SPIS TREŚCI. Część I. PATOFIZJOLOGIA OGÓLNA. I.1. Podstawy nozologii ogólnej... 3 Anna M. Badowska-Kozakiewicz

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI Część I. PATOFIZJOLOGIA OGÓLNA I.1. Podstawy nozologii ogólnej Anna M. Badowska-Kozakiewicz I.1.1. Zdrowie i choroba... 4 I.1.2. Etiologia... 5 I.1.3. Nozologia ogólna i symptomatologia I.1.4. Patogeneza ogólna... 9 Pytania kontrolne I.2. Zarys patofizjologii komórki Anna M. Badowska-Kozakiewicz I.2.1. Uszkodzenia komórek i ich przyczyny. Adaptacja komórek w warunkach stresu komórkowego...12 I.2.2. Główne wzorce śmierci komórkowej...13 I Apoptoza i martwica różnice w obrazie morfologicznym i przebiegu śmierci komórkowej...14 I Martwica (necrosis, nekroza) I Katastrofa mitotyczna I Autofagia I Starzenie się Pytania kontrolne....28

2 XIV Spis treści I.3. Zapalenia ostre i przewlekłe...31 Bożena Czarkowska-Pączek I.3.1. Zapalenie ostre...33 I Zmiany naczyniowe w zapaleniu ostrym I Wysięk zapalny I Zmiany komórkowe w zapaleniu ostrym I Zakończenie zapalenia ostrego I.3.2. Chemiczne mediatory zapalenia...44 I Osoczowe chemiczne mediatory zapalenia I Komórkowe chemiczne mediatory zapalenia I.3.3. Zapalenie przewlekłe...52 I.3.4. Ogólnoustrojowa reakcja na zapalenie Pytania kontrolne I.4. Regeneracja i reparacja uszkodzeń tkanek...61 Piotr Mrówka, Eliza Głodkowska-Mrówka I.4.1. Regulacja cyklu komórkowego I Cykl komórkowy I Czynniki kontrolujące cykl komórkowy I Sygnały indukujące podziały komórkowe I.4.2. Angiogeneza i jej regulacja I Angiogeneza zarys fizjologii I Angiogeneza w chorobach nowotworowych I.4.3. Regeneracja i reparacja tkanek I.4.4. Gojenie ran...75 I Faza reakcji zapalnej I Faza proliferacji i migracji komórek I Przebudowa blizny (remodeling) I Warianty przebiegu gojenia się ran Pytania kontrolne CZĘŚĆ II. PATOFIZJOLOGIA SZCZEGÓŁOWA II.1. Patofizjologia niewydolności krążenia Wioletta Dyrla, Marek Kuch II.1.1. Przyczyny, zasadniczy podział niewydolności krążenia II Niewydolność krążenia pochodzenia sercowego II Mechanizmy kompensacyjne niewydolności serca

3 Spis treści XV II Zastoinowa niewydolność serca II Nadciśnienie płucne II.1.2. Zasady postępowania i leczenia niewydolności serca II Leczenie niewydolności serca Pytania kontrolne II.2. Wstrząs, jego przyczyny i patogeneza Juliusz Rawdanowicz, Marek Kuch II.2.1. Definicja wstrząsu II.2.2. Objawy wstrząsu II.2.3. Patofizjologia wstrząsu II Założenia ogólne II Mechanizmy regulacyjne we wstrząsie II.2.4. Uszkodzenie narządów obserwowane we wstrząsie II.2.5. Postępowanie we wstrząsie II Leczenie II.2.6. Typy wstrząsu w zależności od etiologii i postępowanie II Wstrząs hipowolemiczny II Wstrząs kardiogenny II Wstrząs dystrybucyjny Pytania kontrolne II.3. Choroba niedokrwienna serca Andrzej Światowiec, Marek Kuch II.3.1. Patofizjologia choroby wieńcowej II.3.2. Zawał serca przebieg i powikłania II.3.3. Współczesne poglądy na diagnostykę i leczenie ostrego zespołu wieńcowego II Farmakoterapia w ostrym zespole wieńcowym bez uniesienia odcinka ST Pytania kontrolne II.4. Zaburzenia regulacji ciśnienia tętniczego Jacek Przybylski II.4.1. Patofizjologia pierwotnego nadciśnienia tętniczego II Chwilowe i średnie ciśnienie tętnicze II Pojemność minutowa serca II Całkowity opór naczyniowy II Szybkie i opóźnione mechanizmy regulacji układu krążenia...151

