3. DIAGNOZA STANU AKTUALNEGO GOSPODARKI ODPADAMI, ZAŁOŻENIA PROGNOSTYCZNE, OKREŚLENIE CELÓW W GOSPODARCE ODPADAMI ORAZ PRZEWIDYWANE ZADANIA 3.1.

Transkrypt

1 3. DIAGNOZA STANU AKTUALNEGO GOSPODARKI ODPADAMI, ZAŁOŻENIA PROGNOSTYCZNE, OKREŚLENIE CELÓW W GOSPODARCE ODPADAMI ORAZ PRZEWIDYWANE ZADANIA 3.1. ODPADY POWSTAJĄCE W SEKTORZE KOMUNALNYM ODPADY KOMUNALNE Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr.62, poz. 628 z późn. zm.) - odpady komunalne są definiowane jako: odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzących od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Tak więc źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są: - gospodarstwa domowe, - obiekty infrastruktury takie jak: handel, usługi i rzemiosło, szkolnictwo, obiekty turystyczne, targowiska Stan aktualny gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce Bilans odpadów komunalnych Biorąc pod uwagę wyżej przedstawione źródła wytwarzania odpadów komunalnych oraz analizując ich skład z punktu widzenia możliwości technologicznych związanych z odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów - dla potrzeb konstrukcji niniejszego planu wyodrębniono niżej wymienione strumienie odpadów: - odpady organiczne (domowe odpady organiczne pochodzenia roślinnego i pochodzenia zwierzęcego ulegające biodegradacji oraz odpady pochodzące z pielęgnacji ogródków przydomowych, kwiatów domowych, balkonowych - ulegające biodegradacji), - odpady zielone (odpady z ogrodów i parków, targowisk, z pielęgnacji zieleńców miejskich, z pielęgnacji cmentarzy ulegające biodegradacji), - papier i karton (opakowania z papieru i tektury, opakowania wielomateriałowe na bazie papieru, papier i tektura - nieopakowaniowe), - tworzywa sztuczne (opakowania z tworzyw sztucznych, tworzywa sztuczne - nieopakowaniowe), - tekstylia, - szkło (opakowania ze szkła, szkło - nieopakowaniowe), - metale (opakowania z blachy stalowej, opakowania z aluminium, pozostałe odpady metalowe), - odpady mineralne odpady z czyszczenia ulic i placów: gleba, ziemia, kamienie itp., - drobna frakcja popiołowa odpady ze spalania paliw stałych w piecach domowych (głównie węgla), z uwagi na udział w składzie odpadów komunalnych popiołu wyodrębniono tę frakcję jako nieprzydatną do odzysku i unieszkodliwiania innymi metodami poza składowaniem, - odpady wielkogabarytowe, - odpady budowlane odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych w części wchodzącej w strumień odpadów komunalnych, - odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie domowych odpadów komunalnych. 1

2 Dla wyżej wymienionych strumieni odpadów komunalnych ustalono wskaźniki charakterystyki ilościowej i jakościowej z uwzględnieniem różnic między odpadami powstającymi na terenach zabudowy miejskiej i wiejskiej. Wskaźniki te w przeliczeniu na statystycznego mieszkańca przedstawia tabela Szczegółową analizę związaną z ustaleniem średnich wskaźników charakteryzujących odpady komunalne zawiera załącznik 2. Tabela Wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich dla roku 2000 [kg/m/r] Lp. Strumień odpadów komunalnych Miasto [kg/m/r]* Wieś [kg/m/r] 1. Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 90,20 22,11 2. Odpady zielone 10,00 4,16 3. Papier i tektura (nieopakowaniowe) 28,62 10,64 4. Opakowania z papieru i tektury 41,52 15,43 5. Opakowania wielomateriałowe 4,66 1,73 6. Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 48,27 21,03 7. Opakowania z tworzyw sztucznych 15,53 6,77 8. Tekstylia 12,10 4,65 9. Szkło (nieopakowaniowe) 2,00 1, Opakowania ze szkła 28,12 18, Metale 12,79 4, Opakowania z blachy stalowej 4,57 1, Opakowania z aluminium 1,33 0, Odpady mineralne 14,30 13, Drobna frakcja popiołowa 46,70 40, Odpady wielkogabarytowe 20,00 15, Odpady budowlane 40,00 40, Odpady niebezpieczne 3,00 2,00 Razem 423,71 223,59 * kg/m/r kilogram/ Mieszkańca/ rok Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU W oparciu o powyższe wskaźniki dokonano bilansu wytwarzanych odpadów komunalnych w Polsce. Dane te zawiera tabela Tabela Bilans odpadów komunalnych w Polsce w 2000 r. w podziale na 18 strumieni odpadów na terenach miejskich i wiejskich [tys. Mg] Lp. Strumienie odpadów komunalnych Ilości odpadów komunalnych wytworzone w Polsce w 2000 roku [tys. Mg] na terenach miejskich na terenach wiejskich ogółem 1. Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura (nieopakowaniowe) Opakowania z papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) Opakowania z tworzyw sztucznych Szkło (nieopakowaniowe)

