( 5 4 ) Urządzenie do leczenia, fizykoterapii, rehabilitacji i treningu kręgosłupa

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (51) IntCl6: A61H 1/02 A63B 23/00 ( 5 4 ) Urządzenie do leczenia, fizykoterapii, rehabilitacji i treningu kręgosłupa i innych części ciała ludzkiego (30) Pierwszeństwo: , YU,P 937/92 (73) Uprawniony z patentu: MDP INVENTION, Mladenovac, YU (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 10/94 (72) Twórca wynalazku: Milenko Pupović, Mladenovac, YU (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 03/98 (74) Pełnomocnik: Kulikowska Wanda, Kulikowska & Kulikowski PL B1 (57) 1. Urządzenie do leczenia, fizykoterapii, rehabilitacji i treningu kręgosłupa i innych części ciała ludzkiego, złożone z podstawy i siodełka dla pacjenta, znamienne tym, że zawiera silnik elektryczny (25) i/lub mechanizm pedałowy (22, 23, 24) do poruszania pionowego wałka (3) usytuowanego za siodełkiem (8) w tej samej lub równoległej osi, połączonego z łukową rurą (4), do której są przymocowane suwaki (5, 9, 11, 13) wyposażone w pasy do przywiązywania korpusu i głowy siedzącego pacjenta do łukowej rury (4), przy czym suwak (5) usytuowany najbliżej siodełka jest elastycznie połą czony sprężynami naciągowymi z dolną częścią łu kowej rury (4), a suwak (11) usytuowany najdalej od siodełka jest wyposażony w zahaczoną, nieroz ciągliwą linę (18), za pomocą której suwak ten jest ciągnięty w kierunku do górnej części łuko wej rury (4). Fig. 1

2 Urządzenie do leczenia, fizykoterapii, rehabilitacji i treningu kręgosłupa i innych części ciała ludzkiego Zastrzeżenia patentowe 1. Urządzenie do leczenia, fizykoterapii, rehabilitacji i treningu kręgosłupa i innych części ciała ludzkiego, złożone z podstawy i siodełka dla pacjenta, znamienne tym, że zawiera silnik elektryczny (25) i/lub mechanizm pedałowy (22, 23, 24) do poruszania pionowego wałka (3) usytuowanego za siodełkiem (8) w tej samej lub równoległej osi, połączonego z łukową rurą (4), do której są przymocowane suwaki (5, 9, 11, 13) wyposażone w pasy do przywiązywania korpusu i głowy siedzącego pacjenta do łukowej rury (4), przy czym suwak (5) usytuowany najbliżej siodełka jest elastycznie połączony sprężynami naciągowymi z dolną częścią łukowej rury (4), a suwak (11) usytuowany najdalej od siodełka jest wyposażony w zahaczoną, nierozciągliwą linę (18), za pomocą której suwak ten jest ciągnięty w kierunku do górnej części łukowej rury (4). 2. