Katowice, Kontrola nr IFVIIIc Egzemplarz nr 2.. WOJEWODA ŚLĄSKI WYSTĄPIENIE POKONTROLNE. Zakres kontroli. Jednostka kontrolowana

Transkrypt

1 WOJEWODA ŚLĄSKI Zakres kontroli Jednostka kontrolowana WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Katowice, Kontrola nr IFVIIIc Egzemplarz nr 2.. Stosowanie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz z późn. zm.) w zakresie weryfikacji poprawności realizowanych zadań dotyczących odszkodowań za nieruchomości przejęte pod drogi publiczne. Urząd Miasta w Bytomiu Kierownik jednostki kontrolowanej Damian Franciszek Bartyla Prezydent Miasta Bytomia Okres objęty kontrolą 1 stycznia 2011r. 24 kwietnia 2013r. Zespół kontrolerów Nr upoważnienia Podstawy prawne do przeprowadzenia kontroli Termin kontroli Przewodniczący Członkowie Osoby pełniące funkcje kierownika jednostki w okresie objętym kontrolą 1 Renata Radecka Kierownik Oddziału ds. odszkodowań Wydziału Infrastruktury Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach Marta Suślik inspektor wojewódzki w Oddziale ds. odszkodowań w II instancji Wydziału Infrastruktury Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach Art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 185, poz. 1092) w nawiązaniu do art. 11h ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz z późn. zm.) r r. Piotr Michał Koj - Prezydent Miasta Bytomia od dnia 5 grudnia 2010r. do dnia 28 czerwca 2012r. Halina Maria Bieda pełniąca funkcję organów Miasta Bytom od dnia 28 czerwca 2012r. do dnia 30 września 2012r. Damian Franciszek Bartyla - Prezydent Miasta Bytomia od dnia 30 września 2012r. 1 Wpisać w sytuacji, gdy kierownikiem jednostki kontrolowanej w okresie objętym kontrolą była osoba inna niż obecny kierownik jednostki.

2 USTALENIA KONTROLI w zakresie Obszar kontroli: sprawdzenie kontrolowanej jednostki pod kątem stosowania ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz z późn. zm.), w zakresie poprawności realizowanych zadań dotyczących odszkodowań za nieruchomości przejęte pod drogi publiczne. Komórka wykonująca zadania z zakresu objętego kontrolą Osoby odpowiedzialne za wykonywanie zadań z badanego obszaru Ustalenia, stanowiące podstawę do oceny Zakres, przyczyny i skutki stwierdzonych nieprawidłowości Wydział Obrotu Nieruchomościami Referat Regulacji Stanów Prawnych Urzędu Miejskiego w Bytomiu Henryk Bonk - Zastępca Prezydenta Miasta Bytomia Włodzimierz Drogoś Naczelnik Wydziału Obrotu Nieruchomościami Dorota Kulińska Kierownik Referatu Regulacji Stanów Prawnych Zespół kontrolujący stwierdził, iż podmiot kontrolowany realizuje zadania wynikające z ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych dotyczące ustalania odszkodowań za nieruchomości przejęte pod drogi publiczne. Zespół kontrolujący stwierdził, że z dokumentów regulaminowych nie wynika wprost, która komórka organizacyjna realizuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej dotyczące prowadzenia postępowań odszkodowawczych za nieruchomości przejęte pod drogi publiczne na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Decyzją Nr 356/2012 z dnia 20 czerwca 2012r. Prezydent Miasta Bytomia zezwolił na realizację inwestycji drogowej pod nazwą Budowa łącznicy południowej węzła Celna w ramach zadania inwestycyjnego pn. budowa bytomskiego odcinka Obwodnicy Północnej Aglomeracji Górnośląskiej Etap III. W ww. decyzji w pkt. VI. Oznaczenie nieruchomości lub ich części wg. ewidencji gruntów, które staną się własnością właściwej jednostki samorządu terytorialnego wskazano następujące działki położne w obrębie Miechowice: 5451/239, 5455/246, 5461/265, 5459/250, 5453/242, 5457/248. W toku kontroli dokonano weryfikacji akt administracyjnych spraw dot. prowadzonych postępowań odszkodowawczych odnośnie ww. działek. W okresie objętym