Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej. Wykład II Geneza Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej Wykład II Geneza Unii Europejskiej

2 Uwarunkowania integracji Nowe wyzwania ekonomiczne Zniszczenia wojenne Rozpad systemu kolonialnego Pogłębianie międzynarodowego podziału pracy Nowy układ sił politycznych w Europie Upadek idei państwa suwerennego 2

3 Idea integracji Europy Koncepcja Paneuropy (1923) Stany Zjednoczone Europy Winstona Churchilla (1946 r.) Deklaracja Schumana (9 maja 1950 r.) Unia Beneluksu (1947 r.) Belgia, Holandia i Luksemburg podpisują porozumienie przewidujące utworzenie unii celnej (1947 r.) unii gospodarczej (1958 r.) 3

4 Idea integracji Europy Richard Nikolaus hrabia Coudenhove-Kalergi Znakiem, w którym zjednoczą się paneuropejczycy wszystkich państw jest krzyŝ słoneczny: czerwony krzyŝ na złotym słońcu, symbol ludzkości i rozumu. Ta flaga miłości i ducha powinna kiedyś powiewać od Portugalii po Polskę nad jednym mocarstwem światowym pokoju i wolności. 4

5 Przeto powiadam wam: "Niech zrodzi się Europa" Struktura Stanów Zjednoczonych Europy doprowadzi do tego, Ŝe materialna siła pojedynczego państwa stanie się mniej waŝna. Małe narody będą miały takie samo znaczenie, jak duŝe, odnajdując swój honor w przyczynianiu się do wspólnej sprawy. Jeśli z początku nie wszystkie państwa Europy będą chciały, czy teŝ mogły przyłączyć się do unii, musimy mimo wszystko przystąpić do gromadzenia i jednoczenia tych którzy chcą i mogą Musimy stworzyć coś na podobieństwo Stanów Zjednoczonych Europy. Tylko tym sposobem te setki milionów zapracowanych istot, odnajdą proste radości i nadzieje dnia powszedniego, nadające sens Ŝyciu. Jego przebieg jest prosty. Wystarczy postanowienie setek milionów męŝczyzn i kobiet: czynić dobro zamiast zła, by otrzymać błogosławieństwo zamiast przekleństwa Pierwszym krokiem w odtworzeniu rodziny europejskiej musi być partnerstwo pomiędzy Francją i Niemcami. Francja tylko tą drogą moŝe odzyskać moralne i kulturowe przewodnictwo Europy. Odnowa Europy bez duchowo wielkiej Francji i bez duchowo wielkich Niemiec jest niemoŝliwa Winston Churchill, 19 wrzesień 1946, Zürich (Szwajcaria) 5

6 Początki współpracy OECC (Organisation for European Economic Cooperation) (1948 r.) instytucja koordynująca udzielanie pomocy w ramach Planu Marshalla; instytucja ta została w 1959 r. przekształcona w OECD NATO (1949) Głównym celem sojuszu jest zagwarantowanie -środkami politycznymi i militarnymi - wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim. Rada Europy (1949) Celem Rady Europy jest osiągnięcie większej jedności między jej członkami, aby chronić i wcielać w Ŝycie ideały i zasady, stanowiące ich wspólne dziedzictwo, oraz aby ułatwić ich postęp ekonomiczny i społeczny. Cel ten będzie urzeczywistniany za pośrednictwem organów Rady w drodze omawiania wspólnych problemów, przez zawieranie porozumień i wspólne działanie w sprawach gospodarczych, społecznych, kulturalnych, naukowych, prawnych i administracyjnych, jak równieŝ przez przestrzeganie i rozwój praw człowieka i podstawowych wolności (Rozdział I Statutu Rady Europy, maj 1949 r.) 6

7 Europa nie powstanie od razu ani w całości: będzie powstawała przez konkretne realizacje, tworząc rzeczywistą solidarność Aby osiągnąć te cele, wychodząc od bardzo zróŝnicowanych warunków, w jakich odbywa się obecnie produkcja w róŝnych krajach przystępujących, konieczne będzie czasowe wprowadzenie pewnych rozporządzeń, zawierające zastosowanie planu produkcji i inwestycji, wprowadzenie mechanizmów wyrównywania cen, utworzenie funduszu przekształceniowego, pozwalającego na racjonalizację produkcji. Przepływ węgla i stali między krajami przystępującymi zostanie natychmiast uwolniony od jakichkolwiek opłat celnych i nie będzie mógł być obciąŝony Ŝadnymi opłatami transportowymi. Stopniowo powstaną warunki zapewniające spontaniczne najbardziej racjonalne rozmieszczenie produkcji na najwyŝszym poziomie wydajności Umieszczenie produkcji węgla i stali pod wspólnym zarządzaniem zapewni natychmiastowe powstanie wspólnych fundamentów rozwoju gospodarczego, pierwszego etapu Federacji Europejskiej, i zmieni los regionów, długo skazanych na wytwarzanie wojennego oręŝa, którego były najdłuŝej ofiarami.(...) Powstanie tej potęŝnej jednostki produkcyjnej otwartej na wszelkie kraje, które zechcą w niej uczestniczyć, mogącej dostarczyć wszystkim krajom, które złączy, podstawowych elementów produkcji przemysłowej na takich samych warunkach, stworzy rzeczywiste fundamenty ich ekonomicznego zjednoczenia. Ta produkcja oferowana będzie całemu światu bez róŝnicy i wyjątków, aby przyczynić się do podniesienia poziomu Ŝycia i do rozwoju dzieł pokojowych Deklaracja z 9 maja 1950 r. 7

