11/15/2015 BADANIA SONDAŻOWE TEMATY DLA BADAŃ SONDAŻOWYCH METODY BADAŃ SPOŁECZNYCH WYKŁAD 6: BADANIA SONDAŻOWE

Transkrypt

1 METODY BADAŃ SPOŁECZNYCH WYKŁAD 6: BADANIA SONDAŻOWE dr Agnieszka Kacprzak BADANIA SONDAŻOWE TEMATY DLA BADAŃ SONDAŻOWYCH Mogą być stosowane do celów opisowych, wyjaśniających i eksploracyjnych Są stosowane głównie w projektach gdzie jednostkami analizy są pojedynczy ludzie Najlepsza metoda do zbierania oryginalnych danych na temat populacji, która jest zbyt duża, aby obserwować ją bezpośrednio (możliwość uogólnień) Doskonałe narzędzie do pomiaru postaw i poglądów w dużej populacji 1

2 KWESTIONARIUSZ Zmienne operacjonalizujemy poprzez pytania Kwestionariusz narzędzie do zbierania informacji, w badaniach ilościowych jest ustrukturalizowany i zestandaryzowany FORMUŁOWANIE PYTAŃ PYTANIA CZY STWIERDZENIA? Stwierdzenia są najczęściej stosowane do badania postaw w połączeniu ze skalą Likerta Użycie zarówno pytań jak i stwierdzeń w jednym kwestionariuszu powoduje, że jest on ciekawszy i daje więcej swobody w jego projektowaniu 2

3 PYTANIA OTWARTE CZY ZAMKNIĘTE? Pytania otwarte prosimy respondenta o sformułowanie własnej odpowiedzi Pytanie zamknięte prosimy respondenta o wybranie odpowiedzi z listy przedstawionej przez badacza RÓŻNICE: Odpowiedzi na pytania otwarte wymagają kodowania i jest duże ryzyko braku odpowiedzi, ale nie wymagają wcześniej wiedzy na temat przedmiotu badania, są mniej sugerujące, nie ma ryzyka pominięcia istotnych kwestii JAK KONSTRUOWAĆ PYTANIA ZAMKNIĘTE? Proponowane kategorie odpowiedzi powinny być wyczerpujące (zawierać wszystkie możliwe odpowiedzi), często odbywa się to poprzez dodanie kategorii inne (jakie?...) Kategorie odpowiedzi muszą być wzajemnie rozłączne (chyba, że pozwalamy na wskazanie więcej niż jednej odpowiedzi) PYTANIA MUSZĄ BYĆ JEDNOZNACZNE Często pewne terminy czy punkty widzenia oczywiste dla badacza, który poświęcił na zbadanie danego tematu dużo czasu są oczywiste, ale dla respondenta, który pierwszy raz styka się z daną kwestią wcale nie są np. Co Pan sądzi o proponowanym planie pokojowym? Błędy wynikające z wieloznaczności zdarzają się nawet poważnym instytucjom jak Biura Spisowe Np. Czy pracuje Pan w pełnym wymiarze godzin? (dla Biura było to 35 h, a dla większości respondentów 40 h) 3

4 UNIKANIE PODWÓJNYCH PYTAŃ Często zdarzają się prośby o odpowiedź na pytanie, które składa się z wielu części np. W jaki sposób Pana firma robi cięcia budżetowe i jakie jest Pana zadnie na ten temat? Przykład z badań opinii publicznej w USA: Jeśli Libia zwiększy teraz ataki terrorystyczne na USA, a my będziemy wyrządzać dalsze szkody Libii, wówczas w nieunikniony sposób doprowadzi to do rozpoczęcia przez USA wojny i najechania tego kraju, co będzie błędem ( się, nie się, nie mam zdania) PYTANIA NA KTÓRE RESPONDENT NIE JEST W STANIE ODPOWIEDZIEĆ Gdy prosimy respondentów o udzielenie informacji trzeba się zastanowić czy są w stanie uczynić to wiarygodnie np. Kiedy zaczął Pan mówić? Ile kilometrów przejechał Pan od uzyskania prawa jazdy? Jak ocenia Pan poziom obsługi klienta w konkurencyjnych firmach? UWAGA: mimo że respondent nie ma pojęcia co odpowiedzieć, otrzymamy odpowiedzi na załączonych skalach. PYTANIA NA KTÓRE RESPONDENT NIE CHCE ODPOWIEDZIEĆ Respondenci często nie chcą prezentować skrajnych postaw lub takich o których uważają, że są w mniejszości, zamiast tego wybierają opcję nie mam zdania Zwłaszcza jest to widoczne w przypadku kwestionariuszy wypełnianych przez ankietera 4

5 PYTANIA POWINNY BYĆ ADEKWATNE Jeśli badamy postawy wobec spraw, które mało kogo interesują, to istnieje ryzyko, że respondenci będą wyrażać jakieś postawy, nawet jeśli nigdy nie zastanawiali się nad daną kwestią Np. Jak jest twoja opinia o działaczach samorządowych z naszej gminy? NAJLEPSZE SĄ KRÓTKIE PYTANIA Respondentom nie chce się czytać długich i skomplikowanych pytań Często mają problemy z ich zrozumieniem Należy wychodzić z założenia, że respondenci będą szybko czytać pytania i szybko na nie odpowiadać UNIKAJ FORM PRZECZĄCYCH Pojawienie się słowa nie w pytaniu powoduje, że wielu respondentów go nie zauważa i odpowiada tak jakby go tam nie było To samo dotyczy innych negatywnych słów np. Następującym osobom powinno się zabronić nauczania w szkołach (przy każdej tak nie ) - wiele osób automatycznie zaznaczy tak przy osobach które akceptuje, a nie przy tych, których nie akceptuje 5