3 9. Opakowania ze szkła Metale Opakowania z blachy stalowej Opakowania z aluminium Odpady tekstylne Odpady mineralne Drobna frakcja popiołowa Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne Razem Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU Zbiórka, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych w Polsce Zbiórka odpadów, a szczególnie selektywna zbiórka odpadów komunalnych nie odbiegają zasadniczo pod względem technicznym (stosowanych pojemników, samochodów) od standardów unijnych. W małych jednostkach administracyjnych stosowane są jeszcze nieefektywne duże pojemnościowo kontenery do zbierania odpadów w stanie luźnym, co powoduje niewykorzystanie ich pojemności, a także ładowności samochodów transportowych i podwyższa koszty zbiórki i transportu. Bardzo niska jest skuteczność selektywnej zbiórki odpadów, zwłaszcza zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Nie wszystkich mieszkańców kraju obejmuje zorganizowana zbiórka odpadów. Pozostawienie obywatelom prawnej możliwości wywożenia odpadów we własnym zakresie - poza systemem ich odbioru przez specjalistyczne firmy - powoduje, że znaczna ilość odpadów pozostaje poza kontrolą. Nie zawsze wytwórcy odpadów mimo zawartej umowy z przewoźnikiem korzystają z tych usług, co oznacza również niekontrolowane wprowadzanie odpadów do środowiska. Dotychczas w Polsce istnieją nieliczne regionalne systemy gospodarki odpadami. Tworzenie struktur organizacyjnych przez łączenie się gmin w celu realizacji wspólnych przedsięwzięć ma swoje uzasadnienie zarówno z punktu widzenia technicznego, jak i ekonomicznego. Według przeprowadzonych obliczeń w oparciu o przyjęte wskaźniki - w Polsce powstaje rocznie 13,5 mln Mg odpadów komunalnych, co w przeliczeniu na statystycznego mieszkańca daje poziom 350 kg/rok. Zaznaczyć należy, że odpady komunalne powstające w gospodarstwach domowych stanowią ok. 60% całego strumienia odpadów komunalnych. Według GUS zgodnie z danymi dostarczonymi przez przedsiębiorstwa zajmujące się zbiórką i transportem odpadów komunalnych w 2000 roku wywiezionych zostało w Polsce 12,2 mln Mg odpadów komunalnych. W poszczególnych województwach ilości wywiezionych odpadów przez specjalistyczne firmy przedstawiono w tabeli Tabela Ilość odpadów komunalnych stałych wywiezionych w 2000 r. [tys. Mg]. Województwo Obszar miejski Obszar wiejski Razem dolnośląskie 1353,4 157, ,6 kujawsko-pomorskie 483,5 37,6 521,2 lubelskie 512,8 51,5 564,4 lubuskie 374,5 36,3 410,7 łódzkie 861,1 29,7 890,8 małopolskie 535,7 146,8 682,5 3

4 mazowieckie 1322,8 104, ,9 opolskie 277,3 55,3 332,6 podkarpackie 407,4 96,3 503,7 podlaskie 305,4 20,3 325,7 pomorskie 718,7 49,9 768,6 śląskie 1509,6 84, ,7 świętokrzyskie 197,8 36,7 234,5 warmińsko-mazurskie 481,7 36,0 517,8 wielkopolskie 976,3 78, ,5 zachodniopomorskie 809,8 77,7 887,5 Razem 11127,8 1097, ,7 Źródło: dane za 2000 r. wg GUS Z porównania ilości wytwarzanych w Polsce odpadów komunalnych oraz ilości wywożonych odpadów przez specjalistyczne firmy - można wnioskować, że ok. 10% odpadów komunalnych powstających na terenie kraju trafia do środowiska w sposób niekontrolowany. Według danych GUS na terenach miejskich zorganizowaną zbiórką odpadów objętych jest 94% mieszkańców, a na terenach wiejskich ok. 74%. W 2000 roku wg GUS ok. 30% gmin w Polsce prowadziło selektywną zbiórkę odpadów, czego efektem było wydzielenie z ogólnej masy odpadów następujących ilości materiałów, które poddano recyklingowi: - 29 tys. Mg makulatury, - 58 tys. Mg szkła, - 17 tys. Mg tworzyw sztucznych, - 44 tys. Mg metali, łącznie 148 tys. Mg, co stanowi 1,2% całości wytwarzanych odpadów. W Polsce funkcjonują obecnie 52 sortownie odpadów, w których w zdecydowanej większości przypadków prowadzony jest proces doczyszczania odpadów w sposób ręczny bądź ręczno-mechaniczny. W Polsce działa 54 zakładów, w których prowadzony jest proces kompostowania odpadów. Kompostowanie prowadzone jest przy pomocy różnych technologii od prostych pryzmowych do kompostowania dynamicznego w bioreaktorach. Ilość odpadów poddawanych recyklingowi organicznemu w obecnie funkcjonujących kompostowniach wynosi 248 tys. Mg, co stanowi 2% ogólnej ilości wytwarzanych odpadów. W Polsce pracuje jedna spalarnia odpadów komunalnych w Warszawie. W 2000 roku spalarnia unieszkodliwiła 2,9 tys. Mg odpadów, aktualnie unieszkodliwia 57 tys. Mg rocznie. Około 97% odpadów komunalnych, wywiezionych w 2000 roku przez przedsiębiorstwa zajmujące się zbiórką i transportem tych odpadów, trafiła na zorganizowane składowiska komunalne, których zarejestrowano 999 (wg GUS). Składowiska te zajmowały powierzchnię 3125 ha. W 2000 roku zakończono eksploatację 88 obiektów o łącznej powierzchni 239,5 ha. Rekultywację przeprowadzono na powierzchni 60 ha. W 2002 roku zarejestrowano 1098 składowisk odpadów komunalnych.. W 2002r. prowadzone są przeglądy ekologiczne składowisk odpadów. W wyniku tych przeglądów możliwe będzie dokonanie kompleksowej oceny aktualnego stanu składowisk z punktu widzenia technicznego i ekologicznego. Wykaz instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych oraz wykaz składowisk w Polsce znajduje się w załączniku 3. 4