kontrolą Prezydent Miasta Bytomia wykonujący zadania zlecone z zakresu administracji rządowej wydał 2 decyzje ustalające wysokość odszkodowania na rzecz uprawnionych do otrzymania odszkodowania, tj.: 1. decyzja nr ANR z dnia r. dot. działek nr 5455/246 i nr 5461/265, 2. decyzja nr ANR z dnia r. dot. działki nr 5451/239. Ponadto ustalono, że w dniu r. została sporządzona notatka przez Pana Sławomira Walke Głównego Specjalistę w Wydziale Obrotu Nieruchomościami Referatu Regulacji Stanów Prawnych Nieruchomości. W treści notatki wskazano, że: ( ) - działka gruntu nr 4620/250 (z której wydzielono m.in. działkę gruntu nr 5459/250) w dniu 5 lipca 2012r. była już własnością gminy Bytom na podstawie decyzji Wojewody Śląskiego nr GN.II-4/I/77103/8-17/01 z dnia 21 marca 2001r., - działki gruntu nr: 5060/242 (z której wydzielono m.in. działkę gruntu nr 5453/242) i 5069/248 (z której wydzielono m.in. działkę gruntu nr 5457/248) przeszły z mocy prawa z dniem 27 maja 1990r. na własność Gminy Bytom w trybie ustawy z dnia 10 maja 1990r. Przepisy wprowadzające ustawę 2/3

3 o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych i zgodnie z art. 228 ugn nie mogą być wykazywane w zasobie nieruchomości Skarbu Państwa. W związku z powyższym w odniesieniu do ww. nieruchomości odstąpiono od wszczęcia postępowań o ustaleniu odszkodowania. Zespół kontrolujący stwierdził, że w odniesieniu do działek: nr 5459/250 (powstałej z podziału działki nr 4620/250), nr 5453/242 (powstałej z podziału działki nr 5060/242) oraz nr 5457/248 (powstałej z podziału działki nr 5069/248) organ przyjął nieprawidłowy tryb postępowania. W związku z tym, że postępowanie dot. ustalenia odszkodowania jest prowadzone z urzędu, organ winien zawiadomić o wszczęciu postępowania z urzędu w trybie art. 61 Kpa, a w jego trakcie badać stan prawno - faktyczny nieruchomości. W efekcie poczynionych ustaleń organ powinien rozstrzygnąć sprawę co do istoty lub umorzyć postępowanie w trybie art. 105 Kpa. W sprawie nr ANR dot. działek nr 5455/246 i 5461/265, pismem Nr ANR z dnia 12 lipca 2012r. zawiadomiono strony o wszczęciu postępowania odszkodowawczego. W treści zawiadomienia poinformowano ponadto o wyznaczeniu nowego terminu zakończenia postępowania na dzień 30 września 2012r. z uwagi na konieczność określenia wartości praw do nieruchomości przez rzeczoznawcę majątkowego. W sprawie został sporządzony operat szacunkowy z dnia 26 lipca 2012r. przez rzeczoznawcę majątkowego Pana XXX XXXXXX nr uprawnienia 103. W treści operatu rzeczoznawca majątkowy nie wskazał przeznaczenia wycenianej nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy lub w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy bądź też w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Wyboru metody szacowania nieruchomości rzeczoznawca majątkowy dokonał w oparciu o analizę rynku nieruchomości niezabudowanych, przeznaczonych w planach miejscowych jako tereny dróg oraz tereny komunikacyjne. Organ orzekający w niniejszej sprawie w treści decyzji stwierdził, że wykonany przez rzeczoznawcę majątkowego operat szacunkowy z dnia 26 lipca 2012r. został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Ponadto w aktach administracyjnych przedmiotowej sprawy znajduje się notatka sporządzona przez Pana Sławomira Walke Głównego Specjalistę w Wydziale Obrotu Nieruchomościami Referatu Regulacji Stanów Prawnych Nieruchomości, z której wynika, że w dla przedmiotowego terenu nie obowiązywał miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Natomiast w Studium Uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego Gminy Bytom uchwalonym w dniu 24 sierpnia 2011r. (uchwała nr XVI/204/11 Rady Miejskiej w Bytomiu): - działka gruntu nr 5455/246 znajdowała się na terenie o przeznaczeniu; 3.1.DI.KDGP-droga oraz 