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że na górnym końcu łukowej rury (4) zamocowany jest obrotowy i nadający się do wymontowania wspornik (16) ze wspartym na łożyskach kółkiem (17), po którym ciągnięta jest nierozciągliwa lina (18), której wolny koniec ma uchwyt (21) dołączony do wspornika (16), korzystnie poprzez mechanizm przegubowych dźwigni (19, 20). 3. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że na górnym końcu łukowej rury (4) zamocowany jest obrotowy i nadający się do wymontowania wspornik (33) wyposażony w jedno lub więcej wspartych na łożyskach kółek (17), po których przechodzi nierozciągliwa lina (18), podczas gdy drugi koniec tej liny przeprowadzony jest przez wydrążoną łukową rurę (4) i pionowy wałek (3) i jest dołączony poprzez kółko (32) do mechanizmu z silnikiem elektrycznym. 4. Urządzenie według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienne tym, że na łukowej rurze (4) ma zamocowane suwaki, które wspierają elektryczne urządzenia (15) do masażu wibracyjnego. * * * Przedmiotem wynalazku jest urządzenie do leczenia, fizykoterapii, rehabilitacji, rekreacji i treningu kręgosłupa i innych części ciała ludzkiego. Wiadomo, że codzienne czynności człowieka w obecnych warunkach życia powodują częste występowanie różnych schorzeń kręgosłupa oraz schorzeń odpowiednich mięśni szyi, ciała i kończyn. Schorzenia te z reguły objawiają się najpierw zmęczeniem, a wraz z ich rozwojem zaczynają one powodować pogarszanie się działania kręgosłupa, nerwów i naczyń krwionośnych i w ich wyniku pogorszenie działania odpowiednich mięśni. W takich przypadkach konieczne jest rozpoczęcie leczenia, aby umożliwić im znowu spełnianie swoich funkcji. Integralną częścią pełnej terapii jest z pewnością fizykoterapia, to znaczy fizykoterapeutyczny lub rekreacyjny trening części ciała zaatakowanych schorzeniem. Dla wspomnianej fizykoterapii i rekreacji dotychczas stosowano najprostsze urządzenie do rozciągania kręgosłupa. Przy stosowaniu tych urządzeń głowę pacjenta przywiązywano do elementu poruszającego się osiowo, podczas gdy nogi pacjenta mocowano do drugiego nieruchomego elementu lub pozostawiano w spoczynku. Stopniowe rozciąganie kręgosłupa pacjenta, który leżał na stole, przeprowadzano ręcznie lub przez ręcznie sterowany ruch ruchomego osiowo elementu wiązania głowy. Przy rozciąganiu kręgosłupa stosowano odpowiednie ciężary dla utrzymywania rozciągnięcia, uzyskanego przy danej sile, po zakończeniu cykli rozciągania.