5 Lokalizację składowisk i kompostowni w poszczególnych województwach przedstawiono na rysunkach i

6 Rys. 0.1 Składowiska odpadów komunalnych w Polsce. 6

7 Rys. 0.2 Kompostownie odpadów komunalnych w Polsce Prognoza ilości i jakości odpadów komunalnych W oparciu o obserwacje (na przestrzeni ostatnich 20 lat) ilości i jakości powstających odpadów komunalnych oraz powołując się na wieloletnie badania odpadów prowadzone przez ośrodki naukowe w Polsce można stwierdzić, że ilości odpadów sukcesywnie rosną, a ich skład zmienia się w miarę rozwoju gospodarczego i wzrostu poziomu życia mieszkańców. Oczywiście zmiany jakości i ilości odpadów następują wolno, tak jak wolno następują zmiany w przyzwyczajeniach, czy zmiany w poziomie dochodów ludności. Oczekiwać należy dalszych zmian ilościowo-jakościowych odpadów komunalnych. Dla potrzeb konstrukcji KPGO przyjęto prognozę demograficzną określaną przez GUS. Na prognozowane zmiany wielkości strumienia odpadów komunalnych składają się także zmiany jednostkowych wskaźników emisji odpadów, których trendy zmian wynikają z przesłanek rozwoju gospodarczo-społecznego. Szczegółowo kwestię przyjętych wskaźników prognostycznych omówiono w załączniku 2. W tabeli przedstawiono prognozę ilości powstających odpadów komunalnych w Polsce w okresie w podziale na 18 strumieni rozważanych w niniejszym KPGO w odniesieniu do 2000r. Tabela Prognoza ilości odpadów komunalnych w Polsce na lata 2005, 2006, 2010, 2014 Lp. Strumienie odpadów komunalnych Ilość odpadów komunalnych w Polsce [tys. Mg/rok] Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura (nieopakowaniowy) Opakowania z papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) Opakowania z tworzyw sztucznych Szkło (nieopakowaniowe) Opakowania ze szkła Metale Opakowania z blachy stalowej Opakowania z aluminium Odpady tekstylne Odpady mineralne Drobna frakcja popiołowa Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne Razem Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU 7

8 Określenie celów do osiągnięcia w gospodarce odpadami komunalnymi Cele krótkookresowe objęcie wszystkich mieszkańców kraju zorganizowaną zbiórką odpadów; a co za tym idzie wyeliminowanie niekontrolowanego wprowadzania odpadów komunalnych do środowiska, - podnoszenie świadomości społecznej obywateli, - podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, - rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych, - rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych, - intensyfikacja działań w zakresie zamykania, rekultywacji lub modernizacji nieefektywnych lokalnych składowisk odpadów komunalnych; budowa składowisk regionalnych wg standardów UE. Dla osiągnięcia wyżej wymienionych celów konieczne jest podjęcie następujących przedsięwzięć: - utworzenie w skali kraju co najmniej kilkudziesięciu ponadgminnych struktur gospodarki odpadami komunalnymi, dla realizacji wspólnych przedsięwzięć, - planowanie i realizacja rozwiązań kompleksowych, zintegrowanych, uwzględniających wszystkie wytwarzane odpady możliwe do wspólnego zagospodarowania, niezależnie od źródła ich pochodzenia, - utrzymanie przez gminy lub powiaty kontroli nad zakładami przetwarzania odpadów komunalnych, co jest istotne z punktu widzenia rozwoju racjonalnej gospodarki odpadami. Cele długookresowe dalsza organizacja i doskonalenie ponadlokalnych i lokalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi, - dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, - kontynuacja i intensyfikacja akcji szkoleń i podnoszenia świadomości społecznej, - wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym metod termicznego przekształcania odpadów, - intensyfikacja odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych. Dla opracowania strategii działań w Polsce zmierzających do sukcesywnej redukcji odpadów komunalnych kierowanych na składowiska przeanalizowano poniżej kolejne fazy związane z powstawaniem, zbiórką, odzyskiem i unieszkodliwianiem tych odpadów, a także rynkiem zbytu końcowych produktów. Faza 1 - wytwarzanie odpadów komunalnych Przeciwdziałanie i minimalizacja produkcji odpadów jest priorytetem w hierarchii polityki odpadowej Unii Europejskiej jako najbardziej pożądana opcja postępowania z 8

9 odpadami. Wiele różnych metod można zastosować w celu zachęty do redukowania ilości produkowanych odpadów. Działania obejmują m. innymi: - edukację społeczną prowadzoną w celu zachęcania społeczeństwa do ograniczania wytwarzanych odpadów, - kompostowanie przydomowe frakcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - zastosowanie instrumentów finansowych celem zachęcania wytwórców do ograniczania ilości odpadów. Faza 2 zbiórka i transport odpadów Istnieje ścisły związek pomiędzy planowanymi na danym obszarze metodami odzysku i unieszkodliwiania odpadów a systemem zbiórki odpadów. Decyzje o przyjęciu określonego systemu zbiórki selektywnej, zbiórki odpadów zmieszanych bądź przyjęcie systemu łącznego winne być podjęte na szczeblu lokalnym w zakresie przedsięwzięć przewidywanych w lokalnych planach gospodarki odpadami. Faza 3 odzysk i unieszkodliwianie Jak wskazują doświadczenia krajów daleko zaawansowanych w stosowaniu nowoczesnych rozwiązań w gospodarowaniu odpadami jeszcze przez wiele lat będą wprowadzane obecnie stosowane podstawowe metody odzysku i unieszkodliwiania odpadów, doskonalone będą określone technologie, coraz wyższy stawać się będzie poziom rozwiązań technicznych poszczególnych metod. Zaznaczyć należy, że nie ma rozwiązań optymalnych i uniwersalnych dla każdych warunków lokalnych. Wybór metody uzależniony jest od wielu czynników, takich jak: - ilość i jakość odpadów na danym obszarze, - dostępność terenów pod lokalizację obiektów związanych z zagospodarowaniem odpadów, - warunki ekologiczne (rejony chronione z uwagi na występowanie ujęć wodnych, parki krajobrazowe, rezerwaty itp.), - warunki ekonomiczne (możliwości finansowe), - rynek zbytu na produkty powstające w procesach odzysku i unieszkodliwiania (np. kompost, gaz, energia itd.), - akceptacja społeczna. Faza 4 odbiorcy i rynek Podstawowym problemem warunkującym optymalne rozwiązanie gospodarki odpadami komunalnymi jest dostępność rynku i potencjalni odbiorcy. Przed pojęciem decyzji o wyborze inwestycji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych konieczne jest zidentyfikowanie potencjalnych odbiorców i chłonności rynkowej na produkty powstające w określonych procesach. Analiza rynku określi problemy związane z wymaganą jakością produktu. Potrzeby w zakresie techniczno-technologicznym Dostosowanie polskiej gospodarki odpadami do standardów UE wymagać będzie w najbliższych latach przede wszystkim intensyfikacji działań związanych z odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Spełnienie wymogu 9

