ANALIZA WODY DO CELÓW BUDOWLANYCH

Transkrypt

1 Politechnika Warszawska Wydział Budownictwa Mechaniki i Petrochemii w Płocku Laboratorium Chemii Budowlanej Instrukcja do ćwiczenia: ANALIZA WODY DO CELÓW BUDOWLANYCH Opracowała: dr inŝ. Maria Bukowska Płock, marzec 2008

2 2 Spis treści I. Temat ćwiczenia... II. Cel ćwiczenia... III. Podstawy teoretyczne Wstęp Klasyfikacja rodzajów wody wg PN-EN 1008: Wymagania stawiane wodzie zarobowej IV. Opis wykonania ćwiczenia Oznaczenie: barwy, zapachu i ph wody, obecności w wodzie detergentów, olejów, tłuszczów, oraz siarkowodoru (H 2 S) Oznaczenie obecności substancji humusowych Oznaczenie zawartości jonów chlorkowych (Cl - ) Oznaczenie zawartości jonów siarczanowych (SO 2-4 ) Oznaczenie zawartości cukrów Oznaczenie zawartości fosforanów (PO 3-4 ). 7. Oznaczenie zawartości jonów ołowiu (Pb 2+ ).. V. Opracowanie wyników, wnioski... VI. Literatura... VII. Załącznik. Schemat badania wody zarobowej do betonu wg PN-EN 1008:

3 3 I. TEMAT ĆWICZENIA: Analiza wody zarobowej do betonu II. CEL ĆWICZENIA: Zaznajomienie z normową klasyfikacją rodzajów wody warunkującą jej uŝycie do wytwarzania betonu, wymaganiami normowymi stawianymi wodzie do celów zarobowych oraz jakościowymi (orientacyjnymi) metodami badania i oceny przydatności wody zarobowej do betonu. III. PODSTAWY TEORETYCZNE 1. Wstęp Woda występująca w przyrodzie zawsze zawiera pewne ilości rozpuszczonych w niej gazów, soli oraz mikroorganizmów. Woda jest bowiem doskonałym rozpuszczalnikiem dla wielu substancji nieorganicznych o wiązaniach jonowych i atomowych spolaryzowanych oraz substancji organicznych zawierających grupy hydroksylowe -OH. Ten stan rzeczy spowodowany jest właściwościami fizykochemicznymi wody: - posiada ona małe ruchliwe cząsteczki powiązane z sobą wiązaniami wodorowymi lub siłami elektrostatycznego przyciągania typu dipol-dipol, - jej cząsteczki mogą oddziaływać z dipolami i jonami substancji rozpuszczonych (siły przyciągania elektrostatycznego dipol-dipol oraz dipol-jon), - woda jest takŝe czynnikiem warunkującym wszelkie formy Ŝycia. Okoliczności te sprawiają, Ŝe woda deszczowa, gruntowa, powierzchniowa czy głębinowa jest zawsze roztworem wielu substancji. Ponadto w wyniku przemieszczania się przez warstwy gleby woda moŝe zawierać zawiesiny ilaste i substancje humusowe, rozpuszczone nawozy sztuczne (siarczany, fosforany, azotany). Woda pochodząca z procesów przemysłowych moŝe zawierać cukier, detergenty, metale cięŝkie. Zanieczyszczenia te powinny zostać usunięte w procesie oczyszczania ścieków. Pracownicy budowlani pracujący w wykonawstwie lub eksploatacji mają do czynienia z dwoma rodzajami wody: wodą do zarabiania betonów i zapraw oraz wodą środowiskową. O ile wodę pierwszego rodzaju moŝna sobie wybrać, to woda drugiego rodzaju towarzyszy budowli, która powstaje w określonym miejscu; moŝna jedynie zmniejszyć jej szkodliwe działanie na fundamenty, zbiorniki czy konstrukcje hydrotechniczne. Woda do zarabiania betonów ze względu na jej uczestnictwo w procesach wiązania i twardnienia cementu musi być wystarczająco czysta. Zastosowanie wody o niewłaściwym składzie chemicznym moŝe spowodować: - zaburzenia procesu wiązania, wywołując nieplanowane spowolnienie lub przyspieszenie, - pogorszenie właściwości wytrzymałościowych betonu,