3 Niedogodnością takiego urządzenia w praktyce jest to, że nie jest ono wystarczająco uniwersalne dla leczenia większości schorzeń i występujących deformacji kręgosłupa. Urządzenie bardziej uniwersalne, jest opisane w literaturze niepatentowej jako system rozciągania "TEST". Produkowane jest ono w firmie o tej samej nazwie, z siedzibą w Taufkiches, Niemcy. Urządzenie to przewidziane jest do kompletnej fizykoterapii kręgosłupa. Składa się ono ze stołu w komplecie z podstawą i urządzeniem sterującym, na którego jednym końcu przewidziano ruchomy element do przywiązywania, z ruchomymi pasami do mocowania głowy pacjenta, podczas gdy na przeciwnym końcu stołu przewidziano odpowiednie wyposażenie do powodowania osiowego ruchu elementów służących do przywiązania. Zastosowano również elementy służące do nagrzewania kręgosłupa, do powodowania wibracji i masażu za pomocą odpowiednio ukształtowanych rolek. Są one zdolne do poruszania się osiowo i promieniowo względem powierzchni stołu wzdłuż kręgosłupa pacjenta, nadążając dokładnie za kształtem kręgosłupa. Wady tego urządzenia polegają na jego ograniczonym działaniu wzdłuż osi kręgosłupa i w związku z tym wzdłuż odpowiednich mięśni szyi i ciała pacjenta. Kręgosłup leżącego pacjenta pozostawał zawsze w położeniu osiowym, to znaczy nie mógł być poruszany promieniowo lub w innym kierunku, tak więc, ten sposób leczenia jest statyczny i bierny. Aktualnie, znane są tak zwane rowery treningowe o różnych konstrukcjach, używane jako niezależne urządzenia w fizykoterapii, rehabilitacji, rekreacji i treningu dolnych części ciała, zwłaszcza mięśni dolnej części kręgosłupa, nóg i stóp. W odróżnieniu od znanych urządzeń, urządzenie według wynalazku można również stosować do leczenia górnych części ciała pacjenta. Urządzenie według wynalazku zawiera silnik elektryczny lub mechanizm pedałowy, do poruszania pionowego wałka usytuowanego za siodełkiem w tej samej lub równoległej osi. Wałek ten połączony jest z łukową rurą, do której są przymocowane suwaki wyposażone w pasy do przywiązywania korpusu i głowy siedzącego pacjenta do łukowej rury, przy czym suwaki te pracują obrotowo i przesuwnie. Suwak usytuowany najbliżej siodełka jest elastycznie połączony sprężynami naciągowymi z dolną częścią łukowej rury, a suwak usytuowany najdalej siodełka, przy głowie pacjenta, jest wyposażony w zahaczoną, nierozciągliwą linę poprzez którą suwak ten, z kontrolowaną siłą, jest ciągnięty w kierunku do górnej części łukowej rury. W jednym wykonaniu, na górnym końcu łukowej rury zamocowany jest wspornik z możliwością obracania się i rozmontowania oraz ze wspartym na łożyskach kółkiem, po którym ciągnięta jest nierozciągliwą lina, której wolny koniec ma uchwyt. Za pomocą tego uchwytu siedzący pacjent może przy użyciu własnych rąk ciągnąć linę. Równocześnie uchwyt dołączony jest do wspornika poprzez mechanizm przegubowych dźwigni lub przez inny mechanizm, który zapewnia, że uchwyt trzymany przez pacjenta stale znajduje się przed pacjentem podczas cyklu obracania łukowej rury. W innym wykonaniu, na górnym końcu łukowej rury zamocowany jest obrotowy i nadający się do wymontowania wspornik wyposażony w jedno lub więcej kółek wspartych na łożyskach, po których przechodzi nierozciągliwą lina podczas, gdy drugi koniec tej liny przeprowadzony jest przez wydrążoną łukową rurę i pionowy wałek i jest dołączony poprzez kółko do mechanizmu z silnikiem elektrycznym do sterowania działaniem. Do zamocowanych na łukowej rurze suwaków można dołączyć elektryczne urządzenie do masażu wibracyjnego, które po wykorzystaniu można łatwo wymontować. Zamontowana za siodełkiem dla pacjenta łukowa rura jest wsparta przy swym dolnym końcu tak, że jest ona obracana za pomocą odpowiedniego napędowego wałka usytuowanego pod podstawą wokół osi pionowej wałka. Konstrukcja ta umożliwia przymocowanie siedzącego pacjenta (użytkownika) elementami mocującymi wokół jego bioder do siodełka, przy czym grzbiet pacjenta jest mocowany do łukowej rury tak, że oś jego kręgosłupa przebiega z konieczności zgodnie z osią łukowej rury. Ruch obrotowy łukowej rury powoduje przechylanie górnych części tułowia pacjenta we wszystkich kierunkach, na skutek czego kręgosłup pacjenta jest gięty w taki sam sposób, jak przebiega łukowa rura.