6.1.1/1.Z3 tereny zieleni pozostałej; nieruchomości zieleni pozostałej nie wymienionej w innych przeznaczeniach, - działka gruntu nr 5461/265 znajdowała się na terenie o przeznaczeniu 6.1.1/1.Z3 tereny zieleni pozostałej; nieruchomości zieleni pozostałej nie wymienionej w innych przeznaczeniach. Jednakże zespół kontrolujący wskazuje, że przystępując do wyceny rzeczoznawca majątkowy w pierwszej kolejności winien określić stan prawny i faktyczny nieruchomości na dzień wydania decyzji zrid. Szczegółowego zaś zbadania wymaga przeznaczenie szacowanej nieruchomości ustalone zgodnie z art. 154 ustawy o gospodarce nieruchomościami. W zależności bowiem od przeznaczenia nieruchomości określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy bądź decyzji o warunkach zabudowy, należy przyjąć i uzasadnić odpowiedni sposób wyceny. 3/3

4 Ponadto przystępując do sporządzenia operatu szacunkowego określającego wartość nieruchomości dla potrzeb ustalenia wysokości odszkodowania, podstawowym zadaniem rzeczoznawcy majątkowego jest również zbadanie, czy przeznaczenie nieruchomości wycenianej zgodne z celem wywłaszczenia powoduje zwiększenie jej wartości. Od wyniku tego badania zależeć bowiem będzie zastosowanie odpowiedniego sposobu wyceny, pozwalającego określić wartość nieruchomości z uwzględnieniem ww. zwiększenia (zasada korzyści). Informacja na temat procesu dochodzenia do wyboru sposobu wyceny, tj. przeprowadzonego badania, powinna znaleźć odzwierciedlenie w treści operatu szacunkowego. Wskazać należy, że w operacie szacunkowym z dnia 26 lipca 2012r. brak ustaleń w powyższym zakresie. Następnie wskazać należy, że w operacie szacunkowym z dnia 26 lipca 2012r. biegły wskazał, że określił wartość odszkodowania, obejmującą: wartość nieruchomości oraz wartość odszkodowania za utracone plony w produkcji rolniczej. Zapisy powyższe są wadliwe, bowiem stosownie do obowiązującej regulacji art. 12 ust. 4a ustawy o szczególnych zasadach ( ) decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości objęte zrid wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości (art. 130 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami). Natomiast rzeczoznawca majątkowy sporządza na piśmie opinię o wartości nieruchomości w formie operatu szacunkowego (art. 156 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami). Oznacza to, że operat szacunkowy stanowi dowód, że opisana w nim nieruchomość ma określoną wartość. Co prawda rzeczoznawca majątkowy ma pewien wpływ na ustalenie wartości nieruchomości, jednakże o wysokości odszkodowania decyduje organ prowadzący postępowanie odszkodowawcze. Nadto przy ustalaniu odszkodowania organ prowadzący postępowanie jest zobligowany uwzględnić wszystkie składniki, które są częściami składowymi gruntu, a zatem są trwale z gruntem związane i nie stanowią odrębnego przedmiotu własności (art kc). Ponadto częścią składową jest wszystko to, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego ( 2). Specustawa wyraźnie wskazuje, iż odszkodowanie należy się za nieruchomość rozumianą jako grunt wraz z jego częściami składowymi. Jeżeli taki składnik, który stanowił część składową gruntu, znajdował się na nieruchomości w dniu wydania decyzji lokalizacyjnej przez organ, to w myśl art. 18 ust. 1 podlega wycenie jako część składowa gruntu (w niniejszej sprawie częścią składową gruntu jest uprawa pszenicy ozimej). Zatem wycenie winien podlegać grunt wraz z częścią składową składnikiem roślinnym. Pismem z dnia 7 sierpnia 2012r. organ prowadzący postępowanie odszkodowawcze wystąpił do Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów z zapytaniem, czy dotychczasowy właściciel wydał nieruchomość w terminie określonym w art. 18 ust. 1e ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Miejski Zarząd Dróg i Mostów pismem z dnia 16 sierpnia 2012r. Nr DTI.II/7161/2012 poinformował, że dotychczasowy właściciel, tj. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Bytomiu wydał nieruchomości w dniu 25 czerwca 2012r. Pismem z dnia 20 sierpnia 2012r. organ prowadzący postępowanie poinformował strony o sporządzeniu przez rzeczoznawcę majątkowego operatu szacunkowego z dnia 26 lipca 2012r. oraz o możliwości wypowiedzenia się, co do zebranych dowodów i materiałów, a także o możliwości zapoznania się z posiadanym materiałem dowodowym 4/3

