Postawy rodzicielskie
|
|
- Aleksandra Sosnowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Paweł Sikorski Emilia Zambrzycka Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Wydział Filozofii Chrześcijańskiej Instytut Psychologii Postawy rodzicielskie 1. Wprowadzenie w tematykę pracy 1.1. Postawy Pierwszy raz termin postawa ( attitude ) pojawił się w psychologii za sprawą H. Spencera i A. Baina. Obaj badacze w swoich poglądach przyjęli, iż postawa to psychiczny stan gotowości do słuchania lub uczenia się czegoś. Postawa w aspekcie emocjonalnym mówi o ustosunkowaniu się emocjonalnym osoby do określonego przedmiotu lub sytuacji. Może być pozytywną lub negatywną oceną danego ujęcia sytuacji czy przedmiotu. Psychologia społeczna wyodrębniła tu istnienie trzech komponentów postawy: -elementu emocjonalnego, który określa stosunek wartościujący jednostki do danego zjawiska; -element poznawczy obejmujący wiedzę jednostki, jej przekonania oraz opinie; -oraz element behawioralny, czyli reakcje jednostki wobec danej osoby czy zjawiska 1. Wyrażenie oceny staje się tu postawą. 2 Pojęcie jakie w psychologii społecznej stanowią postawy rodzicielskie jest swoistą odpowiedzią naszych czasów na zapotrzebowanie wynikające z 1 M. Plopa, Psychologia rodziny: teoria i badania, Kraków s 246; por: M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa, s. 32: Każda postawa zawiera trzy składniki myślowy, uczuciowy i działania. 2 J. Strealu, Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk, 2001, Tom III. s 79.
2 naturalnej potrzeby rozumienia wpływu jaki niesie ze sobą określone wychowanie. Idąc za Marią Ziemską pojęcie to kieruje (...) uwagę na rodzinne tło kształtowania się osobowości. Jest to jednak o wiele szersze pojęcie. Wiele prób przybliżenia go czytelnikom sprawiało, iż wyodrębniły się różne rodzaje definicji. Nie będzie to jednak tematem tej pracy. W poniższym opracowaniu spróbujemy przybliżyć czytelnikowi źródła postaw, typologie głównie w ujęciu Marii Ziemskiej, właściwe i niewłaściwe postawy wychowawcze oraz ich konsekwencje. Wyrażanie ocen w stosunku do zachowań dzieci może kształtować powtarzalność danych zachowań chwalenie, karanie, uwaga, oburzenie, odrzucenie, zaufanie, swoboda z pewną ostrożnością, rozwagą, ale i zaufaniem, i wiele innych Rodzina Żeby zacząć mówić szerzej o terminie i jego przesłaniu jakim są postawy rodzicielskie, warto najpierw przybliżyć termin jakim jest rodzina. W internetowej encyklopedii możemy dowiedzieć się, że rodzina występuje dwojako rodzina jako grupa i instytucja społeczna. Rozumienie rodziny jako grupy wiąże się z nadawaniem jej takich wartości jak intymność, wzajemne uczucie, współdziałanie i wzajemna odpowiedzialność. Natomiast rozumienie jej jako instytucji społecznej wiąże się z nadawaniem jej funkcji instytucjonalnych rodziny prokreacyjnej, materialno-ekonomicznej, opiekuńczo-zabezpieczającej i innych. 4 W poniższym opracowaniu skupimy się na rodzinie nuklearnej składającej się z rodziców i ich dzieci. Rodzina stanowi jedyną grupę społeczną tworzoną na bazie procesów biologicznych. Jednostką twórczą jest tu małżeństwo, które psychicznie jest w stanie podjąć się zadania jakim jest podjęcie nowych ról społecznych matki i 3 M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 2009, s Wikipedia Online [dostęp: 26 maja 2010]. Dostępny w Internecie:
3 ojca. M. Pecyna zauważa również, jak niezwykły jest tu obraz samego siebie przekazywany potomkom. Uczestnictwo w życiu rodzinnym nazywa wewnętrznym przyswajaniem warunków sprzyjających osiągnięciu podobieństwa do rodziców, które biorą się z modelu postępowań rodziców 5. Bez wątpienia możemy przyjąć, że rodzina stanowi bardzo ważne źródło doświadczeń życiowych jednostki. Idąc za E. Eriksonem można powiedzieć, iż najistotniejszą funkcją osobowości i jej rozwoju jest synteza doświadczenia, a wypracowany w toku życia styl syntezy doświadczenia decyduje o istocie i charakterze osobowości indywidualnej 6. Rodzina może więc wpływać i kształtować dzieci dlatego poruszany problem postaw wychowawczych jest tak aktualny. Według M. Ziemskiej rodzina pełni następujące funkcje: -funkcja prokreacyjna rodzina jako grupa społeczna powiększa się dzięki funkcjom biologicznym, dostarcza nie tylko członków dla własnej grupy, lecz dla całego społeczeństwa, równocześnie są zaspokajane potrzeby seksualne męża i żony, - funkcja produkcyjna dostarcza społeczeństwu pracowników i przyczynia się do zwiększania twórczych i wytwórczych sił, wobec możliwości zarobkowania z reguły poza domem członkowie rodziny mogą zaspokajać swoje potrzeby ekonomiczne tj. potrzeby posiadania niezbędnych środków utrzymania, - funkcja usługowo-opiekuńcza zapewnia wszystkim codzienne usługi (wyżywienie, czystość mieszkania, odzież, itp.), oraz opiekę tym członkom, którzy nie są samodzielni w pełni z powodu wieku lub choroby, kalectwa bądź innych przyczyn; rodzina zaspokaja zarówno potrzeby bytowe oraz opiekuńcze członków, potrzeby troszczenia się o innych i doznawania opieki, - funkcja socjalizacyjna stosowana jest w stosunku do dzieci, które 5 S. Maria Bogumiła Pecyna, SJE, Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w świetle psychologii klinicznej, Warszawa 1998, s E.H. Erikson, Dzieciństwo i społeczeństwo, Poznań 2000.
