Udział społeczeństwa w ochronie środowiska Wprowadzenie do tematu

Transkrypt

1 Udział społeczeństwa w ochronie środowiska Wprowadzenie do tematu Paulina Kupczyk kancelaria Ochrona Środowiska i działalno inwestycyjna Konsulting Szkolenie Interwencje ekologiczne w obronie ostoi Natura 2000 w ramach projektu Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków Ekointerwencje zwiększanie zaangażowania społeczeństwa w ochronę obszarów Natura 2000

2 System ocen środowiskowych I. Ocena środowiskowa planów i programów: Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko (SOOŚ) Ocena oddziaływania planu lub programu na obszar Natura 2000 (ocena habitatowa) II. Ocena środowiskowa przedsięwzięć: Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ) Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (ocena habitatowa)

3 Podstawowe akty prawne systemu - OCENA STRATEGICZNA: ocen środowiskowych Dyrektywa 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r. w sprawie udziału społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej Dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości - OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO INDYWIDUALNYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia r. w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne - OCENA ODDZIAŁYWANIA NA OBSZAR NATURA 2000 (OCENA HABITATOWA) Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory dla obszarów ustanowionych i potencjalnych obszarów siedliskowych Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa dla potencjalnych obszarów ptasich

4 Różnice między SOOŚ a OO

5 Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko Paulina Kupczyk kancelaria Ochrona Środowiska i działalno inwestycyjna Konsulting Szkolenie Interwencje ekologiczne w obronie ostoi Natura 2000 w ramach projektu Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków Ekointerwencje zwiększanie zaangażowania społeczeństwa w ochronę obszarów Natura 2000

6 Plany i programy - to plany i programy, w tym współfinansowane przez UE, jak również wszelkie ich modyfikacje: - przygotowywane lub przyjmowane przez organ na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym lub przygotowywane przez organ do przyjęcia za pośrednictwem procedury ustawodawczej przez parlament lub rząd, i - wymagane przez przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne.

7 SOOŚ wymagają plany i programy (dyrektywa SEA) - przygotowane dla rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, energetyki, przemysłu, transportu, gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, telekomunikacji, turystyki, planów zagospodarowania przestrzennego lub użytkowania gruntu i które ustalają ramy dla przyszłego zezwolenia na inwestycję, dotyczącego projektów wymagających OOŚ, - które, ze względu na potencjalny wpływ na tereny, zostały uznane za wymagające oceny na podstawie dyrektywy siedliskowej, - niewielkie modyfikacje w/w planów i programów oraz plany i programy określające użytkowanie małych obszarów na poziomie lokalnym gdy Państwa Członkowskie stwierdzają, że mogą one potencjalnie powodować znaczący wpływ na środowisko.

8 Dokumenty planistyczne podlegające SOOŚ (wg UOOŚ) studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, wszystkie plany zagospodarowania przestrzennego, w tym miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, plany lub programy w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, inne polityki, strategie, plany lub programy, jeżeli ich realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 a nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony.

9

10 Przebieg SOOŚ uwzględnienie w ostatecznej wersji projektu planu lub programu wniosków z prognozy, opinii organu ochrony środowiska i inspekcji sanitarnej oraz uwag i wniosków zgłoszonych w ramach udziału społecznego; załączenie do przyjętego planu lub programu podsumowania, zawierającego: uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, informacje o sposobie wykorzystania ustaleń prognozy SOOŚ, opinii organu ochrony środowiska i organu inspekcji sanitarnej, wyniki postępowania z udziałem społeczeństwa, informacje o metodach i częstotliwości przeprowadzania analizy skutków realizacji planu lub programu w zakresie oddziaływania na środowisko; podjęcie analizy skutków zgodnie z ustalonymi metodami i częstotliwością.

11 Prognoza oddziaływania na środowisko główny dokument podsumowujący ocenę oddziaływania, zawiera informacje dot. zawartości, celów projektu dokumentu, jego powiązaniach z innymi dokumentami, dyrektywa SEA: Art. 12 ust. 2. Państwa Członkowskie zapewniają, że sprawozdania dotyczące środowiska są odpowiedniej jakości, w celu spełnienia wymogów niniejszej dyrektywy, i powiadamiają Komisję o środkach podejmowanych w odniesieniu do jakości tych sprawozdań.

