MAPAN NOWA PRZEGL DARKA LEŒNYCH MAP NUMERYCZNYCH MAPAN A NEW DIGITAL FOREST MAP VIEWER. Wstêp

Transkrypt

1 POLSKIE Mapan nowa TOWARZYSTWO przegl¹darka leœnych INFORMACJI map numerycznych PRZESTRZENNEJ ROCZNIKI GEOMATYKI 2004 m TOM II m ZESZYT MAPAN NOWA PRZEGL DARKA LEŒNYCH MAP NUMERYCZNYCH MAPAN A NEW DIGITAL FOREST MAP VIEWER Ryszard Pedrycz Krameko Sp. z o.o., Kraków S³owa kluczowe: leœna mapa numeryczna, standard, oprogramowanie, przegl¹darka Keywords: digital forest map, standard, software, viewer Wstêp Nowy Mapan, w porównaniu ze swoim poprzednikiem posiada zasadniczo przebudowany mechanizm obs³ugi mapy numerycznej. Spowodowane to zosta³o koniecznoœci¹ dostosowania programu do standardu (ju nie projektu standardu) leœnej mapy numerycznej (LMN), a w konsekwencji poci¹gnê³o za sob¹ równie du e zmiany w wygl¹dzie i funkcjonalnoœci programu. Wszystkie uwagi u ytkowników, doklejane do poprzedniej wersji programu, teraz zosta³y uwzglêdnione ju na etapie projektowania, co w oczywisty sposób ma wp³yw na poprawê wszystkich parametrów programu. W nowej wersji programu pozostawiono te rozwi¹zania z poprzedniej wersji, które wed³ug opinii u ytkowników przyczynia³y siê do zwiêkszenia przejrzystoœci. Tematem tego artyku³u nie bêdzie porównanie starej i nowej wersji przegl¹darki, a jedynie przedstawienie produktu pod nazw¹ Nowy Mapan. Porównania z poprzedni¹ wersj¹ stosowane bêd¹ jedynie sporadycznie, w celu zaprezentowania oryginalnoœci poszczególnych rozwi¹zañ. Maj¹c powy sze na uwadze, w dalszej czêœci nie bêdzie u ywana nazwa Nowy Mapan, a jedynie Mapan. Ka d¹ z funkcji programu Mapan mo na, w zale noœci od wykonywanej przez ni¹ czynnoœci, przydzieliæ do jednej z czterech kategorii: m zarz¹dzanie Ÿród³ami danych, m raportowanie, m edycja, m operacje pomocnicze. Jednoznaczne zakwalifikowanie niektórych funkcji do wymienionych powy ej kategorii mo e sprawiaæ problemy, dlatego te nie nale y przyk³adaæ zbytniej wagi do tego podzia³u. Zw³aszcza, e stworzony on zosta³ tylko w celu zaprezentowania programu. W praktyce, niektóre funkcje w zale noœci od okolicznoœci mo na ró nie kwalifikowaæ. W celu mo liwie najszerszego zaprezentowania programu, jego prezentacja przeprowadzona zostanie w kolejnoœci zgodnej z powy szym podzia³em, nie zaœ w kolejnoœci w jakiej poznaje go u ytkownik,

