USTRÓJ POLITYCZNY: PARLAMENT:

Transkrypt

1 USTRÓJ POLITYCZNY: Francja jest republiką o systemie semiprezydenckim. Konstytucja przyjęta została w referendum w 1958 roku. Modyfikowana była w latach 1962 oraz Głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego Zgromadzenia Narodowego. Władzę sądowniczą sprawują niezawisłe sądy 1. System semiprezydencki istnieje we Francji od 1958 roku. Stworzono go, ponieważ wcześniejszy system parlamentarno-gabinetowy nie sprawdził się tam w praktyce. Głównymi cechami reżimu półprezydenckiego są: - dualizm egzekutywy, który rozdzielony jest pomiędzy prezydentem a rządem z premierem na czele; - szczególne właściwości prezydentury: głowa państwa powoływana jest w wyborach powszechnych lub przez specjalnie zwołane kolegium elektorskie na określony konstytucyjnie czas; posiada kompetencje, które umożliwiają podejmowanie decyzji politycznych w zakresie polityki zagranicznej i wewnętrznej; - rząd ponosi podwójną odpowiedzialność - przed prezydentem oraz przed parlamentem 2. PARLAMENT: Francuski parlament jest dwuizbowy. Izba niższa (Zgromadzenie Narodowe), liczy 577 członków, izba wyższa (Senat) senatorów. Senat wybierany jest w wyborach pośrednich przez kolegia elektorskie na 9-letnią kadencję, przy czym co 3 lata wymieniana jest 1/3 składu. Zgromadzenie Narodowe wybierane jest w wyborach bezpośrednich na 5-letnią kadencję. Funkcje parlamentu: 1. uchwalanie budżetu i podatków; 2. powoływanie części składu sądu konstytucyjnego; 3. możliwość uchwalenia wotum nieufności wobec rządu jako całości; 4. możliwość sformułowania oskarżenia wobec prezydenta, który będzie odpowiadać takiej 1 / 6

2 sytuacji przed Najwyższym Trybunałem Sprawiedliwości 3 W wyborach parlamentarnych w czerwcu 2007 roku zwyciężyła prawicowa partia UMP. Zwycięstwo to dało obecnemu prezydentowi Francji niezbędną siłę polityczną, aby przeprowadzić wiele reform 4. PREZYDENT: Prezydent Francji wybierany jest w wyborach powszechnych bezwzględną większością głosów. Swój urząd sprawuje przez 5 lat z prawem jednej reelekcji. Pięcioletnia kadencja istnieje od 2000 roku, kiedy to przeprowadzono referendum w tej sprawie. Wcześniej kadencja głowy państwa wynosiła 7 lat. Zwycięstwo wyborcze rzadko odnoszone jest w pierwszej turze, dlatego też, kiedy żaden z kandydatów nie otrzyma bezwzględnej większości głosów, organizowana jest druga tura, w której uczestniczy już tylko 2 kandydatów. Od kandydata nie jest wymagana apolityczność. Przykładem jest współczesny prezydent Francji Nicolas Sarkozy, który jednoznacznie identyfikuje się z prawicą. Głowa państwa nie jest odpowiedzialna przed parlamentem. Uprawnienia prezydenta to: - możliwość rozwiązania Zgromadzenia Narodowego; - mianowanie i odwoływanie premiera, a na jego wniosek - członków rządu; - prawo weta zawieszającego w stosunku do ustaw uchwalonych przez parlament; - naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi; - możliwość zarządzenia referendum; - ratyfikowanie umów międzynarodowych; - podejmowanie decyzji w sprawach obrony narodowej i polityki zagranicznej; - powoływanie 1/3 składu Rady Konstytucyjnej. Ze strony parlamentu może zostać wysunięte wobec prezydenta oskarżenie. Wtedy jest on sądzony przez Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości 5. 2 / 6

3 RZĄD: Rząd jest organem kolegialnym składającym się z premiera oraz ministrów. Ponosi on odpowiedzialność zarówno przed parlamentem, jak i prezydentem. Parlament może uchwalić wobec niego wotum nieufności, prezydent natomiast może zdymisjonować gabinet 6. Po powstaniu rządu nie jest wymagane uzyskanie wotum zaufania, jednak przyjmuje się, aby gabinet miał zaufanie parlamentu i był przez niego akceptowany 7. Kompetencje rządu: - określanie i realizacja polityki państwa; - kierowanie administracją i armią; - wydawanie dekretów z mocą ustaw w sprawach nie zastrzeżonych dla parlamentu; - odpowiedzialność polityczna przed Zgromadzeniem Narodowym 8. Szczególną funkcję w rządzie pełni premier. Do jego osobistych uprawnień należy: - obsadzanie stanowisk wojskowych oraz cywilnych, niezastrzeżonych dla innych organów; - inicjatywa ustawodawcza; - wydawanie dekretów; - kontrasygnowanie określonych przez konstytucję aktów prezydenta; - możliwość zwrócenia się do Rady Konstytucyjnej z wnioskiem o zbadanie zgodności z konstytucją ustawy oraz zobowiązań międzynarodowych Obecnie premierem jest François Fillon. WŁADZA SĄDOWNICZA: 3 / 6

4 Władzę sądowniczą we Francji sprawują niezawisłe sądy powszechne. Prezydent, z racji tego, że pełni funkcję przewodniczącego Najwyższej Rady Sądownictwa, jest gwarantem niezależności władzy sądowniczej. Sędziowie są nieusuwalni. Status sędziów i prokuratorów reguluje ustawa organiczna. Nad przebiegiem wyborów, referendów oraz zgodnością z konstytucją ustaw i dekretów czuwa Rada Konstytucyjna. W jej skład wchodzi 9 członków. Prezydent, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego i Senatu mianują po trzech członków. Poza tymi organami władzę sądowniczą sprawują: 1. Sąd Kasacyjny, będący najwyższą instancją cywilną i karną; 2. sądy apelacyjne; 3. sądy wielkiej instancji; 4. sądy instancji; 5. sądy szczególne i administracyjne. Prezydentów i ministrów sądzi Wysoki Trybunał Sprawiedliwości 9. PARTIE POLITYCZNE: Najważniejsze partie polityczne Francji to: - prawicowa Unia na rzecz Ruchu Ludowego (Union pour un Mouvement Populaire, UMP), istniejąca od 2002, - Partia Socjalistyczna (Parti Socialiste, PS) założona w 1969, - Unia Demokracji Francuskiej (Union pour la Démocratie Française, UDF, centryści) powstała w 1995, - Front Narodowy (Front National, FN, skrajnie prawicowy, populistyczny) istniejący od 1972; - Francuska Partia Komunistyczna (Parti Comuniste Française, PCF) założona w 1920, - liczne partie skrajnej lewicy, - partie ekologiczne / 6

5 1 Francja. Ustrój polityczny, za: z A. Antoszewski, R. Herbut, Systemy polityczne współczesnej Europy, Warszawa 2007, s ibidem, s Dominika Pszczółkowska, Partia Sarkozy'ego wygrała wybory parlamentarne we Francji, , za: z A. Antoszewski, R. Herbut, Systemy..., s ; Francja. Ustrój polityczny, za: z A. Antoszewski, R. Herbut, Systemy..., s ibidem, s Francja. Ustrój polityczny, za: z Francja. Ustrój polityczny, za: z M. Pachocka, System polityczny Francji, , za: z ; Francja, partie polityczne, za: z / 6

6 6 / 6