Jak przełamać bariery niemoŝności w budowie dróg w Polsce

Transkrypt

1 Forum Przygotowania Inwestycji Jak przełamać bariery niemoŝności w budowie dróg w Polsce Przepisy ochrony środowiska, o ocenach oddziaływania na środowisko i udziale społeczeństwa w ochronie środowiska, a moŝliwości skracania czasu przygotowania inwestycji Tomasz Podgajniak Proeko CDM Warszawa, kwietnia 2009

2 Wymogi UE Od 1 maja 2004 roku Polska kraj członkowski Unii Europejskiej - zobowiązana jest do spełniania wymogów unijnego acquis communautaire, w tym: Dyrektywy Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985r. w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska (znowelizowana Dyrektywą Rady 97/11/WE z dnia 3 marca 1997 r.); Dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001r. w sprawie oceny oddziaływania na środowisko pewnych planów i programów; w powiązaniu z wymogami: Dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG, Dyrektywy Rady 2003/35/WE ustanawiająca udział społeczeństwa w przygotowaniu niektórych planów i programów dotyczących środowiska oraz zmieniająca Dyrektywy Rady: 85/337/EWG i 96/61/WE w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do sprawiedliwości Dyrektywy 79/409/EWG o ochronie dziko Ŝyjących ptaków z dnia 2 kwietnia 1979 r. (tzw. Dyrektywy Ptasiej); Dyrektywy 92/43/EWG o ochronie naturalnych siedlisk oraz dziko Ŝyjącej fauny i flory z dn. 21 maja 1992 r. (tzw. Dyrektywy Siedliskowej). Polskie wersje przepisów unijnych znaleźć moŝna m.in. na stronach:

3 Zasady i cele polityki ekologicznej UE Zasady i cele polityki ekologicznej UE zrównowaŝony rozwój; zintegrowane podejście do rozwiązywania problemów ochrony środowiska uwzględniające czynniki ekonomiczne, społeczne i ekologiczne; planowanie przestrzenne, jako jeden z głównych instrumentów wdraŝania zrównowaŝonego rozwoju; korzyści ekonomiczne i społeczne nie są wystarczającą przesłanką dla akceptacji kosztów środowiskowych konieczność zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska jako całości, poprzez konsekwentne stosowanie zasad: przezorności (przewidywania ewentualnych negatywnych skutków działań), prewencji (zapobiegania zanieczyszczeniom i likwidacji ich u źródła); zanieczyszczający płaci (koszty zapobiegania i usuwania szkód ekologicznych powinni ponosić ich sprawcy); decouplingu (rozłączność wskaźników zmian oddziaływań od wskaźników wzrostu gospodarczego); ochrona róŝnorodności biologicznej powstrzymanie i odwrócenie tendencji spadkowej najpóźniej do 2010 r; udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji: zasada partnerstwa konieczność podejmowania efektywnej współpracy na rzecz ochrony środowiska, przez wszystkie zainteresowane podmioty (władze, przedsiębiorców, społeczeństwo) dostęp do informacji kaŝdy ma prawo do informacji o stanie środowiska i jego zagroŝeniach;

4 Projekty finansowane ze środków unijnych wymagania środowiskowe Warunki dofinansowania określa w szczególności Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności: art. 52 [ ] Wkład funduszy moŝe być kształtowany w świetle ( ) ochrony i poprawy jakości środowiska, przede wszystkim poprzez stosowanie zasady ostroŝności, zasady działania zapobiegawczego oraz zasady zanieczyszczający płaci. Zasady powyŝsze mają być wdraŝanie poprzez instrument oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ), któremu w Rozporządzeniu 1083/2006 nadaje się znaczący charakter: art.47 [ ] Oceny mają na celu poprawę jakości, skuteczności spójności pomocy funduszy oraz strategii i realizacji programów operacyjnych w odniesieniu do konkretnych problemów strukturalnych dotykających dane państwa członkowskie i regiony z jednoczesnym uwzględnieniem celu w postaci trwałego rozwoju i właściwego prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego oddziaływania na środowisko oraz strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Wsparcie finansowe przedsięwzięć ze środków pochodzących z budŝetu Wspólnoty Europejskiej, podlegających uprawnieniom kontrolnym Komisji Europejskiej w zakresie realizacji projektów, musi być poprzedzone przeprowadzeniem postępowania OOŚ uwzględniającym: zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego obowiązek prowspólnotowej wykładni przepisów prawa krajowego.