4 dzięki życiu w rodzinie wzrastają w społeczeństwo, ale i współmałżonków, gdyż proces dostosowania się ich w małżeństwie jest procesem socjalizacyjnym. Podobnie potrzeby rodzicielskie wychowania dzieci, a także przekazywania im własnego języka, podstawowych wzorów zachowania obowiązujących w danym społeczeństwie, obyczajów, wprowadza w świat wartości moralnych i w świat kultury kontrolując zachowania swych członków, - funkcja psychologiczna dzięki stabilizacji, bezpieczeństwu, możliwości wymiany emocjonalnej i stworzenia warunków dla rozwoju osobowości przyczynia się do ich dojrzałości emocjonalnej i równowagi psychicznej; częściej nazywa się tę funkcję: funkcją wymiany emocjonalnej lub funkcją ekspresji uczuć, bądź też rozładowania napięć emocjonalnych czy też funkcją zapewniającą członkom rodziny poczucie bezpieczeństwa. Rodzina przyczynia się do ugruntowania i kultywowania zdrowia psychicznego w społeczeństwie. Dzięki niej w rodzinie zaspokajane są potrzeby emocjonalne: miłości i przynależności, uznania i szacunku, poczucia bezpieczeństwa. 2. Źródła postaw rodzicielskich Jak kształtują się postawy rodzicielskie? Dlaczego rodzice zachowują się w taki a nie inny sposób w stosunku do swoich dzieci? Najczęściej wymienianymi czynnikami wpływającymi na kształtowanie się postaw są: potrzeby, informacje o przedmiotach postaw, oddziaływanie środowiska społecznego, cechy osobowości, traumatyczne doświadczenia, procesy emocjonalne, wpływ wczesnych doświadczeń7. Maria Ziemska za istotne uważa również między innymi: dziedzictwo z rodziny pochodzenia, jakość związku małżeńskiego rodziców dziecka oraz czynniki tkwiące w dziecku 8. 7 M. Plopa, Psychologia rodziny: teoria i badania, Kraków 2005, s M. Ziemska, Postawy rodzicielskie. Warszawa 1973.
5 Postawy są więc konkretnym nabytym zbiorem ocen i działań w stosunku do interakcji rodzica z dzieckiem. Badacze przyjmują, że systemy rodzinne, dające oparcie, zrozumienie, bezpieczeństwo, otwarte na komunikację i wzajemny szacunek pozwalają na stworzenie osób gotowych na poradzenie sobie z wymogami rodzicielstwa 9. Idąc dalej za M. Plopą prawdopodobnie wychowankowie z tak funkcjonujących domów będą bardziej cierpliwe, ich zdolności komunikacyjne będą bardziej rozwinięte, a empatia i wrażliwość pozwoli na prawidłowe wychowanie i kontrolowanie ich dzieci. Ważne jest zaznaczenie, iż osoby te w swoich rodzinach doświadczały nie tylko brania, ale i dawania 10. U źródła postaw niewłaściwych znajduje się bądź nadmierny dystans uczuciowy wobec dziecka, bądź nadmierna koncentracja na nim. Idąc dalej za Marią Ziemską powiedzieć można, że rodzice przejawiający niewłaściwe postawy rodzicielskie nie zwracają się ' ku dziecku, tak jak Ci z postawami właściwymi, ale w przypadku nadmiernego dystansu przeciw dziecku, albo poza dziecko, albo obok dziecka 11. Podobnie rodzice nadmiernie skoncentrowani na dziecku rodzice są zbyt blisko dziecka, zbyt blisko, aby zapewnić mu swobodę wzrastania. Obie te postawy zawierają jeszcze inny dwubiegunowy wymiar dominację -uległość. Dominacja przy nadmiernym dystansie daje kontakt agresywny, przy nadmiernej koncentracji na dziecku oraz dominacji powstaje kontakt, którego celem jest ciągła korekcja. Uległość przy nadmiernym dystansie ucieczka od kontaktu, przy nadmiernej koncentracji kontakt zbyt bliski. Opis konkretnych postaw wynikających z tych rodzajów kontaktów znajduje się w podrozdziale 3.1. oraz M. Plopa, Psychologia rodziny: teoria i badania, Kraków 2005, s. 247, za: S. A. Anderson, R. M. Sabatelli, Family interaction, Allyn & Bacon, M. Plopa, Psychologia rodziny: teoria i badnia, Kraków 2005, s. 248, za: J. Belsky, L. Steinberg, P. Draper, Childhood Expierience, Interpersonal Development and Reproductive Strategy: An evolutionary Theory of Socialization, Child Development 1991, 62, s M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 2009, s. 54.