5 w sprawie. Decyzją Nr ANR z dnia 5 września 2012r. Prezydent Miasta Bytomia orzekł w pkt. 1 o ustaleniu odszkodowania na rzecz Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej z siedzibą w Bytomiu w wysokości zł. Z tytułu przejęcia z mocy prawa na rzecz Gminy Bytom nieruchomości objętej ostateczną decyzją Nr 3356/2012 z dnia 20 czerwca 2012r. Prezydent Miasta Bytomia zezwolił na realizację inwestycji drogowej pod nazwą Budowa łącznicy południowej węzła Celna w ramach zadania inwestycyjnego pn. budowa bytomskiego odcinka Obwodnicy Północnej Aglomeracji Górnośląskiej Etap III, położonej w Bytomiu, obręb Miechowice, oznaczonej jako działki gruntu nr 5455/246 o pow. 0,1957 ha i nr 5461/265 o pow. 0,0445 ha, zapisanej w księdze wieczystej KA1Y/ /1 Sądu Rejonowego w Bytomiu, w której jako właściciela wpisano Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną Bytom. W pkt. 2 ww. decyzji powiększono odszkodowanie ustalone w pkt. 1 o kwotę równą 5% wartości nieruchomości. W pkt. 3 ww. decyzji zobowiązano Prezydenta Miasta Bytomia do zapłaty odszkodowania jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna. W sprawie nr ANR dot. działki nr 5451/239 w aktach administracyjnych sprawy znajduje się notatka z dnia 27 czerwca 2012r. sporządzona przez Pana Sławomira Walke Głównego Specjalistę w Wydziale Obrotu Nieruchomościami Referatu Regulacji Stanów Prawnych Nieruchomości na okoliczność ustalenia miejsca zamieszkania stron postępowania. Z treści notatki wynika, że sprawdzono Bytomski System PESEL i akta postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po XXXX XXXXX znajdujące się w Sądzie Rejonowym w Bytomiu sygnatura akt I Ns 236/02 i stwierdzono, że: - osoby wykazane w postanowieniu o stwierdzenie nabycia spadku po XXXXX XXXXXX tj. Pani XXXX XXXXX Pan XXXX XXXXX i Pani XXXX XXXXX nie figurują w Bytomskim Systemie PESEL, - w aktach postępowania sądowego brak jest adresu zamieszkania Pani XXXXX XXXXXX, - zgodnie z danymi zawartymi w aktach postępowania sadowego Pan XXXXX XXXXXX zamieszkuje w Niemczech (...), a Pani XXXXX XXXXXX zamieszkuje w Niemczech ( ). Śledząc tok postępowania organu w zakresie ustalenia miejsca zamieszkania (pobytu) Pani XXXXX XXXXXX, wskazać należy, iż organ nie dochował należytej staranności w poczynionych ustaleniach. Wprawdzie organ poszukiwał osoby w Bytomskim systemie PESEL, a także badał akta postępowania sądowego dot. stwierdzenia nabycia spadku po XXXXX XXXXXX, jednakże organ nie weryfikował innych źródeł ewidencji ludności. Wśród innych źródeł danych wymienić można Wojewódzki Zbiór Meldunkowy, czy rejestr PESEL Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności, który zawiera m.in. dane osób przebywających stale na terytorium RP, zameldowanych na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące a także osób ubiegających się o wydanie dowodu osobistego lub paszportu, a także osób, dla których odrębne przepisy przewidują potrzebę posiadania numeru PESEL. Pismem z dnia 16 lipca 2012r. zawiadomiono strony o wszczęciu postępowania odszkodowawczego. W treści zawiadomienia poinformowano m.in. o treści art. 40 Kpa w związku z tym, że strony postępowania odszkodowawczego zamieszkują za granicą. W związku z tym, że adres zamieszkania jednej ze stron postępowania nie został ustalony zawiadomienie wywieszono na tablicy ogłoszeń Urzędu Miejskiego w Bytomiu w trybie art. 49 Kpa w dniach od 18 lipca 2012r. do r. W sprawie został sporządzony operat szacunkowy z dnia 26 lipca 2012r. przez rzeczoznawcę majątkowego Pana XXXX XXXXX nr uprawnienie /3