5 Projekty finansowane ze środków unijnych wymagania środowiskowe Realizacja projektów inwestycyjnych korzystających ze wsparcia unijnego musi być zgodna z wymaganiami ochrony środowiska stawianymi przez Unię Europejską w Dyrektywach i przyjętych przez Unię Europejską Konwencjach W szczególności naleŝy zapewnić, Ŝe zostały uwzględnione wszystkie elementy OOŚ wymagane przez dyrektywę 85/337/EWG, dyrektywę siedliskową i dyrektywę ptasią, zgodnie z wykładnią ustaloną przez właściwe orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, w szczególności: procedura tzw. screeningu dla przedsięwzięć wymienionych w Aneksie II dyrektywy EIA: treść raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko odpowiadająca wymogom określonym w art. 5 ust. 3 dyrektyw 85/337/EWG oraz w jej Aneksie IV, o ile raport był wymagany, konsultacje koncepcji przedsięwzięcia i wyników oceny z właściwymi organami administracji publicznej art. 6 ust. 1 dyrektywy 85/337/EWG oraz ze społeczeństwem - art. 6 ust. 2-6 dyrektywy 85/337/EWG (o ile były one wymagane), postępowanie OOŚ w kontekście transgranicznym, o ile było ono wymagane Podanie do wiadomości publicznej sposobu, w jaki organ wydający decyzję w sprawie przedsięwzięcia uwzględnił uwagi i informacje zgromadzone w toku postępowania, Ocena ryzyka znaczącego oddziaływania na gatunki i siedliska chronione w ramach sieci Natura 2000 i przeprowadzenie stosownego postępowanie zgodnie z art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy siedliskowej Brak któregokolwiek z wyŝej wymienionych elementów postępowania w sprawie OOŚ moŝe spowodować odrzucenie projektu.

6 Konsekwencje Niespełnienie wymogów określonych w unijnych strategiach, dyrektywach i rozporządzeniach dotyczącycych zasad ochrony środowiska zagroŝone jest szeregiem sankcji, w tym blokadą korzystania z funduszy UE! Dnia15 listopada 2008 roku weszła w Ŝycie ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko która na nowo transponuje do prawa krajowego najwaŝniejsze wymogi unijne.

7 NajwaŜniejsze zmiany w przepisach krajowych Ustawa z dnia 3 października 2008 r udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko : udostępnianie informacji bardziej elastyczne zasady; udział społeczeństwa znaczące rozszerzenie uprawnień organizacji ekologicznych oceny strategiczne rozszerzenie zakresu, większa elastyczność; zasady postępowania ooś doprecyzowanie procedur i wymogów, wprowadzenie moŝliwości przeprowadzania powtórnego postępowania w sprawie ooś po uzyskaniu decyzji środowiskowej ((fakultatywnie); oceny oddziaływania na obszary Natura 2000 doprecyzowanie i rozszerzenie obowiązku; zgoda na realizację inwestycji oddziaływującej na obszar Natura 2000 doprecyzowanie; realizacja przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 wyłącznie na podstawie pozwolenia na budowę (zmiana art. 29 ustawy Prawo Budowlane odejście od zgłoszeń; nowy centralny organ administracji rządowej Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska powołany do realizacji zadań w zakresie ocen oddziaływania na środowisko i ochrony sieci Natura 2000 oraz innych zadań w dziedzinie ochrony środowiska; 16 regionalnych oddziałów GDOŚ Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska konieczność gruntownej nowelizacji Rozporządzenia RM z 9 listopada 2004 r.;

8 Szczególnie istotne postanowienia nowej ustawy KaŜdy ma prawo, na warunkach określonych ustawą, do informacji o środowisku i jego ochronie oraz do uczestniczenia w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa (od podmiotu Ŝądającego informacji o środowisku i jego ochronie nie wymaga się wykazania interesu prawnego lub faktycznego, kaŝdy ma prawo składania uwag i wniosków w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa.) art. 4; art. 5; art. 13; art. 29; Status strony dla organizacji ekologicznych, które powołując się na swoje cele statutowe, zgłoszą chęć uczestniczenia w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa art. 44. Doprecyzowane i rozszerzone zakres i zasady postępowań w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko art. 46, art. 47, art. 50, art. 51; Określenie planowanych przedsięwzięć, które wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko art. 59. Określenie kiedy przeprowadza się ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko art. 61 i które organy za to odpowiadają (w powiązaniu z art. 75); Wskazanie, co się analizuje i ocenia w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - art. 62. Ustalenie indykatywnej listy zasad i kryteriów stwierdzenia obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania [ ] dla planowanego przedsięwzięcia z grupy II (screening) - art. 63 oraz zasad ustalenia zakresu raportu (scoping) - art. 69; Określenie wymaganej zawartości raportu ooś w pierwszym - art. 66 i drugim etapie postępowania - art. 67

9 Szczególnie istotne postanowienia nowej ustawy Precyzyjne wskazanie kiedy (przed uzyskaniem jakich decyzji) wymagane jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach art. 72; art. 82; art. 85 Potwierdzenie wiąŝącego charakteru decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach - art. 86; Zasada kończenia ponownej ooś w drodze postanowienia RDOŚ w sprawie uzgodnienia warunków przedsięwzięcia art. 90; Wymogi oś moŝliwe do określenia w decyzjach o zatwierdzeniu projektu budowlanego, o pozwoleniu na budowę, lub na wznowienie robót budowlanych oraz w zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej - art. 93 Obowiązek odmowy wydania pozwolenia na budowę i zezwolenia na realizację drogi, jeŝeli z ooś wynika, Ŝe inwestycja moŝe znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, o ile nie zachodzą przesłanki, z art. 34 ustawy o ochronie przyrody art. 93; Obowiązek rozwaŝenia, czy przedsięwzięcie inne niŝ z Grupy I lub II, moŝe potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 przed wydaniem praktycznie kaŝdej decyzji, koncesji lub zezwolenia art. 96; (decyzje, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1-13, w tym wszystkie koncesje geologiczne i górnicze; pozwolenia wodnoprawne, zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów)