4 XVI Spis treści II Wydalanie sodu a ciśnienie tętnicze II Zależność wielkości wydalanego ładunku sodu od ciśnienia tętniczego II Układ renina angiotensyna aldosteron jako mechanizm regulacji objętości płynu pozakomórkowego II Nadciśnienie tętnicze zależne i niezależne od wielkości podaży sodu II Ubytek nefronów a sodozależność nadciśnienia tętniczego II Tkankowe układy renina angiotensyna II II Rola układu współczulnego w patogenezie nadciśnienia tętniczego II Zmniejszenie gęstości naczyń mikrokrążenia w nadciśnieniu tętniczym II Genetyczne i środowiskowe uwarunkowania rozwoju nadciśnienia tętniczego Pytania kontrolne II.5. Zaburzenia rytmu serca. Bloki przewodnictwa Agnieszka Wsół, Marek Kuch II.5.1. Elektrofizjologia serca. Układ bodźcoprzewodzący II Fizjologiczne podstawy zaburzeń wytwarzania bodźca. 171 II Fizjologiczne podstawy zaburzeń przewodzenia II.5.2. Zaburzenia rytmu przewodzenia serca II Przyczyny zaburzeń rytmu serca II Zaburzenia automatyzmu i przewodzenia II.5.3. Leczenie antyarytmiczne Pytania kontrolne II.6. Patofizjologia przewodu pokarmowego Mirosław Jarosz, Dagmara Bogdanowska-Charkiewicz, Maciej Kołakowski, Michał Kożuch, Jacek Paluch, Monika Studniarz, Aleksandra Jarosz II.6.1. Choroby przełyku, żołądka i dwunastnicy II Choroby przełyku II Choroby żołądka II.6.2. Regulacja wydzielania żołądkowego II.6.3. Czynniki uszkadzające błonę śluzową żołądka i jelita II.6.4. Czynniki osłaniające błonę śluzową żołądka i jelit II.6.5. Przyczyny, objawy i powikłania choroby wrzodowej

5 Spis treści XVII II.6.6. Mechanizmy wchłaniania substancji odżywczych II Wchłanianie elektrolitów II Wchłanianie węglowodanów II Wchłanianie białek II Wchłanianie tłuszczów II Wchłanianie witamin II Podział zaburzeń wchłaniania II.6.7. Celiakia II Definicja i epidemiologia II Patogeneza II Obraz kliniczny II Diagnostyka II Leczenie II.6.8. Biegunki II Definicja II Etiopatogeneza II Przyczyny biegunek ostrych II Przyczyny biegunek przewlekłych II Obraz kliniczny II Leczenie Pytania kontrolne II.7. Patofizjologia wątroby i trzustki Mirosław Jarosz, Krzysztof Pol, Maria Orzeszko II.7.1. Budowa wątroby II.7.2. Podstawy fizjologii wątroby II.7.3. Przemiany barwników żółciowych II.7.4. Żółtaczka II Definicja II Etiopatogeneza II.7.5. Marskość wątroby i nadciśnienie wrotne II Definicja II Etiopatogeneza II.7.6. Nadciśnienie wrotne II Definicja II Etiopatogeneza II.7.7. Wodobrzusze i zespół wątrobowo-nerkowy II Definicja II Etiopatogeneza II Leczenie wodobrzusza II.7.8. Samoistne bakteryjne zapalenie otrzewnej II Definicja

6 XVIII Spis treści II Etiopatogeneza II.7.9. Encefalopatia wątrobowa II Leczenie encefalopatii wątrobowej II Zespół wątrobowo-płucny II Definicja II Etiopatogeneza II Przewlekła niewydolność wątroby II Definicja II Etiopatogeneza II Ostra niewydolność wątroby II Definicja II Etiopatogeneza II Objawy II Wirusowe zapalenie wątroby (WZW) II Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) II Wirusowe zapalenie wątroby typu E (WZW E) II Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) II Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C) II Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (autoimmune hepatitis, AIH) 239 II Definicja II Etiopatogeneza II Pierwotna marskość żółciowa (primary biliary cirrhosis, PBC) II Definicja II Etiopatogeneza II Objawy II Leczenie II Alkoholowa choroba wątroby II Definicja II Etiopatogeneza II Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (non-alcoholic fatty liver disease, NAFLD) II Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (non-alcoholic steatohepatitis, NASH) II Polekowe uszkodzenia wątroby II Definicja II Epidemiologia II Etiopatogeneza II Choroba Wilsona II Definicja II Etiopatogeneza II Objawy II Leczenie