6 3. Typologia postaw rodzicielskich wg Marii Ziemskiej W literaturze psychologicznej możemy znaleźć wiele różnych typologii postaw rodzicielskich. Zarówno uporządkowanie ich, jak i kompleksowe opisanie wszystkich wymiarów wchodzących w skład postaw, jest niezwykle trudnym zadaniem. W prezentowanym opracowaniu przyjęliśmy typologię Marii Ziemskiej wraz z kryterium właściwych bądź niewłaściwych postaw rodzicielskich. Postaw kształtujących aktywne, pewne siebie, radosne dzieci i postaw kształtujących dzieci pełne lęków, obaw i braku zaufania we własne siły Właściwe postawy wychowawcze Postawy, które możemy określić mianem właściwych zawierają w sobie coś co Maria Ziemska nazywa podejściem skierowanym ku dziecku. Jest to podejście do dziecka bez przesadnej koncentracji, ale i bez nadmiernego dystansu, czyli nawiązanie z nim swobodnego kontaktu, ani napiętego, ani też zbyt luźnego12. Właściwa postawa jest zrównoważoną i swobodną wymianą międzypokoleniową, umożliwiającą prawidłowy rozwój dzieciom. Przedstawiony powyżej schemat postaw wychowawczych wg Marii Ziemskiej przedstawia cztery główne przeciwstawne pary postaw. Są to: 1) akceptacja odrzucenie, 2) współdziałanie unikanie, 3) rozumna swoboda nadmierne ochranianie, 4) uznanie praw nadmierne wymaganie. 12 M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 2009, s. 57.
7 Postawa akceptacji zawiera w sobie ów wspomniany wyżej motyw skierowania ku dziecku. Jest to niezmiernie ważne gdyż rodzice mający tą postawę nie odrzucają dziecka, ale akceptują je takim jakie jest. Nie oznacza to też, że ich postawa jest bezkrytyczna potrafią ganić dziecko kiedy robi coś złego ale akceptują je mimo to. Rodzice lubią swoje dziecko i nawet małe jego zwycięstwa są dla nich powodem do radości. 13 Mężczyzna wg Bronisława Mierzwińskiego, który został ojcem powinien przede wszystkim ukochać swoje dziecko. Znaleźć czas dla dziecka, interesować się jego problemami, umieć słuchać, starać się zrozumieć oraz być wyczulonym na własne zachowania wiedząc, że osobisty przykład jest najważniejszy. Również jak w postawie akceptującej M. Ziemskiej Mierzwiński zauważa, że należy wychowywać z miłością, ale konsekwentnie 14. Kolejną postawą pozytywną jest współdziałanie. Postawa ta w wieku wczesnodziecięcym wymaga dużo pracy od rodziców, którzy uczą dziecko jak można osiągać coś razem przy współpracy z innymi. Im dziecko starsze, tym inicjatywa wychodzi bardziej od niego 15. Rozumna swoboda postawa charakteryzująca się ogromną mobilnością rodzica do wieku dziecka z jednej strony chronieniem go przed niebezpieczeństwami, a z drugiej sprawianiem, aby wkraczał w otaczający go świat. Akceptacja i współpraca niezmiernie to ułatwiają ale swoboda i zwiększanie samodzielności rozwija aktywność dziecka. Uznanie praw dziecka jest również niezmiernie ważne w procesie wychowania. Poszanowanie jego tajemnic, indywidualności szacunek dla 13 Tamże s. 57; por. M. Plopa, Psychologia rodziny, s B. Mierzwiński [w] Ostrowska K. i Ryś M. (red), Przygotowanie do życia w rodzinie, Warszawa 1997, s M. Ziemska, Postawy rodzicielskie; s.58; por. M. Plopa, Psychologia rodziny, s. 269.
