilarne formy gipsowej, η - lepkość wody, K s -przepuszczalność warstwy odlewu Opory przepływu przez formę gipsową 14

15 Biorąc pod uwagę: woda płynąca poprzez warstwę odlewu i przez gips formy napotyka opór, dlatego ciśnienie kapilarne wytworzone przez pory formy pomniejszone jest o spadek ciśnienia w utworzonym odlewie (P s ) i spadek ciśnienia w części nasączonej wodą formy gipsowej (P g ). Stąd na granicy penetracji wody w formie gipsowej wytwarza się równowaga: stąd też: P P s P g dv P K P K S s s g g 0 dt Ls Lg ilość wody zaabsorbowanej przez gips podczas procesu odlewania jest równa: 1- c - ns V S0 Ls ng S0 Lg c gdzie: c udział objętościowy substancji stałej w gęstwie n s udział objętościowy wody w odlewie n g udział objętościowy wody w zwilżonej części formy gipsowej To po wstawieniu odpowiednich zależności do równania Darcy ege otrzymujemy zależność opisującą grubość czerepu funkcji czasu: : gdzie: 1 2 P t 2 L Ps Ks t A 1 1 Ks ng Kg 1- c - n γ s c t Bardziej przydatna forma równania określa wskaźnik nabierania czerepu: 1 A L t pozwalającego określać przydatność masy lejnej do odlewania porównywać masy lejne pomiędzy sobą określać przydatność surowców ilastych pod względem parametrów odlewniczych porównywać parametry form gipsowych pochodzących z gipsów od różnych producentów powszechnie w przemyśle stosuje się współczynnik nabierania czerepu określany jako grubość czerepu powstałego na ściance formy po 30 minutach; 15

16 odlewanie jednostronne (wylewne) Odlewaniem jednostronnym otrzymuje się wyroby o cienkim czerepie, puste wewnątrz. Sposób postępowania: Do oczyszczonej formy wlewa się gęstwę, gips zaczyna wchłaniać wodę, a na ściankach formy zaczyna narastać warstewka o mniejszej wilgotności niż gęstwa Jeśli grubość warstewki masy jest wystarczająca dla danego wyrobu wówczas nadmiar masy wylewa się z formy Kiedy już wyrób wyschnie na tyle, że na skutek skurczliwości masy odejdzie od ścianek formy, wówczas formę można rozebrać, półfabrykat wyjąć, wysuszyć, wykończyć; odlewanie dwustronne (dolewne) Metoda stosowana do wyrobów o grubych ściankach. Formy składają się z płaszcza i rdzenia. Płaszcz i rdzeń mogą być dwu lub wieloczęściowe. Ściany zewnętrzne wyrobu przejmują kształt od płaszcza, a wewnętrzne od rdzenia. Formę gipsową napełnia się masą lejną. Po pewnym czasie, kiedy gips wchłonie część wody z masy, brakującą część dolewa się. Czynność te powtarza się tyle raz aż w formie wytworzy się pełny czerep półfabrykatu Grubość ścianek zależy od konstrukcji formy. Czas przebywania masy w formie musi być ściśle określony i przestrzegany bo przedłużenie czasu przebywania masy w formie może spowodować zbyt duże odwodnienie odlewu, skurczliwość, a w konsekwencji popękanie. odlewanie pełne Przebiega tak samo jak odlewanie wylewowe, z tym że ubytek masy jest uzupełniany, aż do uzyskania czerepu całkowicie wypełniającego formę 16

17 praktyka Parametry mas odlewniczych: gęstość 1,875-1,925 g/cm 3 lepkość 5,0 8,5 Pa s tiksotropia współczynnik nabierania czerepu 7,5 8,5 Parametry odlewania: wypełnienie formy strumieniem masy, na wylocie przewodu sitko aby odpowietrzać masę w przypadku niewielkich wyrobów forma jest obracana wokół własnej osi aby dodatkowo odpowietrzyć masę aby masa równomiernie wypełniała formę czas odlewania od 50 do 90 minut czas na podsuszenie wyrobów w formie min. 120 min zwykle dwa do trzech cyklów odlewania na dobę praktyka wytwarzanie form gipsowych wykonanie modelu, wykonanie formy modelowej (negatywu modelu, zwanego często pierwszą formą), wykonanie formy,,matki (modelki, którą stanowi negatyw poszczególnych części formy modelowej), wykonanie form roboczych. 17

18 wytwarzanie form gipsowych Odlewanie folii 18

19 Odlewanie folii Gęstwa do odlewania folii Proszek Al 2 O 3 27,0 Rozpuszczalnik Trójchloroetylen 42.0 Alkohol etylowy 16.0 Deflocculant Olej menhadenowy 1.8 Lepiszcze Polyvinylbutiral 4.4 Plastyfikator Glikol polietylenowy 4.8 Ftalan oktylu 4.0 Czynnik zwilżający Cykloheksanon 1.2 Odlewanie folii W jaki sposób uczynić warstwę gęstwy cienką i płaską? Odlewanie folii Co kontroluje proces odlewania folii? dp ( g L P dx W ext ) d dy xy Grubość folii zależy od wielkości szczeliny, szybkości przesuwu taśmy, właściwości reologicznych gęstwy oraz skurczy w trakcie suszenia i spiekania. W warunkach przemysłowych otrzymuje się taśmy do kilkudziesięciu metrów długości, kilku metrów szerokości i grubości od ok. 25 μm do kilku centymetrów. Prędkość przesuwu nawet do 1,5 m na min. 19

