Interpretacja wyników testów serologicznych

Transkrypt

1 Interpretacja wyników testów serologicznych Dr hab. Kazimierz Tarasiuk Główny Lekarz Weterynarii PIC Polska i Europa Centralna VI FORUM PIC, Stryków,

2 Systematyczne monitorowanie statusu zdrowia jest jednym z ważniejszych elementów szeroko pojętego programu zdrowotnego stada świń

3 Kryteria oceny statusu zdrowotnego stada Analiza wyników produkcyjnych fermy Ocena stanu klinicznego zwierząt Badania anatomopatologiczne Badania poubojowe Badania laboratoryjne hodowlane wykrywanie antygenu detekcja materiału genetycznego patogenu serologiczne

4 Analiza wyników produkcyjnych fermy Skuteczność krycia Odsetek prosiąt zmumifikowanych Odsetek prosiąt martwo urodzonych Odsetek padnięć prosiąt przed odsadzeniem

5 Ocena stanu klinicznego świń w fermie Obecność kaszlu (charakter, rozprzestrzenie się) Obecność biegunki (wygląd, wiek świń) Zmiany na skórze (charakter zmian) Śmiertelność w poszczególnych grupach wiekowych Występowanie poronień

6 Badania anatomopatologiczne Regularnie prowadzone Świeżo padłe zwierzęta Wnikliwa ocena wszystkich narządów wewnętrznych

7 Badania poubojowe Odpowiednia liczba i jakość świń poddanych ubojowi Uwzględnienie pory roku Ocena poubojowa płuc oraz serc (choroby układu oddechowego) Ocena poubojowa wątrób (glistnica) Badanie morfometryczne małżowin nosowych (ZZZN)

8 Badania laboratoryjne wykrywanie patogenu lub jego antygenu lub materiału genetycznego Metoda hodowlana (izolacja) Metoda immunohistochemiczna (antygeny/białka) Immunofluorescencja (antygeny/białka) PCR, hybrydyzacja in situ (wykrywanie materiału genetycznego określonego patogenu)

9 Badania laboratoryjne wykrywanie przeciwciał Test ELISA Seroneutralizacja Aglutynacja Zahamowanie hemaglutynacji Odczyn wiązania dopełniacza

10 Testy serologiczne kryteria oceny Czułość precyzyjnie określa prawdziwie dodatnie/zakażone świnie Specyficzność/swoistość precyzyjnie określa prawdziwie ujemne świnie W praktyce nie istnieją testy serologiczne charakteryzujące się 100% czułością i specyficznością Ryzyko wystąpienia fałszywie dodatnich i lub fałszywie ujemnych wyników badań

11 Czynniki mające wpływ na powstawanie wyników błędnych tj. fałszywie dodatnich lub fałszywie ujemnych w testach serologicznych Czynnik ludzki Zakażenie patogenem o podobnej strukturze antygenowej (App A. suis reakcja krzyżowa) Stosowanie szczepionki nie znakowanej Szybkość szerzenia się infekcji Moment pobrania krwi do badań inkubacja choroby

12 Liczba prób do badań serologicznych (95% prawd. wykrycia, wg J.T.Done) Liczba świń Współczynnik szerzenia się czynnika zakaźnego Liczba prób

13 Liczba prób do badań serologicznych (99% prawd. wykrycia, wg J.T.Done) Liczba loch Współczynnik szerzenia się czynnika zakaźnego Liczba prób

14 Testy serologiczne są przewidziane do stosowania jako testy stadne, a nie do badania pojedynczego zwierzęcia

15 Choroby/zakażenia, w odniesieniu do których testy serologiczne mają ograniczone zastosowanie PCV2 cirkowirus świń Streptococcus suis Haemophilus parasuis Parwowirus świń Salmonella sp. E.coli Actinobacillus pleuropneumoniae

16 Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce specyficznych chorób świń 1. PRRS: dostępne są zestawy komercyjne ELISA ukierunkowane na oba typy wirusa (A i E) lub oddzielnie na każdy z nich; obecność wyników fałszywie dodatnich 2. Mhp: dostępne zestawy komercyjne ELISA; sporadyczne występowanie wyników fałszywie dodatnich 3. ZZZN (Pasteurella multocida typ D):dostępny zestaw komercyjny ELISA (niska czułość i specyficzność); ostatnio dostępny PCR (badanie wymazów z nosa) 4. App: wykorzystywane są testy serologiczne, przygotowane w oparciu o różne antygeny, ukierunkowane na pojedyncze serotypy np.2; grupy serotypów np.368 lub na wszystkie serotypy np. ApxIV; duża liczba wyników niespecyficznych/fałszywie dodatnich 5. Bruceloza: kilka testów: ELISA, OKAP, OWD, OA; rzadko występują reakcje niespecyficzne/krzyżowe z Y. enterocolitica 6. Leptospiroza: ELISA, mikroaglutynacja istnieje, chociaż rzadko reakcja krzyżowa pomiędzy poszczególnymi serowariantami Leptospira np. pomona z innymi serowariantami występującymi u gryzoni 7. Choroba Aujeszkyego: seroneutralizacja, ELISA odróżniająca świnie szczepione od naturalnie zakażonych

