Szkolenie dla doradców rolnych. Centrum Doradztwa Rolniczego Brwinów marca 2010

Transkrypt

1 Odnawialne źródła energii dla domu i biznesu Szkolenie dla doradców rolnych Centrum Doradztwa Rolniczego Brwinów 8-12 marca

2 Energetyka a odnawialne źródła energii doc. dr hab. inŝ. Anna Grzybek Instytut Technologiczno-Przyrodniczy (ITP) 2

3 Europa weszła w nową erę energetyczną. WyŜsze ceny energii, zagroŝenia dla bezpieczeństwa dostaw energii i zmiany klimatu Europy bezpośrednio dotyczą naszych obywateli. ZrównowaŜona, konkurencyjna i bezpieczna energia jest jednym z fundamentów naszego codziennego Ŝycia. Energia staje się dobrem deficytowym wzrost zapotrzebowania na energię o 60% do roku 2030.

4 Średnia temperatura powierzchni Ziemi w zaleŝności od stęŝenia GS (Olejnik 2009). Przy podwojeniu stęŝenia dwutlenku węgla w atmosferze w stosunku do poziomu z 1900 roku, ocieplenie klimatu na naszej planecie wyniesie od 2 do 6 C

5 Wzrost stęŝenia gazów cieplarnianych w atmosferze Gaz cieplarniany Dwutlenek węgla Symbol CO 2 31 % Wzrost stęŝenia w atmosferze w latach Metan CH 4 151% Podtlenek azotu N 2 O 17% Ozon O 3 35%

6 Odnawialne źródło energii (OZE) OZE źródło wykorzystujące energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, spadku rzek, energię biogazu i biomasy Do energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii naleŝą: elektrowni wodnych elektrowni wodnych elektrowni wiatrowych źródeł wytwarzających energię z biomasy źródeł wytwarzających energię z biogazu słonecznych ogniw fotowoltaicznych słonecznych kolektorów do produkcji ciepła źródeł geotermicznych

7 Dokumenty UE - historia - Biała Księga Energia dla przyszłości odnawialne źródła energii z 1977 roku - Zielona Księga O bezpieczeństwie energetycznym z 2000 roku - Dyrektywa 2003/17/WE w sprawie jakości benzyny i paliw do silników Diesla - Dyrektywa 2001/77/EC w sprawie promocji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej produkowanej z odnawialnych źródeł energii - Dyrektywa 2001/80/EC w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń do atmosfery - Dyrektywa 2002/90/EC o efektywności energetycznej budynków - Dyrektywa 2003/30/EC w sprawie promocji uŝycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych - Dyrektywa unijna 2004/8/UE w sprawie promowania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło uŝytkowe na wewnętrznym rynku energii - Dyrektywa 2006/32/WE o efektywności końcowego zuŝycia energii

8 Pierwsze regulacje Odnawialne źródła energii odgrywały od samego początku istotną rolę w strategii UE, formułowanej we wtórnych źródłach prawa, raportach i dokumentach politycznych. Rozwój OZE znajduje uzasadnienie nawet przy zmiennych priorytetach, którymi były kolejno: minimalizacja emisji z przedsiębiorstw sektora, bezpieczeństwo energetyczne czy teŝ integracja dla rozwoju zrównowaŝonego i innowacyjnego. ZaleŜność UE od importu paliw i energii Stopień samowystarczalności energetycznej państw unijnych jako całości (15 krajów starej UE) wynosił 50% i o ile nie zostaną przedsięwzięte stosowne działania spadnie do 30% w roku Krytycznym obszarem jest zaopatrzenie w ropę naftową i gaz ziemny obarczone ryzykiem politycznym i pochodzące z coraz dalszych geograficznie rejonów. Zasoby odnawialne, znajdujące się na obszarze UE, będą zatem odgrywać coraz większą rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa energetycznego.

9 CECHY CHARAKTERYSTYCZNE OZE 1.Specyfika wysokich kosztów inwestycyjnych PowaŜną przeszkodą w rozpowszechnianiu OZE są wysokie koszty początkowe w porównaniu z konwencjonalnymi cyklami paliwowymi, zwłaszcza Ŝe na ogół nie są uwzględnione kategorie kosztów zewnętrznych. 2. Ryzyko innowacyjności OZE, podobnie jak i inne technologie innowacyjne, traktowane są przez inwestorów, organy administracji i uŝytkowników w kategoriach podwyŝszonego ryzyka. Jest to typowy objaw braku zaufania do nowych idei oraz braku wiedzy o potencjale technicznym i ekonomicznym.