6 W treści operatu rzeczoznawca majątkowy nie wskazał przeznaczenia wycenianej nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy lub w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy bądź też w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Wyboru metody szacowania nieruchomości rzeczoznawca majątkowy dokonał w oparciu o analizę rynku nieruchomości niezabudowanych, przeznaczonych w planach miejscowych jako tereny dróg oraz tereny komunikacyjne. Organ orzekający w niniejszej sprawie w treści decyzji stwierdził, że wykonany przez rzeczoznawcę majątkowego operat szacunkowy z dnia 26 lipca 2012r. został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Ponadto w aktach administracyjnych przedmiotowej sprawy znajduje się notatka z dnia 26 czerwca 2012r. sporządzona przez Pana Sławomira Walke Głównego Specjalistę w Wydziale Obrotu Nieruchomościami Referatu Regulacji Stanów Prawnych Nieruchomości, z której wynika, że w dla przedmiotowego terenu nie obowiązywał miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Natomiast w Studium Uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego Gminy Bytom uchwalonym w dniu 24 sierpnia 2011r. (uchwała nr XVI/204/11 Rady Miejskiej w Bytomiu): - działka gruntu nr 5451/239 znajdowała się na terenie o przeznaczeniu 3.1.DI.KDGP-droga. Jednakże zespół kontrolujący wskazuje, że przystępując do wyceny rzeczoznawca majątkowy w pierwszej kolejności winien określić stan prawny i faktyczny nieruchomości na dzień wydania decyzji zrid. Szczegółowego zaś zbadania wymaga przeznaczenie szacowanej nieruchomości ustalone zgodnie z art. 154 ustawy o gospodarce nieruchomościami. W zależności bowiem od przeznaczenia nieruchomości określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy bądź decyzji o warunkach zabudowy, należy przyjąć i uzasadnić odpowiedni sposób wyceny. Ponadto przystępując do sporządzenia operatu szacunkowego określającego wartość nieruchomości dla potrzeb ustalenia wysokości odszkodowania, podstawowym zadaniem rzeczoznawcy majątkowego jest także zbadanie, czy przeznaczenie nieruchomości wycenianej zgodne z celem wywłaszczenia powoduje zwiększenie jej wartości. Od wyniku tego badania zależeć bowiem będzie zastosowanie odpowiedniego sposobu wyceny, pozwalającego określić wartość nieruchomości z uwzględnieniem ww. zwiększenia (zasada korzyści). Informacja na temat procesu dochodzenia do wyboru sposobu wyceny, tj. przeprowadzonego badania, powinna znaleźć odzwierciedlenie w treści operatu szacunkowego. Wskazać należy, że w operacie szacunkowym z dnia 26 lipca 2012r. brak ustaleń w powyższym zakresie. Pismem z dnia 7 sierpnia 2012r. organ prowadzący postępowanie odszkodowawcze wystąpił do Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów z zapytaniem, czy dotychczasowi właściciele Pani XXXXX XXXXX i Pani XXXXX XXXXXX wydali nieruchomość w terminie określonym w art. 18 ust. 1e ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Miejski Zarząd Dróg i Mostów pismem z dnia 16 sierpnia 2012r. Nr DTI.II/7162/2012 poinformował, że dotychczasowy właściciele, tj. Pani XXXXX XXXXX i Pani XXXXX XXXXXX nie wydali nieruchomości. Zespół kontrolujący stwierdził, że organ badał kwestię powiększenia odszkodowania o kwotę równą 5% wartości nieruchomości wadliwie. Uprawnionymi do uzyskania odszkodowania w wysokości powiększonej o kwotę równą 5% wartości nieruchomości są dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości objętej zrid, który w ustawowym terminie wyda nieruchomość lub wyda nieruchomość i opróżni lokal oraz inne pomieszczenia. 6/3