2 122 Ryszard Pedrycz maj¹cy zainstalowane swoje dane. Czêœæ bardzo specyficznych funkcji zostanie omówiona w sposób skrócony, aby osobom nie znaj¹cym programu nie przes³aniaæ jego istoty. Zarz¹dzanie Ÿród³ami danych W przypadku przegl¹darki leœnej mapy numerycznej, pod pojêciem Ÿróde³ danych rozumiemy warstwy map oraz bazê danych opisowych. W zwi¹zku z tym, e iloœæ informacji dostêpnych dla przegl¹darki Mapan jest bardzo du a, w³aœciwe gospodarowanie zasobami ma istotne znaczenie. B³êdy pope³nione na tym etapie mog¹ skutkowaæ b³êdnymi wynikami analiz lub znacznie wyd³u onym czasem ich uzyskiwania. Wybór trybu pod³¹czenia do bazy SILP Pierwsz¹ czynnoœci¹ po uruchomieniu programu jest wybór trybu pod³¹czenia do bazy Systemu Informatycznego Lasów Pañstwowych (SILP). Do wyboru mamy jedn¹ z trzech opcji (rys. 1): m bezpoœrednie pod³¹czenie do bazy danych SILP, m praca na kopii bazy danych SILP, m praca bez pod³¹czenia do bazy danych SILP. Pierwsz¹ opcjê wykorzystujemy najczêœciej w nadleœnictwie lub ewentualnie innym miejscu, z którego mamy dostêp do serwera. Praca z t¹ opcj¹ powoduje, e wszelkie analizy s¹ najbardziej aktualne pochodz¹ z najnowszej bazy. W okreœlonych okolicznoœciach, przy du- ym obci¹ eniu bazy przez ró ne aplikacje dostêp do danych mo e byæ znacznie wyd³u ony. Mo e to powodowaæ pewien dyskomfort pracy. Rozwi¹zaniem tego problemu mo e okazaæ siê opcja druga. W tym przypadku, Mapan nie pracuje na bazie SILP, a jedynie na jej kopii stworzonej na lokalnym dysku. Powoduje to znaczne przyspieszenie pracy, kosztem jednak e aktualnoœci danych. Jeœli kopia bazy zrobiona by³a niedawno lub iloœæ zmian Rys. 1 w bazie SILP jest niewielka, to otrzymane analizy mo na uznaæ za wiarygodne. W przeciwnym przypadku nie nale y ich traktowaæ dos³ownie. Opcjê trzeci¹ wykorzystujemy w ostatecznoœci, jeœli nie mamy dostêpu do bazy SILP i nie mamy zrobionej kopii bazy. W tym przypadku program nie posiada adnych danych opisowych, a jedynie warstwy map. Wszelkie analizy wymagaj¹ce dostêpu do danych s¹ nieaktywne. Operator ma do dyspozycji w zasadzie jedynie mo liwoœæ przegl¹dania geometrii map.

3 Mapan nowa przegl¹darka leœnych map numerycznych 123 Konfiguracja programu Kolejnym, bardzo wa nym z punktu widzenia zarz¹dzania danymi oknem jest Konfiguracja programu (rys. 2). Na zak³adkach tego okna u ytkownik mo e, a czasem wrêcz jest zmuszany przez program do ustawienia nastêpujacych parametrów: m nazwa nadleœnictwa i okreœlenia dysku z danymi geometrycznymi, m parametry wymagane do w³¹czenia siê do SILP, m wskazania warstw wy- m dzieleñ i oddzia³ów, okreœlenia stylu opisów warstw wydzieleñ i oddzia³ów. Niew³aœciwe okreœlenie powy szych parametrów mo e skutkowaæ niemo noœci¹ pracy z danymi. Program mo e nie byæ w stanie po³¹czyæ siê z baz¹ lub zlokalizowaæ danych geometrycznych i konfiguracyjnych. Bior¹c pod uwagê du ¹ liczbê warstw wynikaj¹c¹ ze standardu LMN, jak równie indywidualnych warstw u ytkownika, nale a³o stworzyæ narzêdzie, które pozwoli u ytkownikowi w ³atwy sposób zarz¹dzaæ tymi warstwami. Katalog warstw Rys. 2 Narzêdziem do zarzadzania warstwami jest Katalog warstw (rys. 3). Umieszczone s¹ w nim wszystkie warstwy, które w jakikolwiek sposób s¹ u ywane przez system. W danym momencie warstwy te mog¹ nie byæ umieszczone w oknie mapy, jednak e s¹ one umieszczone w Katalogu. Ka da z warstw wystêpuj¹cych w systemie posiada oprócz nazwy pliku, w którym jest zapisana, równie nazwê alternatywn¹. Pozwala to u ytkownikowi wprowadziæ w³asne, wygodne nazewnictwo. Np. warstwê C:\lasy_pan\08\13\shp\linie_sc_dydak.shp nazywamy œcie ki dydaktyczne i jest ona w ten sposób nazywana przez wszystkie pozosta³e modu³y programu. Jest to sposób umo liwiaj¹cy wprowadzenie do systemu du ej iloœci danych i sprawne nim zarz¹dzanie. Pozosta³ymi funkcjami realizowanymi przez Katalog warstw s¹ m.in.:

4 124 Ryszard Pedrycz Rys. 3 m tworzenie nowej warstwy, m dodawanie warstwy do katalogu, m zmiana nazwy warstwy, m kasowanie warstwy, m eksport warstwy do innego formatu, m zmiana obszaru zainteresowania. Omówienia wymaga funkcja zmiana obszaru zainteresowania. Pozwala ona ograniczyæ wielkoœæ bazy, np. do rozmiarów leœnictwa. Od tego momentu wszelkie operacje na bazie operuj¹ na znacznie mniejszej liczbie danych ni ca³e nadleœnictwo. Ma to ogromny wp³yw na przyspieszenie pracy programu. Mo e to byæ wykorzystane np. w pracy leœniczego na kopii bazy. W takim przypadku nie ma potrzeby analizowania obszaru ca³ego nadleœnictwa, a jedynie jednego leœnictwa. Maj¹c dodatkowo na uwadze, e baza jest w takim przypadku na dysku lokalnym otrzymujemy bardzo szybkie narzêdzie, mog¹ce znacznie usprawniæ pracê leœniczego. Dodatkowo w Katalogu warstw istnieje mo liwoœæ podgl¹du warstwy oraz edycji struktury jej tabeli. Wspominan¹ ju dosyæ czêsto kopiê bazy SILP mo na stworzyæ, bêd¹c pod- ³¹czonym do bazy. W tym celu nale y wybraæ opcje menu System / Aktualizacja baz / Kopia bazy SILP. Umieszczone tam s¹ równie polecenia pozwalaj¹ce zaktualizowaæ opisy dla warstwy wydzieleñ i oddzia³ów. Generowanie tych opisów, a zw³aszcza opisów wydzieleñ zawieraj¹cych elementy opisu drzewostanu powoduje znaczne spowolnienie dzia³ania pro-

5 Mapan nowa przegl¹darka leœnych map numerycznych 125 gramu. Z tego wzglêdu opisy te nie s¹ generowane na bie ¹co, a jedynie podczas zmiany nadleœnictwa lub obszaru zainteresowania. Jeœli u ytkownik stwierdzi, e zmiany w bazie od ostatniej aktualizacji s¹ du e, mo e je uaktualniæ. W przypadku w³¹czenia do systemu wszystkich wymaganych warstw, mo na przyst¹piæ do umieszczania ich w oknie mapy. W przegl¹darce Mapan, narzêdziem kontroluj¹cym zawartoœæ okna mapy jest Mened er warstw. Mened er warstw Mened er warstw (rys. 4) umo liwia dodanie do okna mapy ka dej warstwy wprowadzonej do systemu za pomoc¹ Katalogu warstw. Zasadniczymi elementami mened era s¹ dwie listy. Lista po lewej stronie zawiera wykaz warstw umieszczonych w oknie mapy. Lista po prawej stronie zawiera pozosta³e warstwy. Dodawanie lub usuwanie warstwy z okna mapy mo na przeprowadziæ przeci¹gaj¹c warstwê lub naciskaj¹c odpowiednie przyciski. W ten sam sposób mo emy zmieniaæ kolejnoœæ warstw w oknie mapy. Rys. 4 Za pomoc¹ mened era warstw mo na nie tylko dodawaæ lub usuwaæ warstwy z okna mapy, ale równie ustawiaæ sposób ich wyœwietlania. Klikaj¹c dwukrotnie na warstwie uruchamia siê aplikacja udostêpniaj¹ca, w zale noœci od wymiarowoœci warstwy ró ne zak³adki (rys. 5). Umieszczone s¹ na nich narzêdzia ustalaj¹ce styl linii, poligonów, punktów, etykietowanie, wykresy i wiele innych. Ustawione w ten sposób parametry warstwy mo na zapisaæ w Mened erze warstw. Zapisaæ mo na równie zestaw warstw umieszczony w oknie mapy. W celu przyspieszenia pracy wprowadzono pojêcie domyœlnego zestawu warstw. Ka dy uk³ad warstw mo na w mened erze warstw zapisaæ jako domyœlny. Jest on nastêpnie wyœwietlany w oknie mapy w dowolnym momencie po naciœniêciu przycisku warstwy domyœlne. W przypadku gdy czêsto korzystamy z tego samego zestawu warstw przyspiesza to rozpoczêcie pracy.