7 Spis treści XIX II Hemochromatoza II Definicja II Etiopatogeneza II Leczenie II Kamica żółciowa II Definicja II Etiopatogeneza II Patofizjologia trzustki. Patomechanizm ostrego zapalenia trzustki II Ostre zapalenie trzustki II Podstawy do oznaczeń laboratoryjnych w chorobach trzustki..255 II Amylaza II Lipaza II Ocena niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki. 256 Pytania kontrolne II.8. Patofizjologia układu dokrewnego wybrane zagadnienia z endokrynologii Roman Kuczerowski, Magdalena Kochman, Anita Gębska-Kuczerowska, Wojciech Zgliczyński II.8.1. Definicja układu endokrynnego II.8.2. Gruczoły wydzielania wewnętrznego, hormony i receptory dla hormonów II Budowa hormonów II Receptory dla hormonów II Gruczoły wydzielania wewnętrznego II.8.3. Wybrane choroby układu endokrynnego II Choroby układu podwzgórzowo-przysadkowego II Choroby tarczycy II Zaburzenia funkcji przytarczyc II Zaburzenia funkcji nadnerczy II Neuroendokrynne nowotwory przewodu pokarmowego i trzustki II Menopauza Pytania kontrolne

8 XX Spis treści II.9. Niewydolność oddychania Ryszarda Chazan, Jacek Nasiłowski II.9.1. Podstawy fizjologii oddychania II Regulacja oddychania II Mięśnie oddechowe II Drogi przewodzące powietrze II Ciśnienia parcjalne gazów w drogach przewodzących powietrze II Strefa wymiany gazowej II Ciśnienia parcjalne gazów pęcherzykowych II Dyfuzja gazów przez barierę pęcherzykowo-włośniczkową II Krążenie płucne II Transport tlenu z krwią II Wymiana tlenu między krwią a tkankami II.9.2. Mechanizmy hipoksemicznej (miąższowej) niewydolności oddychania II Zmniejszenie stężenia tlenu w powietrzu wdychanym II Niedopasowanie wentylacji do perfuzji II.9.3. Przeciek wewnątrzpłucny II.9.4. Upośledzenie dyfuzji pęcherzykowo-włośniczkowej II.9.5. Mechanizm hiperkapnicznej (wentylacyjnej) niewydolności oddychania hipowentylacja Pytania kontrolne II.10. Patofizjologia nerek Bożena Czarkowska-Pączek II Funkcje nerek II Konsekwencje zaburzeń funkcji nerek II Wybrane badania w chorobach nerek II Białkomocz II Stężenie kreatyniny i obliczanie wartości GFR II Podstawowe zespoły objawów w chorobach nerek II Zespół nerczycowy II Przewlekła choroba nerek II Ostra niewydolność nerek Pytania kontrolne...357

9 Spis treści XXI II.11. Zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej Anna M. Badowska-Kozakiewicz II Zawartość wody w ustroju II Prawa rządzące równowagą wodno-elektrolitową II Regulacja składu i objętości płynów ustrojowych II Bilans wody i elektrolitów II Zaburzenia przemiany wodno-elektrolitowej II Gospodarka sodu, chloru, magnezu i potasu Pytania kontrolne II.12. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej Grażyna Ciurzyńska, Dariusz Szukiewicz II Równowaga kwasowo-zasadowa II Charakterystyka zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej II Kwasica metaboliczna II Kwasica mleczanowa II Kwasica ketonowa II Kwasica w przewlekłej niewydolności nerek (mocznica). 395 II Kwasica kanalikowa dystalna typ I II Kwasica kanalikowa proksymalna typ II II Kwasica kanalikowa typ III II Kwasica kanalikowa typ IV II Zasadowica metaboliczna II Kwasica oddechowa II Zasadowica oddechowa Pytania kontrolne II.13. Regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej Jacek Łukaszkiewicz, Paweł Płudowski II Homeostaza wapnia i fosforanów: mechanizmy, regulacja, zaburzenia i ich etiopatogeneza II Znaczenie wapnia i fosforu w fizjologii II Regulacja homeostazy wapnia i fosforu w organizmie człowieka II Udział witaminy D w regulacji homeostazy Ca-P oraz obrotu kostnego II Rola kości w bilansie Ca-P II Homeostaza wapniowa i jej mechanizmy molekularne 412 II Regulacja homeostazy fosforanowej