12 Ocena oddziaływania na środowisko Paulina Kupczyk kancelaria Ochrona Środowiska i działalno inwestycyjna Konsulting Szkolenie Interwencje ekologiczne w obronie ostoi Natura 2000 w ramach projektu Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków Ekointerwencje zwiększanie zaangażowania społeczeństwa w ochronę obszarów Natura 2000

13 OOŚ w dyrektywie EIA Artykuł Państwa Członkowskie przyjmują wszystkie niezbędne środki, aby zapewnić, że przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko naturalne, między innymi z powodu ich charakteru, rozmiarów lub lokalizacji podlegają wymaganiom w celu uzyskania zezwolenia na inwestycję i ocenie w odniesieniu do ich skutków, przed udzieleniem zezwolenia. (...)

14 Zezwolenie na inwestycję - decyzja właściwej władzy lub władz, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsięwzięcia; - może być jedno- lub wieloetapowe; - nie można z góry wykluczyć określonych kategorii przedsięwzięć spod obowiązku przeprowadzenia ponownej OOŚ!

15 Etapy OOŚ wg dyrektywy EIA - screening (kwalifikacja), - scoping (ustalenie zakresu raportu OOŚ), - sporządzenie raportu przez projektodawcę, - konsultacje z organami ochrony środowiska, - konsultacje społeczne, - wydanie zezwolenia na inwestycję, - zawiadomienie społeczeństwa o wydaniu zezwolenia na inwestycję oraz uzasadnieniu decyzji oraz o środkach łagodzących i kompensujących (jeżeli ustanowione).

16 Screening dwie grupy przedsięwzięć: grupa I zawsze wymagające OOŚ (wymienione w Załączniku I dyrektywy EIA), grupa II mogące wymagać OOŚ (wymienione w Załączniku II dyrektywy EIA), dla przedsięwzięć z II grupy kwalifikacja: ogólna przez ustawodawcę (nie może prowadzić do wykluczenia z oceny całych kategorii przedsięwzięć) szczególna przez organ prowadzący postępowanie, polskie rozporządzenie OOŚ niezgodne z prawem wspólnotowym przedsięwzięcia inwestycyjne na obszarach miejskich, prace przeciwpowodziowe, od r. ma wejść nowe rozporządzenie OOŚ! do tego czasu niektóre przedsięwzięcia kwalifikować bezpośrednio na podstawie dyrektywy EIA

17 Obowiązki organu w toku screeningu jeżeli wniosek dotyczący zezwolenia na realizację projektu z Załącznika I zostanie złożony bez informacji na temat środowiska wymaganej zgodnie z EIA, organ musi domagać się uzupełnienia procedury OOŚ. jeżeli wniosek dotyczący projektu z Załącznika II zostanie złożony bez informacji na temat środowiska, kompetentny organ musi: rozważyć potrzebę przeprowadzenia OOŚ, udokumentować decyzję wynikającą ze screeningu i jej uzasadnienie, udostępnić je do wiadomości publicznej.

18 Informacja, jaką musi złożyć projektodawca w toku scopingu: opis projektu obejmujący informacje na temat miejsca, planu i rozmiaru projektu, opis działań przewidzianych w celu uniknięcia, zmniejszenia i, jeżeli to możliwe, naprawienia znaczących, niekorzystnych skutków, dane wymagane w celu identyfikacji i oceny głównych skutków, jakie projekt może mieć dla środowiska, zarys głównych alternatyw zbadanych przez projektodawcę oraz wskazanie głównych powodów ich wybrania, z uwzględnieniem wpływu na środowisko, streszczenie w języku nietechnicznym w/w informacji.

19 OOŚ według Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

20 Oceny przedsięwzięć w prawie polskim - ocena wykonywana w postępowaniu w sprawie wydania decyzji środowiskowej (to decyzja główna), - ponowna OOŚ tylko w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę ocena oddziaływania na obszary N jako element OOŚ lub ponownej OOŚ, - w osobnym postępowaniu przed wydaniem zgody na realizację przedsięwzięcia (problem wykonywane na zgłoszenie).

