ZADANIA PRZYGOTOWUJĄCE DO MATURY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY. Zaznacz prawidłową odpowiedź:

Transkrypt

1 ZADANIA PRZYGOTOWUJĄCE DO MATURY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY Zaznacz prawidłową odpowiedź: Zadanie 1. Kto prowadzi obrady na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu w Polsce? a) Marszałek poprzedniej kadencji Sejmu, b) Marszałek Senior, c) Prezydent. Zadanie 2. Pierwszym Prezydentem III RP wybranym w wyborach powszechnych był: a) Wojciech Jaruzelski, b) Lech Wałęsa, c) Aleksander Kwaśniewski. Zadanie 3. Kadencja samorządów terytorialnych w Polsce wynosi: a) trzy lata, b) cztery lata, c) pięć lat. Zadanie 4. 1

2 Autorem ksiąŝki Uwagi o rewolucji we Francji, która stała się biblią konserwatystów był: a) Rene de Chateaubriand, b) Edmund Burk, c) Joseph de Maistre. Zadanie 5. Ordynacja wyborcza do Senatu w Polsce jest: a) większościowa, b) proporcjonalna, c) proporcjonalna z progami 5% dla partii politycznych, 8% dla koalicji wyborczych. Zadanie 6. Wojewoda jest w województwie przedstawicielem: a). Sejmiku Wojewódzkiego, b). Starosty, c). Rady Ministrów. Zadanie 7. Wymień państwa, które zostały przyjęte do EWG, a następnie do Unii Europejskiej podczas kolejnych rozszerzeń: a) b) c) d) e)

3 Zadanie 8. Zaznacz te zdania, które są zgodne z zasadami wprowadzanymi przez Konstytucję RP z 2 kwietnia 1997 roku, wpisując przy nich TAK, a w wypadku zdań niezgodnych, wspisując NIE. Zdania TAK/NIE a) Nikt nie moŝe być dyskryminowany w Ŝyciu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny... b) Kobieta i męŝczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w Ŝyciu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym... c) Obywatel polski nie moŝe utracić obywatelstwa polskiego, ani się go zrzec... d) Nikt nie moŝe być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniŝającemu traktowaniu i karaniu... e) Obywatel bezprawnie pozbawiony wolności nie ma prawa do odszkodowania... f) KaŜdemu zapewnia się wolność sumienia i religii... g) Odpowiedzialności karnej podlega ten, kto dopuścił się czynu zabronionego przez ustawę obowiązującą w chwili aresztowania... Zadanie 9. Przyporządkuj nazwy doktryn politycznych (1-5) do zamieszczonych niŝej opisów (A D), np. E anarchizm, 2. chrześcijańska demokracja, 3. konserwatyzm, 4. liberalizm, 3

4 5. socjaldemokracja A) Przyjmuje, Ŝe najwyŝszą wartością jest jednostka ludzka i jej szczęście, a jedyną granicą wolności człowieka jest wolność innych ludzi. Uznaje równość wszystkich ludzi w sensie równego prawa do wolności. Kładzie nacisk na wolność dysponowania własnością. Zakłada ograniczenie działalności państwa do zapewnienia praw jednostki oraz zapewnienia bezpieczeństwa. Przeciwstawia się ingerencji państwa w sprawy moralne i decydowanie o dobru obywateli. B) Zakłada budowę sprawiedliwego ładu społecznego uwzględniającego dobro i godność osoby ludzkiej. Uznaje zasadę solidaryzmu społecznego, pomocniczości i dobra wspólnego. Przyjmuje, Ŝe własność prywatna jest najlepszym, bo skutecznym gwarantem wolności i niezaleŝności człowieka. Dopuszcza inne uspołecznione formy własności, jeśli tylko będą one słuŝyły człowiekowi. Szczególną rolę przypisuje pracy ludzkiej, akcentując godność człowieka pracującego i przeciwstawiając się traktowaniu pracy wyłącznie jako towaru. Państwo powinno rozpoznać podmiotowość rodziny jako podstawy Ŝycia społecznego. C) Odwołuje się do poszanowania tradycji i uznanych zasad moralnych. Krytykując rewolucję i gwałtowne zmiany, przeciwstawia im powolne, naturalne przemiany ewolucyjne. Zakłada nieufność wobec egalitaryzmu i uniformizmu, połączoną z przekonaniem, Ŝe istnienie hierarchii warstw i grup społecznych a takŝe elit rządzących jest nieodłącznym elementem ładu społecznego. Przyjmuje przekonanie, Ŝe własność i wolność są nierozdzielne, krytykując programy nacjonalizacji i kolektywizacji. D) Opiera się na idei uspołecznienia środków produkcji (ziemi, maszyn i surowców), tak aby słuŝyły one wszystkim w jednakowym stopniu. Uznaje za niesprawiedliwe społeczeń- 4