10 XXII Spis treści II Skutki niewłaściwego działania mechanizmów regulacyjnych gospodarki wapniowo-fosforowej II Hiperkalcemia II Hipokalcemia II Hiperfosfatemia II Hipofosfatemia Pytania kontrolne II.14. Miażdżyca Marek Kowrach II Określenie procesu II Epidemiologia II Patofizjologia procesów miażdżycowych i naturalna historia przebiegu choroby II Znaczenie zapalenia w procesie aterogenezy II Inne elementy budowy blaszek miażdżycowych II Znaczenie procesów krzepnięcia w patogenezie miażdżycy i jej objawach klinicznych II Dysfunkcja endotelium w patogenezie miażdżycy II Perspektywa czasowa przebiegu miażdżycy II Metaboliczne uwarunkowania miażdżycy II Transport zwrotny cholesterolu i jego działanie przeciwmiażdżycowe II Zaburzenia metabolizmu lipoprotein II Inne nabyte formy zaburzeń lipidowych II Genetycznie uwarunkowane zaburzenia metabolizmu lipidów jako przyczyna miażdżycy II Pierwotne hiperlipidemie ze skojarzonym podwyższeniem cholesterolu i triglicerydów II Hipertriglicerydemia uwarunkowana genetycznie II Nowe czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy II Rola nadciśnienia tętniczego w postępowaniu zmian miażdżycowych II Dieta a ryzyko rozwoju miażdżycy i jej objawów klinicznych II Elementy oceny klinicznej chorego zagrożonego miażdżycą i jej powikłaniami II Przypadki kliniczne Pytania kontrolne...448

11 Spis treści XXIII II.15. Cukrzyca Sylwia Zawada-Targoni II Mechanizmy regulacji homeostazy glukozy II Wchłanianie, transport i losy glukozy w komórce II Homeostaza glukozy II Hormonalna regulacja homeostazy glukozy II Definicja i podział cukrzycy II Cukrzyca typu II Cukrzyca typu II Cukrzyca ciążowa II Inne określone typy cukrzycy II Wolno postępująca cukrzyca autoimmunologiczna dorosłych II Cukrzyca wieku dorosłego u ludzi młodych II Rozpoznawanie cukrzycy II Ostre powikłanie cukrzycy II Kwasica ketonowa II Stan hiperglikemiczno-hipermolarny II Kwasica mleczanowa II Hipoglikemia II Przewlekłe powikłania cukrzycy II Retinopatia cukrzycowa II Nefropatia cukrzycowa II Neuropatia cukrzycowa II Makroangiopatie Pytania kontrolne II.16. Patofizjologia krwi i zaburzeń krzepnięcia Anna M. Badowska-Kozakiewicz II Zaburzenia w układzie czerwonokrwinkowym II Niedokrwistości pokrwotoczne II Niedokrwistości hemolityczne (ze zwiększonego niszczenia erytrocytów) II Niedokrwistości powstające w wyniku zmniejszonego wytwarzania erytrocytów II Nadkrwistość II Zaburzenia w układzie białokrwinkowym II Nienowotworowe choroby układu krwinek białych II Rozrosty nowotworowe krwinek białych II Choroby spowodowane zaburzeniami hemostazy II Skazy krwotoczne Pytania kontrolne...508