21 Organy właściwe do wydania decyzji środowiskowej: regionalny dyrektor ochrony środowiska dla: przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko: dróg, linii kolejowych, napowietrznych linii elektroenergetycznych, instalacji do przesyłu ropy naftowej, produktów naftowych, substancji chemicznych lub gazu, sztucznych zbiorników wodnych, przedsięwzięć realizowanych na terenach zamkniętych, przedsięwzięć realizowanych na obszarach morskich, zmiany lasu, niestanowiącego własności Skarbu Państwa, na użytek rolny; starosta dla scalania, wymiany lub podziału gruntów; dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych - dla zmiany lasu stanowiącego własność Skarbu Państwa, na użytek rolny; wójt, burmistrz, prezydent miasta dla pozostałych przedsięwzięć.

22 Określenie zakresu raportu: opcjonalnie dla przedsięwzięć z I grupy inwestor wraz z wnioskiem o decyzję dla przedsięwzięć grupy I może złożyć Kartę Informacyjną Przedsięwzięcia i zwrócić się o ustalenie zakresu raportu, dla przedsięwzięć z II grupy jeżeli organ nakłada obowiązek przeprowadzenia OOŚ, może określać: rodzaje wariantów alternatywnych wymagających zbadania, rodzaje oddziaływań oraz elementy środowiska wymagające szczegółowej analizy, zakres i metody badań. Problem: można zaskarżyć tylko postanowienie nakładające obowiązek przeprowadzenia OOŚ i określające zakres raportu udział organizacji ekologicznych tylko w postępowaniu, w którym jest OOŚ trudności z zaskarżeniem decyzji wydanej bez OOŚ.

23 Przedsięwzięcia z I grupy

24 Przedsięwzięcia z II grupy

25 Jeżeli nie stwierdzono obowiązku przeprowadzenia OOŚ dla przedsięwzięć z II grupy - organ wydaje decyzję środowiskową, - w decyzji wskazuje przesłanki, jakimi kierował się odstępując od obowiązku przeprowadzenia OOŚ, - decyzja nie określa środowiskowych uwarunkowań!!! - do publicznej wiadomości podawana jest ta decyzja, a nie postanowienie o braku konieczności przeprowadzenia OOŚ, - UWAGA: postanowienie o braku konieczności przeprowadzenia OOŚ nadal zamieszczane w publicznie dostępnym wykazie danych o środowisku i jego ochronie.

26 Udział organizacji ekologicznych - jeżeli w postępowaniu stwierdzono konieczność przeprowadzenia OOŚ, - organizacje ekologiczne organizacje, których statutowym (lub regulaminowym) celem jest ochrona środowiska, - organizacje mogą włączyć się do postępowania na każdym jego etapie: - mogą złożyć odwołanie od decyzji lub zaskarżyć do WSA bez konieczności wcześniejszego uczestniczenia w postępowaniu, - organ nie wydaje postanowienia o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu! (ale może wydać postanowienie o odmowie dopuszczenia)

27 Udział społeczeństwa - obowiązek powiadomienia społeczeństwa m.in. o sporządzeniu raportu, organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków, organie, do którego składa się uwagi i wnioski oraz o terminie ich składania, - termin na składania uwag i wniosków: 21 dni nieprzywracalny, - uwagi i wnioski wniesione po tym terminie pozostawia się bez rozpoznania, - ostatnia możliwość złożenia: na rozprawie administracyjnej, jednak wyznaczenie rozprawy zależy od uznania organu, - jeżeli raport OOŚ lub ON2000 był uzupełniany powtórzyć postępowanie z udziałem społeczeństwa!

28 Decyzja środowiskowa wydawana po przeprowadzeniu OOŚ określa: rodzaj i miejsce realizacji przedsięwzięcia, warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji lub użytkowania przedsięwzięcia, wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w dokumentacji wymaganej do wydania decyzji o realizacji przedsięwzięcia, w szczególności w projekcie budowlanym, stwierdza konieczność wykonania kompensacji przyrodniczej gdy taka potrzeba, nakłada obowiązek zapobiegania, ograniczania oraz monitorowania oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko gdy taka potrzeba; dla przedsięwzięć zaliczanych do zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnych awarii wymogi w zakresie przeciwdziałania skutkom tych awarii, konieczność utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania; może nałożyć na wnioskodawcę obowiązek przedstawienia analizy porealizacyjnej, określając jej zakres i termin przedstawienia.

