Podatek od czynności cywilnoprawnych

Transkrypt

1 Stanisław Bogucki Anna Dumas Wojciech Stachurski Krzysztof Winiarski Podatek od czynności cywilnoprawnych Komentarz dla praktyków Stan prawny: 1 kwietnia 2014 r. ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. Gdańsk 2014

2 Wykaz skrótów O Autorach Wprowadzenie Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649, Nr 149, poz. 996, Nr 229, poz. 1496) Rozdział 1 Przedmiot opodatkowania Czynności cywilnoprawne jako przedmiot opodatkowania uwagi wstępne (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a k) Umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) Czynności cywilnoprawne stanowiące przedmiot opodatkowania p.c.c Umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) Umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) Umowy dożywocia (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. e) Umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) Ustanowienie hipoteki (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. h) Ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. i) Umowa depozytu nieprawidłowego (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j) Umowa spółki (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) Spółka cywilna Spółki prawa handlowego Zmiany umów jako przedmiot opodatkowania (art. 1 ust. 1 pkt 2, ust. 3) Zmiany umów jako przedmiot opodatkowania, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania (art. 1 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a j) Zmiana umowy spółki jako przedmiot opodatkowania (art. 1 ust. 3 w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) Zagadnienia ogólne Zmiana umowy spółki osobowej Zmiana umowy spółki kapitałowej Odpowiednie stosowanie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 1 ust. 2) Odpowiednie stosowanie przepisów ustawy dotyczących umowy spółki i jej zmiany (art. 1 ust. 2 pkt 1) Odpowiednie stosowanie przepisów ustawy dotyczących czynności cywilnoprawnych (art. 1 ust. 2 pkt 2)

3 6 Spis treści 4. Orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jako przedmiot opodatkowania (art. 1 ust. 1 pkt 3) Terytorialne kryteria opodatkowania (art. 1 ust. 4 5) Terytorialne kryteria opodatkowania czynności cywilnoprawnych zasada ogólna (art. 1 ust. 4) Szczególne kryteria terytorialne opodatkowania umowy spółki i jej zmiany (art. 1 ust. 5) Definicje legalne niektórych określeń użytych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 1a) Uwagi ogólne Spółki osobowe Uwagi wprowadzające Spółka cywilna Spółka jawna Spółka partnerska Spółka komandytowa Spółka komandytowo-akcyjna Spółka cicha problemy klasyfikacyjne Spółki kapitałowe Uwagi wprowadzające Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Spółka europejska Pojęcie spółki kapitałowej w świetle dyrektywy Rady 2008/7/WE Siedziba spółki Rzeczywisty ośrodek zarządzania Państwo członkowskie Podatek od towarów i usług Wyłączenia z opodatkowania (art. 2) Uwagi ogólne Wyłączenie z opodatkowania czynności cywilnoprawnych w określonych kategoriach spraw (art. 2 pkt 1) Wyłączenie z opodatkowania umów sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego zawieranych w związku z realizacją roszczeń związanych z ochroną środowiska (art. 2 pkt 2) Wyłączenie z opodatkowania umów sprzedaży lokali mieszkalnych, których stroną jest Wojskowa Agencja Mieszkaniowa (art. 2 pkt 2a) Wyłączenie z opodatkowania umów sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym (art. 2 pkt 3) Wyłączenie z opodatkowania czynności opodatkowanych albo zwolnionych z podatku od towarów i usług (art. 2 pkt 4) Uwagi wprowadzające Czynność opodatkowana a czynność zwolniona z podatku od towarów i usług Umowy sprzedaży i zamiany nieruchomości oraz praw pokrewnych Umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych Wyłączenie z opodatkowania umów sprzedaży oraz zamiany towarów wprowadzonych do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego albo objętych procedurą składu celnego (art. 2 pkt 5) Wyłączenie z opodatkowania dotyczące umów spółki i ich zmiany (art. 2 pkt 6) Rozdział 2 Obowiązek podatkowy Moment powstania obowiązku podatkowego (art. 3) Uwagi ogólne