4 Terapeutyczne i rekreacyjne rezultaty takiego ruchu uzyskiwane są w obwodowym ruchu kręgów. W ten sposób zostaje polepszone unaczynienie wszystkich struktur kręgosłupa i jego mięśni, co powoduje lepsze utlenienie wrażliwych struktur, takich jak rdzeń kręgowy i korzenie. W celu znacznego polepszenia tych rezultatów terapeutycznych i rekreacyjnych, urządzenie według wynalazku wyposażone jest również w system równoczesnego rozciągania kręgosłupa. Istota tej części konstrukcji polega na tym, że elementy, za pomocą których pacjent jest wiązany swym grzbietem do łukowej rury, mogą przesuwać się wzdłuż łukowej rury. Te elementy wiążące, używane do mocowania głowy lub górnych części tułowia pacjenta do łukowej rury, mogą być wyposażone w linę rozciągającą. Siła rozciągająca, która działa w kierunku górnego końca łukowej rury, może być wytwarzana przez własne mięśnie rąk pacjenta lub przez terapeutę, albo przez ciężary umieszczone na uchwycie, lub przez silniki elektryczne. Siła ta jest przekazywana przez linę, za pośrednictwem odpowiedniego układu kółek, na wymienione elementy wiążące. Rezultatem równoczesnego ruchu łukowej rury, do której przywiązany jest pacjent swym grzbietem przy rurze i rozciągania kręgosłupa pacjenta w opisany powyżej sposób, jest odciążenie naturalnej przestrzeni międzykręgowej, stawów i panewek stawowych, co wszystko działa uzdrawiająco na wrażliwe nerwy w tych strukturach, czego rezultatem jest zmniejszenie lub eliminacja bólów. Efekt ten jest również osiągany przez dodanie wyposażenia do masażu wibracyjnego w celu generowania wibracji. Urządzenie takie jest mocowane do łukowej rury w obszarze grzbietu pacjenta, szyi lub głowy. Drgania z urządzenia do masażu wibracyjnego są przenoszone przez łukową rurę na kręgosłup i związane mięśnie szyi i tułowia pacjenta, co powoduje rozluźnienie tych części ciała pacjenta i postęp w leczeniu. Tak więc, urządzenie według wynalazku, stosowane zgodnie ze swym przeznaczeniem, powoduje działania takie jak: obwodowy obrót kręgów w kręgosłupie pacjenta; rozciąganie kręgosłupa; masaż kręgosłupa i związanych mięśni szyi i tułowia pacjenta. W rezultacie, po dłuższym stosowaniu urządzenia w trybie aktywnym lub w trybie biernym uzyskuje się: poprawę i odzyskanie siły i masy mięśni w przypadku mięśni dotkniętych zanikiem, szybkie dojście do normalnego stanu, wzmocnienie układu oddechowego i sercowo-naczyniowego pacjentów, sportowców oraz pacjentów po operacji itd., którzy korzystają z tego urządzenia. Fizykoterapia, to znaczy rehabilitacja kręgosłupa i mięśni szyi i tułowia pacjenta, prowadzona za pomocą urządzenia według wynalazku, nadaje się nie tylko do terapii biernej, ale również do terapii czynnej, przeciwnie niż w przypadku innych sposobów, takich jak elektroforeza, akupunktura, terapia magnetyczna itd., które są stosowane głównie w sposób bierny. Obecny wynalazek rozwiązał dotychczasowy problem inżynieryjno-konstrukcyjny dostarczając urządzenie charakteryzujące się zastosowaniem do terapii aktywnej i pasywnej, rehabilitacji, rekreacji i treningu sportowego; obwodowej rotacji kręgów kręgosłupa z uwagi na wymuszony ruch o drodze spiralnej; wydłużenie i masaż kręgosłupa i związanych mięśni oraz mięśni szyi, ramion i ciała jak również kończyn pacjenta; możliwość całkowitej i skutecznej kontroli wykorzystania urządzenia przez samego pacjenta, łącznie z regulacją sił rozciągania kręgosłupa; wykorzystania do profesjonalnego i domowego leczenia chorych lub zdrowych osób, sportowców itd.; oraz prostą konstrukcją. Dalej wynalazek podaje sposób fizykoterapii, który nadaje się do stosowania w leczeniu schorzeń zwyrodnieniowych całego kręgosłupa, zwłaszcza w przypadku młodzieńczych deformacji kręgosłupa, takich jak zwapnienia i hiperkineza oraz schorzenia chroniczne (stany bolesności) w obszarze splotu krzyżowo-lędźwiowego. Urządzenie według wynalazku może być modyfikowane w kilku kierunkach: zależnie od wieku pacjenta/użytkownika łukowa rura może być dłuższa lub krótsza; zależnie od rodzaju schorzenia kręgosłupa łukowa rura może być bardziej lub mniej wygięta; zależnie od zdolności ruchowej pacjenta lub w przypadku osób dystroficznych lub z porażeniem