29 W decyzji organ: przedstawia stanowisko w sprawie konieczności przeprowadzenia ponownej OOŚ w postępowaniach w sprawie wydania: decyzji o pozwoleniu na budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. konieczność przeprowadzenia ponownej OOŚ stwierdza biorąc pod uwagę w szczególności: posiadane na etapie wydawania decyzji środowiskowej dane na temat przedsięwzięcia nie pozwalają wystarczająco ocenić jego oddziaływania na środowisko; ze względu na rodzaj i charakterystykę przedsięwzięcia oraz jego powiązania z innymi przedsięwzięciami istnieje możliwość kumulowania się oddziaływań z innymi przedsięwzięciami; istnieje możliwość oddziaływania przedsięwzięcia na obszary wymagające specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin i zwierząt lub ich siedlisk lub siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszary Natura 2000 oraz pozostałe formy ochrony przyrody.

30 Analiza porealizacyjna dokonuje porównania ustaleń zawartych w raporcie OOŚ i w decyzji środowiskowej, w szczególności: ustaleń dotyczących przewidywanego charakteru i zakresu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz planowanych działań zapobiegawczych z rzeczywistym oddziaływaniem przedsięwzięcia na środowisko i działaniami podjętymi dla jego ograniczenia. jeżeli z analizy wynika, że dla przedsięwzięcia konieczne jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, do analizy powinna być załączona poświadczona przez właściwy organ kopia mapy ewidencyjnej z zaznaczonym przebiegiem przewidywalnych granic obszaru ograniczonego użytkowania.

31 Ponowna OOŚ - przeprowadza ją RDOŚ, - uwagi i wnioski w postępowaniu z udziałem społeczeństwa składa się do organu prowadzącego postępowanie w sprawie, ale rozpatruje je RDOŚ, - uzgodnienie RDOŚ wiąże organ wydający decyzję w sprawie nie ma uzgodnienia, nie ma decyzji, - RDOŚ ma obowiązek odmówić wydania uzgodnienia, jeżeli przedsięwzięcie będzie istotnie negatywnie oddziaływało na obszar N2000, a nie zachodzą przesłanki do udzielenia zgody (zob. ocena oddziaływania na N2000).

32 Ponowna OOŚ

33 OOŚ dla obszarów Natura 2000 Paulina Kupczyk kancelaria Ochrona Środowiska i działalno inwestycyjna Konsulting Szkolenie Interwencje ekologiczne w obronie ostoi Natura 2000 w ramach projektu Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków Ekointerwencje zwiększanie zaangażowania społeczeństwa w ochronę obszarów Natura 2000

34 Kluczowe etapy OOŚ dla obszarów Natura 2000 Etap pierwszy: Rozpoznanie Etap drugi: Ocena właściwa art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej Etap trzeci: Ocena rozwiązań alternatywnych Etap czwarty: Ocena w przypadku, gdy brak jest rozwiązań alternatywnych i utrzymują się negatywne oddziaływania art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej Obowiązek kierowania się zasadą przezorności!!!

35 Rozpoznanie Określenie czy przedsięwzięcie lub plan jest bezpośrednio związany lub niezbędny do zarządzania obszarem Problem: niektóre plany mogą być niezbędne dla zarządzania jednym obszarem, ale nie dotyczyć innych Opis przedsięwzięcia lub planu oraz opis i charakterystyka innych przedsięwzięć lub planów, które w powiązaniu z nim mogą potencjalnie powodować znaczące oddziaływania na obszar Natura Identyfikacja potencjalnych oddziaływań na obszar Natura Ocena znaczenia wszystkich oddziaływań na obszar Natura 2000.

36

37 Ocena właściwa sprawdzenie, czy dostępne są wszystkie informacje niezbędne do wykonania prawidłowej oceny (powinny zostać zebrane i wskazane w trakcie rozpoznania), jeśli luki w informacjach - uzupełnić dane (zazwyczaj inwentaryzacje w terenie), prognozowanie oddziaływań przedsięwzięcia lub planu na środowisko, ocena, czy oddziaływania będą wywierać negatywny wpływ na obszar Natura 2000 w nawiązaniu do celów ochrony i statusu obszaru, twierdzenie co do wpływu oddziaływań obiektywne i poparte dowodami, zaprojektowanie środków łagodzących w celu eliminacji negatywnych oddziaływań na obszar.