8 tego co dziecko robi. Postawy pozytywne powinny występować razem zarówno akceptacja, współdziałanie, rozumna swoboda, jak i uznanie praw wnoszą wiele dobrego w wychowanie dziecka. Postawy te przenikają się współdziałanie może wynikać z akceptacji, akceptacja z rozumnej swobody itd Niewłaściwe postawy wychowawcze Postawy właściwe w schemacie Marii Ziemskiej znajdują się dookoła obręczy będącej między czterema kątami kwadratu na czterech kątach znajdują się postawy niewłaściwe, będące uzupełnieniem par do postaw właściwych. Są to: Odrzucenie. Postawa będąca przeciwstawną do akceptacji jest najbardziej niewłaściwą postawą. Rodzice odrzucający dziecko nie chcą mieć z nim do czynienia, nie lubią go. Może występować tu agresja, krytyka dziecka bez interesowania się co tak na prawdę to dziecko robi. Próby kierowania dzieckiem są najczęściej w postaci zastraszania, karania, żądania 17. Unikanie. Opozycja do współdziałania. Rodziców nie interesuje dziecko, jego problemy, zainteresowania, plany czy marzenia. Przebywanie z dzieckiem nie sprawia im przyjemności toteż starają się go unikać, bądź pozostawiając same sobie, bądź wysyłając na różne kursy byleby nie mieć z nim kontaktu. Postawa ta charakteryzuje się również brakiem stałości w wymaganiach od dziecka, lekceważeniem zagrożeń oraz brakiem współpracy z dzieckiem Tamże s.59, por. M. Plopa, Psychologia rodziny, s J. Pielakowa, Jak im pomóc, Warszawa s. 60; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, s Tamże s.61; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, s. 62.
9 Nadmierne ochranianie. Często ta postawa wynika z lękowego podejścia jednego, bądź obojga rodziców do otaczającego świata. Każda sytuacja może być dla dziecka stresująca, niebezpieczna. Rodzice starają się chronić dziecko ale w stopniu przekraczającym zdroworozsądkowe bronienie dziecka przed tym co rzeczywiście może być zagrożeniem. Wszystko może być problemem więc trzeba rozwiązać to za dziecko. Występuje tu także brak krytycyzmu oraz ograniczanie samodzielności dziecka, które jest niejako wzorem doskonałości i ma zawsze rację 19. Nadmierne wymaganie. Ostatnia już z negatywnych postaw w ujęciu Marii Ziemskiej. Rodzice charakteryzujący się tą postawą chcą od dziecka więcej niż dziecko jest w stanie udźwignąć. Nie akceptują dziecka takiego jakim jest zawsze czegoś brakuje, zawsze mogłoby być lepiej. Samodzielność i aktywność są tu ograniczone przez ciągłe wytykanie błędów, niedociągnięć. Dziecko jest tu oceniane i przymuszane do posłuszeństwa. W razie problemów wina zawsze leży po stronie dziecka 20. Niewłaściwe postawy w ujęciu psychologii self H. Kohuta również charakteryzują się nieadekwatnym empatycznym wsparciem ze strony rodziców. Kohut pisze również o opiekunach nie potrafiących odnosić się do dziecka porównać to możemy do postawy unikającej jak i ochraniającej które kształtują narcyzm u dzieci oraz lęk, łatwiejszą podatność na zranienia, brak samodzielności Tamże s. 61; por M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, s Tamże, s H. Kohut, The analisis of self. New York 1971.
10 4. Inne typologie postaw rodzicielskich W latach 30-tych XX w. pojawiły się pierwsze próby stworzenia typologii postaw rodzicielskich. Takiej próby podjął się między innymi Levy, który opisał postawę nadmiernej opiekuńczości u matek. 22 Badania kolejnych naukowców: Baldwina, Kalhorna i Breese a wykazały, że istnieje zależność pomiędzy typami postaw rodzicielskich a zachowaniem i cechami osobowości u dziecka. Spośród wielu wyróżnionych przez nich syndromów zachowań rodziców, wyrażających się w postawie uczuciowej, poglądach na wychowanie i cech osobowości, pozostawiono jedynie trzy: stosunek demokratyczny, odrzucenie i pobłażliwość, przez co typologia ta nie jest pełna. Kanner, jako następny badacz postaw rodzicielskich, poszukiwał odpowiedzi jaki jest wpływ postaw rodzicielskich na zaburzenia zachowania u dzieci. Stworzona przez niego typologia jest niepełna. Poza jawnym odtrącaniem istnieje też bierne, natomiast nadmierne ochranianie może mieć postać pobłażania lub wtrącania się. Ponadto istnieją jeszcze inne pozytywne postawy oprócz wymienionej akceptacji i darzenia uczuciem 23. Slater natomiast stworzył model bardziej rozbudowany, zawierający więcej pozytywnych i negatywnych postaw rodzicielskich. Najbardziej pożądane postawy to tolerancja i ciepło. Typologia Slatera przedstawia osiem postaw ujętych w cztery biegunowo przeciwne pary: pobłażliwość surowość tolerancja brak tolerancji ciepło chłód 22 M. Plopa, Psychologia rodziny, Kraków 2005, s Tamże s.267; por M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 1973, s