7 W niniejszej sprawie należało zatem badać kwestię wydania nieruchomości przez dotychczasowych właścicieli - Panią XXX XXXXX i Pana XXXX XXXX oraz Panią XXXX XXXXX, czyli z uwzględnieniem stanu prawnego nieruchomości wynikającego z księgi wieczystej oraz prawomocnego postanowienia sądu rejonowego o stwierdzeniu nabycia spadku. W dziale IV księgi wieczystej Nr KA1Y/ /5 prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bytomiu wpisana jest hipoteka przymusowa zwykła w wysokości 18,49 zł na rzecz Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu. W aktach sprawy znajduje się zaświadczenie Prezydenta Bytomia z dnia 25 kwietnia 2013r. Nr FUD z którego wynika, że należność w wysokości 18,49 zł stanowiąca podstawę hipoteki przymusowej ustanowionej na rzecz Skarbu Państwa wpisanej do księgi wieczystej Nr KA1Y/ /5 prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bytomiu zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990r. przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych stała się wierzytelnością Gminy Bytom. Pismem z dnia 20 sierpnia 2012r. organ prowadzący postępowanie poinformował strony o sporządzeniu przez rzeczoznawcę majątkowego operatu szacunkowego z dnia 26 lipca 2012r. oraz o możliwości wypowiedzenia się, co do zebranych dowodów i materiałów, a także o możliwości zapoznania się z posiadanym materiałem dowodowym w sprawie. Decyzją Nr ANR z dnia 19 września 2012r. Prezydent Miasta Bytomia orzekł w pkt. 1 o ustaleniu odszkodowania w wysokości zł z tytułu przejęcia z mocy prawa na rzecz Gminy Bytom nieruchomości objętej ostateczną decyzją Nr 3356/2012 z dnia 20 czerwca 2012r. Prezydent Miasta Bytomia zezwolił na realizację inwestycji drogowej pod nazwą Budowa łącznicy południowej węzła Celna w ramach zadania inwestycyjnego pn. budowa bytomskiego odcinka Obwodnicy Północnej Aglomeracji Górnośląskiej Etap III, położonej w Bytomiu, obręb Miechowice, oznaczonej jako działki gruntu nr 5451/239 o pow. 0,3615 ha. W pkt. 2 ww. decyzji przyznano odszkodowanie ustalone w pkt. 1 na rzecz: - Pani XXX XXXXX dotychczasowego właściciela ww. nieruchomości w 4/6 częściach w kwocie ,66 zł - Pani XXX XXXXX dotychczasowego właściciela ww. nieruchomości w 1/6 części w wysokości ,17 zł. - Pana XXX XXXXX dotychczasowego właściciela ww. nieruchomości w 1/6 części w wysokości ,17 zł. W pkt. 3 zobowiązano Prezydenta Bytomia do wypłaty odszkodowania jednorazowo do depozytu sądowego w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna. W uzasadnieniu decyzji wskazano m.in., że dział IV księgi wieczystej Nr KA1Y/ /5 prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bytomiu jest wolny od wpisów, co jest niezgodne ze stanem faktycznym wynikającym z odpisu ww. księgi wieczystej znajdującego się w aktach sprawy. Wobec powyższego stwierdzić należy, że organ orzekający błędnie ustalił wysokość odszkodowania nie uwzględniając treści art. 18 ust. 1, ust. 1a i ust. 1c, w związku z art. 12 ust. 4c i 4f ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Stosownie do treści art. 12 ust. 4c i 4f ww. ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. jeżeli na nieruchomości lub prawie użytkowania wieczystego tej nieruchomości zostały ustanowione ograniczone prawa rzeczowe, z dniem w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna, prawa te wygasają. Odszkodowanie za nieruchomość przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Ponadto w myśl art. 18 ust. 1a ww. ustawy, jeżeli na przedmiotowych nieruchomościach objętych decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, lub na prawie 7/3