4 1.2. Dokonanie czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1) Podjęcie uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną (art. 3 ust. 1 pkt 2) Złożenie oświadczenia o ustanowieniu hipoteki, zawarcie umowy ustanowienia hipoteki (art. 3 ust. 1 pkt 2a) Uprawomocnienie się orzeczenia sądu, doręczenie wyroku sądu polubownego, zawarcie ugody (art. 3 ust. 1 pkt 3) Powołanie się na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 4) Zawarcie umowy przenoszącej własność (art. 3 ust. 2) Podmioty podlegające obowiązkowi podatkowemu (art. 4) Uwagi ogólne Podatnicy podatku od czynności cywilnoprawnych Charakter obowiązku podatkowego Obowiązek zapłaty podatku (art. 5) Istota regulacji prawnej Solidarne zobowiązanie podatkowe Solidarnie zobowiązani podatnicy podatku od czynności cywilnoprawnych a strona postępowania podatkowego Rozdział 3 Podstawa opodatkowania oraz wysokość podatku Podstawa opodatkowania (art. 6 ust. 1, 5 8) Uwagi wstępne Podstawa opodatkowania przy umowie sprzedaży (art. 6 ust. 1 pkt 1) Podstawa opodatkowania przy umowie zamiany (art. 6 ust. 1 pkt 2) Podstawa opodatkowania przy umowie darowizny (art. 6 ust. 1 pkt 3) Podstawa opodatkowania przy umowie dożywocia (art. 6 ust. 1 pkt 4) Podstawa opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku (art. 6 ust. 1 pkt 5) Podstawa opodatkowania przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania oraz odpłatnej służebności (art. 6 ust. 1 pkt 6) Podstawa opodatkowania przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego (art. 6 ust. 1 pkt 7) Podstawa opodatkowania w razie zawarcia lub zmiany umowy spółki (art. 6 ust. 1 pkt 8) Podstawa opodatkowania przy zawarciu umowy spółki Podstawa opodatkowania przy zmianie umowy spółki Podstawa opodatkowania przy ustanowieniu hipoteki (art. 6 ust. 1 pkt 10) Odliczenia od podstawy opodatkowania w razie zawarcia lub zmiany umowy spółki (art. 6 ust. 9) Wartość rynkowa przedmiotu czynności cywilnoprawnych i określanie jej przez organ podatkowy (art. 6 ust. 2 4) Definicja wartości rynkowej (art. 6 ust. 2) Wezwanie podatnika przez organ podatkowy do określenia, podwyższenia lub obniżenia wartości rynkowej (art. 6 ust. 3) Określanie wartości rynkowej przez organ podatkowy (art. 6 ust. 4) Wysokość podatku (art. 7) Uwagi wstępne Stosowanie najwyższej stawki podatkowej (art. 7 ust. 3) Dwuprocentowe i jednoprocentowe stawki podatkowe (art. 7 ust. 1 pkt 1, 2, 4) Stawki podatku od ustanowienia hipoteki (art. 7 ust. 1 pkt 7) Stawka podatku od umowy spółki (art. 7 ust. 1 pkt 9) Stawka sankcyjna (art. 7 ust. 5)

5 Rozdział 4 Zwolnienia od podatku Zwolnienia podmiotowe (art. 8) Uwagi wstępne Zwolnienie od podatku państw obcych, ich przedstawicielstw i in. (art. 8 pkt 1) Zwolnienie od podatku organizacji pożytku publicznego (art. 8 pkt 2a) Zwolnienie od podatku jednostek samorządu terytorialnego (art. 8 pkt 4) Zwolnienie od podatku Skarbu Państwa (art. 8 pkt 5) Zwolnienie od podatku osób niepełnosprawnych nabywających na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe (art. 8 pkt 6) Zwolnienie od podatku Agencji Rezerw Materiałowych (art. 8 pkt 8) Zwolnienia przedmiotowe (art. 9) Uwagi ogólne Zwolnienie od podatku sprzedaży walut obcych (art. 9 pkt 1) Zwolnienie od podatku przeniesienia własności nieruchomości lub ich części w drodze niektórych umów, pod warunkiem, że w chwili dokonania czynności nabyte grunty stanowią gospodarstwo rolne albo utworzą gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy (art. 9 pkt 2) Zwolnienie od podatku sprzedaży nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego oraz niektórych typów praw mieszkaniowych, jeżeli nabywcą jest ich były właściciel lub wieczysty użytkownik (art. 9 pkt 3) Zwolnienie od podatku sprzedaży budynku mieszkalnego lub jego części oraz niektórych typów praw mieszkaniowych, jeżeli następuje ona w celach wymienionych w zwolnieniu (art. 9 pkt 4) Uwagi wstępne Zwolnienie od podatku sprzedaży, jeżeli następuje ona w wykonaniu lub w związku z wielostronną umową o zamianie budynku lub praw do lokalu (art. 9 pkt 4 lit. a) Zwolnienie od podatku sprzedaży, jeżeli następuje ona w celu uzyskania w zamian niektórych praw mieszkaniowych (art. 9 pkt 4 lit. b) Zwolnienie od podatku zamiany budynku mieszkalnego lub jego części oraz niektórych praw mieszkaniowych, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn (art. 9 pkt 5) Zwolnienie od podatku sprzedaży rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza zł (art. 9 pkt 6) Zwolnienie od podatku od czynności cywilnoprawnych sprzedaży bonów i obligacji skarbowych (art. 9 pkt 7) Zwolnienie od podatku sprzedaży bonów pieniężnych NBP (art. 9 pkt 8) Zwolnienie od podatku sprzedaży praw majątkowych, będących instrumentami finansowymi (art. 9 pkt 9) Uwagi wstępne Zwolnienie od podatku sprzedaży praw majątkowych firmom inwestycyjnym oraz zagranicznym firmom inwestycyjnym (art. 9 pkt 9 lit. a) Zwolnienie od podatku sprzedaży praw majątkowych dokonywanej za pośrednictwem firm inwestycyjnych lub zagranicznych firm inwestycyjnych (art. 9 pkt 9 lit. b) Zwolnienie od podatku sprzedaży praw majątkowych dokonywanej w ramach obrotu zorganizowanego (art. 9 pkt 9 lit. c) Zwolnienie od podatku sprzedaży praw majątkowych dokonywanej poza obrotem zorganizowanym przez firmy inwestycyjne oraz zagraniczne firmy inwestycyjne (art. 9 pkt 9 lit. d) Zwolnienie od podatku sprzedaży towarów giełdowych na giełdach towarowych (art. 9 pkt 9a)