8 Początki współpracy gospodarczej Traktat ustanawiający EWWiS ParyŜ 18 kwietnia 1951 r. Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy, Włochy Postanowienia: Wspólny rynek węgla i stali Rozwój konkurencji, specjalizacji, wzrost wydajności produkcji Instytucje: Wysoka Władza Wspólne Zgromadzenie Rada Ministrów Trybunał Sprawiedliwości Okres obowiązywania Traktatu wygasł w 2002 r. 8

9 UE 6 (1952 r.) Państwa członkowskie Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy (RFN), Włochy 9

10 Początki współpracy militarnej i politycznej Traktat o powołaniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej (1952 r) Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy, Włochy Postanowienia: wspólna ochrona przed agresją utworzenie wspólnej armii i wspólnego sztabu generalnego Traktat o Europejskiej Współpracy Politycznej (1953) Przyjęty przez Wspólne Zgromadzenie EWWiS Postanowienia ochrona praw i podstawowych wolności, zapewnienie bezpieczeństwa, koordynacja polityk zagranicznych, rozwój gospodarczy (promocja ekspansji gospodarczej, wzrost zatrudnienia i podniesienie stopy Ŝyciowej) Fiasko traktatów z powodu odmowy ratyfikacji przez Francję w 1954 r. 10

11 Początki współpracy militarnej i politycznej Unia Zachodnioeuropejska Unia Zachodnia (1948 r.) pierwszy po 1945 r. pakt militarny podpisany przez kraje Beneluksu, Francję i Wielką Brytanię Unia Zachodnioeuropejska (1954 r.) rozszerzenie o Niemcy i Włochy; Kolejne rozszerzenia (1990 r.) Hiszpania i Portugalia, (1991) Grecja. Obserwatorzy Austria, Dania, Finlandia, Irlandia i Szwecja. Członkowie stowarzyszeni: Czechy, Polska, Islandia, Norwegia, Turcja i Węgry. Postanowienia natychmiastowa i bezwarunkowa pomoc militarna w wypadku agresji na któreś z państw członkowskich, a takŝe kaŝda inna, jaką tylko państwa członkowskie dysponują współpraca z NATO Okres obowiązywania do XII r. 11

12 Rozwój współpracy gospodarczej Traktaty Rzymskie Plan Beyena (1955), Raport Spaaka (1956) Traktaty o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej i Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (Euratom) (25 marca 1957 r.) EWG postanowienia Unia cela Znoszenie ograniczeń w przepływie kapitału i osób Wspólny bank inwestycyjny i fundusz socjalny Wspólna polityka rolna i transportowa EWEA postanowienia Rozwój przemysłu jądrowego Ułatwienia inwestycyjne Współpraca badacza i naukowa 12

13 Rozwój współpracy gospodarczej Konwencja o wspólnych instytucjach (Traktaty Rzymskie) Wspólne instytucje EWWiS, EWG i EWEA Zgromadzenie Parlamentarne Trybunał Komitet Ekonomiczno-Społeczny Odrębne instytucje Rada EWG i EWEA oraz Specjalna Rada Ministrw EWWiS Komisja EWG i EWEA oraz Wysoka Władza EWWiS Traktat o fuzji (1965) 13

14 UE 9 (1973r.) Państwa członkowskie Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy (RFN), Włochy Wielka Brytania Irlandia Dania 14

15 UE 10 (1981 r.) Państwa członkowskie Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy (RFN), Włochy Wielka Brytania Irlandia Dania Grecja 15

16 UE 12 (1986 r.) Państwa członkowskie Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy (RFN), Włochy Wielka Brytania Irlandia Dania Grecja Hiszpania Portugalia 16

17 Powstanie wspólnego rynku Jednolity Akt Europejski 1986 Postanowienia zobowiązanie do utworzenia do końca 1992 r. wspólnego rynku wewnętrznego, wprowadzenie oficjalnego pojęcia Unii Gospodarczej i Walutowej, zobowiązanie państw do zbliŝenia polityk gospodarczych i walutowych zmiany instytucji stworzenie podstaw formalnych do funkcjonowania Rady Europejskiej jako instytucji unijnej; stworzenie podstaw prawnych do bliŝszej współpracy państw Unii w ramach polityki zagranicznej odejście od zasady jednomyślności w Radzie Unii Europejskiej na rzecz kwalifikowanej większości wzmocnienie pozycji Parlamentu Europejskiego (wprowadzenie procedury współpracy i procedury wyraŝania zgody na wstąpienie nowych państw do Wspólnoty). nadanie kształtu Europejskiej Wspólnocie Politycznej wzajemne konsultacje, powstrzymanie się od działań szkodzących integracji, konsultacje ambasadorów w państwach trzecich. 17