8 użytkowania wieczystego tych nieruchomości są ustanowione ograniczone prawa rzeczowe, wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zmniejsza się o kwotę równą wartości tych praw. Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1c ww. ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. jeżeli na nieruchomościach, o których mowa w art. 12 ust. 4a, lub na prawie użytkowania wieczystego tych nieruchomości jest ustanowiona hipoteka, wysokość odszkodowania z tytułu wygaśnięcia hipoteki ustala się w wysokości świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, wraz z odsetkami zabezpieczonymi tą hipoteką. Odszkodowanie to podlega zaliczeniu na spłatę świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wraz z odsetkami. Zatem w pierwszej kolejności organ winien ustalić wartość prawa własności nieruchomości w operacie szacunkowym. Następnie powinien ustalić wysokość świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej hipotekami wraz z odsetkami zabezpieczającymi te hipoteki, aby w końcowym etapie ustalić wysokość odszkodowania. Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że organ nie wypełnił dyspozycji z art. 18 ust. 1, ust. 1a i ust. 1c, w związku z art. 12 ust. 4c i 4f ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. Ponadto uwagę zwrócić należy na kwestię doręczania pism stronie zamieszkałej za granicą, która nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w kraju i która nie wskazała w kraju pełnomocnika do doręczeń. W takiej sytuacji zgodnie z art Kpa przeznaczone dla tej strony pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Tymczasem organ nie zważając na powyższe regulacje doręczał korespondencję stronom zamieszkałym za granicą tj. Panu XXXX XXXXXX i Pani XXXX XXXXXX z naruszeniem zasad postępowania administracyjnego. Ocena Zalecenia lub wnioski, dotyczące usunięcia nieprawidłowości lub usprawnienia funkcjonowania jednostki kontrolowanej Negatywna Zobowiązuje się kierownika jednostki kontrolowanej do zweryfikowania treści dokumentów regulaminowych poprzez jednoznaczne wskazanie, która komórka organizacyjna realizuje zadania z zakresu administracji rządowej dot. prowadzenia postępowań odszkodowawczych za nieruchomości przejęte pod drogi publiczne na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Postępowania odszkodowawcze muszą być prowadzone według zasad określonych w kodeksie postępowania administracyjnego. W związku z tym, że postępowanie dot. ustalenia odszkodowania za nieruchomości przejmowane z mocy prawa pod drogi publiczne jest prowadzone z urzędu, organ winien zawiadamiać strony o wszczęciu postępowania z urzędu w trybie art. 61 Kpa, a w jego trakcie badać stan prawno - faktyczny nieruchomości. W efekcie poczynionych ustaleń organ powinien rozstrzygnąć sprawę co do istoty lub umorzyć postępowanie w trybie art. 105 Kpa. Organ dokonując oceny przydatności dowodowej operatu szacunkowego sporządzonego w sprawie, powinien zwrócić szczególną uwagę na badanie przez rzeczoznawcę majątkowego przeznaczenia szacowanej nieruchomości, ustalonego zgodnie z art. 154 ustawy o gospodarce nieruchomościami. W zależności bowiem od przeznaczenia nieruchomości określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy bądź decyzji o warunkach zabudowy, należy przyjąć i uzasadnić odpowiedni sposób wyceny. 8/3

