INSTRUKCJA POBIERANIA MATERIAŁU DO LABORATORYJNYCH BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH OD CHORYCH PODEJRZANYCH O ZAKAśENIE WIRUSEM GRYPY SEZONOWEJ

Transkrypt

1 INSTRUKCJA POBIERANIA MATERIAŁU DO LABORATORYJNYCH BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH OD CHORYCH PODEJRZANYCH O ZAKAśENIE WIRUSEM GRYPY SEZONOWEJ Cel badania Badanie ma na celu potwierdzenie zakaŝenia wirusem grypy poprzez: - wykazanie obecności antygenu wirusa grypy w komórkach nabłonka górnych dróg oddechowych (test immunofluorescencji) i/lub - izolację wirusa grypy na zarodkach lurzych i/lub hodowli tkankowej MDCK i/lub - wykrycie materiału genetycznego RNA wirusa grypy (metody biologii molekularnej RT-PCR, Real-time RT-PCR) Kryteria pobierania materiału do badań (kiedy i od kogo naleŝy pobrać materiał) Materiał naleŝy pobrać od pacjentów, będących w ostrym okresie choroby, tj. najpóźniej do 5 dni od chwili wystąpienia objawów chorobowych, a w przypadku pacjentów z niedoborami immunologicznymi do 7 dni od chwili wystąpienia objawów chorobowych, najlepiej na czczo lub nie mniej niŝ 2 godziny po ostatnim posiłku. Kryterium pobrania materiału do badań powinien być obraz kliniczny, zgodny z definicją przypadku określoną przez Unię Europejską, tj.: - nagłe wystąpienie choroby, - kaszel, - gorączka >38 C, - ból mięśni/stawów i/lub ból głowy. Obraz kliniczny grypy nie jest na tyle charakterystyczny, by mógł bez wątpienia wskazywać na zakaŝenie wirusem grypy, a nie innymi patogenami atakującymi układ oddechowy. Lekarz podejmujący decyzję o potrzebie wykonania diagnostycznych badań laboratoryjnych w kierunku grypy powinien zatem mieć na uwadze powyŝsze i moŝe nie ograniczać się w sposób ścisły i kategoryczny do objawów podanych wyŝej, jeśli zgodnie ze swoja wiedzą medyczną uzna to za stosowne. Rodzaj materiału do badań Od pacjenta naleŝy pobrać 3 wymazy: - z gardła - z lewego nozdrza - z prawego nozdrza Sprzęt i odczynniki niezbędne do pobrania materiału - szpatułki do gardła - sterylne patyczki wymazowe z probówkami; do pobrania wymazów słuŝą jałowe patyczki wymazowe zakończone wacikiem i umieszczone w zamykanej probówce (w sprzedaŝy dostępne są gotowe patyczki z wacikami i probówkami, np. firmy MEDLAB, nr kat S). 1/3

2 UWAGA! Niektóre firmy mają w swojej ofercie patyczki z wacikami pokrytymi np. węglem aktywowanym czy umieszczone w probówkach z gotowym podłoŝem transportowym takie patyczki nie nadają się jednak do opisywanych tu celów. - statywy na patyczki wymazowe (lub inny sprzęt umoŝliwiający przechowywanie patyczków wymazowych w pozycji pionowej) - sól fizjologiczna - podłoŝe transportowe przeznaczone do transportu wirusa, tj. takie, którego skład będzie zapewniał stabilność wirionom (podłoŝe takie moŝna przygotować według zaleceń zawartych w załączniku nr 3 Zarządzenia nr 14/05 Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 3 listopada 2005r. ( PodłoŜe do transportu wirusa). Pobranie wymazu z gardła: języczek migdałek tylna ściana gardła - naleŝy poprosić pacjenta o szerokie otwarcie jamy ustnej - uŝywając szpatułki docisnąć język ku dołowi, co pozwoli uniknąć kontaminacji wymazu śliną - za pomocą sterylnego patyczka wymazowego, wyjętego z probówki transportowej, energicznie potrzeć obie powierzchnie migdałków oraz tylną ścianę gardła (bez dotykania powierzchni jamy ustnej) zwracając szczególną uwagę na miejsca zapalnie zmienione - patyczek wymazowy z pobranym materiałem umieścić w probówce transportowej (bez dotykania wacikiem jej ścianek), z którą został on dostarczony - w probówce umieścić: w przypadku testu immunofluorescencji, metod biologii molekularnej RT-PCR, Realtime RT-PCR: 2 ml soli fizjologicznej w przypadku izolacji wirusa, metod biologii molekularnej, RT-PCR, Real-time RT- PCR: 2 ml podłoŝa do transportu wirusów - probówkę zakręcić i podpisać (inicjały pacjenta i/lub kod próbki pozwalające na jednoznaczną identyfikację, data pobrania wymazu) 2/3