10 Funkcje decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach JeŜeli z OOŚ wynika zasadność realizacji przedsięwzięcia w wariancie innym niŝ proponowany przez wnioskodawcę, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, za zgodą wnioskodawcy, wskazuje w decyzji wariant dopuszczony do realizacji lub, w razie braku zgody wnioskodawcy, odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia (art. 81 ust. 1). JeŜeli z OOŚ wynika, Ŝe przedsięwzięcie moŝe znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy o ochronie przyrody. Ustalenia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach są wiąŝące dla kaŝdej z 13 decyzji administracyjnych określonych w art. 72 ust.1 pkt 1-13 ustawy (art. 86). Zmiana decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje w takim samym trybie, jak jej wydanie (art. 87).

11 Dwukrotne postępowanie w sprawie ooś Konieczność przeprowadzenia powtórnej oceny oddziaływania na środowisko (dla przedsięwzięć z I lub II grupy, wymagających decyzji o pozwoleniu na budowę lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej) - moŝe wynikać z decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. JeŜeli w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach takiego obowiązku nie nałoŝono, powtórna ocena takŝe moŝe zostać przeprowadzona: - na wniosek podmiotu planującego podjęcie realizacji przedsięwzięcia, złoŝony do organu właściwego do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, lub - jeŝeli taką potrzebę stwierdzi organ właściwy do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. W takich przypadkach decyzja o pozwoleniu na budowę, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wymaga uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia przez RDOŚ który w ramach tego uzgodnienia przeprowadza postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.

12 Ocena oddziaływania zamierzeń na obszar Natura 2000 JeŜeli realizacja (względnie późniejsza eksploatacja) planowanego przedsięwzięcia innego niŝ z I lub II grupy moŝe znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a przedsięwzięcie nie jest bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony konieczne jest przeprowadzenie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (art. 59.2) Taka ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko ograniczona jest do badania oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (art. 3 ust. 1 pkt 7) JeŜeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, Ŝe przedsięwzięcie moŝe znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, organ właściwy do wydania jakiejkolwiek decyzji wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia (o których mowa w art. 96 ust. 2), odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy z 2004 r. o ochronie przyrody. Uwaga! Uzasadnienie decyzji wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia powinno zawierać informacje o tym w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i uwzględnione warunki realizacji przedsięwzięcia określone w postanowieniu uzgadniającym RDOŚ.

13 Udział społeczeństwa Rozszerzenie uprawnień organizacji ekologicznych: Organizacje ekologiczne, które powołując się na swoje cele statutowe, zgłoszą chęć uczestniczenia w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, uczestniczą w nim na prawach strony Organizacji ekologicznej słuŝy prawo wniesienia odwołania od decyzji wydanej w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, jeŝeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji, takŝe w przypadku, gdy nie brała ona udziału w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa prowadzonym przez organ I instancji; wniesienie odwołania jest równoznaczne ze zgłoszeniem chęci uczestniczenia w takim postępowaniu. W postępowaniu odwoławczym organizacja uczestniczy na prawach strony. Organizacji ekologicznej słuŝy skarga od decyzji wydanej w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa do sądu administracyjnego, jeŝeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji, takŝe w przypadku, gdy nie brała ona udziału w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji ekologicznej słuŝy zaŝalenie.

14 Podstawowe elementy procedury ooś klasyfikacja przedsięwzięcia i ustalenie obowiązku przeprowadzenia postępowania i sporządzenia raportu - tzw. screening; opracowanie raportu ooś (tzw. grupa I, od 15 listopada 2008 r przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko) złoŝenie wniosku o ustalenie zakresu raportu wraz z wstępną informacją o przedsięwzięciu (tzw. grupa II, a od 15 listopada 2008 r przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko postanowienie organu o zakresie raportu (moŝliwe równieŝ w odniesieniu do grupy I i zawsze w przypadku ryzyka oddziaływań transgranicznych) lub postanowienia o konieczności sporządzenia raportu (dot. grupy II i III) i jego zakresie lub postanowienia o braku takiej konieczności (dot. grupy II i III) tzw. scoping; złoŝenie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z raportem o oddziaływaniu na środowisko lub kartą informacyjną o przedsięwzięciu (jeŝeli raport nie jest wymagany); postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowiska planowanego przedsięwzięcia: obligatoryjne uwzględnienie wpływu na obszary Natura 2000 oraz oddziaływania w kontekście transgranicznym. uzgodnienie warunków środowiskowych realizacji przedsięwzięcia z właściwymi organami ochrony środowiska i państwowej inspekcji sanitarnej. udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko jeśli w postępowaniu tym sporządzany jest raport, wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, podanie informacji o wydaniu decyzji do wiadomości publicznej MoŜliwość powtórnej oceny w ramach postępowania o wydanie pozwolenia na budowę lub zezwolenia na realizację inwestycji drogowej