9 Należy również przestrzegać, aby rzeczoznawca majątkowy badał, czy przeznaczenie nieruchomości wycenianej zgodne z celem wywłaszczenia powoduje zwiększenie jej wartości. Od wyniku tego badania zależeć bowiem będzie zastosowanie odpowiedniego sposobu wyceny, pozwalającego określić wartość nieruchomości z uwzględnieniem ww. zwiększenia (zasada korzyści). Informacja na temat procesu dochodzenia do wyboru sposobu wyceny, tj. przeprowadzonego badania, powinna znaleźć odzwierciedlenie w treści operatu szacunkowego. Organ dokonując oceny przydatności dowodowej operatu szacunkowego sporządzonego w sprawie, powinien zwrócić szczególną uwagę na terminologię używaną przez rzeczoznawcę majątkowego w treści operatu. Rzeczoznawca majątkowy sporządza bowiem na piśmie opinię o wartości nieruchomości, natomiast o wysokości odszkodowania decyduje organ prowadzący postępowanie odszkodowawcze. Nadto przy ustalaniu odszkodowania organ prowadzący postępowanie winien uwzględniać wszystkie składniki, które są częściami składowymi gruntu, a zatem są trwale z gruntem związane i nie stanowią odrębnego przedmiotu własności (art kc). Specustawa wyraźnie wskazuje, iż odszkodowanie należy się za nieruchomość rozumianą jako grunt wraz z jego częściami składowymi. Jeżeli taki składnik, który stanowił część składową gruntu, znajdował się na nieruchomości w dniu wydania decyzji lokalizacyjnej przez organ, to w myśl art. 18 ust. 1 podlega wycenie jako część składowa gruntu. Zatem wycenie winien podlegać grunt wraz z częścią składową składnikiem roślinnym. Należy przestrzegać, aby w procesie ustalania miejsca zamieszkania (pobytu) stron postępowania szeroko weryfikować źródła ewidencji ludności. Organ powinien mieć na względzie treść art. 18 ust. 1e specustawy drogowej. Uprawnionymi do uzyskania odszkodowania w wysokości powiększonej o kwotę równą 5% wartości nieruchomości są dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości objętej zrid, który w ustawowym terminie wyda nieruchomość lub wyda nieruchomość i opróżni lokal oraz inne pomieszczenia. Istotne znaczenie ma więc prawidłowe ustalenie kręgu uprawnionych do uzyskania odszkodowania w wysokości powiększonej o kwotę równą 5% wartości nieruchomości wobec danej nieruchomości, na dzień uostatecznienia się decyzji zrid. Organ ustalając wysokość odszkodowania winien mieć na uwadze także regulację zawartą w art. 18 ust. 1c ww. ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. Stosownie do treści art. 12 ust. 4c i 4f ww. ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. jeżeli na nieruchomości lub prawie użytkowania wieczystego tej nieruchomości zostały ustanowione ograniczone prawa rzeczowe, z dniem w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna, prawa te wygasają. Odszkodowanie za nieruchomość przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Ponadto w myśl art. 18 ust. 1a ww. ustawy, jeżeli na przedmiotowych nieruchomościach objętych decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, lub na prawie użytkowania wieczystego tych nieruchomości są ustanowione ograniczone prawa rzeczowe, wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zmniejsza się o kwotę równą wartości tych praw. Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1c ww. ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. jeżeli na nieruchomościach, o których mowa w art. 12 ust. 4a, lub na prawie użytkowania wieczystego tych nieruchomości jest ustanowiona hipoteka, wysokość odszkodowania z tytułu wygaśnięcia hipoteki ustala się w wysokości świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, wraz z odsetkami zabezpieczonymi tą hipoteką. Odszkodowanie to podlega zaliczeniu na spłatę świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej 9/3

10 hipoteką wraz z odsetkami. Organ winien zwrócić także uwagę na kwestię doręczania pism stronie zamieszkałej za granicą, która nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w kraju i która nie wskazała w kraju pełnomocnika do doręczeń. W takiej sytuacji zgodnie z art Kpa przeznaczone dla tej strony pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Termin realizacji zaleceń: Oczekuję przedstawienia przez Pana Prezydenta, w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu ich realizacji lub przyczynach ich niepodjęcia. DATA I PODPIS WOJEWODY 10/3