10 Dyrektywy Rady 1999/31/EC z 26 kwietnia 1999r. w sprawie składowania odpadów związane będzie ze znaczną redukcją odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania. Oznacza to konieczność rozwoju metod odzysku, w tym recyklingu organicznego, a także odzysku energii poprzez wprowadzanie termicznego przekształcania odpadów. Niezbędny będzie rozwój lokalnych kompostowni wykorzystujących selektywnie zbierane odpady kuchenne ulegające biodegradacji i odpady zielone. Wspierać należy (poprzez odpowiednie akcje władz lokalnych) kompostowanie odpadów we własnym zakresie przez mieszkańców peryferyjnych rejonów miast oraz mieszkańców wsi. Następować powinien rozwój metod fermentacji beztlenowej odpadów. W przypadku średniej wielkości regionalnych zakładów przerobu odpadów - zastosowanie mechanicznobiologicznych metod przerobu odpadów może stanowić efektywną opcję przekształcania odpadów celem redukcji objętości i bezpiecznego składowania. Potrzeba wprowadzania termicznych metod przekształcania odpadów dotyczy w głównej mierze dużych miast polskich i aglomeracji miejskich, gdzie występują ograniczone możliwości budowy nowych składowisk odpadów. Możliwości rozwiązań technicznych w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów zamieszczono w załączniku 2. Potrzeby w zakresie podnoszenia świadomości społecznej Akceptacja społeczna dla procesów budowy nowych systemów gospodarki odpadami komunalnymi jest niezbędnym warunkiem osiągnięcia oczekiwanych rezultatów. W związku z tym występuje potrzeba prowadzenia szerokich akcji podnoszenia świadomości społecznej z wykorzystaniem wszystkich dostępnych metod i środków Plan działań w gospodarce odpadami komunalnymi Formułowanie rozwiązań następuje przede wszystkim przy uwzględnieniu: - aktualnych uwarunkowań związanych z gospodarką odpadami, - potrzeb wynikających z konieczności zapewnienia przyszłościowego, wieloletniego, kompleksowego systemu gospodarki odpadami na rozpatrywanym obszarze, - strategii w gospodarce odpadami przyjętej w krajach Unii Europejskiej oraz w Polsce. W KPGO w części dotyczącej odpadów komunalnych przy rozpatrywaniu poszczególnych rozwiązań technicznych wzięto pod uwagę szczególnie problem konieczności: - odzysku i unieszkodliwiania odpadów ulegających biodegradacji, - odzysku substancji, materiałów i energii z odpadów, - wydzielenia odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych, - wydzielenia odpadów tzw. budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych, - wydzielenia odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych. Odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Biorąc pod uwagę wymagania określone w art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC należy przyjąć, że ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania powinny wynosić: - w 2010 roku 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 roku, 10

11 - w 2013 roku 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 roku, - w 2020 roku 35% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 roku. Ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995r. wynosiła około 4380 tys. Mg. Rysunek przedstawia dopuszczalny procent składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w danym roku, w stosunku do bazowej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995 roku zgodnie z ww. dyrektywą) [% odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995 (które mogą byc składowane)] Rys. 0.3 Ograniczanie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w przyjętych przedziałach czasowych wg Dyrektywy 1999/31/EC. W tabeli przedstawiono możliwe metody odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Tabela Opcje stosowania metod odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji poza składowaniem Opcje odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji poza składowaniem Odpady komunalne ulegające biodegradacji Spalanie Zgazowanie Piroliza Mechaniczno-biologiczne przekształcanie odpadów zmieszanych Kompostowanie Fermentacja beztlenowa Recykling Ręczne lub mechaniczne sortowanie Odpady mieszane * * * * Paliwo z odpadów * * * Odpady kuchenne ulegające * * biodegradacji Odpady zielone * * Odpady kuchenne ulegające * * biodegradacji i zielone 11

12 Papier * * * * * * Odpady tekstylne * * * * Drewno * * * * Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU - własna analiza Strategia działań zmierzających do redukcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Z bilansu i prognozy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w Polsce wyznaczone zostały niezbędne poziomy ich zagospodarowania w określonych przedziałach czasu. W załączniku 2 zawarto krótką charakterystykę różnych możliwych do zastosowania technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Przeprowadzono także obliczenia bilansowe wymaganych do wydzielenia z ogólnego strumienia odpadów komunalnych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w poszczególnych województwach na terenie kraju. Wyznaczone ilości tych odpadów w poszczególnych latach tj. do 2006, 2010 i 2013 określają wielkości zadań związanych z ich odzyskiem i unieszkodliwianiem. Do głównych instrumentów służących promowaniu procesów odzysku odpadów komunalnych ulegających biodegradacji jako alternatywie dla ich składowania, należy polityka opłat, w szczególności polityka opłat za składowanie. Cena za przyjmowanie odpadów do składowania powinna być na takim poziomie, by zachęcać do innych rozwiązań w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Tabela oraz rysunek przedstawiają wyznaczone dla Polski poziomy planowanego odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przy założeniu osiągnięcia wymaganych redukcji: 75% w 2010r. i 50% w 2013r. Przyjęto, że w okresie zmierzać się będzie do uzyskania 12% poziomu odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (bez odpadów opakowaniowych). W omawianej tabeli w pozycji: dodatkowy konieczny recykling wyznaczone ilości odpadów określają równocześnie zakres zadań związanych z budową instalacji odzysku i unieszkodliwiania (poza składowiskami). W załączniku 2 zawarto również wyznaczone poziomy odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w latach do 2006 r. i do 2010 r. i 2013 r. w poszczególnych województwach. Zbiorcze zestawienie dotyczące województw zawiera tabela Tabela Planowany odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji [tys. Mg] Planowany odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji [tys. Mg] Bazowa ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w roku , Całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 4867,6 Ilość zebranej makulatury 28,9 Ilość kompostowanych odpadów 248, Całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 5616,0 Ilość kompostowanych odpadów zielonych 99,5 Ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań z papieru i tektury 684,9 12