15 Pierwotne źródła barier, problemów, konfliktów Ogólna koncepcja krajowego systemu transportu drogowego kształtowana kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat temu, gdy kwestie ochrony środowiska przyrodniczego nie stanowiły tak kardynalnego uwarunkowania dla planowania i realizacji inwestycji drogowych; Nieaktualna, niespójna i nieskuteczna polityka przestrzenna: brak politycznego porozumienia ponad podziałami, co do wizji przyszłości, wyboru celów, priorytetów i kierunków zmian w zagospodarowaniu kraju,; partykularyzmy regionalne i lokalne; brak hierarchiczności planowania przestrzennego; co uniemoŝliwia lub co najmniej osłabia racjonalne uzasadnienie poszczególnych decyzji inwestycyjnych; Częste zmiany prawa niespójność i nieadekwatność wymagań; Chaos, woluntaryzm i opóźnienia w kształtowaniu systemu obszarów chronionych; Czasochłonność procedur oceny oddziaływania na środowisko Odwrócona sekwencja zdarzeń najpierw koncepcje, plany i działania przygotowawcze, a potem oceny oddziaływania na środowisko; Hasło tanie państwo i ogólna nagonka na biurokratów ; Ekologia jako wiara, a nie wiedza ; Instrumentarium środowiskowe wykorzystywane do realizacji innych, ukrytych interesów;

16 CO ROBIĆ? Kilka wskazówek praktycznych

17 Typy ocen oddziaływania na środowisko Oceny skutków środowiskowych planów i programów tzw. oceny strategiczne mogą być realizowane na poziomie: krajowym (np. polityka transportowa, strategia rozwoju transportu, Program Budowy Dróg Krajowych) regionalnym (np. plan zagospodarowania przestrzennego województwa lub obszaru funkcjonalnego, regionalna koncepcja rozwoju infrastruktury transportowej), lokalnym (np. studium organizacji transportu obszaru metropolitalnego, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego) Oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć publicznych i prywatnych mogą odnosić się do: DuŜych zamierzeń inwestycyjnych znacząco oddziaływujących na środowisko dla takich przedsięwzięć konieczne jest sporządzenie raportu Zamierzeń inwestycyjnych mogących potencjalnie oddziaływać znacząco na środowisko dla takich przedsięwzięć obowiązek sporządzenia raportu ooś moŝe być nałoŝony na inwestora przez właściwe władze Innych zamierzeń, które mogą znacząco wpływać na obszary Natura 2000 w takich wypadkach raport ooś ma zakres ograniczony tylko do tych kwestii;

18 RóŜne poziomy szczegółowości ocen Art. 5 ust. 2 Dyrektywy SEA sprawozdanie ze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko [ ] zawiera informacje, które mogą być racjonalnie wymagane, z uwzględnieniem obecnego stanu wiedzy i metod oceny, zawartości i poziomu szczegółowości planu lub programu, jego stadium w procesie podejmowania decyzji oraz zakresu, w jakim niektóre sprawy mogą zostać właściwiej ocenione na róŝnych etapach tego procesu, w celu uniknięcia powielania oceny Artykuł 3 Dyrektywy EIA Ocena wpływu na środowisko określa, opisuje i ocenia we właściwy sposób dla kaŝdego indywidualnego przypadku i zgodnie z art. 4-11, bezpośrednie i pośrednie skutki oddziaływań przedsięwzięcia na następujące elementy: ludzi, faunę i florę, glebę, wodę, powietrze, klimat i krajobraz, oddziaływanie między elementami wymienionymi w tiret pierwszym i drugim, dobra materialne i dziedzictwo kultury. ZAŁĄCZNIK III [Inwestor dostarczy informacje określone w Załączniku III, w tym] 2. JeŜeli to stosowne zarys głównych alternatywnych rozwiązań rozpatrzonych przez wykonawcę, włącznie ze wskazaniem głównych powodów dokonanego przez niego wyboru, uwzględniającego skutki środowiskowe. Źródło: "Community guidelines for the development of the Trans-European transport network" European Commission, DG TREN THE

19 Oceny oddziaływania na środowisko o co chodzi? Celem procesu ooś jest wspomaganie i optymalizacja procesu podejmowania decyzji poprzez kompleksowe uwzględnienie zagadnień ochrony środowiska w analizie kosztów i korzyści związanych z realizacją danego zamierzenia/przedsięwzięcia; Postępowanie ooś ma dostarczyć inwestorowi, władzom i opinii publicznej informacji umoŝliwiających co najmniej: znalezienie moŝliwości najbardziej korzystnych dla środowiska - wybór wariantów realizacyjnych, które w dostępnych lokalizacjach zapewnią najniŝszy osiągalny poziom oddziaływań i uciąŝliwości przy pełnej realizacji celu funkcjonalnego, w tym dobór lokalizacji, w której łączne koszty środowiskowe będą najniŝsze; określenie optymalnych metod ograniczania oddziaływań, których wystąpieniu nie moŝna zapobiec poprzez dobór odpowiedniej techniki w fazie realizacji i eksploatacji; dostarczanie informacji na temat środowiska niezbędnych przy podejmowaniu decyzji o wyraŝeniu zgody na realizację przedsięwzięcia. Informacje te powinny być skompletowane i poddane analizie na moŝliwie najwcześniejszym etapie programowania inwestycji, a najpóźniej PRZED UDZIELENIEM FAKTYCZNEJ ZGODY na realizację danego przedsięwzięcia;