11 uzależnienie separowanie się 24 Następnie Roe zawarła w swej typologii(1957r.) podstawowe pojęcia: chłód i ciepło. Wyróżniła ona sześć głównych typów zachowań rodziców, które wyrażają ich stosunek emocjonalny do dzieci: zachowania przypadkowe (mają charakter dorywczy) kochające nadmiernie chroniące nadmiernie wymagające odrzucające zaniedbujące Należy zwrócić uwagę, że tylko kochający typ zachowań rodziców jest pożądany 25. Kolejny badacz Schaefer stworzył hipotetyczny okólny model zachowań macierzyńskich. Jest to najbardziej rozbudowany spośród wszystkich modeli. Zawiera on 14 postaw w postaci siedmiu przeciwstawnych par. Podstawowymi wymiarami w tej typologii postaw rodzicielskich są: autonomia władza oraz miłość wrogość. Najbardziej pożądanymi postawami znajdującymi się między wymiarem autonomii a miłości są: postawa swobody; postawa uznania praw dziecka (demokratyczna); postawa współdziałania; postawa akceptacji. Istnieją jednak pewne zastrzeżenia co do powyższego modelu. Mianowicie, uważa się, że typologia ta zawiera zbyt szeroki zakres pojęć i zły dobór podstawowych wymiarów (przeciwieństwem miłości jest nienawiść). Poza tym, potrzeba autonomii zmienia się w czasie: im starsze dziecko, tym 24 Tamże s. 268, za J. Rębowski, Więzi uczuciowe w rodzinie, Warszawa Tamże s. 275.
12 więcej powinno mieć ono swobody (podstawowy wymiar powinien być więc stały, aby mógł wskazywać na trwałe tendencje rodziców) 26. Jedną z bardziej znanych i dobrze opisanych typologii postaw rodzicielskich proponuje Mieczysław Plopa, który wyróżnił pięć wymiarów: Postawa Akceptacji Odrzucenia Akceptacja Rodzic przyjmuje dziecko takim, jakie ono jest w rzeczywistości. Stwarza atmosferę sprzyjającą swobodnej wymianie uczuć, uczy dziecko ufności do ludzi i świata, zachęca do nawiązywania relacji i otwartego komunikowania swoich potrzeb. Kontakt z dzieckiem daje rodzicom przyjemność i zadowolenie. Starają się oni poznać i zaspokoić potrzeby dziecka, dają poczucie bezpieczeństwa. Traktują dziecko z godnością, bez względu na jego wiek; w sytuacjach trudnych dla dziecka identyfikują się emocjonalnie z nim 27. Odrzucenie Rodzic nie odczuwa przyjemności, ciepła w obcowaniu z dzieckiem. Jego relacje z dzieckiem są chłodne; nie dostrzega on potrzeb, problemów dziecka, nie potrafi interpretować komunikatów przekazywanych przez dziecko ( pobaw się ze mną, przytul mnie ). Próby emocjonalnego zbliżenia się dziecka są traktowane z dużym dystansem, wręcz negatywnie. Rodzic nie wykazuje poszanowania dla potrzeb psychologicznych dziecka, ogranicza się jedynie do zaspokajania potrzeb materialnych Tamże s. 274; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa s Tamże, s. 362; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa s Tamże, s. 363; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa s. 61.
13 Postawa Autonomii Polega na traktowaniu dziecka jak osoby prawie dorosłej, ale z dostosowaniem do potrzeb rozwojowych dziecka. Rodzice rozumieją silną potrzebę dziecka chronienia własnej prywatności, posiadania swoich spraw, akceptują próby samodzielnego radzenia sobie z konfliktami i problemami, dają życzliwe rady i partnerską pomoc. Szanują poglądy dziecka nawet te, których nie podzielają. Jest to danie dziecku rozumnej swobody, przy czym rodzice dzięki swojej otwartej postawie zachowują autorytet (Plopa 2008). Dziecko wychowywane w duchu autonomii jest bystre, pomysłowe, chętnie i dobrze współdziała z rówieśnikami 29. Nadmiernie Ochraniająca Rodzic traktuje dziecko jak osobę bez przerwy wymagającą opieki. Nie wierzy, że dziecko poradzi sobie, że będzie potrafiło samodzielnie zmierzyć się z jakąkolwiek trudnością. Rodzic nie uświadamia sobie, że dziecko ma potrzebę autonomii, zaś przejawy niezależności w postępowaniu dziecka przyjmuje z obawą, niepokojem (Plopa, 2008). Konsekwencją tego jest bierność dziecka, opóźniony rozwój emocjonalny i społeczny, brak inicjatywy i różnorodne lęki lub postawa silnie roszczeniowa, bezkrytyczne spojrzenie na samego siebie, niezdrowy egoizm (Pecyna, 1998) 30. Postawa Nadmiernie Wymagająca Rodzic chce ukształtować dziecko według ściśle określonego i dokładnie zaplanowanego wzorca. Stawia dziecku wygórowane wymagania, nie liczy się z jego rzeczywistymi możliwościami i zdolnościami ani jego autonomią. Rodzic uważa się za autorytet we wszystkich sprawach, nie toleruje sprzeciwu. 29 Tamże,s ; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 1973, s Tamże s. 364; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 1973, s. 62.