18 Utworzenie Unii Europejskiej Traktat o Unii Europejskiej (7 lutego 1992 r., Maastricht) Postanowienia określenie celów UE 3 filary UE ustalenie kryteriów udziału w Unii Walutowej "zadaniem Wspólnoty jest, poprzez utworzenie wspólnego rynku i unii gospodarczo-walutowej oraz realizację wspólnej polityki lub działań, popieranie we Wspólnocie harmonijnego, zrównowaŝonego rozwoju działalności gospodarczej, trwałego i nieinflacyjnego wzrostu z poszanowaniem środowiska naturalnego, wysokiego stopnia zbieŝności działań gospodarczych, wysokiego poziomu zatrudnienia i opieki społecznej, podnoszenia stopy Ŝyciowej i jakości Ŝycia, spójności ekonomicznej i społecznej oraz solidarności między państwami członkowskimi Art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej 18

19 Trzy filary UE unia celna i wspólny rynek polityka handlowa polityka rolna polityka transportowa polityka przemysłowa i strukturalna unia gospodarcza i walutowa polityka socjalna badania naukowe ochrona środowiska edukacja i kultura polityka azylowa, migracyjna i wizowa współpraca sądownicza w sprawach cywilnych Unia Europejska I filar II filar III filar Wspólnoty Europejskie Polityka zagraniczna Współpraca Policyjna i bezpieczeństwa i Sądowa Polityka zagraniczna ustalanie wspólnych stanowiska i działań utrzymanie pokoju ochrona praw człowieka wspieranie demokracji pomoc krajom trzecim Polityka bezpieczeństwa utrzymanie pokoju współpraca w ramach NATO ekonomiczne aspekty zbrojeń utworzenie europejskiego systemu bezpieczeństwa Sprawy wewnętrzne ochrona granic zewnętrznych zwalczanie przestępczości i narkomanii Wymiar sprawiedliwości walka ze zorganizowaną przestępczością i terroryzmem współpraca sądownicza w sprawach karnych współpraca policji 19

20 UE 15 (1995 r.) Państwa członkowskie Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy, Włochy Wielka Brytania Irlandia Dania Grecja Hiszpania Portugalia Austria, Szwecja, Finlandia 20

21 Przygotowania do kolejnego rozszerzenia Traktat Amsterdamski (1997) Maastricht II konieczność głębokiej reformy instytucji po rozszerzeniu UE o kolejne państwa zmiany w funkcjonowaniu Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa utworzenie funkcji Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB, włączenie tzw. zadań petersberskich do Traktatu o UE, koncepcja wzmocnionej współpracy (elastyczności) moŝliwość podjęcia współpracy przez niektóre państwa bez konieczności uzyskiwania derogacji dla innych, koordynacji przez państwa członkowskie działań zmierzających do zwiększania zatrudnienia. 21

22 Reforma instytucji Traktat nicejski (2001) Ustanowienie ram dla procesu negocjacji akcesyjnych Zmiany w głównych organach UE (skład KE, PE, zmiany systemu głosowania w RUE, częściowe odejście od prawa weta) proklamowanie Karty Praw Podstawowych prawo do Ŝycia, poszanowanie godności ludzkiej, prawo do wolności i bezpieczeństwa, wolność myśli, sumienia i wyznania religijnego, poszanowanie róŝnorodności kulturowej, religijnej i językowej, wolność wypowiedzi i informacji, prawo do nauki, swoboda prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do własności, równość wobec prawa, prawo do skutecznego środka prawnego i sprawiedliwego procesu sądowego, domniemanie niewinności i prawo do obrony równe traktowanie kobiet i męŝczyzn, integracja osób niepełnosprawnych, 22

23 UE 25 (2004 r.) Państwa członkowskie Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy, Włochy Wielka Brytania Irlandia Dania Grecja Hiszpania Portugalia Austria, Szwecja, Finlandia, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Litwa, Łotwa, Estonia, Cypr, Malta 23

24 Kolejny krok w integracji Traktat lizboński (2007) Europa stanie się bardziej demokratyczna i przejrzysta wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, większa moŝliwość uczestnictwa obywateli w procesie decyzyjnym (inicjatywa obywatelska), wyraźny podział zadań między władzami europejskimi i krajowymi, moŝliwość wystąpienia z Unii Europa praw i wartości, wolności, solidarności i bezpieczeństwa promocja wartości UE, włączenie Karty Praw Podstawowych do prawa pierwotnego, zapewnienie lepszej ochrony obywateli europejskich (zagroŝenie terrorystyczne, klęski Ŝywiołowe, katastrofy), solidarność w dziedzinie energii Zwiększenie znaczenia Europy na arenie międzynarodowej Zwiększenie efektywności instytucji 24

25 UE 27 (2007 r.) Państwa członkowskie Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy, Włochy Wielka Brytania Irlandia Dania Grecja Hiszpania Portugalia Austria, Szwecja, Finlandia, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Litwa, Łotwa, Estonia, Cypr, Malta, Bułgaria, Rumunia 25

26 Dziękuję za uwagę 26