20 Odlewanie folii Odlewanie folii Co można wyprodukować? Odlewanie folii Co można wyprodukować? 20

21 Odlewanie folii A coś większego? prasowanie odlewanie Odlewanie odśrodkowe Odlewanie odśrodkowe 21

22 Odlewanie ciśnieniowe Czy można wzmóc ciśnienie kapilarne formy odlewniczej? Czy może (musi?) to być forma gipsowa? Jakie właściwości ma czerep uzyskany w ten sposób? Odlewanie ciśnieniowe 1. Zamykanie formy 2. Napełnianie formy gęstwą Odlewanie ciśnieniowe 3. Prasowanie gęstwy 4. Usuwanie nadmiaru gęstwy 22

23 Odlewanie ciśnieniowe 5. Otwieranie formy 6. Usuwanie wyrobu z gniazda Odlewanie ciśnieniowe Prasowanie filtracyjne Metoda stosowana nie tylko do suszenia zawiesin lecz również do formowania zwłaszcza w przypadku nanoproszków. 23

24 Prasowanie filtracyjne Efekt prasowania filtracyjnego, oprócz ciśnienia zewnętrznego, zależny jest głównie od stanu gęstwy, czy jest ona sflokulowana czy speptyzowana. sflokulowana speptyzowana Prasowanie filtracyjne Prasowanie filtracyjne 24

25 Prasowanie filtracyjne Odlewanie żelowe - połączenie metody odlewania do form z reakcją polimeryzacji konsolidacja proszków z polimeryzacją in situ. Patent USA, 1991 r., M.A. Janney i O. Omatete z Oak Ridge National Laboratory. Główny problem do dobór monomerów takich aby: ich roztwory zapewniały dobrą zwilżalność proszku, zawiesina posiadała odpowiednie właściwości reologiczne zapewniające m.in. dobre wypełnienie formy, brak wad, zapewniały niewielkie zmiany objętości w trakcie polimeryzacji; po polimeryzacji wyrób posiadał odpowiednio wysoką wytrzymałość, produkty polimeryzacji łatwo rozkładały się w podwyższonej temperaturze; były nietoksyczne; Gęstwy do odlewania żelowego, oprócz proszku, składają się z upłynniacza (woda, alkohole), monomeru (akryloamid, monoakrylan glicerolu), inicjatora (nadsiarczan amonu) oraz aktywatora (N,N,N`,N`-tetrametyloetylenodiamina). Formy odlewnicze mogą być ceramiczne, polimerowe lub metalowe. Odlewanie folii 25

26 Odlewanie żelowe Formowanie z gęstw Najczęstsze wady odlewów i przyczyny ich powstawania Nierównomierności grubości ścian - niejednorodność formy, zróżnicowanie szybkości odprowadzenia wody, zróżnicowanie szybkości odlewania, erozja formy; Zniekształcenia wyrobu naprężenia, zróżnicowanie skurczu podczas suszenia lub wypalania; Pęknięcia - różnice w przyczepności między czerepem a ścianami formy, zróżnicowanie skurczu w pobliżu dużych krzywizn, duże aglomeraty; Pustki uwięzione pęcherze powietrza; Pęcherze i wżery nierównomierne napełnianie formy, zbyt gwałtowne usuwanie nadmiaru gęstwy; Nierówności powierzchni odwzorowanie powierzchni formy, nierównomierna szybkość usuwania wody, zbyt wysoka lepkość gęstwy; Wady mikrostrukturalne zła dyspersja proszku, zanieczyszczenia; Formowanie z mas plastycznych 26

27 Formowanie z mas plastycznych wtryskiwanie Z czego robi się masy? rozpuszczalnik woda, alkohole; lepiszcze polietylen, polipropylen, kopolimer styrenowobutadienowy, polistyren, woski syntetyczne, żywice epoksydowe, nylon, metyloceluloza, poliakrylamidy, ; plastyfikator glikol polietylenowy, ftalany, wosk pszczeli, stearynian butylu, lekkie oleje, ; zwilżacz kwas stearynowy, kwasy tłuszczowe, uwodorniony olej z orzeszków ziemnych, parafina, fosforan trikrezylu, ; Formowanie z mas plastycznych wytłaczanie Jak musi być masa do wytłaczania? wystarczająco plastyczna aby płynąć pod niewielkim ciśnieniem, odpowiednio sztywna i wytrzymała tak aby wyrób się nie zapadał i dał się przenosić; nie może lepić się do urządzenia i narzędzi; musi gwarantować odpowiednią gładkość powierzchni; musi być stabilna podczas procesu; wyrób musi mieć powtarzalne właściwości (porowatość) tak aby skurcz przy suszeniu i wypalaniu był przewidywalny; faza organiczna musi mieć niskie pozostałości prażenia; Formowanie z mas plastycznych wtryskiwanie 27

28 Formowanie z mas plastycznych wytłaczanie, ekstruzja Formowanie z mas plastycznych wytłaczarki młyn holenderski do gliny wytłaczarka śrubowa Formowanie z mas plastycznych wytłaczarki wytłaczarka kolumnowa 28

29 Formowanie z mas plastycznych wytłaczarki wytłaczarka pozioma Formowanie z mas plastycznych wytłaczarki wytłaczarka jednotłokowa Formowanie z mas plastycznych wytłaczarki wytłaczarka śrubowa 29

30 Formowanie z mas plastycznych wytłaczanie wytłaczarka walcowa wytłaczarka tłokowa wytłaczarka mimośrodowa Formowanie z mas plastycznych wtryskiwanie Formowanie z mas plastycznych wytłaczanie 30

31 Formowanie z mas plastycznych wytłaczanie Formowanie z mas plastycznych wytłaczanie Formowanie z mas plastycznych wytłaczanie 31