14 Postawa ta wynika ze specyficznego pojmowania dobra dziecka przez rodzica. Nadmierne wymaganie powoduje ukształtowanie się takich cech osobowości jak brak wiary we własne siły, niepewność, lękliwość, przewrażliwienie, trudności z koncentracją 31. Postawa Niekonsekwentna Rodzicielski stosunek do dziecka uzależniony jest od nastroju, samopoczucia czy innych czynników. Brak stabilności w postępowaniu rodzica powoduje, że dziecko czuje się niepewnie, nie wie czego może się po nim spodziewać (to co wczoraj zakazane, dzisiaj jest dozwolone), nie ma oparcia w rodzicach. Dlatego też dystansuje się emocjonalnie od rodziców, zataja problemy, niechętnie się zwierza. Próbuje szukać wsparcia czy stabilności emocjonalnej w pozarodzicielskich relacjach Konsekwencje postaw wychowawczych Rodzice przejawiający właściwe postawy wobec dziecka chętnie otaczają je troskliwą opieką, dostrzegają i zaspokajają jego potrzeby, mają dużo cierpliwości oraz gotowości tłumaczenia i wyjaśniania. Łatwo nawiązują kontakt z dzieckiem, który opiera się na wzajemnej sympatii i zrozumieniu. Rodzice o prawidłowych postawach mają większą zdolność do obiektywnej oceny dziecka na skutek odpowiedniego, umiarkowanego stosunku wobec niego i akceptacji jego osoby33. Konsekwencjami prawidłowych postaw wychowawczych rodziców wobec dzieci są: duża zdolność do nawiązywania trwałych więzi emocjonalnych, do przywiązania oraz zdolności do wyrażania uczuć. Dziecko 31 Tamże s. 363; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 1973, s. 63 oraz: S. M. B. Pecyna, SJE, Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w świetle psychologii klinicznej, Warszawa 1998, s Tamże s. 364; por. M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 1973, s M. Ziemska, Rodzina i dziecko, Warszawa 1980, s. 59.
15 jest wesołe, przyjacielskie, miłe, usłużne, współczujące i odważne. Postawa współpracy rodziców z dzieckiem powoduje, że podopieczny staje się bardziej ufny wobec rodziców, zwraca się do nich po rady i pomoc, jest zadowolony z pracy, z efektów własnego wysiłku, wytrwały, zdolny do współdziałania, do podejmowania zobowiązań, potrafi troszczyć się o własność swoją i innych. Dziecko darzone przez rodziców zaufaniem i swobodą jest zdolne do współdziałania z rówieśnikami, uspołecznione, pomysłowe, bystre, w miarę pewne siebie, łatwo przystosowuje się do różnych sytuacji społecznych. Przejawia dążenie do pokonywania różnych przeszkód, kończy czynności rozpoczęte, spełnia trudne zadania. Dzięki prawidłowej postawie rodzicielskiej uznającej prawa jednostki dziecko wyrabia w sobie lojalność i solidarność wobec członków rodziny, podejmuje czynności z własnej inicjatywy, a to z kolei sprzyja twórczości. Możemy uznać za Jolantą Bonar, że dzieci rodzą się mając już zdolności twórcze, ale to od dorosłych w rodzinach nuklearnych od rodziców zależy, czy będą miały odpowiednie warunki do rozwoju twórczości 34. Badanie psychologiczne na temat błędnych postaw wychowawczych określają kierunki, w których może występować kształtowanie się zachowania dziecka. I tak, postawa odtrącająca powoduje kształtowanie się u dziecka agresywności, nieposłuszeństwa, kłótliwości, kłamstwa, kradzieży, zahamowania rozwoju uczuć wyższych, zachowania aspołeczne. Może być przyczyną zastraszenia, bezradności, trudności w przystosowaniu się na skutek zahamowania, czasami otyłość, pozory niedorozwoju, reakcje nerwicowe35. Postawa unikająca kontaktu z dzieckiem prowadzi do niezdolności w nawiązywaniu trwałych więzi uczuciowych, nastawienia antagonistycznego do społeczeństwa, instytucji, zmienności w planach, niezdolności do 34 J. Bonar, Rozwijanie twórczości uczniów klas początkowych poprzez zadania dydaktyczne w toku kształcenia zintegrowanego. Łódź 2008, s M. Ziemska, Postawy rodzicielskie, Warszawa 2009, s. 64.
