Leszno listopada Rolnik biorca, czy dawca? Wiesław Dembek PROP, ITP Monika Szewczyk ITP PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Leszno listopada Rolnik biorca, czy dawca? Wiesław Dembek PROP, ITP Monika Szewczyk ITP PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY"

Lech Brzozowski
8 lat temu
Przeglądów:

1 PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY RODOWISKOWY JAKO NARZĘDZIE SŁUŻĄS ŻĄCE OCHRONIE CENNYCH SIEDLISK PRZYRODNICZYCH NA TERENACH WIEJSKICH, A KORZYŚCI FINANSOWE DLA ROLNIKÓW Rolnik biorca, czy dawca? Wiesław Dembek PROP, ITP Monika Szewczyk ITP PROP - Państwowa Rada Ochrony Przyrody ITP - Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Leszno listopada 2010 Fot. janusz m.

2 Wizja obszarów wiejskich w Polsce Obszary wiejskie w 2020 r. będą atrakcyjnym miejscem pracy, zamieszkania, wypoczynku i prowadzenia działalności: rolniczej lub pozarolniczej, które w sposób komplementarny przyczyniają się do wzrostu gospodarczego. Obszary te będą dostarczały dóbr publicznych i rynkowych z zachowaniem unikalnych walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych dla przyszłych pokoleń. Mieszkańcy obszarów wiejskich będą posiadać szeroki dostęp do wysokiej jakości edukacji, zatrudnienia, służby zdrowia, dóbr kultury i nauki, narzędzi społeczeństwa informacyjnego i niezbędnej infrastruktury technicznej. Obszary wiejskie zachowają swój unikalny charakter dzięki zrównoważonemu rozwojowi konkurencyjnego rolnictwa i rybactwa. [Projekt Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa. MRiRW 2010]

3 Głównym celem Programu Rolnośrodowiskowego jest ochrona środowiska, w tym ochrona przyrody

4 Tezy wyjściowe Czym się zajmuje ochrona przyrody? gatunkami, genami, ekosystemami i krajobrazami zagrożonymi Czym się nie zajmuje ochrona przyrody? gatunkami, genami, ekosystemami i krajobrazami niezagrożonymi Jak ochrona przyrody traktuje człowieka? jako gatunek globalnie niezagrożony jako głównego sprawcę zagrożeń przyrody Więc dlaczego ochrona przyrody zwraca się do człowieka? BO GŁÓWNIE CZŁOWIEK MOŻE JĄ OCHRONIĆ

5 Konwencja o różnorodności biologicznej zgoda państw na podjęcie od 2002 r. działań mających na celu osiągnięcie istotnych postępów przy obniżaniu poziomu strat w różnorodności biologicznej do roku 2010 W ramach Wspólnoty Europejskiej podjęto w 2003 r. dużo większe wyzwanie: POWSTRZYMANIE UTRATY RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ DO ROKU 2010

6 Sytuacja 2010 Powstrzymanie utraty różnorodności do 2010 r. NIE ZOSTAŁO O OSIĄGNI GNIĘTE biologicznej w Europie W przypadku niepodejmowania działań zaradczych tempo utraty różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów utrzyma się lub wzrośnie. DO 2050 R. NA ŚWIECIE NASTĄPI UTRATA 11% OBSZARÓW W NATURALNYCH Z 2000 R.

7 % gatunków zagrożonych obecnie wyginięciem na obszarze Unii Europejskiej: ssaki ptaki motyle 42% 43% 45% płazy gady ryby słodkowodne 30% 45% 52%

8 Polska zajmuje 8% powierzchni Europy. Na obszarach rolniczych żyje tu: 41% europejskiej populacji bociana białego 39% ortolana 39% kuropatwy 34% pliszki żółtej 29% derkacza 23% skowronka Fot. T. Cofta Fot. Bracia Martini Fot. M. Karetta

9 W koncepcjach rozwoju krajobrazów rolniczych Europy dominowały dwie tendencje: 1. Rozpowszechnianie tzw. rolnictwa ekologicznego, nawiązującego do tradycyjnego modelu rolnictwa. 2. Postępująca intensyfikacja użytkowania części areału oraz zaniechanie gospodarowania na pozostałych terenach.

10 Agroekosystem układ ekologiczny poddany stałemu działaniu agrotechnicznemu człowieka (najbardziej zantropogenizowany i jednocześnie najwydajniejszy). Krótki łańcuch pokarmowy konsumenci I konsumenci II Producencirośliny uprawne, Konsumenci człowiek i zwierzęta gospodarskie producenci Inni naturalni konsumenci są eliminowani destruenci

11 Agroekosystem silna ingerencja człowieka (nawożenie, stosowanie pestycydów, nawadnianie itp.), zmiany w składzie i liczebności ci destruentów zwiększenie plonów upraszczanie środowiska (zakładanie monokultur), w tym skracanie łańcuchów pokarmowych znaczne obniżenie stabilności agroekosystemu niewłaściwa działalność rolnicza (np. niewłaściwe melioracje, nadmiar agrochemikaliów, pożniwne spalanie słomy na polu, nadmierne ugniecenie gleby ciężkim sprzętem) kolejne niekorzystne zmiany w agroekosystemie