4 4 - pogorszenie trwałości betonu podczas eksploatacji. W tablicy 1 zestawiono szkodliwe substancje, które mogą być zawarte w wodzie zarobowej oraz opisano ich wpływ na właściwości mieszanki betonowej i betonu. Tablica 1. Wpływ zanieczyszczeń wody zarobowej na procesy wiązania i jakość betonu Rodzaj zanieczyszczenia Kwasy Oleje, tłuszcze, detergenty Substancje humusowe Siarkowodór i sole Chlorki Siarczany Alkalia Cukry Fosforany Azotany Sole ołowiu (II) Sole cynku Efekty działania Mocne kwasy mineralne reagują ze składnikami cementu i betonu, tworząc rozpuszczalne związki; utrudniają lub uniemoŝliwiają wiązanie cementu Zakłócają proces wiązania cementu i mogą obniŝać wytrzymałość betonu Utrudniają wiązanie cementu Utrudniają wiązanie cementu, po utlenieniu tworzą siarczany Przyspieszają proces wiązania w niskich temperaturach lecz wywołują korozję zbrojenia Zakłócają procesy wiązania, mogą reagować ze składnikami betonu wywołując w środowisku wody jego rozsadzanie Reagują z kruszywem zawierajacym aktywną krzemionkę, wywołują tzw. korozję wewnętrzną betonu Opóźniają wiązanie cementu, mogą nawet uniemoŝliwić związanie cementu Opóźniają wiązanie cementu Przyspieszają wiązanie cementu. Azotany słabych zasad mogą wywoływać korozję kwasową w wyniku hydrolizy Opóźniają wiązanie cementu Opóźniają wiązanie cementu Dlatego woda do celów zarobowych powinna zawierać niewielkie ilości wymienionych zanieczyszczeń. Wymagania stawiane wodzie zarobowej precyzuje norma PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu, która zastąpiła normę PN-B-32250:1988 Woda do betonów i zapraw. Norma ta, wśród innych rodzajów wody, które mogą być wykorzystane do celów zarobowych, uwzględnia równieŝ wodę odpadową powstającą podczas produkcji mieszanki betonowej i pielęgnacji betonu. 2. Klasyfikacja rodzajów wody wg PN-EN 1008:2004 Przydatność wody do wytwarzania betonu zaleŝy na ogół od jej pochodzenia. MoŜna rozróŝnić rodzaje wody wymienione w p Woda pitna (woda z sieci wodociągowej) badania. Wodę tę uznaje się za przydatną do stosowania w betonie. Woda pitna nie wymaga 2.2. Woda odzyskana z procesów produkcji betonu Woda ta, zdefiniowana została w załączniku A do normy i będzie zazwyczaj przydatna

5 5 do stosowania w betonie, powinna jednak spełniać wymagania podane w załączniku. Dokładniej woda odzyskana z procesów produkcji betonu obejmuje: - wodę, która była częścią niewykorzystanej mieszanki, - wodę uŝytą do czyszczenia wnętrza betoniarek stacjonarnych, samochodowych i pomp do miesza-nek betonowych, - wodę uŝytą do cięcia, szlifowania i obróbki strumieniowej powierzchni betonu, - wodę odzyskaną z mieszanki betonowej podczas jej wytwarzania. UWAGA: Woda odzyskana z procesów produkcji betonu zawiera róŝne stęŝenia bardzo drobnych cząstek, których wymiar jest zasadniczo mniejszy niŝ 0,25 mm. Norma narzuca jednak ograniczenia w stosowaniu wody odzyskanej z procesów produkcji betonu: - woda ta moŝe być stosowana jako woda zarobowa do betonu ze zbrojeniem lub bez zbrojenia oraz do betonu zawierającego elementy metalowe, a takŝe do betonu spręŝonego, pod warunkiem Ŝe spełnione są następujące wymagania: a) Dodatkowa masa materiału stałego w betonie wynikająca z uŝycia wody odzyskanej z procesów produkcji betonu powinna być mniejsza niŝ 1% całkowitej masy kruszywa zawartego w betonie. b) Jeśli istnieją specjalne wymagania dotyczące produkowanego betonu, powinien być uwzględniony moŝliwy wpływ zastosowania tego rodzaju wody, np. w betonie architektonicznym, betonie spręŝonym, betonie napowietrzonym, betonie naraŝonym na działanie agresywnego środowiska itp. c) Ilość zuŝywanej odzyskanej wody powinna być w ciągu dziennej produkcji rozłoŝona tak równomiernie, jak to moŝliwe. W przypadku niektórych procesów produkcyjnych moŝliwe jest uŝycie wody z większą zawartością materiału stałego, pod warunkiem Ŝe moŝna wykazać uzyskanie zadowalających właściwości betonu. Wymagania stawiane wodzie Woda odzyskana z procesów produkcji betonu lub woda mieszana stosowana do betonu, powinna spełniać wymagania określone w p. 3 dotyczącym oceny wstępnej i składu chemicznego oraz powinna być odpowiednio zabezpieczona przed zanieczyszczeniem i ujednorodniona przed uŝyciem. TakŜe powinno się uwględnić przy projektowaniu betonu ilości materiału stałego zawartego w odzyskanej wodzie Woda ze źródeł podziemnych Woda ta moŝe być przydatna do stosowania w betonie, jednakŝe powinna być badana.