20 Oceny oddziaływania na środowisko jako procedura Proces ooś musi spełniać określone w dyrektywach i ustawie kryteria formalno-prawne; Określone w prawie przedmiot i zawartość raportu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko; Zdefiniowane i zagwarantowane prawnie rola i zasady udziału społeczeństwa w postępowaniu ooś; Ustalone zasady uzyskiwania niezbędnych opinii i uzgodnień; Ustalone zasady uwzględniania zgłoszonych w procesie konsultacji uwag, wniosków i protestów; Postulat rozwaŝania racjonalnych alternatyw; Raport w sprawie oceny oddziaływania na środowisko: ma być analizowany przed wydaniem zgody na realizację przedsięwzięcia; ma dostarczyć niezbędne informacje organom wydającym decyzję; ma określać kryteria i warunki wyraŝenia zgody na realizacje przedsięwzięcia; Ponowna ocena konieczna jeŝeli na etapie uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach pewne istotne szczegóły nie były znane; Analiza po-realizacyjna (przydatna zwłaszcza dla inwestycji budzących szczególne kontrowersje): sprawdzenie zgodności przewidywań z rzeczywistością; moŝliwość zdefiniowania i wdroŝenia dodatkowych działań łagodzących skutki środowiskowe. Zakres i metodyka oceny powinny być zawsze dobierane do charakteru ocenianego przedsięwzięcia lub zamierzenia; W przypadku inwestycji liniowych i projektów wieloetapowych kardynalne znaczenie ma odpowiednia sekwencja ocen strategicznych i ocen cząstkowych!

21 UŜyteczność strategicznych ocen oddziaływania Odpowiednio wczesna identyfikacja ewentualnych kolizji i konfliktów Lepsza platforma konsultacji społecznych Dwupłaszczyznowa analiza oddziaływania na środowisko: ocena powiązań z innymi dokumentami oraz analiza wpływu na realizację ogólnych celów ochrony środowiska (korzyści versus koszty środowiskowe), a takŝe: ocena wpływu na zmianę oddziaływań w sąsiedztwie planowanych przedsięwzięć w podstawowych zagregowanych aspektach: Równowaga przyrodnicza i bioróŝnorodność Lasy, fauna, flora Wody podziemne Wody powierzchniowe Powietrze Klimat akustyczny Krajobraz MoŜliwość (i potrzeba) analizowania i wyboru wariantów juŝ na tym etapie oceny;

22 Podstawy prawne ocen strategicznych Podstawy prawne w tej dziedzinie formułują: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE w sprawie oceny oddziaływania niektórych planów i programów na środowisko (tzw. Dyrektywa SEA - Strategic Environmental Assessment), która stanowi m.in., Ŝe: Ocenę wpływu na środowisko, przeprowadza się w odniesieniu do [ ] planów i programów, które potencjalnie mogą powodować znaczący wpływ na środowisko (art. 3 ust. 1); W przypadku, gdy plany i programy są elementem hierarchii, Państwa Członkowskie, w celu uniknięcia powielania oceny, uwzględniają fakt, Ŝe oceny dokonuje się, na róŝnych poziomach hierarchii (art. 4.ust. 3); Sprawozdanie dotyczące środowiska,[ ] zawiera informacje, które mogą być racjonalnie wymagane, z uwzględnieniem obecnego stanu wiedzy i metod oceny, zawartości i poziomu szczegółowości planu lub programu, jego stadium w procesie podejmowania decyzji oraz zakresu, w jakim niektóre sprawy mogą zostać właściwiej ocenione na róŝnych etapach tego procesu, w celu uniknięcia powielania oceny (art. 5 ust. 2); Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku [ ] Dział IV, Rozdział 1. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, która nakłada obowiązek przeprowadzania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, w odniesieniu do projektów: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego; polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; [innych] polityk, strategii, planów lub programów[...], których realizacja moŝe spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000,jeŜeli nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony. projektów dokumentów, innych niŝ wymienione w art. 46, jeŝeli wyznaczają one ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko i Ŝe realizacja postanowień tych dokumentów moŝe spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko.

23 Oceny strategiczne nowe podejście - podejście rozszerzające (art. 47): Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest wymagane takŝe dla projektów dokumentów innych niŝ wymienione w art. 46 jeŝeli w uzgodnieniu z GDOŚ/RDOŚ, organ opracowujący projekt dokumentu stwierdzi, Ŝe tworzy on ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, i Ŝe realizacja jego postanowień dokumentów moŝe spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko. procedurą strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ma być takŝe objęty projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, - postępowanie kwalifikacyjne (art. 49) określono uwarunkowania, jakie naleŝy brać pod uwagę przy odstąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dot. dokumentów sektorowych albo przy stwierdzeniu konieczności przeprowadzenia takiej oceny: - charakter działań przewidzianych w dokumentach ( ), - rodzaj i skala oddziaływań na środowisko ( ), - cechy obszaru objętego oddziaływaniem na środowisko ( ). - podejście hierarchiczne Informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko powinny być m.in. dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów powiązanych z tym dokumentem (art. 52 ust. 1). Ponadto, w prognozie uwzględnia się informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych juŝ, dokumentów powiązanych z projektem dokumentu będącego przedmiotem postępowania (art. 52 ust. 2). - ocena transgraniczna dotyczy równieŝ projektów dokumentów przestrzennych