6 2.12. Zwolnienie od podatku zbycia akcji i udziałów w spółkach z udziałem Skarbu Państwa przez Bank Gospodarstwa Krajowego (art. 9 pkt 9b) Zwolnienie od podatku niektórych pożyczek (art. 9 pkt 10) Zwolnienie od podatku pożyczek udzielanych przez przedsiębiorców niemających na terytorium RP siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek (art. 9 pkt 10 lit. a) Zwolnienie od podatku niektórych pożyczek udzielanych w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami bliskimi, o których mowa w art. 4a u.p.s.d. (art. 9 pkt 10 lit. b) Zwolnienie od podatku niektórych pożyczek udzielanych na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (art. 9 pkt 10 lit. c) Zwolnienie od podatku niektórych pożyczek udzielanych na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż osoby, o których mowa w art. 9 pkt 10 lit. b i c u.p.c.c. (art. 9 pkt 10 lit. d) Zwolnienie od podatku pożyczek udzielanych z niektórych kas lub funduszów (art. 9 pkt 10 lit. e) Zwolnienie od podatku pożyczek udzielanych z utworzonych w drodze ustawy innych niż wymienione w art. 9 pkt 10 lit. e u.p.c.c. funduszów celowych (art. 9 pkt 10 lit. f) Zwolnienie od podatku pożyczek udzielanych przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej (art. 9 pkt 10 lit. i) Zwolnienie od podatku umowy spółki i jej zmiany (art. 9 pkt 11) Przekształcenie lub łączenie spółek Wartość wcześniejszych pożyczek lub dopłat Obniżenie kapitału w związku z poniesionymi stratami Spółki z udziałem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego Zwolnienie od podatku ustanowienia hipoteki (art. 9 pkt 13) Uwagi wstępne Zwolnienie od podatku ustanowienia hipoteki na morskich statkach handlowych i rybackich (art. 9 pkt 13 lit. a) Zwolnienie od podatku ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie niektórych dotacji lub innych form pomocy finansowej (art. 9 pkt 13 lit. b) Zwolnienie od podatku ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności banków z tytułu niektórych kredytów udzielanych rolnikom indywidualnym lub ich zespołom (art. 9 pkt 13 lit. c) Zwolnienie od podatku ustanowienia hipoteki przysługującej spółdzielniom mieszkaniowym i wierzycielom spółdzielni mieszkaniowych (art. 9 pkt 13 lit. d) Zwolnienie od podatku ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie pożyczek i kredytów udzielanych z funduszy celowych utworzonych w drodze ustawy (art. 9 pkt 13 lit. e) Zwolnienie od podatku sprzedaży nieruchomości dokonanej w ramach realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RP (art. 9 pkt 15) Zwolnienia od podatku na podstawie przepisów innych niż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych Rozdział 5 Zapłata, pobór i zwrot podatku Obowiązki podatnika w zakresie złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz obliczenia i wpłaty podatku (art. 10 ust. 1)

7 2. Notariusze jako płatnicy podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego (art. 10 ust. 2) Obowiązki notariuszy jako płatników podatku (art. 10 ust. 3 i 3a) Upoważnienie dla Ministra Finansów do określenia w drodze rozporządzenia przepisów wykonawczych (art. 10 ust. 4) Zwrot podatku (art. 11) Nadpłata podatku a zwrot podatku Przypadki obowiązku zwrotu podatku (art. 11 ust. 1) Nieważność względna (art. 11 ust. 1 pkt 1) Niespełnienie się warunku zawieszającego (art. 11 ust. 1 pkt 2) Niezarejestrowanie lub zarejestrowanie w wysokości niższej niż określona w uchwale podwyższenia kapitału spółki (art. 11 ust. 1 pkt 4) Niedokonanie wpisu hipoteki do księgi wieczystej (art. 11 ust. 1 pkt 5) Postępowanie o zwrot podatku Termin zwrotu podatku (art. 11 ust. 2) Okoliczności wykluczające zwrot podatku Rozdział 6 Właściwość organów podatkowych Właściwość miejscowa w sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych od umów, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane w kraju (art. 12) Właściwość miejscowa w sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych od umów, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą (art. 13) Właściwość rzeczowa w sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 13a) Rozdział 7 Przepisy przejściowe i końcowe Obowiązek stosowania przepisów obowiązujących w chwili dokonania czynności do czynności cywilnoprawnych dokonanych przed dniem wejścia w życie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 14) Powoływanie się w obowiązujących przepisach na przepisy o opłacie skarbowej w zakresie dotyczącym czynności cywilnoprawnych opodatkowanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 15) Termin wejścia w życie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 16) Bibliografia