6 UNIKAJ FORM PRZECZĄCYCH Badania prowadzone przez Komitet Żydów Amerykańskich (1993) przyniosły szokujące wyniki: 20 % Amerykanów uważa, że Holokaust nigdy nie miał miejsca, kolejne 33 % ma wątpliwości czy to się wydarzyło Pytanie brzmiało: Czy wydaje się to Panu(i) możliwe czy niemożliwe, że nazistowska eksterminacja Żydów nigdy nie miała miejsca? Po wyeliminowaniu przeczenia z pytania i powtórzeniu badania tylko 1 % respondentów uważało, że Holokaust nigdy nie miał miejsca, a 8% miało wątpliwości UNIKAJ OBCIĄŻONYCH PYTAŃ Obciążenie każda własność pytania, która nakłania respondentów do odpowiadania w określony sposób Skojarzenie postawy czy poglądu z jakąś cieszącą się prestiżem osobą lub instytucją np. Czy zgadza się pani z ekspertami że 68 % Amerykanów uważa, że zbyt mało pieniędzy z budżetu jest przeznaczonych na pomoc dla biednych, a tylko 23% że na pomoc społeczną Inne przykłady: powstrzymanie wzrostu przestępczości i egzekwowanie prawa, zajmowanie się uzależnieniem od narkotyków i leczenie narkomanów BUDOWA KWESTIONARIUSZA 6

7 FORMAT KWESTIONARIUSZA Jest równie ważny jak sposób sformułowania pytań Niewłaściwie rozplanowany kwestionariusz może powodować, że respondenci będą przeskakiwać pytania, omijać je, albo wyrzucą go do kosza. Nie należy bać się długości kwestionariusza Kratki: Lub kody: 1. Tak 2. Nie 3. Nie wiem FORMATY ODPOWIEDZI Kody są przydatne do wprowadzania danych do komputera, ale należy poinstruować respondentów aby ich nie przekreślali (częściej stosowane, gdy kwestionariusz wypełnia ankieter) PYTANIA WARUNKOWE Często zdarza się, że pewne pytania kwestionariusza odnoszą się do jednych respondentów, a do innych nie Zazwyczaj zdarza się to w sytuacji, gdy zadajemy serię pytań na dany temat Pytanie warunkowe to czy zostanie ono zadane jest uwarunkowane odpowiedzią na pierwsze pytanie w tej serii Dzięki ich stosowaniu respondenci nie muszą odpowiadać na pytania, które się do nich nie odnoszą 7

8 PYTANIA WARUNKOWE Najlepiej stosować schemat blokowy Czy był Pan(i) kiedyś porwany(a) przez kosmitów? Tak Nie Jeśli tak: Czy pozwolili Panu(i) kierować statkiem kosmicznym? Tak Nie Jeśli tak: Jak prędko Pan(i) leciał(a)? z zawrotną prędkością z małą prędkością PYTANIA TABELARYCZNE Często wykorzystywane przy likertowskich kategoriach odpowiedzi Zalety: efektywne wykorzystanie przestrzeni, respondenci szybciej wypełniają, łatwo porównać zgodę na różne stwierdzenia Wady: zachęca respondentów do odpowiadania według wzorca (np. zgadzania się ze wszystkim) Całkowicie Raczej się Ani się Raczej się Całkowicie się, nie się nie ani się nie Mam swoje ulubione forum/fora internetowe Mam hobby, które dzielę z grupą znajomych poznanych przez Internet Mam wrażenie, że ludzie, których znam na żywo, nie rozumieją mnie tak dobrze, jak moi znajomi poznani przez Internet. KOLEJNOŚĆ PYTAŃ W KWESTIONARIUSZU Pojawienie się jakiegoś pytania może wpływać na odpowiedź na kolejne Kolejność powinna być logiczna a nie losowa Na początku powinny się znaleźć najłatwiejsze i najciekawsze pytania Pytania trudniejsze i stwarzające poczucie zagrożenie zamieszczany w dalszej części, dane demograficzne na końcu W przypadku badania prowadzonego przez ankietera odwrotna zasada: na początku nudne dane demograficzne, bo to pozwala przełamać lody. 8

9 INSTRUKCJE DO KWESTIONARIUSZA Każdy kwestionariusz wymaga na początku zamieszczenia instrukcji jego wypełniania Jeśli kwestionariusz zawiera działy tematyczne dobrze opatrzyć je krótkim wprowadzeniem np. W tej części chcemy dowiedzieć się co ludzie sądzą o.. Wprowadzenie do metryczki: Na koniec chcielibyśmy poprosić o kilka podstawowych informacji na Pana(i) temat Dla pytań odbiegających od ogólnego wzorca odpowiedzi zamieszczamy osobne instrukcje (np. prośba o rangowanie czy wybranie 3 odpowiedzi) PILOTAŻ KWESTIONARIUSZA Niezależnie od tego jak starannie go przygotujemy zawsze istnieje możliwość popełnienia pomyłki Dlatego warto przetestować kwestionariusz dając go kilku kilkunastu osobom do wypełnienia Ważne jest, aby prosić je o wypełnienie, a nie przeczytanie i wychwycenie błędów WADY I ZALETY BADAŃ SONDAŻOWYCH Są szczególnie przydane w opisywaniu cech większej populacji Umożliwiają stosowanie dużych prób (nawet kilka tysięcy osób) Często są powierzchowne (wymóg standaryzacji) Nieelastyczność Akt pomiaru często wpływa na zachowani respondenta (np. zmusza go do wyrobienia sobie opinii w jakiejś kwestii) Mniej trafne, ale bardziej rzetelne od badań jakościowych 9