5 stwo, w którym o pozycji jednostki decyduje własność. Kładzie nacisk na uzupełnienie praw obywatelskich i politycznych prawami społecznymi i ekonomicznymi. Przyjmuje, Ŝe równości wobec prawa musi towarzyszyć wyrównywanie dysproporcji majątkowych. Zakłada aktywny udział państwa w procesach gospodarczych i opiekuńczą politykę społeczną. Odp.: A -... B -... C -... D -... Zadanie 10. Przeczytaj tekst i zdecyduj, które zdania zawierają fakty, a które opinie. Wpisz w tabeli odpowiednio opinia lub fakt. 1) W tym roku nie było przyjęć na aplikacje adwokackie i radcowskie. 2) Przyjęć nie było, bo Sejm pracuje opieszale i nie uchwalił na czas stosownych przepisów. 3) Podobno dlatego, Ŝe w parlamencie istnieje silne lobby prawnicze, które nie chce dopuścić do otwarcia tych zawodów. 4) Debata na temat zmian w ustawie trwa juŝ ponad siedem miesięcy. 5) Tymczasem jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego, w którym określono kryteria, jakie trzeba ustawowo zapisać, by przyjęcia do zawodów prawniczych były przejrzyste, wolne od podejrzeń o kumoterstwo czy nepotyzm. 6) Wysiłek legislacyjny nie byłby więc zbyt wielki. 7) Radykalnej zmiany wymaga jeden z przepisów ustawy lustracyjnej tak, by chronił on dobra osobiste lustrowanych. 8) Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie wszedł w Ŝycie w marcu 2003 r., do dziś nie ma inicjatywy ustawodawczej i uchwalenia przepisu w nowym brzmieniu. 9) W odczuciu społeczeństwa jakość stanowionego prawa pogarsza się z roku na rok. 5

6 10) Istnieje przekonanie, Ŝe niespójny, chaotyczny system prawny staje się coraz większym problemem dla obywateli, gospodarki, dla sprawnego funkcjonowania państwa. Nr zdania Fakt/Opinia Zadanie 11. Uzupełnij tabelę: Systemy ustrojowe wybranych państw: Państwo Forma rządów Ustrój terytorialny System rządów Belgia Dania Francja Austria republika federacja parlamentarnogabinetowy monarchia państwo unitarne parlamentarnogabinetowy 6

7 Hiszpania Holandia Niemcy Rosja republika federacja prezydencki Stany Zjednoczone Szwajcaria Szwecja Wielka Brytania Włochy Zadanie 12. Wymień pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ. a)... b)... c)... d)... e)... Zadanie 13. Uzupełnij poniŝsze zdanie: Unia Europejska formalnie powstała na podstawie traktatu podpisanego w roku... w holenderskiej miejscowości... Zadanie 14. 7

8 Wymień trzy filary Unii Europejskiej: a) filar I... b) filar II... c) filar III... Zadanie 15. Uzupełnij zadanie: Przy Radzie Europy działa... rozpatrujący indywidualne skargi obywateli krajów naleŝących do Unii Europejskiej na łamanie prawa. Zadanie 16. Przyporządkuj niŝej wymienione uprawnienia do instytucji: 1. Naczelny Sąd Administracyjny, 2. Sąd NajwyŜszy, 3. Trybunał Konstytucyjny. A. Bada zgodność przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe, z ustawą zasadniczą. B. Rozpatruje skargi na decyzje administracyjne. C. Rozpatruje rewizje nadzwyczajne Zadanie 17. Wymień po jednym przykładzie kompetencji Prezydenta RP w zakresie: a) władzy ustawodawczej 8