6 Naturalna woda powierzchniowa i woda ze ścieków przemysłowych Woda ta moŝe być przydatna do stosowania w betonie, jednakŝe powinna być badana Woda morska lub woda zasolona Woda ta moŝe być stosowana do betonów niezbrojonych i niezawierających innych elementów metalowych, natomiast jest zasadniczo nieodpowiednia do wytwarzania betonu zbrojonego i betonu spręŝanego. W przypadku betonu zawierającego stalowe zbrojenie lub elementy metalowe decydującym czynnikiem jest dopuszczalna całkowita zawartość chlorków w betonie 2.6. Woda z kanalizacji Woda ta nie nadaje się do stosowania w betonie. 3. Wymagania stawiane wodzie zarobowej Woda przeznaczona do stosowania w betonie powinna spełniać wymagania zawarte w punktach 3.1, 3.2. albo wymagania dotyczące czasu wiązania i wytrzymałości na ściskanie zawarte w p Woda dostarczana jako woda pitna (z sieci wodociągowej) jest uwaŝana za zgodną z wymaganiami według niniejszej normy Ocena wstępna Woda powinna być badana zgodnie z procedurami normowymi i spełniać wymagania wstępne zamieszczone w tablicy 2. Woda niespełniająca jednego lub większej liczby wymagań moŝe być uŝyta jedynie w przypadku, gdy moŝna wykazać jej przydatność do stosowania w betonie zgodnie z p Tablica 2. Wymagania dotyczące wstępnej oceny wody zarobowej Wymaganie wstępne 1 Oleje i tłuszcze Nie więcej niŝ widoczne ślady. 2 Detergenty Ewentualna piana powinna zanikać w ciągu 2 minut. 3 Barwa Woda niepochodząca ze źródeł sklasyfikowanych w 2.2: barwa powinna być oceniona jakościowo jako blado źółta lub jaśniejsza. 4 Zawiesiny Woda ze źródeł sklasyfikowanych w 2.2. (zgodnie z zał. A) Woda z innych źródeł: nie więcej niŝ 4 ml osadu. 5 Zapach Woda ze źródeł sklasyfikowanych w 2.2. Bez zapachu, z wyjątkiem zapachu dopuszczalnego w przypadku wody pitnej i lekkiego zapachu cementu oraz w przypadku zawartości w wodzie ŜuŜla wielkopiecowego, lekki zapach siarkowodoru. Woda z innych źródeł. Bez zapachu, z wyjątkiem zapachu dopuszczalnego w przypadku wody pitnej. Bez zapachu siarkowodoru po dodaniu kwasu chlorowodorowego. 6 Kwasy ph 4 7 Substancje humusowe Po dodaniu NaOH barwa powinna być jakościowo oceniona jako Ŝółtawobrązowa lub jaśniejsza.