6 126 Ryszard Pedrycz Rys. 5 Raportowanie Raportowanie jest z punktu widzenia u ytkownika najwa niejsz¹ funkcj¹ realizowan¹ przez przegl¹darkê Mapan. Raporty te maj¹ postaæ od najprostszych selekcji na mapie, do skomplikowanych map tematycznych i sprawozdañ. Wszystkie raporty generowane przez program mo na podzieliæ na trzy grupy: m selekcja, m informacje opisowe, m mapy tematyczne. Selekcja Wynikiem dzia³ania tego rodzaju raportu jest obiekt lub grupa obiektów zaznaczonych na mapie. Zaznaczenia tego mo emy dokonaæ samodzielnie lub mo e byæ ono wykonane przez program. Pierwszym rodzajem jest Wskazanie obiektów (kursorem, prostok¹tem lub wielok¹tem). Celem tego rodzaju operacji jest najczêœciej uzyskanie dalszych informacji o wskazanych obiektach (o tym w dalszej czêœci) lub przygotowanie materia³ów do dalszych czynnoœci prezentacyjnych. Rys. 6

7 Mapan nowa przegl¹darka leœnych map numerycznych 127 Kolejnym rodzajem selekcji jest Selekcja wed³ug adresu. W tym przypadku mamy ju do czynienia z selekcj¹ wykonan¹ przez program, jest to wiêc ju nie zaznaczenie obiektów, a raczej ich wyszukanie. Prosty formularz realizuj¹cy te funkcjê przedstawiono na rysunku 6. Operator ma mo liwoœæ zdefiniowania kryterium wed³ug jakiego nale y wybieraæ obiekty. Wybrane obiekty, podobnie jak w pozosta³ych rodzajach selekcji, mo na dodaæ do ju wybranych, odj¹æ od wybranych lub utworzyæ z nich nowy zestaw. Kolejne rodzaje selekcji, podobne do siebie jeœli chodzi o istotê dzia³ania to: Pytanie o opis taksacyjny, Pytanie o plany oraz Pytanie o drewno. Odwo³uj¹ siê one ju bezpoœrednio do pe³nych opisów wydzieleñ oraz stanu drewna. Formularz selekcji Pytanie o opis taksacyjny przedstawiono na rysunku 7. Rys. 7 Operator ma do wyboru jedn¹ z trzech grup cech: wydzielenie, warstwa, gatunek w warstwie. W zale noœci od dokonanego wyboru, udostêpnione zostan¹ odpowiednie cechy. Tak np. dla wydzielenia powierzchnia, dla warstwy kod zwarcia, dla gatunku w warstwie aktualny zapas. Pola operator i wartoœæ automatycznie dostosowuj¹ siê do poprzedniego wyboru, daj¹c mo liwoœæ u ycia tylko w³aœciwych operatorów i wartoœci. Definiowane przez operatora kryteria wyboru mo na ze sob¹ ³¹czyæ. Otrzymujemy w ten sposób mo liwoœæ zdefiniowania bardzo skomplikowanego kryterium, grupuj¹cego cechy zarówno wydzielenia, jak równie warstwy i gatunku w warstwie. Wa n¹ opcj¹ jest ograniczenie danych. Poprzez wybór jednej z mo liwoœci Zadaj kryteria lub Rozk³ad cechy na ca³ym obszarze uzyskujemy mo liwoœæ wyboru wydzieleñ spe³niaj¹cych kryteria lub rozk³ad wybranej cechy na obszarze nadleœnictwa.

8 128 Ryszard Pedrycz Rys. 8 Pytanie o plany (rys. 8) i pytanie o drewno (rys. 9) s¹ bardzo podobnymi do siebie formularzami. Pierwszy z nich pozwala wybieraæ obiekty, jako kryterium podaj¹c planowane i wykonane czynnoœci gospodarcze. Do wyboru mamy: rok planu, typ planu i grupê czynnoœci. Dodatkowo mo emy zdefiniowaæ czy chodzi o zadania planowane, czy te wykonane. Drugi formularz wybiera i zaznacza obiekty w oparciu o stan drewna. Do wyboru mamy mo liwoœæ selekcji w oparciu o: pozyskanie, stan magazynowy oraz stan drewna zerwanego. Pozosta³e elementy formularza zbli one s¹ Rys. 9 do wystêpuj¹cych na poprzednich formularzach. Kolejnym rodzajem selekcji s¹ zapytania SQL. Skomplikowany formularz przedstawiono na rysunku 10. Szczegó³owy opis jêzyka SQL, jak równie formularza znacznie wykracza poza zakres tego artyku³u, dlatego ograniczono siê do omówienia ogólnego. Stosuj¹c zapytania SQL mo emy z bazy danych wyci¹gn¹æ dowolne informacje, nie tylko te udostêpniane z poziomu innych formularzy. Poszczególne pola w poprzednich formularzach odnosz¹ siê do poszczególnych pól w bazie danych. Jeœli pole z bazy nie jest uwzglêdnione w formularzu, wówczas nie ma mo liwoœci uwzglêdnienia go jako kryterium wyboru. W przypadku zapytañ SQL nie ma takiego problemu. Uwzglêdniæ mo na ka de pole z ka dej tabeli w bazie. Jedyn¹ niedogodnoœci¹ jest