24 SOOŚ w polskim prawie - nowe podejście [definicja] Art. 3 ust. 1 Ilekroć w ustawie jest mowa o: [ ] pkt. 14: strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko rozumie się przez to postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu, obejmujące w szczególności: a) uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko, b) sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko, c) uzyskanie wymaganych ustawą opinii, d) zapewnienie moŝliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu; Uwaga! ocena strategiczna jest procesem opracowanie i publiczne konsultacje prognozy oddziaływania na środowisko są kluczowymi, ale nie jedynymi elementami tego procesu. JeŜeli ze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wynika, Ŝe projekt dokumentu moŝe znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura nie moŝe on zostać przyjęty, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy o ochronie przyrody.

25 Jedno ze źródeł nieporozumień art. 6 ust 3 Dyrektywy Siedliskowej: KaŜdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania obszaru, ale które moŝe na niego w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, będzie podlegać odpowiedniej ocenie jego skutków dla danego obszaru z punktu widzenia załoŝeń jego ochrony. W świetle wniosków wynikających z tej oceny oraz z zastrzeŝeniem postanowień ust. 4, kompetentne władze krajowe będą wyraŝać zgodę na ten plan lub przedsięwzięcie po upewnieniu się, Ŝe nie będzie on wpływać bezpośrednio na dany obszar oraz, jeśli to stosowne, po uzyskaniu opinii ogółu ludności. art. 6 ust 4 Dyrektywy Siedliskowej: Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego obszaru oraz braku rozwiązań alternatywnych, plan lub przedsięwzięcie musi zostać zrealizowany ze względu na imperatyw wynikający z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, państwo członkowskie podejmie wszelkie działania kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury O podjętych działaniach kompensujących państwo członkowskie poinformuje Komisję. JeŜeli dany obszar obejmuje typy siedliska przyrodniczego i/lub jest zamieszkały przez gatunek o priorytetowym znaczeniu, jedyne względy, na które moŝna się powołać to względy odnoszące się do zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego, pozytywne skutki o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska oraz, po wyraŝeniu opinii przez Komisję, inne przyczyny związane z imperatywem nadrzędnego interesu publicznego.

26 Wymogi ustawy o ochronie przyrody Art Zabrania się, z zastrzeŝeniem art. 34, podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: 1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub 2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub 3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. Art Projekty polityk, strategii, planów i programów oraz zmian do takich dokumentów a takŝe planowane przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub obszarów, o których mowa w ust. 2, lub nie wynikają z tej ochrony, wymagają przeprowadzenia odpowiedniej oceny oddziaływania na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

27 Wymogi ustawy o ochronie przyrody Stan ochrony siedliska przyrodniczego oznacza sumę oddziaływań na siedlisko przyrodnicze oraz na jego typowe gatunki, które mogą mieć wpływ na: jego długofalowe naturalne rozmieszczenie, strukturę i funkcje oraz na długoterminowe przetrwanie jego typowych gatunków w obrębie terytorium,. Stan ochrony siedliska przyrodniczego zostanie uznany za właściwy, jeśli: jego naturalny zasięg i obszary mieszczące się w obrębie tego zasięgu są stałe lub się powiększają, szczególna struktura i funkcje konieczne do jego długotrwałego zachowania istnieją i prawdopodobnie będą istnieć w dającej się przewidzieć przyszłości, oraz stan ochrony jego typowych gatunków jest właściwy,

28 Art. 34 ustawy o ochronie przyrody 1. JeŜeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo wojewoda, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, moŝe zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000, z zastrzeŝeniem ust.2 2. JeŜeli na obszarze Natura 2000 występuje siedlisko lub gatunek o znaczeniu priorytetowym, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, moŝe zostać udzielone wyłącznie w celu: 1) ochrony zdrowia i Ŝycia ludzi; 2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego; 3) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego; 4) wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej.

29 Wzorcowy proces OOŚ Skuteczna i OGRANICZAJĄCA RYZYKO INWESTORA (!) procedura ooś powinna być realizowana w następujących podstawowych fazach: Faza identyfikacji i wstępnej analizy ryzyka ocena moŝliwości wystąpienia znaczących skutków środowiskowych, klasyfikacja przedsięwzięcia, identyfikacja potencjalnych barier przyrodniczoprzestrzennych; Faza oceny strategicznej identyfikacja i analiza porównawcza wariantów realizacyjnych i lokalizacyjnych, wstępny wybór - przy udziale ekspertów - optymalnego rozwiązania (lub kilku optymalnych rozwiązań), opracowanie i analiza wstępnego raportu ooś; Faza zarządzania ryzykiem i konsultacji społecznych konsultacje załoŝeń przedsięwzięcia z zainteresowanymi społecznościami i instytucjami, zbieranie i analiza opinii, wniosków, postulatów i zastrzeŝeń, potwierdzenie na tej podstawie wyboru najkorzystniejszego wariantu realizacyjnego; Faza opracowania pełnego raportu ooś konsultant OOŚ i projektanci ściśle współpracują w zakresie identyfikacji i rozwiązywania problemów środowiskowych dla wybranego wariantu realizacyjnego, wyniki tych prac znajdują odzwierciedlenie w raporcie ooś; Faza formalna Wnioskodawca składa do właściwego organu wniosek o wydanie decyzji środowiskowej wraz z raportem przeprowadzane jest formalne postępowanie ooś zakończone wydaniem decyzji. W tak zaprojektowanym procesie w pełni zgodnym z duchem i literą Dyrektywy OOŚ poprzez odpowiednio wczesną identyfikację problemów środowiskowych i ich moŝliwych rozwiązań, ogranicza się koszty i zapobiega opóźnieniom w realizacji zamierzania.