9 b) władzy wykonawczej c)władzy sądowniczej Zadanie 18. Wymień i scharakteryzuj podstawowe funkcje partii politycznych:

10 Zadanie 19. Podaj definicje: a) partia polityczna b) system partyjny Zadanie 20. Wymień systemy partyjne występujące we współczesnym świecie i podaj po jednym przykładzie państw, gdzie występują a) system..., przykład... b) system..., przykład... c) system..., przykład... Zadanie

11 W oparciu o załączony schemat podziału mandatów w Sejmie RP po wyborach w 2005 roku podpisz nazwy partii, które są w nim reprezentowane Zadanie 22. Uzupełnij schemat hierarchii aktów prawnych wydawanych w III RP: Konstytucja RP 11

12 a)... b)... c)...z mocą ustawy rozporządzenie d)... Zadanie 23. Podaj definicję prawa zwyczajowego.... Zadanie 24. Wyjaśnij w kilku zdaniach rzymską zasadę: Ignoratia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi). 12

13 Zadanie 25. Podaj imię i nazwisko oraz pełnioną funkcję przez postać przedstawioną na zdjęciu Zadanie 26. Podaj nazwy i zadania międzynarodowych organizacji, których logo przedstawiono poniŝej: a) 13

14 b) 14

15 Zadanie 27. Podaj nazwiska wybitnych polityków XX wieku przedstawionych na zdjęciach oraz pełnione przez nich funkcje. A B C D A B C D Jakie poglądy polityczne reprezentowali przedstawieni politycy?... Zadanie 28. Przygotuj przemówienie na temat: W demokratycznym państwie prawa jakim jest Rzeczpospolita powinien być powołany Rzecznik Praw Obywatelskich. 15

16

17 17

18 ... MODEL ODPOWIEDZI DO ARKUSZA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE NA POZIOMIE PODSTAWOWYM Schemat odpowiedzi Zadanie 1. b Zadanie 2. b Zadanie 3. c Zadanie 4. b 18

19 Zadanie 5. a Zadanie 6. c Zadanie 7. a) Wielka Brytania, Irlandia, Dania b) Grecja c) Hiszpania, Portugalia d) Austria, Szwecja, Finlandia e) Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia, Malta, Cypr. Zadanie 8. a) tak b) tak c) nie d) tak e) nie f) tak g) nie Zadanie 9. A - 4 B - 2 C - 3 D 5 Zadanie

20 Fakt 1, 4, 5, 8 Opinia 2, 3, 6, 7, 9, 10 Zadanie 11. Państwo Forma rządów Ustrój terytorialny System rządów Austria republika federacja parlamentarnogabinetowy Belgia monarchia federacja parlamentarnogabinetowy Hiszpania monarchia Niemcy republika federacja Dania monarchia państwo unitarne parlamentarnogabinetowy Francja republika państwo unitarne parlamentarnogabinetowy państwo unitarne parlamentarnogabinetowy Holandia monarchia państwo unitarne parlamentarnogabinetowy Rosja republika federacja prezydencki Stany Zjednoczone republika federacja parlamentarnogabinetowy Szwajcaria republika federacja parlamentarnokomitetowy Wielka Brytania monarchia Szwecja monarchia państwo unitarne parlamentarnogabinetowy państwo unitarne gabinetowoparlamentarny Włochy republika państwo uni- parlamentarno- 20

21 tarne gabinetowy Zadanie 12. Rosja, USA, Wielka Brytania, Francja, Chiny Zadanie ; Maastricht Zadanie 14. I Filar współpraca gospodarcza II Filar wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa III Filar współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych Zadanie 15. Europejski Trybunał Praw Człowieka Zadanie B 2 C 3 A Zadanie 17. a) W zakresie władzy ustawodawczej: zarządza wybory do Sejmu i Senatu, zwołuje pierwsze posiedzenia nowo wybranego Sejmu i Senatu, skraca kadencję Sejmu w przypadkach określonych Konstytucją, posiada inicjatywę ustawodawczą, zarządza referendum ogólnokrajowe, podpisuje lub odmawia podpisania ustaw, zarządza ogłoszenie ustawy oraz umowy między- 21