13 Planowany odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji [tys. Mg] Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów 538,4 komunalnych ulegających biodegradacji Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 4293, Całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 5760,6 Ilość kompostowanych odpadów zielonych 118,6 Ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań z papieru i tektury 778,5 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów 570,3 komunalnych ulegających biodegradacji Dopuszczalne składowanie odpadów ulegających biodegradacji 4293, Całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 6409,8 Ilość kompostowanych odpadów zielonych 184,4 Ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań z papieru i tektury 1056,0 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów 1883,9 komunalnych ulegających biodegradacji Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 3285, Całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 7261,2 Ilość kompostowanych odpadów zielonych 313,0 Ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań z papieru i tektury 1435,0 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów 3322,8 komunalnych ulegających biodegradacji Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 2190,4 Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU Planowany odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w Polsce tys. Mg/rok Lata Ilość kompostowanych odpadów zielonych Ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań papierowych Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów ulegających biodegradacji Dopuszczalna ilość składowanych odpadów ulegających biodegradacji Rys Planowany odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w latach w Polsce. W 2010r. do składowania można będzie dopuścić około 3300 tys. Mg odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Według opracowanej prognozy, w 2010r. całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wyniesie około 6400 tys. Mg. Oznacza to, że do 2010r. należy zagwarantować odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) tych odpadów na poziomie 3100 tys. Mg. 13

14 W pierwszym okresie realizacji tego celu, czyli w latach założono (patrz Tabela ), że odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji osiągnie w Polsce poziom 1460 tys. Mg, w tym ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów zielonych około 120 tys. Mg, odpadów opakowań z papieru i tektury około 780 tys. Mg. 14

15 Tabela Planowany odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w poszczególnych województwach [tys. Mg] Strumień odpadów komunalnych dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińskomazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w roku ,7 237,6 216,2 118,6 306,5 325,4 584,9 111,4 192,9 133,3 263,0 636,7 151,6 163,0 364,1 209, Ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w roku ,4 264,0 240,2 131,7 340,6 361,5 649,9 123,8 214,4 148,2 292,3 707,4 168,4 181,2 404,6 233,2 Ilość zebranej makulatury 1,6 0,1 0,9 0,7 2,9 6,1 4,6 0,2 1,6 1,0 1,4 4,5 0,7 0,2 1,1 1,2 Ilość kompostowanych odpadów 0,0 0,1 0,0 29,7 5,7 0,6 133,8 0,2 0,0 18,2 0,0 41,8 0,2 0,0 3,0 15, Całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 481,8 314,8 284,1 157,7 398,0 428,8 774,0 145,4 254,0 178,7 350,6 839,4 174,2 217,7 482,2 279,1 Ilość kompostowanych odpadów zielonych 9,7 6,5 6,1 3,2 8,1 9,1 15,9 3,1 5,6 3,7 7,1 16,7 3,5 4,5 10,1 5,7 Ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań papierowych 65,2 42,6 38,5 21,4 53,9 58,1 104,8 19,7 34,4 24,2 47,5 113,6 22,1 29,5 65,3 37,8 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 48,4 32,9 27,7 17,0 35,6 42,8 80,2 13,5 24,9 20,1 38,3 85,1 0,0 24,0 50,0 30,0 Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 358,4 232,8 211,9 116,2 300,4 318,8 573,2 109,2 189,1 130,7 257,8 624,0 148,5 159,8 356,8 205, Całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 536,5 351,5 315,4 176,6 439,2 477,1 866,5 160,5 281,5 201,0 393,9 934,2 179,3 244,6 539,5 312,5 Ilość kompostowanych odpadów zielonych 15,1 10,1 9,5 5,0 12,5 14,3 24,7 4,8 8,7 5,8 11,2 25,8 5,4 7,0 15,7 8,8 Ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań papierowych 88,9 57,9 51,5 29,1 72,5 77,9 143,0 26,3 45,6 33,1 65,1 155,3 29,2 40,3 88,6 51,7 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 158,3 105,3 92,3 53,5 124,3 140,9 260,1 46,0 82,5 62,1 120,4 275,5 31,0 75,0 162,1 94,6 Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 274,3 178,2 162,1 88,9 229,9 244,0 438,7 83,5 144,7 100,0 197,3 477,5 113,7 122,3 273,1 157, Całkowita ilość wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 606,7 399,0 355,8 201,1 492,3 538,1 987,2 179,5 316,3 230,8 450,3 1055,6 198,6 280,0 614,4 355,6 Ilość kompostowanych odpadów zielonych 25,4 17,2 16,1 8,6 21,0 24,4 42,1 8,0 14,9 9,9 19,1 43,4 9,1 12,0 26,9 15,0 Ilość poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań papierowych 121,3 78,9 69,0 39,9 97,7 104,2 195,8 35,0 60,3 45,7 89,5 212,4 38,3 55,4 120,7 70,9 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 277,2 184,1 162,7 93,3 220,3 246,8 456,7 80,8 144,7 108,5 210,1 481,5 75,4 131,0 284,8 164,8 Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 182,9 118,8 108,1 59,3 153,3 162,7 292,5 55,7 96,5 66,7 131,5 318,4 75,8 81,5 182,0 104,9 Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU 15