7 Właściwości chemiczne Chlorki Zawartość chlorków w wodzie, badana zgodnie z odpowiednią procedurą i wyraŝona jako Cl -, nie powinna przekraczać poziomów podanych w tablicy 3. Tablica 3. Maksymalna zawartość chlorków w wodzie zarobowej Przeznaczenie Maksymalna zawartość chlorków mg/dm 3 Beton spręŝany lub zaczyn iniekcyjny do kanałów kablowych 500 Beton zawierający zbrojenie lub elementy metalowe 1000 Beton niezawierający zbrojenia ani elementów metalowych 4500 Siarczany Zawartość siarczanów w wodzie, wyraŝona jako SO 4 2-, nie powinna przekraczać 2000 mg/l. Alkalia JeŜeli przewiduje się zastosowanie w betonie kruszyw reaktywnych wobec alkaliów, naleŝy sprawdzić zawartość alkaliów w wodzie zgodnie z odpowiednią procedurą. RównowaŜna zawartość tlenku sodu w wodzie normalnie nie powinna przekraczać 1500 mg/l. W przypadku przekroczenia tej zawartości, woda moŝe być stosowana jedynie wtedy, gdy moŝna będzie wykazać, Ŝe zostały podjęte działania zapobiegające szkodliwej reakcji krzemionki z alkaliami. Szkodliwe zanieczyszczenia W pierwszej kolejności przeprowadza się badania jakościowe dotyczące występowania cukrów, fosforanów, azotanów, ołowiu i cynku. Jeśli badania jakościowe dadzą wynik pozytywny, naleŝy albo wykonać oznaczania ilościowe substancji, których to dotyczy, albo przeprowadzić badania czasu wiązania i wytrzymałości na ściskanie. Jeśli zostanie wykonana analiza chemiczna, woda powinna spełniać wymagania podane w tablicy 4. Tablica 4. Wymagania dotyczące szkodliwych zanieczyszczeń w wodzie zarobowej Substancja Maksymalna zawartość (mg/dm 3 ) Cukry 100 Fosforany - wyraŝone jako P 2 O Azotany - wyraŝone jako NO Ołów - wyraŝony jako Pb Cynk - wyraŝony jako Zn Czas wiązania i wytrzymałość Czas początku wiązania, wyznaczony na próbkach wykonanych z uŝyciem badanej wody podczas badania przeprowadzonego zgodnie PN-EN nie powinien być krótszy niŝ 1 h i nie powinien się róŝnić więcej niŝ 25% od czasu początku wiązania próbek zarabianych wodą destylowaną. Czas końca wiązania nie powinien być dłuŝszy niŝ 12 h i nie powinien się

8 8 róŝnić więcej niŝ 25% od czasu końca wiązania określonego na próbkach wykonanych z uŝyciem wody destylowanej. Średnia wytrzymałość na ściskanie po 7 dniach określona zgodnie z PN-EN powinna wynosić co najmniej 90% średniej wytrzymałości na ściskanie odpowiednich próbek przygotowanych z uŝyciem wody destylowanej. IV. OPIS WYKONANIA ĆWICZENIA Ćwiczenie polega na ocenie przydatności do zarabiania betonu jednej lub dwóch próbek wody. W tym celu sprawdza się najpierw spełnienie przez badana wodę wymagań podstawowych (punkty 1 2) a następnie wymagań dotyczących zawartości substancji szkodliwych (punkty 3 7). Ze względu na długotrwałość niektórych oznaczeń badanie wody naleŝy rozpocząć od nich (p. 2 i p. 5). Uwaga: wszystkie cylindry, pipety, próbówki oraz zlewki wykorzystywane w ćwiczeniu do badanej wody naleŝy przed wykorzystaniem umyć wodą bieŝącą i wypłukać wodą badaną. 1. Oznaczenie: barwy, zapachu i ph wody, obecności w wodzie detergentów, olejów, tłuszczów oraz siarkowodoru (H 2 S) Do naczynia z korkiem na szlif odmierzyć cylindrem próbkę badanej wody objętości 100 cm 3. Wylot naczynia zamknąć korkiem, wstrząsać silnie przez 30 sekund i po uchyleniu korka natychmiast sprawdzić obecność zapachu innego niŝ zapach czystej wody - zanotować. Odstawić wodę na 30 minut w miejscu nie naraŝonym na drgania. Po 2 minutach sprawdzić, czy utrzymuje się piana i czy są wizualne oznaki obecności olejów i tłuszczów (zanotować). Po 30 minutach zaobserwować i zanotować barwę wody i objętość stałego osadu. W celu określenia ph wody naleŝy w badanej wodzie zanurzyć na 15 sekund pasek wskaźnikowy i porównać jego barwę ze skalą wzorcową. Odczytać i zanotować ph wody. W celu określenia obecności siarkowodoru (H 2 S), do próbki badanej wody wlać 0,5 cm 3 stęŝonego kwasu solnego. Po wymieszaniu sprawdzić czy występuje zapach siarkowodoru i zanotować wynik próby. Reakcja wydzielania siarkowodoru: S HCl H 2 S + 2Cl - 2. Oznaczenie obecności substancji humusowych Do próbówki odmierzyć pipetą 5 cm 3 badanej wody i dodać za pomocą odpowiedniej pipety 5 cm 3 3% roztworu wodorotlenku sodu - NaOH. Wodę pozostawić na 1h. Po tym czasie obserwować zabarwienie wody. Woda spełnia wymagania normy jeŝeli jej barwa jest Ŝółtawobrązowa lub jaśniejsza. Zanotować wynik badania.