16 obiektywnych ocen. Dziecko jest niezdolne do wytrwałości i koncentracji w nauce, nieufne, bojaźliwe, wchodzące w konflikty, agresywne, łatwo ulega wykolejeniu. Trzyma się z dala od rodziców, traci odwagę i pewność siebie36. Z kolei konsekwencją postawy nadmiernego wymagania jest rozwój u dziecka takich cech jak: brak wiary we własne siły, niepewność, lękliwość, obsesje, przewrażliwienie, uległość, pobudliwość, brak zdolności do koncentracji uwagi. Dziecko może przejawiać słabe aspiracje, brak opanowania uczuciowego i może być bardziej niż inne dzieci podatne na frustracje 37. W wyniku postawy nadmiernie chroniącej osobowość dziecka zostaje zniekształcona, przyzwyczaja się je do niesamodzielności, wyrabia się u niego egoizm. Powoduje opóźnienie dojrzałości emocjonalnej infantylizm, opóźnienie dojrzałości społecznej, uzależnienie od matki, bierność, brak inicjatywy, niezdecydowanie lub zbytnią pewność siebie, oschłość uczuciową, wybuchowość 38. Rodzice powinni wyeliminować z życia rodzinnego postawy unikające, obojętne, a tym bardziej wrogie. Negatywne postawy rodzicielskie wyrządzają tak silne i trwałe szkody w rozwoju moralno-społecznym dziecka, że metody wychowawcze stosowane przez szkołę nie są już w stanie usunąć tych zniekształceń i wypaczeń. Warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka jest rozsądna, mądra, konsekwentna, wymagająca, ale jednocześnie wyrozumiała miłość rodziców do swojego potomstwa. Idąc za Pecyną możemy powiedzieć, że emocjonalne przekonanie o miłości do dziecka jest niezbędnym warunkiem aby dziecko osiągnęło właściwe poczucie bezpieczeństwa, będące istotnym komponentem w drodze do samodzielności odkrywania prawdy o sobie i innych ludziach M. Ziemska, Rodzina i dziecko, Warszawa 1980, s J. Pielakowa, Jak im pomóc?, Warszawa 1985, s J. Pielakowa, Jak im pomóc?, Warszawa 1985, s S. Maria Bogumiła Pecyna, SJE, Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w
17 Bibliografia: Bonar J., Rozwijanie twórczości uczniów klas początkowych poprzez zadania dydaktyczne w toku kształcenia zintegrowanego. Łódź Erikson, E. H., Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań Kohut, H., The analisis of self. Internationa University Press, New York Ostrowska K., Ryś M. (red), Przygotowanie do życia w rodzinie, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna Adam, Warszawa Pecyna, S. Maria Bogumiła, SJE, Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w świetle psychologii klinicznej, WSiP, Warszawa Pielakowa J., Jak im pomóc? Warszawa Plopa M., Psychologia rodziny: teoria i badania. Kraków Plopa M., Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Impuls, Kraków Strealu J., Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk 2001, Tom III. Wikipedia Online [dostęp: 26 maja 2010]. Dostępny w Internecie: http: //pl. Wikipedia.org/wiki/Rodzina_(socjologia) Ziemska M., Postawy rodzicielskie. Warszawa Ziemska M., Rodzina i dziecko. Warszawa świetle psychologii klinicznej, Warszawa 1998, s. 42.
2. Postawy wychowawcze rodzico w wobec dzieci
MODUŁ IV- Współpraca z rodzicami 2. Postawy wychowawcze rodzico w wobec dzieci Opracowała Grażyna Soroka W literaturze psychologicznej nauczyciele mogą znaleźć wiele różnych typologii postaw rodzicielskich
www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl
POSTAWY RODZICIELSKIE
POSTAWY RODZICIELSKIE Wychowanie bez błędów jest mitem. Nic takiego nie istnieje. I nie tylko nie istnieje, ale wręcz nie powinno istnieć. Rodzice są ludźmi. Popełniają więc błędy i nie wiedzą wszystkiego.
PRAWIDŁOWE I WADLIWE POSTAWY WYCHOWAWCZE RODZICÓW I KONSEKWENCJE ŻYCIOWE.
PRAWIDŁOWE I WADLIWE POSTAWY WYCHOWAWCZE RODZICÓW I KONSEKWENCJE ŻYCIOWE Sposób zachowania dziecka i kształtowanie się jego osobowości uzależnione są w dużej mierze od zaspakajania względnie niezaspokajania
POSTAWY RODZICIELSKIE I ICH WPŁYW NA OSOBOWOŚĆ DZIECKA. OPRACOWAŁA: mgr LIDIA HRAPKOWICZ
POSTAWY RODZICIELSKIE I ICH WPŁYW NA OSOBOWOŚĆ DZIECKA OPRACOWAŁA: mgr LIDIA HRAPKOWICZ WSTĘP Rodzina stanowi podstawową komórkę społeczeństwa. Jest to instytucja, która zachowuje zawsze swoją wartość
SKUTKI WYCHOWAWCZE WYNIKAJĄCE Z OKREŚLONYCH POSTAW RODZICIESKICH
SKUTKI WYCHOWAWCZE WYNIKAJĄCE Z OKREŚLONYCH POSTAW RODZICIESKICH Rodzina, to grupa społeczno wychowawcza, która kultywuje określone normy i wartości, realizuje je za pomocą mniej lub bardziej świadomych
NIEZBĘDNIK PEDAGOGICZNY 7
NIEZBĘDNIK PEDAGOGICZNY 7 JAK POSTAWY RODZICÓW WPŁYWAJĄ NA ROZWÓJ DZIECKA? Człowiek przychodzi na świat jako bezbronna istota, niezdolna do samodzielnego istnienia. Jej życie i rozwój uzależnione są od
Rodzina jako system więzi społecznych i emocjonalnych.