5 kończyn siła ruchu rury łukowej, to znaczy siła rozciągania kręgosłupa, może być wytwarzana przez własne mięśnie pacjenta lub też może być wytwarzana przez silnik elektryczny. Odmiany urządzenia charakteryzujące się ruchem obrotowym rury łukowej powodowanym przez siłę własnych mięśni nóg pacjenta i rozciąganiem kręgosłupa siłą własnych mięśni rąk pacjenta, nadaje się dla tych, którzy mogą osobiście kontrolować postęp terapii i jej wyniki (zauważane jako odczucie przyjemności lub bóle), aby we własnym zakresie dozować sobie siłę dla ruchu rury łukowej, to znaczy dla przeprowadzania rozciągania kręgosłupa. Równocześnie, pacjent wykorzystuje to urządzenie do trenowania mięśni nóg lub rąk. Zależnie od tego czy urządzenie jest używane w domu (zastosowanie amatorskie), czy w okolicznościach profesjonalnych, odmiana konstrukcji z silnikiem elektrycznym może być wyposażona w urządzenia elektroniczne do programowania i kontrolowania terapii. Wynalazek jest dokładniej opisany w przykładzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urządzenie z napędem nożnym w widoku z boku, w częściowym przekroju, z rurą łukową w położeniu podstawowym (0 ), fig. 2 - urządzenie przedstawione na fig. 1, ale w położeniu, przy którym łukowa rura jest przechylona o 90, fig. 3 - urządzenie z napędem silnikiem elektrycznym i z rozciąganiem mechanicznym, fig. 4 -urządzenie z napędem za pomocą silnika elektrycznego ze sterowaniem za pomocą procesora, przeznaczone do zastosowań profesjonalnych w widoku z boku z rurą łukową obróconą o 180 względem położenia zerowego (fig. 1), fig. 5 - urządzenie pokazane na fig. 4, ale z rura łukową w położeniu zerowym, fig. 6 - urządzenie z fig. 4 i 5, ale w widoku od tyłu i z rurą łukową obróconą o 180 względem położenia zerowego, a fig. 7 przedstawia urządzenie pokazane na fig. 4, 5 i 6 w widoku z góry z rurą łukową obróconą o 180. Podstawa 1 wspiera nieruchomą pionową rurę 2, która służy jako osłona trzpienia 3. Trzpień 3 jest sprzężony z łukową rurą 4. Łukowa rura 4 ma suwak 5 służący do mocowania pacjenta/użytkownika do łukowej rury 4 za pomocą pasa 6 i sprężyny 7 na biodrach pacjenta. Suwak 11 na łukowej rurze 4 służy do przywiązywania głowy pacjenta specjalnym pasem 12. Suwak 13 na łukowej rurze 4 wspiera pas 14 urządzenia 15 do masażu wibracyjnego. Na końcu łukowej rury 4 znajduje się wspornik 16, który może być obracany na łukowej rurze 4. Na wsporniku 16 zamontowane jest wsparte na łożysku kółko 17, po którym ciągnięta jest nierozciągliwą lina 18 lub pas. Na wsporniku 16 zamontowane są również dwie przegubowe dźwignie 19 i 20. Przy końcu przegubowej dźwigni 20 lub przy końcu nierozciągliwej liny 18 umieszczony jest uchwyt 21. Przez działanie mięśni nóg pacjenta na pedały 22 moment obrotowy jest przenoszony przez pas 23 na stożkowe koła zębate 24 (lub na inny znany mechanizm) i dalej na wałek 3, który porusza łukową rurę 4 (fig. 1, 2). Pacjent/użytkownik jest przywiązany pasami 6,10, 12, 14 do łukowej rury 4, tak że jego kręgosłup ma kształt zgodny z krzywizną łukowej rury 4. Pozycja pacjenta/użytkownika pokazana jest na fig. 1, 2 i 4. Przywiązanie pacjenta/użytkownika za pomocą pasa 6 ze sprężyną 7 sztywno dołączoną do podstawy 1 i do siodełka 8 z jednej strony oraz nierozciągliwą liną 18 i pasem nagłownym 12 z drugiej strony umożliwia pacjentowi/użytkownikowi rozciąganie kręgosłupa siłą mięśni swych własnych rąk i za pomocą uchwytu 21, a zwłaszcza rozciąganie części szyjnej kręgosłupa, bez żadnej pomocy zewnętrznej. Bardzo ważny jest fakt, że pacjent/użytkownik może sam dozować sobie siłę potrzebną dla rozciągania kręgosłupa. Jeżeli dla uzyskania rozciągnięcia części lędźwiowej kręgosłupa potrzebna jest większa siła, drugi koniec nierozciągliwej liny 18 należy przywiązać do suwaka 9 i pasa 10. W takim przypadku wszystkie elementy konstrukcji należy rozmontować (wszystkie elementy konstrukcji dają się łatwo rozmontować), to znaczy suwak 11 i pas 12 po uprzednim zdemontowaniu wspornika 16 z łukowej rury 4. Rozciągnie pacjenta odbywa się równocześnie z obrotem łukowej rury 4 i z masowaniem za pomocą urządzenia 15 do masażu wibracyjnego, którego częstotliwość i natężenie są sterowane elektronicznie. Łukowa rura 4 jest wytwarzana o kilku stopniach krzywizny i o różnych kształtach, zależnie od wieku pacjenta i rodzaju dolegliwości.