16 Odpady zielone Odpady zielone najłatwiej, spośród odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, zbiera się w sposób selektywny i poddaje procesom kompostowania. Metodę kompostowania wskazuje się jako podstawową dla recyklingu organicznego odpadów zielonych. Wybór technologii (od najprostszych metod kompostowania w pryzmach po metody komorowe, kontenerowe z pełną automatyzacją procesu) uzależniony jest od decydentów lokalnych na poziomie powiatu bądź gminy. W KPGO założono, że w 2006 roku 35% tego strumienia odpadów będzie poddanych procesom kompostowania, a w 2010 roku 50%. Odpady z opakowań z papieru i tektury Przyjęto założenie, że wymagane prawem ilości tych odpadów poddane będą recyklingowi. Szczegółowy plan działań dla tej grupy odpadów przedstawia punkt Dodatkowy konieczny recykling odpadów ulegających biodegradacji Jak wynika z danych, jakie zawiera tabela , poza działaniami przedstawionymi powyżej dotyczącymi odpadów zielonych i opakowań z papieru i tektury - pozostaje znacząca część odpadów (dodatkowy konieczny recykling), na którą składają się przede wszystkim: odpady organiczne z gospodarstw domowych, papier i tektura (nieopakowaniowe). Możliwości odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) tych odpadów uzależnione są od warunków lokalnych, a także możliwości finansowych poszczególnych jednostek administracyjnych. Plan działań w latach Dla osiągnięcia wymaganego dyrektywą UE zmniejszenia ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przewidzianych do składowania do poziomu 75% wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (wg roku 1995) w roku 2010 przewidziano sukcesywne wdrażanie rozwiązań związanych z recyklingiem tych odpadów. W pierwszym okresie realizacji Planu, czyli założono, że osiągnie się poziom 12% odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji poza recyklingiem odpadów opakowaniowych. Plan odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych jest omówiony w rozdziale Realizacja ustaleń KPGO w części dotyczącej odpadów ulegających biodegradacji w pierwszym okresie czyli związana będzie w głównej mierze: - ze znacznym rozwojem w stosunku do stanu obecnego selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - z budową instalacji zapewniających przyjęcie ok. 680 tys. Mg w roku Uwzględniając aktualny poziom kompostowania odpadów w Polsce 248 tys. Mg, oznacza to, że występuje konieczność zainstalowania urządzeń o rocznej przepustowości 430 tys. Mg. Wybór określonych metod i technologii dokonywany będzie na poziomie województw, powiatów i gmin. Na tych poziomach ustalone będą także ilości niezbędnych instalacji oraz ich przepustowości. Nie preferując żadnej z możliwych opcji należy sądzić, że w głównej mierze w pierwszym okresie realizacji KPGO decyzje dotyczyć będą biologicznych (kompostowanie, fermentacja) lub biologiczno-mechanicznych metod odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Charakterystykę wariantowych możliwości zawarto w załączniku 2. 16

17 Powyższe ustalenia traktować należy jako wytyczne dla wojewódzkich planów gospodarki odpadami, w których powinny zapaść decyzje dotyczące konkretnych rozwiązań w zależności od uwarunkowań lokalnych. W tabeli zamieszczono planowane ilości do odzysku i unieszkodliwiania w poszczególnych województwach. Na poziomie planu krajowego nie rozstrzyga się kwestii, jakie przyjęte zostaną w poszczególnych województwach technologie odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Zarówno rodzaj, jak i ilość instalacji oraz ich przepustowości i lokalizacje muszą wynikać ze szczegółowych analiz: - planów zagospodarowania przestrzennego na szczeblu województwa i gminy, - realizacji dotychczasowych i planowanych działań w poszczególnych jednostkach administracyjnych. Plan działań w latach Dla osiągnięcia w 2010 roku wymaganego poziomu odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, konieczne będzie zainstalowanie do roku 2010 urządzeń o rocznych możliwościach przerobu tys. Mg odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Przy założeniu, że do roku 2006 zapewniony będzie odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów na poziomie 680 tys. Mg niezbędna przepustowość obiektów do zainstalowania w okresie będzie wynosić 1387 tys. Mg. W województwach, w których występują największe ilości odpadów wskazuje się na potrzebę zastosowania termicznych metod przekształcania odpadów, z wykorzystaniem energii. Taka potrzeba wystąpi niewątpliwie w dużych aglomeracjach miejskich. Na etapie opracowywania wojewódzkich, powiatowych i gminnych planów gospodarki odpadami trzeba wziąć pod uwagę następujące uwarunkowania i bariery zastosowania metod termicznych w danych warunkach lokalnych: - bariera ilościowa, - bariera wartości opałowej, - bariera finansowa, - bariera akceptacji społecznej. Bariera ilościowa Za optymalne pod względem przepustowości uważa się instalacje termicznego przekształcania odpadów, które przerabiają co najmniej Mg w skali roku, natomiast instalacja o wydajności Mg traktowana jest jako obiekt o dolnej granicy przepustowości z punktu widzenia opłacalności ekonomicznej. Oznacza to, że przy opracowywaniu ww. planów gospodarki odpadami należy przyjąć obszar obsługiwany przez instalację termicznego przekształcania odpadów zamieszkały przez co najmniej 250 tys. mieszkańców, optymalnie 400 tys. mieszkańców. Bariera wartości opałowej Przyjmuje się wartość opałową odpadów minimum 5800 kj/kg jako granicę autotermicznego spalania na ruszcie, czyli takiego, które nie wymaga użycia paliwa wspomagającego. W przypadku technologii pirolitycznej przyjmuje się wartość opałową rzędu 6000 kj/kg odpadów i wydajności rzędu 10 Mg/h, jako wartości pozwalające uzyskać dodatni bilans energii w prowadzonym procesie. 17