10 Deklaracje i propozycje, zawarte w Białej Księdze znalazły odzwierciedlenie w dyrektywie 2001/77/EC. Zielona Księga (2001) W kierunku europejskiej strategii bezpieczeństwa dostaw energii określa priorytety długoterminowej polityki UE formułując trzy zasadnicze stwierdzenia: - Unia Europejska staje się coraz bardziej uzaleŝniona od zewnętrznych źródeł energii, a jej rozszerzenie nie zmieniło sytuacji; w oparciu o aktualne prognozy zaleŝność ta osiągnie 70% w roku Unia Europejska ma ograniczony wpływ na warunki dostaw energii, główne działania interwencyjne mieszczą się po stronie popytowej, na drodze promowania energooszczędności w budynkach i transporcie. - Unia Europejska nie jest w stanie sprostać wyzwaniom zmian klimatycznych i podjętych zobowiązań (zwłaszcza sformułowanych w protokole z Kioto).

11 Zielona Księga (2006) w sprawie europejskiej polityki energetycznej ma pomóc Unii Europejskiej w stworzeniu podstaw bezpiecznej, konkurencyjnej i zrównowaŝonej struktury energetycznej. Księga przedstawia zasadnicze załoŝenia w postaci sześciu filarów współpracy: - jedność wobec krajów dostawców energii - jedność wobec krajów dostawców energii - integracja europejskich rynków energii elektrycznej i gazu - solidarność w obliczu zakłóceń i awarii - zrównowaŝenie struktury źródeł energii - zwiększenie wykorzystanych zasobów wewnętrznych - innowacyjność technologiczna

12 Mechanizmy wspomagające - narzędzia fiskalne - subsydia - preferencyjne taryfy - dodatkowe opłaty obciąŝające zuŝycie energii elektrycznej - świadectwa pochodzenia ( zielone certyfikaty ) - dobrowolne porozumienia z przemysłem, - obowiązek zakupu z OZE - kontrakty długoterminowe na zakup z OZE - usuwanie barier dla OZE w obszarach, gdzie osiągnęły, one poziom konkurencyjności

13 ZrównowaŜona polityka energetyczna zaspokojeniem potrzeb bezpieczeństwem energetycznym ochroną środowiska konkurencyjnością gospodarki,,ochrona klimatu w rolnictwie stanowi typowy przykład kategorii nieekonomicznej, dopóki nie nastąpi włączenie gospodarowania gruntami oraz emisji i pochłaniania poprzez rolnictwo gazów cieplarnianych do systemu handlu uprawnieniami na poziomie gospodarstwa rolnego. Natomiast wytwarzanie energii ze źródeł rozproszonych na terenach wiejskich stanowi typowy przykład łączenia funkcji produkcyjnej z funkcją środowiskową i funkcją społeczną. Produkcja energii w odnawialnych źródłach energii jest nowym wyzwaniem dla rolnictwa. dr Leszek Karski, 2009

14 nacisk na wzrost PKB KONWENCJONALNY SYSTEM ENERGETYCZNY przewaga paliw kopalnych klasyczne rozwiązania technologiczne i organizacyjne zyski wynikające z działania na rynkach zmonopolizowanych całkowite pomijanie kosztów zewnętrznych działanie na rynku wewnętrznym chronionym przez państwo ZRÓWNOWAŻONY SYSTEM ENERGETYCZNY nacisk na długotrwałe cele ekonomiczne i środowiskowe wzrost wykorzystania OZE rosnąca penetracja nowych technologii w zakresie wytwarzania i zarządzania działanie na rynkach konkurencyjnych rosnący nacisk na uwzględnienie kosztów zewnętrznych działanie na rynkach międzynarodowych, o jednakowych regułach konkurencji Wach Edmunt 2008

15 Nowe cele UE (3 x 20) Na szczycie rady Europejskiej 8-9 marca 2008 przyjęto Plan Działań integrujący politykę klimatyczną i energetyczną Wspólnoty, aby ograniczyć wzrost średniej globalnej temperatury o więcej niŝ 2 C powyŝej poziomu sprzed okresu uprzemysłowienia oraz zmniejszyć zagroŝenie wzrostem cen i ograniczoną dostępnością ropy i gazu. zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych do 2020r. co najmniej o 20% w porównaniu do 1990r. racjonalizacja wykorzystania energii i w konsekwencji ograniczenie jej zuŝycia o 20% zwiększenie udziału energii produkowanej z OZE do 20% całkowitego zuŝycia średnio w UE w 2020r. (w przypadku Polski 15%) - osiągnięcie co najmniej 10% udziału biopaliw w sprzedaŝy paliw transportowych w 2020r.