9 Mapan nowa przegl¹darka leœnych map numerycznych 129 Rys. 10 koniecznoœæ dobrej znajomoœci bazy danych. Formularz zapytañ SQL przegl¹darki Mapan redukuje wszystkie niedogodnoœci do minimum. Formu³owanie zapytania odbywa siê graficznie. Operator ma listê wszystkich tabel w bazie danych. Nazewnictwo tabel mo e byæ oryginalne lub polskie. Po wybraniu tabel automatycznie zostaj¹ wyœwietlone wszystkie po- ³¹czenia miêdzy nimi. W ka dej chwili mo liwy jest podgl¹d zapytania w formie widoku SQL. Nazewnictwo pól w tabelach równie mo e byæ oryginalne lub polskie. Tak samo jak w poprzednich przypadkach, wynikiem zapytania mo e byæ selekcja na mapie lub inne opcje, które zostan¹ omówione w dalszej czêœci. Aby unikn¹æ wielokrotnego projektowania tych samych zapytañ, mo na je zapisaæ na dysku i w razie potrzeby wczytaæ i wykonaæ. Mo na równie wczytywaæ i wykonywaæ zapytania zaprojektowane przez inne osoby.

10 130 Ryszard Pedrycz Informacje opisowe Przez informacje opisowe rozumiemy wszelkie generowane przez program raporty tabelaryczne, zestawienia, opisy i inne. W przegl¹darce Mapan mo emy wyró niæ w zasadzie dwa rodzaje takich narzêdzi: 1) narzêdzia, w których informacja opisowa jest jedn¹ z opcji, 2) narzêdzia, w których informacja opisowa jest jedynym wynikiem dzia³ania. W opisanych dotychczas narzêdziach selekcyjnych informacja opisowa by³a jednym z mo liwych wyników selekcji. Jeœli w pytaniu o opis taksacyjny, pytaniu o drewno lub pytaniu o plany jako wynik zapytania wybierzemy plik, wówczas zostanie za³o ony plik z opisem elementów wybranych przez formularz. Istnieje kilka ró nych formatów zapisu informacji. Przed dokonaniem zapisu u ytkownik jest proszony o dokonanie wyboru formatu. Osobn¹ grupê stanowi¹ narzêdzia, które jako wynik dzia³ania podaj¹ tylko informacjê opisow¹. Pierwszym z nich jest Informacja o obiekcie. Po w³¹czeniu narzêdzia i wskazaniu na obiekt, uruchamia siê okno z dwiema zak³adkami (rys. 11a). Na jednej z nich umieszczone s¹ podstawowe informacje o geometrii obiektu, na drugiej informacje tabelaryczne. Drugim narzêdziem podaj¹cym informacje o pojedynczym, wskazanym obiekcie jest Opis wydzielenia (rys. 11b). Ju na pierwszy rzut oka widaæ, e iloœæ informacji w oknie Opis wydzielenia jest wielokrotnie wiêksza ni poprzednio. Korzystaj¹c z tego narzêdzia mo emy wyœwietliæ w zasadzie wszystkie informacje z bazy danych dotycz¹ce wydzielenia. Okno mo na podzieliæ z punktu widzenia zawartoœci na dwie czêœci: opis taksacyjny oraz plany i drewno. a b Rys. 11