18 Bariera finansowa Określa gotowość poniesienia wysokich nakładów inwestycyjnych oraz kosztów eksploatacyjnych związanych z funkcjonowaniem obiektu termicznego przekształcania odpadów. Bariera akceptacji społecznej Negacja różnych środowisk społecznych dla idei termicznego przekształcania odpadów komunalnych wynika niewątpliwie z braku pełnej informacji na ten temat. Bariera ta jest do pokonania pod warunkiem rzetelnego i wszechstronnego informowania opinii społecznej oraz ciągłego podnoszenia świadomości ekologicznej obywateli. Pozostałe możliwości odzysku i unieszkodliwiania odpadów zalecane do realizacji: kompostowanie odpadów organicznych we własnym zakresie, budowa centralnych zakładów kompostowania lub fermentacji beztlenowej, budowa mechaniczno-biologicznych instalacji przerobu odpadów. Przyrost zdolności odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w odpowiednich instalacjach w okresie perspektywicznym określa się na poziomie 1575 Mg odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. W planach na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym należy opracować szczegółowe przedsięwzięcia do realizacji związane z odzyskiem i unieszkodliwianiem (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Na rysunku przedstawiono ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, o które należy systematycznie zwiększać odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) w Polsce w okresie od stanu wyjściowego (2000r.) do roku 2013r. tys. Mg/rok Przyrost zdolności unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji okres Odpady biodegradowalne (poza zielonymi) Odpady zielone Rys Przyrost zdolności odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Odpady opakowaniowe Odpady opakowaniowe przedstawione są w punkcie Odpady wielkogabarytowe Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych, które ze względu na duże rozmiary (nie mieszczą się do standardowych pojemników) wymagają odrębnego traktowania. Zakłada się następujący rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych: 18

19 - w roku % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych, - w roku % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych, - w roku % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych, - w roku % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych. Szacuje się, że w roku 2000 wytworzono ok. 700 tys. Mg odpadów wielkogabarytowych. Tabela zawiera ilości odpadów wielkogabarytowych, które zgodnie z wyżej przedstawionymi założeniami winny zostać zebrane w wyniku zbiórki selektywnej w latach: 2005, 2006, 2010 i Odpady wielkogabarytowe szczegółowo omówiono w załączniku 2. W planach na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym należy opracować szczegółowe przedsięwzięcia do realizacji związane z organizacją zbiórki oraz odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów wielkogabarytowych. Tabela Planowana ilość odpadów wielkogabarytowych zbieranych selektywnie [tys. Mg] Rok Planowany udział zbieranych selektywnie odpadów wielkogabarytowych w stosunku do wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych [%] Planowana ilość odpadów wielkogabarytowych zbieranych selektywnie [tys. Mg] , , , ,6 Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU Odpady budowlane Odpady budowlane wchodzące w strumień odpadów komunalnych szczegółowo omówiono w załączniku 2. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych w sektorze gospodarczym zostały omówione w pkt Zakłada się następujący rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych: - w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych, - w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych, - w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych, - w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych. Szacuje się, że w roku 2000 wytworzono ok tys. Mg odpadów budowlanych. Tabela zawiera ilości odpadów budowlanych, które zgodnie z wyżej przedstawionymi założeniami winny zostać zebrane selektywnie w latach: 2006, 2010 i W planach na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym należy opracować szczegółowe przedsięwzięcia związane z organizacją zbiórki oraz odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów budowlanych. Tabela Planowana ilość odpadów budowlanych zbieranych selektywnie[tys. Mg] Rok Planowany udział zbieranych selektywnie Planowana ilość odpadów odpadów budowlanych w stosunku do budowlanych zbieranych wytwarzanych odpadów budowlanych[%] selektywnie[tys. Mg] , , ,3 Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych Odpady te szczegółowo omówiono w załączniku 2. Zakłada się następujący rozwój systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi: - w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie, 19

20 - w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie, - w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie, - w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie. Szacuje się, że w roku 2000 w strumieniu odpadów komunalnych było 102 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. Tabela przedstawia zakładane ilości selektywnie zbieranych odpadów niebezpiecznych wchodzących w strumień odpadów komunalnych w latach: 2005, 2006, 2010 i Tabela Planowana ilość odpadów niebezpiecznych wchodzących w strumień odpadów komunalnych zbieranych selektywnie [tys. Mg]. Rok Planowany udział zbieranych selektywnie odpadów Planowana ilość selektywnie niebezpiecznych w stosunku do całkowitej ilości zbieranych odpadów odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów niebezpiecznych [tys. Mg] komunalnych [%] , , , ,6 Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU Plan gospodarowania odpadami niebezpiecznymi został przedstawiony w rozdziale 3.3. W planach na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym będą opracowane szczegółowe przedsięwzięcie do realizacji związane z organizacją zbiórki oraz odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych wchodzących w strumień odpadów komunalnych. Składowanie Ze wstępnej oceny stanu składowisk w kontekście możliwości ich zamknięcia z uwagi na wyczerpywanie się pojemności chłonnej (bądź innych przyczyn) - przeprowadzanej przez Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast wynika, że do roku 2006 w Polsce zamkniętych będzie ok. 300 składowisk. Przy założeniu, że generalną tendencją jest budowa dużych obiektów i zmniejszenie ich ilości przyjąć należy, że: - do roku 2006 wybudowanych będzie 50 nowych składowisk; - od roku 2007 do roku 2013 nastąpi zamknięcie kolejnych obiektów i budowa dalszych 50 składowisk. Docelowo do 2014 r. w poszczególnych województwach kraju winno dążyć się do zredukowania ilości małych nieefektywnych składowisk lokalnych i zapewnienia funkcjonowania składowisk ponadgminnych w ilości od 5 do 15 (max) obiektów w skali województwa. Tabela przedstawia ilości odpadów komunalnych, które będą musiały być składowane w kraju w latach Ilość odpadów przewidywanych do składowania w poszczególnych województwach podano w załączniku 2. Tabela podaje objętości składowisk odpadów komunalnych jakie będą musiały być zapewnione w poszczególnych przedziałach czasowych w Polsce (dane te z podziałem na województwa zawiera załącznik 2). 20