22 narodowej w Dzienniku Ustaw RP, zwraca się z orędziem do Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego. b) W zakresie władzy wykonawczej: desygnuje i powołuje Prezesa Rady Ministrów, przyjmuje dymisję Rady Ministrów, w sprawach szczególnej wagi zwołuje Radę Gabinetową, powołuje część członków Rad Polityki PienięŜnej, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, zgłasza kandydata na Prezesa NBP, wydaje rozporządzenia, zarządza stany nadzwyczajne, mianuje i odwołuje ambasadorów, obsadza najwaŝniejsze stanowiska w siłach zbrojnych, nadaje: stopnie wojskowe, obywatelstwo, wnioskuje do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów. c) W zakresie władzy sądowniczej: powołuje sędziów sądów powszechnych, powołuje Pierwszego Prezesa Sądu NajwyŜszego, Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i Prezesów Sądu NajwyŜszego, powołuje swojego przedstawiciela do Krajowej Rady Sądownictwa, ma prawo łaski. Zadanie funkcja rządzenia realizacja programu, obsadzanie najwaŝniejszych stanowisk w państwie, odgrywanie roli opozycji; 2. funkcja wyborcza wyłanianie kandydatów na stanowiska, tworzenie programu wyborczego, prowadzenie kampanii wyborczej; 3. funkcja kształtowania opinii publicznej promowanie wyznawanych wartości i programu politycznego; Zadanie

23 a) partia polityczna to organizacja społeczna o wyodrębnionej strukturze organizacyjnej działającej na podstawie określonego programu i systemu wartości. Najczęściej celem partii jest zdobycie władzy w państwie oraz jej utrzymanie po to, aby mieć wpływ na waŝne decyzje polityczne (realizacja programu); b) system partyjny to wszystkie partie działające w danym kraju oraz całokształt zachodzących między nimi zaleŝności i powiązań; Zadanie 20. a) system jednopartyjny; przykład: Chiny, Kuba, Korea Płn. b) system dwupartyjny; przykład: USA, Wielka Brytania c) system wielopartyjny; przykład: większość państw Europy i świata Zadanie Prawo i Sprawiedliwość (PiS) 2. Platforma Obywatelska (PO) 3 Samoobrona RP (SRP) 4. Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) 5. Liga Polskich Rodzin (LPR) 6. Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) 7 Posłowie Mniejszości Niemieckiej Zadanie 22. a) ustawa b) umowa międzynarodowa c) rozporządzenie z mocą ustawy d) akta prawa miejscowego 23

24 Zadanie 23. Prawo zwyczajowe to prawo wynikające z uznanej i obowiązującej tradycji (ewoluuje bardzo wolno, z reguły jest rezultatem wielowiekowych doświadczeń). Zadanie 24. Zasada ta oznacza, Ŝe obywatel nie moŝe się tłumaczyć niewiedzą co do danych przepisów prawa. Zadanie 25. Janusz Kochanowski - Rzecznik Praw Obywatelskich. Zadanie 26. a) Amnesty International walczy o rzetelność procesów karnych, występuje w obronie więźniów politycznych, występuje przeciwko karze śmierci i torturom, kontroluje przestrzeganie praw człowieka w czasie wojen; b) Międzynarodowy Komitet Czerwonego KrzyŜa (Czerwony KrzyŜ) prowadzi działalność humanitarną, niesie pomoc ofiarom klęsk Ŝywiołowych i wojen, kontroluje przestrzeganie praw człowieka w czasie konfliktów zbrojnych, wizytuje obozy jenieckie dla uchodźców; Zadanie 27. A. Winston Churchill premier B. Charles de Gaulle prezydent C. Margaret Thacher premier D. Ronald Reagan prezydent 24

25 Wybitni politycy konserwatywni Zadanie 28. Do oceny przemówienia naleŝy zastosować następujące kryteria: 0-6 pkt za uzasadnienie stanowiska poprzez prezentację właściwie dobranych argumentów; 1 pkt za wyraŝenie własnej opinii; 1 pkt za stopień perswazyjności; 2 pkt za zgodność formy wypowiedzi z sytuacją komunikacyjną. 25