Zrównoważona jakość życia idea, dylematy, szanse

Transkrypt

1 SEMINARIA Zrównoważona jakość życia idea, dylematy, szanse IETU m g r B a r b a r a J a r o s Z e s p ó ł P o l i t y k i E k o l o g i c z n e j / Z a k ł a d Z a r z ą d z a n i a Ś r o d o w i s k o w e g o

2 Plan seminarium Jakość życia w koncepcji zrównoważonego rozwoju Podstawy jakości życia Klasyfikacje jakości życia Zrównoważona jakość życia i jej składowe versus niezrównoważona jakość życia Wskaźniki jakości życia Pomiar jakości życia Edukacja dla zrównoważonej jakości życia

3 Jakość życia w koncepcji zrównoważonego rozwoju Szerokie rozumienie zrównoważonego rozwoju tu: zrównoważony rozwój = poprawa jakości życia, ład zintegrowany.

4 Jakość życia w koncepcji zrównoważonego rozwoju Ład zintegrowany to: stan równowagi pomiędzy trzema obszarami życia człowieka: - sferą ekonomiczną (rozwój gospodarczy), - sferą społeczną (rozwój społeczny), - środowiskiem naturalnym (ochrona środowiska naturalnego).

5 Jakość życia w koncepcji zrównoważonego rozwoju Jakość życia to: wielowymiarowa ocena obecnego życia jednostki w kontekście kulturowym, który ją otacza i wartości, które wyznaje. Jakość życia jest przede wszystkim subiektywnym poczuciem dobrobytu w jego fizycznych, psychicznych, społecznych i duchowych aspektach.

6 Jakość życia w koncepcji zrównoważonego rozwoju Celem zrównoważonego rozwoju jest trwała poprawa jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń poprzez: utrzymywanie w stanie równowagi trzech rodzajów kapitału: ekonomicznego, ludzkiego i przyrodniczego, Utrzymywanie w stanie równowagi trzech sfer życia ludzkiego: MIEĆ, BYĆ i KOCHAĆ.

7 Przypowieść o dwóch głodach W Afryce mawiają, że są dwa głody, większy i mniejszy. Mniejszy to głód tego, co potrzebne wszystkim do życia: towarów, usług oraz pieniędzy na ich opłacenie. Większy zaś to głód odpowiedzi na pytanie po co?, głód zrozumienia, po co się żyje. W społeczeństwach kapitalistycznych natomiast przyjmujemy jak dotąd wygodne założenie, że najlepiej zadowolić ten większy głód zaspokajając ten mniejszy. (Charles Handy, Głód Ducha)

8 Przypowieść o białym kamyku Zwycięzcy dam manny ukrytej i dam mu biały kamyk, a na kamyku wypisane imię nowe, którego nikt nie zna oprócz tego, kto je otrzymuje. (Apokalipsa św. Jana)

9 Podstawy jakości życia Składniki udanego życia: godny dochód, udane życie rodzinne oraz związki międzyludzkie, dobra kondycja zdrowotna oraz możliwość samorealizacji. bycie szczęśliwym, unikanie cierpienia (buddyzm, Dalajlama)

10 Podstawy jakości życia Szczęście jako: TAK: normalny stan wynikający z tego, że się żyje NIE: cel życia

11 Klasyfikacje jakości życia Klasyfikacja pierwsza: wartościująca i niewartościująca jakość życia

12 Klasyfikacje jakości życia Klasyfikacja druga: globalna i ograniczona jakość życia Trzy sfery globalnej jakości życia: sfera fizyczna, sfera psychiczna i sfera duchowa

13 Klasyfikacje jakości życia Klasyfikacja trzecia: obiektywna i subiektywna jakość życia Obiektywna jakość życia to warunki lub poziom życia Subiektywna jakość życia to ocena stopnia zaspokojenia potrzeb Twierdzenie Campbella o ograniczonej substytucji między wskaźnikami obu rodzajów jakości życia

14 Klasyfikacje jakości życia Klasyfikacja czwarta: indywidualna i zbiorowa jakość życia

15 Klasyfikacje jakości życia Klasyfikacja piąta: bezpośrednia i pośrednia jakość życia

16 Klasyfikacje jakości życia Klasyfikacja szósta: zrównoważona i niezrównoważona jakość życia Podejście 2-modułowe: jakość typu mieć (having) i jakość typu być (being) Podejście 3-modułowe: jakość typu mieć (having), jakość typu być (being) i jakość typu kochać (loving)

17 Klasyfikacje jakości życia Klasyfikacja siódma: aksjologiczna Egocentryczna jakość życia Antropocentryczna jakość życia Patocentryczna jakość życia Biocentryczna jakość życia Holistyczna jakość życia

18 Zrównoważona jakość życia Oznacza bogactwo harmonijnego współistnienia w życiu człowieka trzech różnych jakości: jakości typu mieć, typu być i typu kochać.

19 Jakość typu mieć Potrzeby materialne związane z przetrwaniem i unikaniem niedostatku takie jak: dostęp do pożywienia, wody, ochrona przed niekorzystnymi warunkami klimatycznymi, środowiskowymi, chorobami. W krajach rozwiniętych analizuje się tu również wskaźniki związane z zatrudnieniem (dostęp do pracy, warunki w pracy), zdrowiem, edukacją, warunkami mieszkaniowymi.

20 Jakość typu być Oznacza integrację ze społecznością w której żyjemy oraz życie w harmonii z naturą. Obejmuje potrzeby związane z rozwojem osobistym, działania relaksacyjne, możliwość wykonywania pracy przynoszącej przyjemność, obcowanie z naturą.