11 Mapan nowa przegl¹darka leœnych map numerycznych 131 W czêœci opis taksacyjny umieszczono nastêpuj¹ce zak³adki: m dane ogólne, m warstwy wraz z gatunkami, m luki, kêpy, m dzia³ki ewidencyjne, m roœliny runa, m uszkodzenia, m cechy drzewostanu, m informacje o obiekcie. W czêœci plany i drewno mamy do wyboru: m plany, m pozyskanie drewna, m stan magazynowy drewna, m stan drewna zerwanego. Na wiêkszoœci z powy szych zak³adek umieszczone s¹ jeszcze dodatkowe elementy pozwalaj¹ce np. posortowaæ wybrane informacje w oparciu o kryterium daty, typu, grupy, itp. Kolejne narzêdzia podaj¹ informacje ju nie o jednym, ale o grupie wydzieleñ (rys. 12). Narzêdzie to generuje proste opisy taksacyjne dla grupy wybranych wydzieleñ. W opisie umieszczone s¹ najwa niejsze informacje ogólne o wydzieleniu i drzewostanie. Nie ma znaczenia w jaki sposób dokonano wyboru wydzieleñ. Mog³o byæ to wskazanie myszk¹ jak równie wynik zapytania SQL. Raport mo na zapisaæ do pliku lub wydrukowaæ. Mo na równie wczytaæ z dysku poprzednio zapisane raporty. Wykaz wybranych wydzieleñ przedstawia informacje o ka dym wydzieleniu z osobna, bez sumowania poszczególnych wielkoœci. Rys. 12

12 132 Ryszard Pedrycz Rys. 13 Nieco odmiennym narzêdziem jest Informacja o wskazanych wydzieleniach (rys. 13). Informacje tutaj umieszczone s¹ zgeneralizowane i odnosz¹ siê do wszystkich wybranych obiektów. Umieszczone s¹ tylko te pola z bazy danych, dla których generalizacja (sumowanie) ma sens. S¹ to wiêc jedynie pola liczbowe. Oprócz informacji pochodz¹cych z bazy umieszczone s¹ równie podstawowe informacje geometryczne o wybranej grupie. Podobnie jak w poprzednim przypadku, nie ma znaczenia w jaki sposób dokonano wyboru wydzieleñ. Mapy tematyczne Podobnie jak w przypadku informacji opisowych, mapy tematyczne mog¹ stanowiæ uzupe³nienie innych narzêdzi, jak równie mog¹ byæ osobnymi narzêdziami. Stosuj¹c jedno z narzêdzi selekcyjnych (pytanie o opis taksacyjny, pytanie o plany lub pytanie o drewno), mo emy wynik selekcji wzbogaciæ dodatkowo o mapê tematyczn¹. W tym przypadku nale- y zaznaczaæ opcjê temat jako wynik selekcji. Temat mapy nie musi byæ w takim przypadku kryterium selekcji. Mo na np. wybraæ wydzielenia bêd¹ce w tzw. klasie odnowienia i na nich zrobiæ mapê tematyczn¹ siedliskowych typów lasu. Dostêpnych jest kilka mo liwych wersji map tematycznych: m unikalne wartoœci, m zakresy, m s³upki, m opisy na mapie. W zale noœci od dokonanego wyboru, wyœwietlona zostaje lista pól, wed³ug których mo na stworzyæ temat. Nie mo na np. stworzyæ wykresów s³upkowych na podstawie pola opisowego. Oprócz mo liwoœci swobodnego zdefiniowania tematu, program posiada równie mo liwoœæ generowania gotowych map tematycznych. Typ mapy wybiera siê z listy, bez definiowania jakichkolwiek innych parametrów. Na dzieñ dzisiejszy dostêpne s¹ nastêpuj¹ce, gotowe mapy tematyczne: m gospodarczych typów drzewostanów (rys. 18), m drzewostanowa, m siedliskowa, m podzia³u na leœnictwa, gminy, powiaty, obrêby ewidencyjne, m stref zagro enia przemys³owego, m obwodów ³owieckich, m chronionego lasu, m gospodarcze drzewostany nasienne, m otuliny rezerwatów. Lista ta jest stale powiêkszana.