9 9 3. Oznaczenie zawartości jonów chlorkowych (Cl - ) Oznaczenie przybliŝonej zawartości jonów chlorkowych przeprowadza się przez miareczkowanie badanej wody roztworem azotanu srebra - AgNO 3 w obecności chromianu potasu K 2 CrO 4 jako wskaźnika, który reaguje z AgNO 3 po wytrąceniu jonów chlorkowych, tworząc charakterystyczny czerwono-brunatny osad. Reakcje wytrącania chlorku srebra i chromianu srebra: Cl - + AgNO 3 AgCl + NO 3 - biały osad K 2 CrO 4 + AgNO 3 Ag 2 CrO 4 + 2KNO 3 czerwono-brunatny osad Dwie próbki badanej wody po 10 cm 3 kaŝda odmierzyć za pomocą pipety lub cylindra do kolbek stoŝkowych o pojemności 50 cm 3. Dodać po 3-4 krople roztworu K 2 CrO 4. Następnie do kaŝdej kolby dodawać za pomocą pipety wielomiarowej roztwór AgNO 3 o stęŝeniu 0,5 mol/dm 3 : najpierw 1-2 krople, a następnie stale mieszając, porcje po 0,5 cm 3. NaleŜy uchwycić moment, w którym zabarwienie roztworu zmieni się z jasnoŝółtego na trwale brunatne, po czym z tablicy 5 odczytać przybliŝoną zawartość jonów chlorkowych w badanej próbce wody. W przypadku duŝej róŝnicy między wynikami uzyskanymi dla obu próbek wody, naleŝy wykonać próbę rozjemczą na trzeciej próbce wody, postępując w sposób opisany wyŝej. Jako wynik końcowy przyjąć średnią z dwóch oznaczeń, jeŝeli róŝnica między zuŝytymi objętościami roztworu AgNO 3 nie przekracza 1 cm 3. Zanotować wynik. Tablica 5. Zawartość jonów chlorkowych w badanej wodzie zarobowej Objętość 0,5 m roztworu AgNO 3 do momentu zmiany barwy, cm 3 Zawartość jonów chlorkowych w badanej wodzie, mg/dm krople <500 0, > Oznaczenie zawartości jonów siarczanowych (SO 2-4 ) Oznaczenie przybliŝonej zawartości jonów siarczanowych przeprowadza się w środowisku kwaśnym w reakcji z roztworem chlorku baru - BaCl 2, który wytrąca osad siarczanu baru - BaSO 4 w obfitości zaleŝnej od zawartości jonów SO Reakcja wytrącania siarczanu baru: BaCl 2 + SO 4 2- BaSO 4 + 2Cl - Odmierzyć za pomocą pipety 1 cm 3 badanej wody do próbówki; mętną wodę naleŝy przesączyć. Następnie dodać 4 cm 3 wody destylowanej, 2,5 cm 3 10% roztworu HCl i 2,5 cm 3 10% roztworu BaCl 2 odmierzonych za pomocą odpowiednich pipet, wymieszać zawartość próbówki. Natychmiastowe powstanie obfitego osadu siarczanu baru świadczy o zawartości