16 Kraje Udział OZE w UE w 2005 oraz cel dla 2020 roku Malta Węgry Słow acja Polska Niem cy Luksem burg Włochy Wielka Brytania Irlandia Holandia Cypr Bułgaria Belgia Rum unia Litw a Hiszpania Grecja Francja Słow enia Estonia Portugalia Dania Austria Finlandia Łotw a Szw ecja Udział [%]

17 Główne cele w zakresie OZE: Polityka energetyczna Polski do roku 2030 Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zuŝyciu energii do poziomu 15% w 2020 roku oraz do 20% w 2030 roku Osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji Ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównowaŝone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw tak, aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem Wzrost bezpieczeństwa energetycznego Przez bezpieczeństwo energetyczne rozumie się zapewnienie stabilnych dostaw paliw i energii na poziomie gwarantującym zaspokojenie potrzeb krajowych i po akceptowanych przez gospodarkę i społeczeństwo cenach.

18 Rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii z dnia 14 sierpnia 2008 roku % ,7 10,4 10,4 10,4 10,9 11,4 11,9 12,4 12,9 Lata

19 Wymagany udział biomasy rolnej,% Stosowanie biomasy rolnej w jednostkach powyŝej 5 MW

20 Wymagany udział biomasy rolnej,% Stosowanie biomasy rolniczej w jednostkach hybrydowych powyŝej 20 MW

21 Moc zainstalowana OZE

22 Woda 48% Biomasa i biogaz 46% Wiatr 6% Woda 16% Wiatr 31% Biomasa i biogaz 53% Produkcja energii elektrycznej z OZE w 2006 i 2010 roku

23 Techniczny potencjał odnawialnych źródeł energii

24 Energia elektryczna z OZE analiza 2020 Energetyka wiatrowa oczekiwany bardzo duŝy przyrost mocy zainstalowanej Biomasa układy kogeneracyjne, wykorzystanie odpadów komunalnych, współspalanie, choć rozwój niewielki, wykorzystanie upraw energetycznych Biogaz wykorzystanie biogazu uwalnianego ze składowisk odpadów, oczyszczalni ścieków, biometan Energetyka wodna rozwój przede wszystkim w zakresie małej energetyki wodnej Fotowoltaika ze względu na koszty w ograniczonym zakresie Geotermia w miarę rozwiązań technologicznych

25 Ciepło i chłód z OZE analiza 2020 Biomasa przede wszystkim układy kogeneracyjne Geotermia, w tym pompy ciepła oczekiwany bardzo duŝy rozwój Kolektory słoneczne oczekiwany bardzo duŝy Kolektory słoneczne oczekiwany bardzo duŝy rozwój

26 Uogólniony schemat utylizacji biomasy Platforma biochemiczna (cukrowa, tłuszczowa) Pozostałości Ciepło i energia elektryczna Paliwa pł., chemikalia i materiały Syngaz Platforma termochemiczna (zgazowanie, syngaz)

27 Mechanizmy wspomagające Do mechanizmów pomocy publicznej w postaci udzielania środków naleŝy zaliczyć: - Fundusz Termomodernizacyjny - Fundusz Ochrony Środowiska - budŝet państwa i środki samorządów - wspólnotowe VII Program Ramowy, - mechanizm wspólnych wdroŝeń oraz zielonych inwestycji - Fundusz Spójności i fundusze strukturalne - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko - dopłaty do upraw roślin energetycznych

28 Mechanizmy wspomagające Natomiast na mechanizmy pomocy publicznej w postaci zmniejszenia obciąŝenia składają się: - zwolnienia z akcyzy energii elektrycznej - ulga w podatku rolnym z tytułu wydatków poniesionych na zakup i zainstalowanie urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne - zwolnienie z kar administracyjnych i opłat za korzystanie ze środowiska

29 Bariery prawne swobodnego rozwoju OZE w Polsce: - brak aktu prawnego rangi ustawy - częste zmiany w Pawie Energetycznym i rozporządzeniach niestabilne warunki - brak polityki podatkowej wprowadzającej ułatwienia dla inwestorów w OZE tj. ulgi podatkowe dla przedsiębiorców czy zwolnienia z VAT instalacji OZE - brak bodźców regulacyjnych dla rozwoju energetyki rozproszonej - konieczność spełnienia wielu wymogów formalno-prawnych przez niewielkie podmioty gospodarcze - przedłuŝające się procedury administracyjne i znaczna liczba obowiązkowych pozwoleń - brak preferencyjnych uregulowań prawnych w zakresie importu i eksportu podzespołów i urządzeń OZE

30 Podsumowanie Mechanizmy wspierania rozwoju energetyki odnawialnej skierowane bezpośrednio na stymulowanie inwestycji; dotacje, fundusze ekologiczne, fundusze UE, ulgi inwestycyjne - ulgi podatkowe akcyza, VAT - zapewniające zbyt wyprodukowanej energii z OZE świadectwa pochodzenia - obowiązek zakupu i odbioru energii oraz cele ilościowe

31 Dziękuję za uwagę