13 Mapan nowa przegl¹darka leœnych map numerycznych 133 Wszystkie mapy posiadaj¹ automatycznie generowane legendy. W legendach umieszczone s¹ jedynie te elementy, które maj¹ swoj¹ reprezentacjê na mapie. Edycja Pomimo tego, e jak sama nazwa wskazuje, przegl¹darka Mapan jest przegl¹dark¹, to jednak dodano mo liwoœæ tworzenia i edycji w³asnych warstw. Jest to bardzo przydatna opcja, pozwalaj¹ca umieszczaæ w systemie informacje, które nie zosta³y przewidziane w standardzie LMN. Aby warstwê mo na by³o edytowaæ nale y wykonaæ kilka prostych czynnoœci. Po pierwsze nale y j¹ umieœciæ w Katalogu warstw. W tym celu nale y j¹ stworzyæ w Katalogu warstw lub wskazaæ jej lokalizacjê na dysku. Po dodaniu do Katalogu, warstwa jest dostêpna dla Mened era warstw. Umieszczenie jej w oknie mapy pozwala na w³aœciwe czynnoœci edycyjne. Nale y ustawiæ warstwê do edycji (rys. 14). W tym samym czasie w edycji mo e znajdowaæ siê tylko jedna warstwa. W zale noœci od typu warstwy (poligonowa, liniowa, punktowa) dostêpne lub niedostêpne staj¹ siê poszczególne narzêdzia. Oprócz ustawienia warstwy do edycji mamy mo liwoœæ ustawienia warstwy do doci¹gania linii do punktów (snaping) oraz do okreœlenia czy chcemy to robiæ. Rys. 14 Edycji informacji opisowych dokonujemy za pomoc¹ formularza przedstawionego na rysunku 15. Informacje wyœwietlane w tym oknie zale ¹ od zawartoœci tabeli towarzysz¹cej warstwie. W razie koniecznoœci mo na j¹ zmodyfikowaæ w Katalogu warstw. Ostatni¹ czynnoœci¹ edycyjn¹ jest zapisanie wprowadzonych zmian. Dodane do programu narzêdzia edycyjne nie s¹ zbyt skomplikowane i w zwi¹zku z tym mog¹ byæ opanowane przez prawie ka dego u ytkownika w bardzo krótkim czasie. Powoduje to, e od tej pory u ytkownik zaczyna byæ równie twórc¹ systemu. Rys. 15

14 134 Ryszard Pedrycz Operacje pomocnicze Wszystkie operacje pomocnicze mo emy podzieliæ na dwie kategorie: m typowe operacje zwi¹zane z map¹, m inne operacje. Operacje zwi¹zane z map¹ dostêpne s¹ w opcji menu Widok, oraz za pomoc¹ przycisków s¹ nastêpujace: m powiêkszanie, m pomniejszanie, m powiêkszanie/pomniejszanie, m p³ynna zmiana skali, m przesuwanie okna mapy, m widok ca³oœci, Rys. 16 m zmiana widoku. Dodatkowe funkcje przegl¹darki Mapan s¹ nastêpuj¹ce: m widok do wybranych ustawiany jest taki widok, e widoczne s¹ wszystkie zaznaczone elementy, m ustaw œrodek w œrodku okna mapy zostanie ustawiony punkt, w którym klikniemy myszk¹, m krzy w centrum okna mapy, m siatka kilometrowa niezale nie od skali wyœwietlana jest siatka kilometrowa. Do innych operacji nale ¹ równie : m wyczyœæ selekcjê, m wybierz wszystko, m odwróæ selekcjê, m wyczyœæ wszystkie tematy. Wa n¹ operacj¹ jednoprzyciskow¹ jest mo liwoœæ w³¹czania lub wy³¹czania poszczególnych pasków narzêdziowych. Do operacji pomocniczych, wyœwietlaj¹cych siê w osobnych oknach nale ¹ pomiar odleg³oœci (rys. 16) i pomiar powierzchni. Wyœwietlana jest rzeczywista odleg³oœæ pomiêdzy punktami lub rzeczywista powierzchnia zaznaczonego poligonu. Najbardziej rozbudowan¹ aplikacj¹ w grupie operacji pomocniczych jest modu³ ppo. Pierwsz¹ czynnoœci¹, któr¹ nale y wykonaæ, jest skonfigurowanie wie przeciwpo arowych (rys. 17). Polega ona na okreœleniu wspó³rzêdnych ka dej wie y. Mo na tego dokonaæ wpisuj¹c wspó³rzêdne wie y w przeznaczone do tego pola tabelki lub wskazuj¹c wie ê na mapie. Ta druga opcja jest jednak mniej dok³adna. Nale y pamiêtaæ o tym, aby wspó³rzêdne wie y podawaæ w uk³adzie Rys. 17