3 Pobranie wymazów z nosa (z obu nozdrzy): - naleŝy upewnić się czy przed pobraniem materiału pacjent nie wydmuchiwał nosa - w celu pobrania wymazu naleŝy delikatnie odchylić głowę pacjenta do tyłu i przytrzymać za podbródek - drugą ręką umieścić koniec sterylnego (nowego) patyczka wymazowego w prawym nozdrzu pacjenta - wymaz powinien być pobrany energicznie, aby mieć pewność, iŝ zawiera on zarówno komórki, jak i śluz z wnętrza nozdrza - koniec patyczka wymazowego od strony zakrętki odłamać lub uciąć noŝyczkami - patyczek wymazowy z pobranym materiałem umieścić następnie w probówce, w której jest juŝ wymaz z gardła (bez dotykania wacikiem jej ścianek) - probówkę zakręcić - wg tej samej procedury za pomocą nowego sterylnego patyczka wymazowego naleŝy pobrać wymaz z lewego nozdrza i umieścić ten patyczek w probówce, w której znajduje się juŝ wymaz z gardła i wymaz z prawego nozdrza (w jednej probówce znajdują się zatem trzy patyczki wymazowe) - probówkę zakręcić Przechowywanie i transport pobranych materiałów: Wymazy naleŝy jak najszybciej, tj. najpóźniej w ciągu 24h od momentu pobrania, przetransportować (w pozycji pionowej!) wraz z wypełnionym formularzem DANE PACJENTA do laboratorium traktując go jako materiał potencjalnie zakaźny i zapewniając podczas transportu temperaturę +2ºC do +8ºC. Do czasu transportu próbówkę z wymazami naleŝy umieścić w pozycji pionowej w lodówce. Jeśli transport materiału do laboratorium nie będzie moŝliwy w ciągu 24h to wówczas próbki naleŝy zamrozić w temp. poniŝej -70ºC (nie w -20ºC). W takiej sytuacji moŝliwe będzie wykonanie izolacji wirusa oraz badań metodami biologii molekularnej, natomiast nie będzie moŝliwe wykonanie testu immunofluorescencji. Informacje na temat pobranego materiału i pacjenta Do pobranego materiału, jaki zostanie przetransportowany do laboratorium diagnostycznego, naleŝy załączyć zlecenie na wykonanie badania z podaniem wybranej metody oraz formularz Dane Pacjenta. 3/3

4 Identyfikacja pacjenta (inicjały i/lub kod próbki, pozwalające na jednoznaczną identyfikację) Data urodzenia DANE PACJENTA Płeć kobieta męŝczyzna Data wystąpienia objawów Data pobrania wymazów Czy pacjent był szczepiony przeciwko grypie w tym sezonie epidemicznym? tak nie Ekspozycja pacjenta na specyficzne leki antywirusowe-antygrypowe (oseltamivir, zanamivir, amantadyna) w ciągu ostatnich 14 dni nie tak pacjent przyjmował takie leki tak pacjent miał kontakt z osobą przyjmującą takie leki Dane kontaktowe lekarza Data otrzymania wymazów przez laboratorium Wynik badania wraz ze wskazaniem metody: immunofluorescencja (IF), izolacja wirusa (MDCK i/lub zarodki kurze), RT-PCR, Real-time RT-PCR (wypełnia laboratorium) (wypełnia laboratorium) 1/1

5 Copyright : 5