30 O czym warto pamiętać?! - Podsumowanie Racjonalne wykorzystanie instrumentu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko moŝe okazać się skuteczną metodą rozwiązania gordyjskiego węzła niemoŝności decyzyjnej w zakresie rozwoju dróg; Nie moŝna bać się konsultacji wręcz przeciwnie naleŝy je podejmować na jak najwcześniejszym etapie! Ocena oddziaływania na środowisko: musi być integralną częścią procesu podejmowania decyzji warto ją sukcesywnie przeprowadzać juŝ od momentu podjęcia pierwszych prac przygotowujących inwestycję; nie ma charakteru interwencyjnego, tylko prewencyjny powinna umoŝliwiać odpowiednio wczesne rozpoznanie problemów i ryzyk, wskazując efektywne sposoby ich unikania lub minimalizowania; jest jedynie narzędziem praktycznej realizacji zasady zrównowaŝonego i trwałego rozwoju jak kaŝde narzędzie moŝe być uŝyta skutecznie lub niewłaściwie; Procedura administracyjna ooś, to jedynie końcowy, formalny element kompleksowego procesu analizy skutków środowiskowych i metod ich ograniczania!

31 Inne propozycje usprawnień Uzgodnienie z GDOŚ zalecanej sekwencji postępowań Zogniskowanie działań inwentaryzacyjnych w sieci Natura 2000 na obszarach potencjalnych konfliktów z infrastrukturą drogową Ustalenie jednolitych dla całego kryteriów wyboru alternatyw

32 ANEKS! Podstawowe informacje o sieci Natura 2000

33 Cele i podstawy prawne sieci Natura 2000 Elementy Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000: obszary specjalnej ochrony OSO (Special Protection Area, SPAs) - wyznaczone zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Ptasiej specjalne obszary ochrony SOO ( Special Areas of Conservation, SACs) - wyznaczone zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Siedliskowej Cele: ochrona zagroŝonych składników róŝnorodności biologicznej kontynentu europejskiego siedlisk przyrodniczych i dzikiej fauny i flory Podstawy prawne: Dyrektywa 79/409/EEC w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia) Dyrektywa 92/43/EEC w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywa Siedliskowa) Jednolite podejście we wszystkich Państwach Członkowskich: decyzje podejmowane wyłącznie w oparciu o kryteria naukowe spójne kryteria i metody tworzenia sieci instrumenty umiarkowanego uŝytkowania nie pogarszającego stanu siedlisk i gatunków

34 Stan sieci Natura 2000 w Polsce Według stanu na dzień w Polsce: wyznaczono 126 obszarów specjalnej ochrony ptaków (łącznie ok. 14,5% pow. kraju), Komisja Europejska zatwierdziła 364 obszary siedliskowe (łącznie ok. 8,1% pow. lądowej kraju) Docelowo planuje się objąć systemem Natura 2000 około 16,8% powierzchni lądowej kraju (18,3% z uwzględnieniem obszarów morskich) Link do aktualnych danych: Źródło: Ministerstwo Środowiska

35 Natura 2000, a prawo polskie Prawo nie określa Ŝadnych typowych zakazów dotyczących obszarów Natura 2000, poza zakazem powodowania znaczącego negatywnego wpływu przez planowane przedsięwzięcie samo w sobie, bądź przez przedsięwzięcie w powiązaniu z oddziaływaniem innych źródeł (efekt skumulowany). Działania mogące negatywnie wpłynąć na obszar są generalnie zakazane, za wyjątkiem: przedsięwzięć, dla których zostało przeprowadzone postępowanie OOŚ i wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, zezwalająca na przedsięwzięcie; innych działań, dla których wydane zostało zezwolenie wojewody w trybie art. 34; Zezwolenie na działanie lub przedsięwzięcie negatywnie wpływające na obszar moŝna wydać tylko wtedy, gdy jednocześnie spełnione są następujące warunki: istnieją konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego (nie kaŝdy interes publiczny musi być uwzględniony!); nie ma moŝliwości osiągnięcia tego celu innymi sposobami brak rozwiązań alternatywnych (muszą zostać rozwiane wszystkie racjonalne wątpliwości, Ŝe takie rozwiązania moŝna byłoby znaleźć) ; W przypadku zezwolenia na takie działanie, konieczna jest kompensacja przyrodnicza! W przypadku działania bez zezwolenia, wojewoda ma obowiązek jego wstrzymania i nakazania przywrócenia stanu poprzedniego; Działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów słuŝących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, wędkarstwo: nie podlega ograniczeniu, jeŝeli nie wpływa negatywnie na cele ochrony; moŝe podlegać ograniczeniu, jeŝeli wpływa negatywnie na cele ochrony