12 Użycie pestycydu na ekosystem wpływa jak niekontrolowany pożar obniżenie ilości dostępnego pokarmu obniżenie ilości konkurentów obniżenie ilości wrogów w biologicznych obniżenie bioróżnorodno norodności w bio-spo społecznościachciach konsekwencje sukcesji gatunków wpływ środków w ochrony roślin na zdrowie człowieka

13 Zbyt duża a ekstensywność gospodarowania (lub jego zaniechanie) to też zagrożenie dla bioróżnorodno norodności zanik koszenia, coraz rzadszy wypas zwierząt na pastwiskach zubożenie składu botanicznego i sukcesja przeważnie w kierunku szuwarów lub zbiorowisk leśnych pozostawianie skoszonej biomasy zubożenie składu botanicznego DAWNE ŁĄKI I PASTWISKA ZOSTAJĄ NIEKIEDY ZALESIANE, A ICH SPECYFICZNA FAUNA (SZCZEGÓLNIE OWADY) STOPNIOWO ZANIKA

14 Siedliska przyrodnicze na obszarach wiejskich do ochrony których Polska jest zobowiązana na mocy Dyrektywy Siedliskowej 1. Ciepłolubne śródlądowe murawy napiaskowe 2. Murawy kserotermiczne 3. Bogate florystycznie górskie i niżowe murawy bliźniczkowe 4. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe 5. Łąki selernicowe 6. Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie 7. Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie 8. Śródlądowe halofilne łąki 9. Torfowiska nakredowe 10. Torfowiska zasadowe 11. Inne siedliska funkcjonujących w krajobrazie rolniczym jako użytki przyrodnicze Fot. W. Dembek

15 Wymogi dla zachowania sieci powiązań ekologicznych w krajobrazie rolniczym

16 1. Mozaika upraw roślin różnych gatunków Fot. W. Dembek

17 2. Możliwie szerokie miedze i strefy buforowe Fot. A. Libura

18 Możliwie szerokie miedze i strefy buforowe Na zanikających miedzach i nieużytkach, porośni niętych licznymi ziołami i chwastami, bytuje wiele organizmów, w tym owady zapylające. To równier wnież baza pokarmu dla zimujących ptaków. Rośliny owadopylne dostarczają owadom albo tylko pyłku (dziewanna( dziewanna, dziurawiec, kaczyniec, łubin, mak, sasanka), pyłku i nektaru (bławatek, chaber, gryka, koniczyna, wrzos), albo tylko nektaru.

19 3. Wielogatunkowe zadrzewienia śródpolne

20 4. Łąki i pastwiska

21 5. Murawy

22 6. Mokradła

23 7. Oczka wodne, naturalne cieki

24 Świadczenia na rzecz społeczeństwa płynące z ekologicznie funkcjonującego krajobrazu rolniczego?

25 1. Czysta woda 2. Piękno i harmonia krajobrazu 3. Potencjał rekreacyjny i turystyczny

26 4. Spowolnienie odpływu wody do rzek i zmniejszenie zagrożenia powodziowego 5. Mniejsze odparowywanie wody 6. Mniejsze zagrożenie erozją

27 7. Brak masowych pojawów w wyspecjalizowanych szkodników w upraw dzięki samoregulacji ekologicznej 8. Funkcjonowanie owadów w zapylających Aktywność ptaków w i innych zwierząt t polujących na owady i gryzonie szkodliwe dla upraw (płazy, gady, nietoperze, ryjówki, łasice, jeże ) Fot. A. Dembek

28 10. Zdrowa żywność 11. Stabilna żyzność gleby o zrównowa wnoważonymonym bilansie materii organicznej 12. Naturalne pule genowe roślin przystosowanych do warunków w lokalnych

29 Wnioski 1. Zatrzymanie spadku różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich Europy jest zadaniem wszystkich jej członków, także Polski 2. Polska dysponuje największymi na kontynencie europejskim wartościami przyrodniczymi obszarów wiejskich 3. Priorytetem dla Programu Rolnośrodowiskowego jest i pozostanie ochrona przyrody na obszarach wiejskich 4. Utrzymywanie wartości przyrodniczych na obszarach wiejskich oznacza cenne świadczenia rolnika na rzecz społeczeństwa 5. Rekompensaty środowiskowe i inne tego rodzaju dopłaty nie są wsparciem, lecz zapłatą za te świadczenia 6. Świadczenia te są szczególnie związane z niewielkimi gospodarstwami rodzinnymi, których istnienie zabezpiecza ekologiczne funkcjonowanie obszarów wiejskich

Podobne dokumenty

Projekt nr: POIS /09

Projekt nr: POIS /09 Projekt nr: POIS.05.03.00-00-186/09 Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski Realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowisko 2007-2013 Priorytet