10 10 jonów siarczanowych większej niŝ 2000 mg/dm 3, brak osadu lub jego powstanie dopiero po kilku minutach o zawartości SO 4 2- oznaczenia. 5. Oznaczenie zawartości cukrów mniejszej niŝ 2000 mg/dm 3. Zanotować wynik Oznaczenie przybliŝonej zawartości cukrów przeprowadza się wykorzystując reakcję Molischa. Reakcja ta polega na przemianie cukrów w cukry proste (przez ogrzewanie z roztworem kwasu solnego) i wybarwieniu cukrów prostych α-naftolem w obecności stęŝonego kwasu siarkowego stosowanego do podwarstwiania (podwarstwienie polega na powolnym dodawaniu do wody po ściance próbówki stęŝonego kwasu bez moŝliwości wymieszania). W przypadku obecności cukrów, na granicy warstw kwasu siarkowego i wody pojawia się fioletowo-czerwony pierścień. NatęŜenie barwy i szybkość pojawienia pierścienia świadczą o zawartości cukrów; pojawienie się zielonego pierścienia świadczy o zanieczyszczeniu α-naftolu. Do zlewki o pojemności 100 cm 3 odmierzyć 50 cm 3 badanej wody, dodać 1 cm 3 roztworu HCl o stęŝeniu 1 mol/dm 3, przykryć szkiełkiem zegarkowym i ogrzewać przez 30 min. na płytce elektrycznej z podkładką ceramiczną, nie dopuszczając do wrzenia. Po tym czasie płytkę naleŝy wyłączyć i zawartość zlewki schłodzić. Czystą próbówkę wypłukać dwukrotnie ochłodzoną wodą i nalać do niej 2 cm 3 tej wody. Do wody dodać 3 krople barwnika (5% roztwór α-naftolu) i podwarstwić stęŝonym kwasem siarkowym (pod wyciągiem!). PrzybliŜoną zawartość cukru określić wg tablicy 6, zanotować wynik. Tablica 6. Orientacyjna zawartość cukru w badanej wodzie Barwa pierścienia i czas powstania Zawartość cukru, mg/ dm 3 Fioletowo-czerwona, powstaje natychmiast >500 Fioletowo-czerwona, powstaje po kilku sekundach 100 Jasno-róŜowa, powstaje po upływie kilku minut 5 6. Oznaczenie zawartości fosforanów (PO 3-4 ) 5 cm 3 badanej wody odmierzyć do próbówki i dodać 5 cm 3 roztworu AgNO 3 o stęŝeniu 0,5 mol/dm 3. Powstanie Ŝółtego osadu Ag 3 PO 4 świadczy o zawartości fosforanów (w przeliczeniu na P 2 O 5 ) większej niŝ 100 mg/dm 3. Brak Ŝółtego osadu świadczy o tym, Ŝe zawartość jonów fosforanowych w wodzie jest mniejsza niŝ 100 mg/dm 3. Reakcja wytrącania fosforanów: PO AgNO 3 Ag 3 PO 4 + 3NO 3-7. Oznaczenie zawartości jonów ołowiu (Pb 2+ ) Odmierzyć do próbówki 5 cm 3 badanej wody i dodać 5 cm 3 roztworu KI o stęŝeniu 1 mol/dm 3. Powstanie obfitego Ŝółtego osadu PbI 2 - jodku ołowiu (II) świadczy o zawartości

11 11 jonów ołowiu (II) większej niŝ 100 mg/dm 3. Brak Ŝółtego osadu świadczy o tym, Ŝe zawartość jonów ołowiu w wodzie jest mniejsza niŝ 100 mg/dm 3. Reakcja wytrącania jonów ołowiu (II): Pb KI PbI 2 + 2K + V. OPRACOWANIE WYNIKÓW, WNIOSKI W sprawozdaniu naleŝy opisać rodzaj i sposób przeprowadzania oznaczeń, wyniki oznaczeń porównane z wymaganiami normy PN-EN 1008:2004 zestawić w tablicy (tablica 7). Wnioski powinny zawierać ocenę czy badana woda spełnia wymagania normy PN-EN 1008:2004 i moŝe być wykorzystana jako woda zarobowa do betonów, czy nie spełnia wymagań i nie moŝe być wykorzystana w tym celu, bądź czy naleŝy poddać wodę dodatkowym badaniom. Tablica 7. Wyniki oznaczeń Wymagania podstawowe Wymagania dotyczące substancji szkodliwych Rodzaj oznaczenia Badana woda Wymagania normowe wg PN-EN 1008:2004 Zapach/obecność czystej wody, brak zapachu siarkowodoru (H 2 S) H 2 S po dodaniu HCl Detergenty, piana po 2 min. brak piany po 2 min. Oleje, tłuszcze brak śladów Osad po 30 min, cm 3 < 1 Odczyn, ph > 4 po dodaniu NaOH, barwa Substancje humusowe Ŝółtawobrązowa lub jaśniejsza Chlorki (Cl - ), mg/ dm 3 zaleŝnie od przeznaczenia 500; 1000; 4500 Siarczany (SO 4 2- ), mg/ dm 3 <2000 Cukry, mg/ dm 3 <100 Fosforany w przeliczeniu na P 2 O 5, mg/dm 3 <100 Ołów w przeliczeniu na Pb 2+, mg/dm 3 <100 VI. LITERATURA 1. PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu. 2. Praca zbiorowa pod redakcją L. Czarneckiego, Ćwiczenia laboratoryjne z chemii budowlanej. Oficyna wydawnicza PW, Warszawa 2007.