38 Środki łagodzące a środki kompensujące: środki łagodzące działania mające na celu ograniczenie do minimum lub nawet wykluczenie negatywnego oddziaływania na obszar, które może zaistnieć na skutek realizacji planu lub przedsięwzięcia. Stanowią one integralną część dokumentacji planu lub przedsięwzięcia, środki kompensujące środki niezależne od przedsięwzięcia (w tym od wszystkich powiązanych działań łagodzących), których celem jest ogólna kompensacja negatywnych skutków planu lub przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.

39 Środki łagodzące: aby ocenić środki łagodzące należy: wyszczególnić wszystkie proponowane środki (np. ekrany akustyczne, nasadzenia drzew); wyjaśnić, w jaki sposób wyeliminują niekorzystne oddziaływania na obszar; wyjaśnić, w jaki sposób zredukują niekorzystne oddziaływania na obszar, następnie: podać informacje, w jaki sposób i przez kogo będą one zapewnione i wdrażane; przedstawić dane na temat stopnia pewności, co do ich skuteczności; przedstawić terminarz określający kiedy środki te zostaną wdrożone w ramach danego przedsięwzięcia lub planu; przedstawić informacje, w jaki sposób będą monitorowane oraz jak zostanie skorygowana ich ewentualna nieskuteczność.

40

41 Ocena rozwiązań alternatywnych: możliwe rozwiązania alternatywne mogą obejmować wariantowanie: lokalizacji lub przebiegu; skali lub wielkości; sposobów osiągania celów (np. zarządzanie popytem); metod budowy; metod funkcjonowania; metod likwidacji po zakończeniu eksploatacji przedsięwzięcia; harmonogramu i skali czasowej przedsięwzięcia (np. prace sezonowe), muszą zostać zbadane WSZYSTKIE warianty alternatywne!

42

43 Badanie środków kompensacyjnych: czy są adekwatne względem danego obszaru oraz szkody spowodowanej przez przedsięwzięcie lub plan; czy są w stanie zachować lub wzmocnić ogólną spójność sieci Natura 2000; czy są wykonalne; czy mogą zostać wdrożone do czasu wystąpienia szkody na obszarze (chyba, że można dowieść, iż nie jest to konieczne w danych okolicznościach).

44 Środki kompensujące obejmują: odbudowę przywrócenie poprzedniego stanu siedliska, by zapewnić zachowanie jego wartości przyrodniczych oraz zgodność z celami ochrony obszaru; tworzenie utworzenie nowego siedliska na nowym obszarze lub powiększenie istniejącego; wzmocnienie poprawa stanu pozostałego siedliska proporcjonalnie do strat powstałych wskutek realizacji przedsięwzięcia lub planu; zachowanie puli siedlisk działania zapobiegające dalszemu upośledzeniu spójności sieci Natura 2000.

45 Aby działania kompensujące mogły być zaakceptowane, muszą: dotyczyć w porównywalnych proporcjach siedlisk i gatunków dotkniętych negatywnym oddziaływaniem; odnosić się do tego samego regionu biogeograficznego, w tym samym państwie członkowskim, oraz znajdować się w możliwie najbliższym sąsiedztwie siedliska, które narażone jest na niekorzystne oddziaływanie przedsięwzięcia lub planu; zapewniać spełnianie funkcji porównywalnych do tych, które stanowiły kryteria ustanowienia pierwotnego obszaru Natura 2000; posiadać jasno zdefiniowany sposób i cel wdrażania, pozwalające zapewnić utrzymanie i wzmocnienie spójności sieci Natura 2000.

46 Badanie koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego: Komisja Europejska wyraża opinię, Państwo Członkowskie informuje KE o środkach kompensujących, dotyczy sytuacji, w których realizacja proponowanych planów lub przedsięwzięć jest niezbędna dla: działań mających na celu ochronę wartości o podstawowym znaczeniu dla życia obywateli (zdrowie, bezpieczeństwo, środowisko), fundamentalnych zasad polityki państwowej i społecznej, podejmowania działań o charakterze gospodarczym lub społecznym, spełniających określone wymogi z tytułu wykonywania usług publicznych.

47

48 Ocena oddziaływania na obszary Natura 2000 dla przedsięwzięć w prawie polskim

49 Dziękuję za uwagę! Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.