36 Elementy oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 Etap I: Etap II: Etap III: Etap IV: screening (rozpoznanie) właściwa ocena ocena rozwiązań alternatywnych ocena w sytuacji, kiedy nie istnieją rozwiązania alternatywne, a pozostają negatywne oddziaływania Etapowa oceny wpływu planowanego przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 powinna być przeprowadzana w ramach postępowania w sprawie ooś i odpowiednio udokumentowana w raporcie o oddziaływaniu na środowisko - kaŝdy etap oceny powinien zostać zakończony opracowaniem formularza lub matrycy, ujmującej syntetycznie rezultaty przeprowadzonych czynności.

37 Identyfikacja potencjalnych oddziaływań Skutki fizyczne np. niszczenie roślinności, niwelacje terenu, tworzenie barier przestrzennych (wykopy, rowy, drogi, nasypy, ogrodzenia), zmiana morfologii siedliska, zmiana stosunków wodnych itp. Skutki chemiczne zmiany chemizmu gleb, wprowadzenie nowych substancji, w tym związków trwałych i kumulujących się w organizmach, eutrofizacja, zakwaszenie. Skutki biologiczne: flora np. wprowadzanie synantropijnych gatunków roślin, ułatwienie rozwoju gatunków inwazyjnych, pogorszenie warunków bytowania i/lub zmiana struktury gatunków juŝ obecnych na danym terenie; fauna np. ułatwienie penetracji przez zwierzęta wcześniej nie występujące na danym obszarze, płoszenie gatunków juŝ obecnych na danym terenie;

38 Znaczący negatywny wpływ co to znaczy w praktyce? Przez znaczące negatywne oddziaływanie na obszar Natura 2000 rozumie się w myśl art. 3 ust. 1 pkt 17 oddziaływanie na cele ochrony obszaru, w tym w szczególności działania mogące: a) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub b) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub c) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. Ocena, czy znaczące oddziaływanie wystąpi/moŝe wystąpić opiera się na określeniu prawdopodobieństwa wystąpienia: Płoszenia, które spowoduje: długotrwały spadek liczebności populacji zmniejszenie zasięgu gatunku zmniejszenia rozmiarów siedliska Pogorszenia się stanu siedlisk poprzez: fizyczną degradację zmniejszenie powierzchni zmianę cech charakterystycznych Ocena taka powinna: uwzględniać efekt kumulacji oddziaływań, być udokumentowana i uzasadniona, opierać się na aktualnych danych (inwentaryzacja)

39 A co to jest nadrzędny interes publiczny? Interes publiczny moŝna uznać za przewaŝający w stosunku do wymogu ochrony obszaru Natura 2000, jeŝeli analizowane zamierzenie/przedsięwzięcie: ma charakter długofalowy proponowane plany i przedsięwzięcia są niezbędne dla: ochrony fundamentalnych wartości Ŝycia (zdrowie, bezpieczeństwo, Ŝycie) realizacji fundamentalnych zasad polityki Państwa i Społeczeństwa wypełnienia celów natury ekonomicznej lub społecznej, spełniających zobowiązania usług publicznych Przedsięwzięcia ukierunkowane na: zdrowie ludzkie, bezpieczeństwo publiczne ochronę środowiska, lub korzystne skutki o podstawowym znaczeniu dla środowiska realizację uzasadnionych celów polityki społeczno-gospodarczej inne powody społeczne i ekonomiczne o charakterze zasadniczym wynikające z nip, np.: przedsięwzięcia inicjowane przez sektor publiczny lub sektor komercyjny, wypełniający misje sektora publicznego transport, energia, komunikacja ( interes firm lub osób fizycznych nie zalicza się do nip)

40 Działania łagodzące i kompensujące Zapobieganie i ograniczanie poprzez: Unikanie oddziaływań u źródła Zmniejszenie oddziaływań u źródła Zmniejszanie oddziaływań w obszarze Zmniejszanie oddziaływań u odbiorcy Działania kompensujące, to działania specyficzne dla planu lub przedsięwzięcia, inne niŝ normalna praktyka tworzenia sieci (desygnowanie zinwentaryzowanego obszaru), Odtworzenie - rekonstrukcja siedliska nowego lub powiększonego obszaru, który zostanie włączony do sieci Wzbogacenie -poprawa wartości biologicznej siedliska w części lub w innym obszarze, proporcjonalnie do szkody (np. poprawa bazy Ŝywieniowej) Utworzenie - zaproponowanie nowego obszaru i przeprowadzenie niezbędnych adaptacji Zachowanie gatunków Ŝyjących w siedlisku - działania zapobiegające dalszej erozji spójności sieci Natura UWAGA! Działania kompensujące stosowane są wówczas, gdy nie ma moŝliwości zastosowania innych rozwiązań (alternatywnych i minimalizujących) nigdy po, najpóźniej w momencie rozpoczęcia inwestycji!

41 Tomasz Podgajniak Dziękuję za uwagę