Rośliny iglaste na przykładzie sosny zwyczajnej

Transkrypt

1 Awifauna terenów wodno-błotnych Rośliny iglaste na przykładzie sosny zwyczajnej Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. pogłębianie znajomości metodyki badań biologicznych, 2. pogłębienie wiadomości o budowie i biologii roślin iglastych, 3. kształcenie umiejętności planowania, przeprowadzania i dokumentowania obserwacji, 4. pogłębienie zrozumienia uczniów w zakresie bioróżnorodności i ochrony przyrody, 5. propagowanie postawy szacunku wobec środowiska. Metody i formy pracy: wycieczka do lasu, pogadanka, metoda problemowa, burza mózgów, praca w grupach. Materiał badawczy, sprzęt: zebrane gałązki drzew iglastych, klucze do oznaczania drzew, lupa, średnicomierz, karty pracy, miarka. Zalecane: obuwie sportowe, spodnie z długimi nogawkami, bluza sportowa. 1

2 10. scenariusze teoria Rośliny iglaste zwane są inaczej szpilkowymi i należą do gromady nagonasiennych. Jest to klasa obejmująca rośliny drzewiaste lub krzewy. Są zwykle dużymi drzewami o prostym, nierozgałęzionym pniu. Pędy zróżnicowane są na długopędy charakteryzujące się szybkim wzrostem i krótkopędy o przyroście powolnym i ograniczonym. Liście zwykle mają postać szpilek o budowie kseromorficznej. Są zwykle zimotrwałe, nie opadają na zimę. Iglaste posiadają przewody żywiczne wypełnione żywicą. Kwiaty żeńskie sosny są zebrane w kwiatostany nazywane szyszkami. Stanowią odpowiednik kłosa zarodnionośnego paprotników. Pojedynczy kwiat żeński tworzą łuska nasienna (owocolistek) z dwoma nagimi zalążkami. Kwiaty męskie zebrane są w kłosokształtne skupienia. Gametofit jest dwupienny i silnie zredukowany. Gametofit męski to dojrzałe ziarno pyłku, a gametofit żeński to mikroskopijne bielmo pierwotne powstałe w wyniku wielokrotnych podziałów jednej z komórek zalążka. Po zapłodnieniu szyszka żeńska drewnieje i rozrasta się chroniąc powstające w jej wnętrzu nasiona. Po opuszczeniu szyszki, dojrzałe nasiona przechodzą w stan spoczynku. W sprzyjających warunkach kiełkują dając sporofit, który po wielu latach, dzięki zdolności do przyrostu wtórnego, stanie się wysokim drzewem. uwagi o przebiegu zajęć: Zajęcia najlepiej przeprowadzić na wiosnę w okresie kwitnienia sosny. 2

3 Rośliny iglaste na przykładzie sosny zwyczajnej Przebieg zajęć: Faza wprowadzająca: Nauczyciel: 1. Przeprowadza czynności organizacyjno porządkowe. 2. Przypomina zasady zachowania się w lesie i zasady postępowania wynikające z przepisów prawnych o ochronie przyrody. 3. Przedstawia temat zajęć. 4. Omawia przebieg zajęć i określa czas trwania. 5. Odwołuje się do treści dotyczących roślin nagonasiennych zdobytych przez uczniów podczas zajęć lekcyjnych lub z innych źródeł. Kieruje pytania do uczniów: Jakie cechy sosny zwyczajnej powodują, że można ją zakwalifikować do roślin nagozalążkowych? Jakie gatunki oprócz sosny należą do nagozalążkowych? Jakie jest znaczenie nagozalążkowych w przyrodzie i gospodarce człowieka? 6. Nauczyciel podsumowuje odpowiedzi uczniów. Faza realizacyjna: Nauczyciel: 1. Omawia budowę morfologiczną roślin iglastych. 2. Przedstawia cykl życiowy nagonasiennych. 3. Omawia przyrost na grubość. 4. Dzieli uczniów na 4-osobowe grupy i rozdaje karty pracy, po jednej na grupę. 5. Nadzoruje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek. 6. Prosi każdą grupę o wybranie lidera, który zaprezentuje wyniki pracy własnej grupy. 7. Nauczyciel podsumowuje udzielone przez uczniów odpowiedzi do zadań, uzupełnia je i koryguje błędy. Faza podsumowująca: Nauczyciel: 1. Poleca uczniom uporządkowanie sprzętu. 2. Ocenia najbardziej aktywnych uczniów. 3. Podsumowuje lekcję. 4. Podaje zadanie domowe: Opisz znaczenie roślin nasiennych. 3

4 10. scenariusze Załącznik 1. Karta pracy ucznia Zadanie 1. Igły sosny mają budowę sklerofitową, czyli taką która chroni przed utratą wody. Zbierz kilka igieł sosny i liści dębu. Przyjrzyj się dokładnie zebranym okazom a następnie porównaj kształt igły i liścia a także proporcję pomiędzy ich powierzchnią a objętością. Zadanie 2. Określ jaki jest związek pomiędzy tymi proporcjami a utratą wody przez oba typy liści? 4

5 Rośliny iglaste na przykładzie sosny zwyczajnej Zadanie 4. Naszkicuj niedużą gałązkę sosny. Zaznacz na rysunku krótkopędy i długopędy. Zadanie 5. Opisz kwiatostany (wygląd, kolor, położenie na pędzie): żeńskie dojrzałe i niedojrzałe... męskie... 5

6 10. scenariusze Zadanie 6. Odnajdź pozostały po ścince drzewa pień. Obejrzyj jego wnętrze. Napisz na czym polega rozrost pnia na grubość i co świadczy o istnieniu tego przyrostu. Jak zmienia się przyrost drewna w ciągu roku. Zadanie 7. Oblicz ile lat miało to drzewo w momencie ścięcia. 6

7 Rośliny iglaste na przykładzie sosny zwyczajnej Zadanie 8. Wybierz najbardziej okazałą sosnę rosnącą w najbliżej okolicy lasu, w którym się znajdujesz, a następnie opisz to drzewo wykonując poniższe polecenia: 1) Opis igieł: kształt igieł, ich długość, sztywność, ilość na krótkopędach. 2) Opis pokroju drzewa, pnia i kory: Podkreśl właściwe: a. sosna ma pokrój: stożkowaty; kolumnowy; okrągławy; parasolowaty. b. pień sosny jest: ciemnobrunatny na całej wysokości; jasnobrunatny na całej wysokości; w górnej części jasno- a w dolnej ciemnobrunatny; w górnej części ciemno- a w dolnej jasnobrunatny. c. kora na pniu jest: gładka; popękana; łuszcząca się; nie łuszcząca się. 3) Zmierz obwód i pierśnicę 1 drzewa za pomocą klupy (średnicomierza). Zapisz otrzymane wyniki:.. 2) Na podstawie średnicy odczytaj z tabeli przybliżony wiek drzewa. Zapisz wynik: Średnica (w cm) 20 cm 40 cm 70 cm 100 cm 120 cm Przybliżony wiek (w latach) Tabela wiekowa drzew na podstawie opracowania prof. dr. Longina Majdeckiego 1 Pierśnica parametr stosowany w dendrometrii do opisu drzew, uzyskiwany w wyniku pomiaru drzewa na wysokości 1,3 metra nad poziomem gruntu (czyli na wysokości klatki piersiowej przeciętnego dorosłego człowieka stąd nazwa). 7