12 12 VII. Schemat badania wody zarobowej do betonu (wg. załącznika B normy) UWAGA: PoniŜszy schemat badania jest pomyślany jedynie jako sugestia dotycząca praktycznego sposobu badania próbek wody. Postanowienia zawarte w normie mają zawsze priorytet. Rodzaje wody Akceptuj wodę tak 1 Woda pitna Odrzuć wodę tak 2 Woda z kanalizacji Patrz załącznik A tak 3 Przejdź do 6 tak 4 Stosować tylko do betonu niezbrojnego lub bez elementów metalowych Woda odzyskana z procesów produkcji betonu lub woda mieszana Woda ze źródeł podziemnych Naturalna woda powierzchniowa i woda ze ścieków przemysłowych tak 5 Woda morska lub woda zasolona Ocena wstępna Patrz takŝe p. 3 Przejdź do 28 lub odrzuć wodę tak 6 Oleje i tłuszcze: widoczne ślady Dotyczy pozycji 6-12, patrz takŝe tablica 2 Przejdź do 28 lub odrzuć wodę tak 7 Detergenty: trwała piana Przejdź do 28 lub odrzuć wodę tak 8 Barwa: ciemniejsza niŝ jasnoŝółta Przejdź do 28 lub odrzuć wodę tak 9 Zawiesiny: > 4 ml Przejdź do 28 lub odrzuć wodę tak 10 Zapach: Silny zapach inny niŝ zapach wody pitnej jeśli występuje ŜuŜel, patrz tablica 2 wiersz 5 Przejdź do 28 lub odrzuć wodę tak 11 Kwasy: ph < 4 Przejdź do 28 lub odrzuć wodę tak 12 Substancje humusowe: barwa ciemniejsza niŝ źółtawobrązowa

13 13 Badania chemiczne Akceptuj wodę tak 13 Zawartość rozpuszczalnych soli <100 mg/l Odrzuć wodę, chyba Ŝe nie jest przekroczony maks. dopuszczalny poziom chlorków w betonie tak 14 Zawartość chlorków przekracza poziomy podane w tablicy 2 Odrzuć wodę tak 15 Zawartość siarczanów > 2000 mg/l Akceptuj wodę, chyba Ŝe w betonie będzie stosowane reaktywne kruszywo w stosunku do alkaliów tak 16 Akceptuj wodę tak 17 Akceptuj wodę tak 18 Akceptuj wodę tak 19 RównowaŜna zawartość tlenku sodu przekracza 1500 mg/l Zawartość rozpuszczonych soli NaCl 100 mg/l Zawartość rozpuszczonych soli NaCl - Na 2 SO mg/l Zawartość rozpuszczonych soli NaCl - Na 2 SO 4 - Na 2 CO mg/l Odrzucona woda wymieniona w 14 i 16 moŝe być stosowana pod ppewnymi warunkami Szkodliwe zanieczyszczenia Przekroczenia zawartości wszystkich zanieczyszczeń wymienionych w instrukcji w tablicy 4 wywołuje generalnie odrzucenie wody. Czas wiązania i wytrzymałość Odrzuć wodę tak 28 Odrzuć wodę tak Czasy wiązania nie spełniaja wymagań p Wytrzymałość nie spełnia wymagań p JeŜeli badana woda nie spełnia wymagań zawartych w pozycjach 6 12, przejdź do badań chemicznych i wykonaj badania wskazane w pozycjach nie przejdź do 29 nie przejdź do 30 Akceptuj wodę