17 Ograniczenia testu ELISA w badaniach w kierunku PRRS Możliwość występowania wyników fałszywie dodatnich Deklaracja producenta na poziomie 12% Uzależnione od wieku świń (10tyg. zwierzęta 0,4%; 36tyg. świnie 1,4%) Niektóre badania wskazują, że odsetek wyników fałszywie dodatnich wynosił od 0% do 13,3%

18 Interpretacja wyników badań serologicznych (ELISA S/P) dla PRRS <0.4 brak wirusa wynik ujemny prawdopodobnie brak wirusa wynik dodatni >1.0 duże prawdopodobieństwo obecności wirusa wynik dodatni

19 PRRS wyniki fałszywie dodatnie Spodziewane wyniki badań w kierunku PRRS przy użyciuu ELISA Idexx Czułość: 97.4% (8699.4) Specyficzność: 99.6% ( ) Oczekiwanie 0.4% wyników fałszywie dodatnich; w praktyce od 0% do > 3%

20 PRRS Wyniki fałszywie dodatnie 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% January February March April May June July August September October November December Styczeń 04 Wrzesień 08 Percentage Miesiące

21 Sep08 Styczeń 04 Wrzesień % 3.50% 3.00% 2.50% 2.00% 1.50% Percentage False % 0.50% 0.00% Jan04 Mar04 May04 Jul04 Sep04 Nov04 Jan05 Mar05 May05 Jul05 Sep05 Nov05 Jan06 Mar06 May06 Jul06 Sep06 Nov06 Jan07 Mar07 May07 Jul07 Sep07 Nov07 Jan08 Mar08 May08 Jul08 Liczba badanych prób spodziewano się wyników ujemnych: 32,647 Liczba wyników fałszywie dodatnich: 489 (1.5%)

22 Wyniki badań serologicznych stada wolnego od wirusa PRRS (+ wynik fałszywie dodatni) Surowica Index surowicy Lochy 12tyg. prosięta Loszki

23 Metody weryfikacji niepewnych wyników badań serologicznych Ponowne badanie tej samej surowicy przy użyciu tego samego testu Ponowne badanie tej samej surowicy przy użyciu testów alternatywnych Zastosowanie metody PCR Ponowne badanie stada w odstępie 23 tyg.

24 Co powinien zrobić lek. wet., aby testy laboratoryjne przyniosły max. korzyści Jasno określić cel badań (potwierdzić podejrzenie choroby; badanie monitoringowe; określenie rozprzestrzenienia się zakażenia) Dokonać wyboru odpowiedniego lab.(doświadczenie w zakresie danego patogenu oraz metody badania) Posiadać wiedzę nt. ograniczeń niektórych testów laboratoryjnych Umożliwić laboratorium uzyskanie założonego celu poprzez: przesłanie odpowiednich prób do badań (surowica, inne tkanki) odpowiedni sposób przesłania materiału do badań (w zamrożeniu, schłodzeniu, normalnej temp.) Pobranie materiału od reprezentatywnej grupy świń (chore, zakażone, nie leczone) Przesłanie odpowiedniej liczby prób do badań (znaleźć kompromis pomiędzy kosztem badań, a uzyskaniem właściwej diagnozy)

25 Wnioski końcowe Testy serologiczne do badań przeglądowych stad w kierunku wirusa PRRS, choroby Aujeszkyego, Mhp, Bruceli, Leptospir, charakteryzują się wysoką czułością i specyficznością (>98%) W przypadku pojawienia się wątpliwości należy zastosować dobrze przemyślany dalszy sposób postępowania Ponowne badanie należy przeprowadzić w odstępie 2 tyg. w celu wykrycia serokonwersji u większej liczby świń Zwiększyć liczbę badanych prób w celu wykrycia osobników dodatnich, nawet przy niskim poziomie zakażenia stada

26 Wnioski końcowe c.d. Zastosować inne techniki diagnostyczne ukierunkowane zarówno na wykrycie przeciwciał jak też antygenu (np. PCR) W badaniach monitoringowych należy uwzględnić każdy budynek fermy jako oddzielną jednostkę epidemiologiczną Biorąc pod uwagę koszt badań należy w sposób rozsądny, bez obniżania ich miarodajności, ustalić liczbę surowic oraz częstość wykonywanych badań Badanie pojedynczych surowic powinno odnosić się do świń przebywających na kwarantannie (loszki, knurki) Dla większej pewności wyników badań wskazane jest badanie par surowic, pobranych od danych świń w odstępie 34 tyg.

27