6 Jeżeli pacjent nie może sam przeprowadzać rozciągnia siłą swych własnych rąk, na uchwycie 21 zawiesza się ciężary. W przykładzie wykonania wynalazku z zastosowaniem napędu z silnikiem elektrycznym i rozciągania mechanicznego pokazanym na fig. 4, 5 i 6, programowany silnik elektryczny 27 o zadanej wartości siły rozciągania jest dołączony do podstawy 1 za pomocą wspornika 28, dla przeprowadzania rozciągania za pośrednictwem gwintowanego wałka 29 poprzez nakrętkę 30, która porusza się tam i z powrotem wzdłuż gwintowanego wałka 29, za pomocą nierozciągliwej liny 18, która jest dołączona jednym ze swych końców do sprężyny rozciąganej 31 i przechodzi po wspartych na łożyskach kółkach 32 i przez wałek 3, łukową rurę 4 i dalej znowu po wspartych na łożyskach kółkach 17 zamontowanych na obrotowym wsporniku 33, przy czym drugi koniec tej liny jest dołączony do suwaka 11 lub do suwaka 9, który służy do rozciągania pacjenta za pomocą pasa 12 lub 10. Przegubowe dźwignie 19 i 20 z fig. 1 i 2 są w tym przypadku zastąpione drążkiem 35 (fig. 4, 5), natomiast uchwyt jest bezpośrednio przymocowany do suwaka 11. W tej odmianie konstrukcji urządzenia pokazanej na fig. 4, 5 i 6 łukowa rura 4 jest napędzana przez sterowany silnik elektryczny 25. Przez połączenie opisanych powyżej odmian konstrukcji otrzymano urządzenie pokazane na fig. 3. Silnik elektryczny 25 wykorzystywany jest jako źródło napędu, tak że moment obrotowy jest przekazywany zarówno na łukową rurę 4 jak i na pedały 22. Pacjent/użytkownik musi w tym przypadku przekazać pewien opór na pedały, w ten sposób zapewniając rekreację, rehabilitację lub trening kończyn dolnych pacjenta/użytkownika. Podczas użytkowania urządzenia, pacjentowi zakłada się kamizelkę (26) w celu jednolitego rozłożenia wielkości siły i przyjęcia pozycji pokazanej na fig. 4. Pasy (6, 10, 12, 14) napręża się i urządzenie przygotowuje się do pracy. Silnik elektryczny (25) włącza się w celu wprowadzenia w ruch łukowej rury (4). Podczas gdy łukowa rura (4) obraca się wzdłuż ścieżki spiralnej, silnik elektryczny (27) powoli zostaje uruchomiony. Stopniowo wzrasta siła naprężenia dopóty, aż osiągnie wartość zadaną. Przy tym wykonaniu, podczas leczenia zawsze musi być obecny ekspert. Regulowanie czasów pracy silnika elektrycznego, sekwencja czynności i wszystkie inne elementy łącznie z wytrzymałością/siłą rozciągania (silnik elektryczny 27), ilość obrotów na minutę łukowej rury (silnik elektryczny 25), moment obrotowy (silnik elektryczny 25), częstotliwość i intensywność urządzenia do masowania (silnik elektryczny 15), czas trwania cyklu dla lewej ręki, czas trwania cyklu dla prawej ręki, całkowity czas trwania cyklu dla obu rąk realizowane są za pomocą mikroprocesora lub za pomocą każdego innego sposobu znanego w tej dziedzinie. Na figurze 5 pokazano zasilacz elektryczny 38 tego urządzenia, tablicę sterowania 36 i wyłącznik bezpieczeństwa 37, służący do wyłączenia systemu przez pacjenta w przypadku silnych bólów. Urządzenie w tym wykonaniu przeznaczone jest głównie dla pacjentów, którzy nie mają kontroli nad swymi rękami i/lub nogami (chorzy na paraplegię, porażenie wszystkich kończyn, dystrofię), albo mają bardzo słabą kontrolę nad swymi kończynami. Pacjent może chwycić uchwyt ręczny, gdy jego/jej ręce są przywiązywane do uchwytu ręcznego 34. Lekarz lub terapeuta kontroluje ruch obrotowy łukowej rury 4 i proces rozciągania kręgosłupa za pomocą tablicy sterowania 36.

7

8 Fig. 2

9 Fig. 3

10 Fig

11 Fig. 5

12 Fig. 6

13 Fig. 7

14 Fig. 1 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 4,00 zł