12 XXIV Spis treści II.17. Etiologia i patogeneza procesu nowotworowego Anna M. Badowska-Kozakiewicz II Definicje II Przyczyny powstawania nowotworów czynniki zewnątrzpochodne (środowiskowe) II Cztery teorie powstawania nowotworów II Wieloetapowy rozwój nowotworów: inicjacja, promocja, progresja 519 II Nowotwory złośliwe i łagodne II Wzrost, naciekanie miejscowe i przerzuty nowotworów II Znaczenie immunologii w chorobach nowotworowych II Biomarkery nowotworowe II Protoonkogeny, onkogeny i geny supresorowe Pytania kontrolne II.18. Patofizjologia układu nerwowego Paweł Kowalczyk II Choroby otępienne II Choroba Alzheimera II Choroba Creutzfeldta Jakoba II Choroby napadowe II Padaczka II Miastenia II Bóle głowy II Migrena II Choroby demielinizacyjne II Stwardnienie rozsiane II Zaburzenia ruchowe II Choroba Parkinsona II Pląsawica Huntingtona Pytania kontrolne II.19. Patofizjologia bólu Edyta Wróbel II Klasyfikacja bólu II Ocena i pomiar natężenia bólu II Mechanizm przewodzenia bólu II Sensytyzacja rdzenia kręgowego II Modulacja przekaźnictwa bodźców nocyceptywnych II Bramka bólowa II Droga zstępująca hamowania bólu

13 Spis treści XXV II Ból neuropatyczny (neurogenny) II Objawy i przyczyny bólu neuropatycznego II Patomechanizm bólu neuropatycznego II Ból mięśniowy II Patomechanizm bólu mięśniowego i jego ocena kliniczna.577 II Kliniczne zespoły bólu mięśniowego II Ból trzewny II Mechanizm przewodzenia bólu trzewnego II Charakterystyka bólu trzewnego II Obrona mięśniowa II Leczenie bólu II Leczenie bólu neuropatycznego II Leczenie bólu mięśniowego Pytania kontrolne II.20. Patofizjologia ciąży i porodu Krzysztof Czajkowski, Roman Smolarczyk, Justyna Teliga-Czajkowska, Ewa Romejko-Wolniewicz, Aneta Malinowska-Polubiec II Zmiany hormonalne II Przewód pokarmowy II Serce i układ krążenia II Układ krzepnięcia w ciąży fizjologicznej II Układ fibrynolizy w ciąży II Inhibitory układu krzepnięcia i fibrynolizy w ciąży fizjologicznej II Podsumowanie zmian w układzie hemostazy w czasie ciąży. 599 II Koagulopatie w ciąży II Wrodzone nieprawidłowości czynników krzepnięcia II Przedwczesne odklejenie się łożyska II Łożysko przodujące II Zespół HELLP II Zespół ciąży obumarłej II Zator płynem owodniowym II Hemofilia nabyta II Małopłytkowość samoistna (ITP) II Funkcja tarczycy w ciąży II Funkcja i schorzenia wątroby II Choroby wątroby związane z ciążą II Choroby wątroby nieswoiste dla okresu ciąży II Obraz krwi II Układ moczowy

14 XXVI Spis treści II Skóra i błony śluzowe II Układ kostno-stawowy II Masa ciała II Gospodarka węglowodanowa w ciąży II Zmiany fizjologiczne w układzie oddechowym w ciąży II Poród II Postęp porodu II Czynność serca dziecka II Patofizjologia związana z ustalaniem się części główki w kanale rodnym II Patofizjologia zwrotu wewnętrznego II Problemy związane z porodem barków II Położenie miednicowe II Połóg II Choroba zakrzepowa II Poporodowa depresja II Cukrzyca II Niedokrwistość II Kardiomiopatia okołoporodowa Pytania kontrolne II.21. Patofizjologia zaburzeń immunologicznych Eliza Głodkowska-Mrówka, Piotr Mrówka II Podstawy funkcjonowania układu immunologicznego II Odpowiedź nieswoista II Odpowiedź swoista II Nadwrażliwość II Nadwrażliwość typu I II Nadwrażliwość typu II II Nadwrażliwość typu III II Nadwrażliwość typu IV II Choroby autoimmunizacyjne II Tolerancja immunologiczna zarys fizjologii II Procesy autoimmunizacyjne II Niedobory odporności II Pierwotne niedobory odporności II Wtórne niedobory odporności Pytania kontrolne Odpowiedzi klucz