15 Mapan nowa przegl¹darka leœnych map numerycznych 135 okna mapy. Dla sprawdzenia mo na u yæ przycisku pokaz na mapie. Okreœlona wie a zostanie wskazana na mapie. Mo na w ten sposób wyeliminowaæ grube b³êdy w okreœleniu lokalizacji wie y. Konfiguracja wie ppo. jest operacj¹ jednorazow¹, wykonywan¹ po zainstalowaniu programu. Kolejn¹ czynnoœci¹ jest lokalizowanie po aru. Polega to na wpisaniu azymutów w kierunku po aru, dostarczonych przez obserwatorów z poszczególnych wie (rys. 20). Po wpisaniu w³aœciwych azymutów, zostanie przez program obliczone miejsce wyst¹pienia po aru. Jeœli wypada ono na obszarze nadleœnictwa podane zostanie wydzielenie. Ponadto, w celu u³atwienia pracy œmig³owcom lub samolotom, podane zostan¹ wspó³rzêdne w uk³adzie WGS84. W przypadku, gdy do okreœlenia po aru u yto namiarów z wiêcej ni dwóch wie, wówczas bardzo prawdopodobne jest, e nie przetn¹ siê one w jednym punkcie. W takim przypadku linie biegn¹ce z wie w kierunku azymutu jaki poda³y utworz¹ wielok¹t. Jako prawdopodobne miejsce powstania po aru zostanie wówczas podany centroid tego wielok¹ta. Bardzo wa n¹ funkcj¹ ka dej przegl¹darki LMN jest mo liwoœæ wydrukowania sporz¹dzonych raportów, map i innych opracowañ. Samo wydrukowanie okna mapy to nie wszystko. Operator powinien mieæ mo liwoœæ przede Rys. 20 wszystkim ustawienia skali na wydruku. Istotnymi elementami s¹ równie : skala, ramki, tytu³, itp. Przegl¹darka Mapan oferuje wszystkie te elementy. Dodatkowym atutem jest podgl¹d wydruku, czyli mo liwoœæ obejrzenia wydruku przed wydrukowaniem (rys. 19). Z poziomu podgl¹du wydruku operator ma mo liwoœæ p³ynnej zmiany skali oraz ustawienia pozosta³ych parametrów. Wszystkie zmiany s¹ na bie ¹co aktualizowane na podgl¹dzie. Podsumowanie Przedstawienie rozbudowanego oprogramowania, w ramach krótkiego artuku³u jest bardzo trudnym zdaniem. Myœlê jednak, e uda³o mi siê choæ w czêœci przedstawiæ atuty przegl¹darki Mapan. Bior¹c pod uwagê ogrom funkcji programu, w³aœciwa jego ocena mo e nast¹piæ dopiero po d³u szym z niego korzystaniu. Summary In the paper, a new version of Mapan software serving in exploitation of digital forest maps (DFM) is presented. The software is adapted to the requirements of DFM Standard introduced by the Regulation 74/2001 of the Director General of the State Forests. Each function of the Mapan software may be assigned to one of four categories: 1) data sources management, 2) reporting, 3) edition, 4) auxiliary operations. Within the category of data sources management the issues discussed are as follows: a) selection of the

16 136 Ryszard Pedrycz mode of link to the database Information System of the State Forests (direct, work on a copy of the base, work without link) and their working possibilities, advantages and disadvantages of each mode of link; b) configuration of the software, including setting and control of parameters; c) layer catalogue and its functions; d) layer manager and its functions. Within the category of reporting three groups of reports are discussed: a) selection (by object designation; by address; by queries concerning: taxation description, plans, timber; by SQL queries), b) descriptive information (tabular reports, lists, descriptions and other) for objects and exclusions, c) thematic maps (economic types of tree stands; tree stands; habitat; division of forest districts, communes, counties, reporting ranges; industrial threat zones; hunting districts; protected forests; economic seed stands; reserve protection zones). Within the category of edition possibilities of editing layers and descriptive information are discussed as well as a possibility to create and edit own layers to include them into the information system, which are not provided for in the DFM Standard Within the category of auxiliary operations typical operations are distinguished connected with maps and a number of useful operations, e.g. showing kilometers grid, highlighting selected elements, length and area measurements, developed fire-fighting application, print preview with possibility of smooth change of the scale and setting of other parameters. In elaboration of the new version of the Mapan software attention was paid to the user s work comfort, and to fast and easy access to data. In view of the needs of foresters, options for data presentation were expanded. Taking into account multiple functions of the software, its proper assessment may take place only after its sufficiently long exploitation. Mgr in. Ryszard Pedrycz R.Pedrycz@krameko.com.pl

17 Mapan nowa przegl¹darka leœnych map numerycznych 137 Rys. 18

18 138 Ryszard Pedrycz Rys. 19