21 Jakość typu kochać Potrzeby społeczne związane z utrzymywaniem satysfakcjonujących związków z innymi ludźmi. Wskaźnik liczby przyjaciół jest najważniejszym obiektywnym czynnikiem warunkującym subiektywne poczucie wysokiej jakości życia. (Janusz Czapiński, Diagnoza społeczna Polaków)

22 Zrównoważona jakość życia Kraje bogatej Północy zrównoważona jakość życia oznacza zrównoważoną konsumpcję, style życia oparte na być i kochać Kraje biednego Południa zrównoważona jakość życia oznacza przede wszystkim zaspokojenie podstawowych potrzeb, potrzeb elementarnych, potrzeb typu mieć

23 Zrównoważona jakość życia jako proekologiczny styl życia Dziedziny charakteryzujące proekologiczny styl życia: Zapobieganie zanieczyszczeniu wody, oszczędne użytkowanie wody, energii elektrycznej i gazu Proekologiczne zakupy oraz minimalizacja odpadów Ograniczenie szkodliwego oddziaływania transportu na środowisko Aktywne uczestnictwo w działaniach organizacji zajmujących się ochroną środowiska

24 Niezrównoważona jakość życia Oznacza dominację określonego typu jakości życia. Dominacja typu mieć oznacza, że prym wiedzie DOBROBYT materialny (ang. welfare) Dominacja typu być oznacza, że prym wiedzie DOBROSTAN psychiczny (ang. well-being)

25 Wskaźniki jakości życia Wskaźniki zrównoważonego rozwoju są to obiektywne, pośrednie wskaźniki jakości życia Bezpośrednie wskaźniki jakości życia: Wskaźniki obiektywne Wskaźniki subiektywne

26 Diagnoza społeczna Warunki i jakość życia Polaków. Jakość życia to: kapitał społeczny, dobrostan psychiczny, dobrostan fizyczny, dobrostan społeczny, poziom cywilizacyjny, dobrobyt materialny, stres życiowy, patologie.

27 SSI - wskaźnik zrównoważonego społeczeństwa DOBROBYT SPOŁECZNY Zaspokojenie podstawowych potrzeb Rozwój osobisty Zrównoważone społeczeństwo Pożywienie Woda do spożycia Bezpieczeństwo sanitarne Zdrowe życie Możliwości kształcenia się Równość płci Dobre zarządzanie Dystrybucja dochodów Przyrost naturalny

28 SSI - wskaźnik zrównoważonego społeczeństwa DOBROBYT ŚRODOWISKOWY Zdrowe środowisko Jakość powietrza (ludzie) Jakość powietrza (środowisko) Jakość wód powierzchniowych Klimat i energia Zasoby naturalne Energia odnawialna Emisja gazów cieplarnianych Zużycie energii Odnawialne zasoby wodne Zasoby leśne Bioróżnorodność

29 SSI - wskaźnik zrównoważonego społeczeństwa DOBROBYT GOSPODARCZY Zapasy na przyszłość Gospodarka Konsumpcja Uprawy organiczne Rzeczywiste oszczędności Produkt Krajowy Brutto Zatrudnienie Dług publiczny

30 SSI - wskaźnik zrównoważonego społeczeństwa Polska Punkty: 6.6 (max.10) Pozycja: 26 (w grupie 151 państw)

31 SSI - wskaźnik zrównoważonego społeczeństwa Państwa o najwyższym wskaźniku SSI: Szwajcaria (7,6), Szwecja (7,5), Austria (7,4), Norwegia (7,4) i Finlandia (7,1). Średnia światowa wynosi 5,9.

32 Wskaźnik zrównoważonego społeczeństwa a poczucie szczęścia Szczęście to niezbędny warunek zrównoważonej jakości życia ponieważ najszczęśliwsze państwa świata są zarazem najbardziej zrównoważonymi

33 Pomiar jakości życia Program Wskaźniki jakości życia mieszkańców Poznania Jakość życia jako wartość społeczna, na którą składają się: obiektywne warunki poziomu życia (dane GUS, Urzędu Miasta, środowisko społeczne, naturalne, warunki ekonomiczne, organizacja miasta) subiektywne zadowolenie z poziomu życia (poczucie szczęścia, zadowolenia z..., spełnienia, satysfakcji Jak Pan(i) ocenia...?, Czy jest Pan(i) zadowolony(a) z...?)

34 Edukacja dla zrównoważonej jakości życia Edukacja na rzecz rozwoju społecznego i emocjonalnego = nauczanie umiejętności społecznych i emocjonalnych = kształcenie jakości typu być oraz jakości typu kochać program PATHS (Promoting Alternative Thinking Strategies Propagowanie alternatywnych strategii myślenia) opracowany przez Marka Greenberga.

35 Hedonistyczna karuzela Kahnemana Czyli dlaczego najzamożniejsi ludzie nie są najszczęśliwsi? Kiedy zarabiamy więcej, rosną nasze oczekiwania większe i kosztowniejsze przyjemności jest to jak karuzela, która nigdy nie staje Recepta: utrzymanie wielu dających satysfakcję związków z innymi

36 Hedonistyczna karuzela Kahnemana Rada Kahemana: Sporządzenie bilansu osób z naszego życia i przyjemności, którą czerpiemy z przebywania w ich towarzystwie, a następnie zoptymalizowanie naszego dnia, spędzając z nimi więcej czasu w sposób, który sprawia nam satysfakcję.

37 Zamiast podsumowania... Whatever you do may seem insignificant, but it is most important that you do it. You must be the change you wish to see in the world. (Mahatma Gandhi)

38 Dziękuję za uwagę Kontakt mgr Barbara Jaros Zespół Polityki Ekologicznej / Zakład Zarządzania Środowiskowego tel wew bjaros@ietu.katowice.pl