21 Tabela Ilość składowanych odpadów komunalnych w latach w Polsce [tys. Mg/rok]. Rok Ilość składowanych odpadów komunalnych w latach w Polsce tys. Mg/rok Okres tys.mg/okres Razem Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU Tabela Planowana objętość składowisk odpadów komunalnych w Polsce [tys. m 3 /okres]. Okres Planowana objętość składowisk [tys. m 3 /okres] Razem Źródło: na podstawie danych opracowanych przez IETU Nowo budowane składowiska odpadów muszą spełniać wszystkie wymogi Dyrektywy Rady 1999/31/EC z 26 kwietnia 1999r. o składowiskach odpadów (zbieżne z projektem Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów). W przypadku składowisk odpadów komunalnych (klasyfikowanych jako składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne) preferuje się obiekty obsługujące obszar zamieszkiwany średnio przez (i powyżej) tys. mieszkańców; wielkość obiektów (pojemność chłonna) powinna być wystarczająca na co najmniej 10-letni okres eksploatacji. Przyjmuje się, że przy transporcie odpadów na składowisko na odległość wynoszącą powyżej 30 km opłacalne jest zastosowanie przeładunkowego systemu transportu (dwustopniowego). Zbiorcze zestawienie struktury wszystkich strumieni odpadów w latach przedstawia rysunek Ilości odpadów przeznaczonych do odzysku i unieszkodliwiania przewidziane w Planie w poszczególnych przedziałach czasowych tys. Mg/rok Lata Odzysk odpadów niebezpiecznych Recykling odpadów budowlanych Recykling odpadów wielkogabarytowych Recykling opakowań Recykling odpadów biodegradowalnych Strumień odpadów mieszanych kierowany na składowiska Rys Ilości odpadów komunalnych przeznaczone do odzysku i unieszkodliwiania przewidziane w KPGO w poszczególnych przedziałach czasowych 21

22 Przewidywane zadania do realizacji Rok Zakres Jednostka odpowiedzialna 2003 Przygotowanie i przyjęcie wojewódzkich i powiatowych planów gospodarki odpadami Zarządy Województw i Powiatów 2004 Przygotowanie i przyjęcie gminnych planów gospodarki odpadami Zarządy Gmin Organizacja powiatowych (międzygminnych) i gminnych systemów gospodarki odpadami rozwój systemów selektywnej zbiórki ze szczególnym uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji w tym odpadów zielonych i odpadów organicznych z gospodarstw domowych intensyfikacja akcji podnoszenia świadomości społecznej w dziedzinie gospodarki odpadami wdrożenie nowych systemów zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych budowa instalacji, które zapewnią odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) w roku 2006 ok tys. Mg odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w kraju; w tym ok. 680 tys. Mg odpadów organicznych budowa lub modernizacja składowisk odpadów komunalnych wg standardów i wymogów UE. Zapewnienie bezpiecznego dla środowiska składowania tys. Mg odpadów komunalnych w kraju w okresie Zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów komunalnych. objęcie 100% mieszkańców zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych Rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych: działania organizacyjne w celu zapewnienia w roku 2006 zbiórki na poziomie 20% odpadów wielkogabarytowych instalacja linii demontażu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych o przepustowości 200 tys. Mg w roku Rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych wchodzących w strumień odpadów komunalnych: działania organizacyjne w celu zapewnienia w roku 2006 zbiórki na poziomie 15% odpadów budowlanych w kraju. instalacja linii recyklingu odpadów budowlanych o przepustowości 370 tys. Mg w roku Rozwój selektywnej zbiórki, celem unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych: działania organizacyjne w celu zapewnienia w roku 2006 zbiórki na poziomie 15% odpadów niebezpiecznych w kraju instalacja linii unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych o przepustowości 17 tys. Mg w roku Dalsza organizacja i doskonalenie ponadlokalnych i lokalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi: rozwój selektywnej zbiórki kontynuacja i intensyfikacja akcji szkoleń i podnoszenia świadomości społecznej wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym termicznych metod; intensyfikacja działań w tym okresie powinna spowodować zapewnienie przepustowości obiektów odzysku i unieszkodliwiania na poziomie 3950 tys. Mg w roku Rozwój zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych: budowa instalacji unieszkodliwiania odpadów, które zapewnią odzysk i unieszkodliwianie w roku 2010 ok tys. Mg odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w kraju działania organizacyjne w celu zapewnienia w roku 2010 zbiórki na poziomie 50% odpadów wielkogabarytowych instalacja linii demontażu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych o przepustowości 510 tys. Mg w roku 2010 działania organizacyjne w celu zapewnienia w roku 2010 zbiórki na poziomie 40% odpadów budowlanych w kraju instalacja linii recyklingu odpadów budowlanych o przepustowości 1240 tys. Mg w roku 2010 działania organizacyjne w celu zapewnienia w roku 2010 zbiórki na poziomie 50% odpadów niebezpiecznych wchodzących w strumień odpadów komunalnych instalacja linii unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych o przepustowości 60 tys. Mg w roku Budowa nowych składowisk odpadów komunalnych wg standardów UE. Ostateczne zakończenie eksploatacji składowisk nie spełniających wymogów UE Powiaty Gminy Przedsiębiorcy Powiaty Gminy Przedsiębiorcy Powiaty Gminy Przedsiębiorcy Powiaty Gminy Przedsiębiorcy Powiaty Gminy Przedsiębiorcy Powiaty Gminy Przedsiębiorcy Powiaty Gminy Przedsiębiorcy 22