Rodzina jako system więzi społecznych i emocjonalnych. Rodzina jest interpersonalnym systemem stosunków wewnątrz grupowych lub systemem społecznym. Te stosunki tworzone są przez więzi społeczne i emocjonalne.
Zaburzenia osobowości
Zaburzenia osobowości U dzieci i młodzieży nie rozpoznajemy zaburzeń osobowości, a jedynie nieprawidłowy rozwój osobowości. Zaburzenia osobowości: Zaburzenia osobowości definiujemy jako głęboko utrwalone
Model autokratyczny Model liberalny Model demokratyczny. Pozytywne i negatywne skutki
Model autokratyczny Model liberalny Model demokratyczny Pozytywne i negatywne skutki Dzieci mają niskie poczucie własnej wartości zachowują się ulegle. Lub przeciwnie buntują się przeciwko wszystkim i
KONCEPCJA PRACY W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU NR 2 FANTAZJA W SZCZYTNIE
KONCEPCJA PRACY W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU NR 2 FANTAZJA W SZCZYTNIE Koncepcja pracy przedszkola oparta jest na celach i zadaniach zawartych w aktach prawnych: ustawie o systemie oświaty oraz aktach wykonawczych
Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik
Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży Ewa Janik ZDROWIE PSYCHICZNE Zdrowie psychiczne jest różnie definiowane przez poszczególne dziedziny nauki:
ZAJĘCIA DLA OPIEKUNÓW STUDENTÓW EUD I AME
ZAJĘCIA DLA OPIEKUNÓW STUDENTÓW EUD I AME Psychologia potrzeb dr Sabina Zalewska Szkoła Główna Handlowa 10 października 2017 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Dr Sabina
Znaczenie świadomości wychowawczej rodziców dzieci rozpoczynających edukację.
Renata Sikora Znaczenie świadomości wychowawczej rodziców dzieci rozpoczynających edukację. Rodzina jest pierwszym najważniejszym środowiskiem wychowawczym w życiu człowieka. Skuteczność jej wpływów wychowawczych
Wykres 27. Często rozmawiasz z rodzicami na temat agresji, autoagresji lub innych problemów?
1. Wpływ środowiska rodzinnego na zachowania autoagresywne Do czynników środowiskowych wskazujących na źródła agresji zalicza się rodzinę, także jej dalszy wpływ na wielopokoleniowe rodziny, przekazywanie
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Małgorzata Sitarczyk Zakład Psychologii Wychowawczej i Psychologii Rodziny Instytut Psychologii UMCS ZNACZENIE RELACJI RODZICE -
Psychologia potrzeb. dr Sabina Zalewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Psychologia potrzeb dr Sabina Zalewska Akademia Ekonomiczna w Katowicach 7 czerwca 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Potrzeba psychiczna to stan osoby doznającej poczucia
PEDAGOGIZACJA RODZICÓW. Temat: Rola rodziców w procesie wychowania dziecka. Rola rodziców
PEDAGOGIZACJA RODZICÓW Temat: Rola rodziców w procesie wychowania dziecka Rola rodziców Rodzice podejmują najcięższe i najtrudniejsze zadanie, jakim jest wychowanie małego dziecka na wartosciowego, odpowiedzialnego
PROGRAM WYCHOWAWCZY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W SMARDZEWIE
,,Mądrość to dążenie do pełni Ks. Jan Twardowski PROGRAM WYCHOWAWCZY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W SMARDZEWIE ,,Mądrość to dążenie do pełni Ks. Jan Twardowski Program wychowawczy SPIS TREŚCI: 1. Podstawa prawna
Alkohol w rodzinie zaburzone więzi
Konferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS Alkohol w rodzinie zaburzone więzi Beata Stebnicka Fundacja FASTRYGA Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Zabrzu Zaburzenia więzi Nie ma takiego
Wpływ więzi rodzinnej na prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka. Opracowała: Małgorzata Ryndak
1 Wpływ więzi rodzinnej na prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka. Opracowała: Małgorzata Ryndak 2 W rozwoju człowieka sfera uczuciowa jest niezmiernie delikatna i wymaga wielkiej troski oraz uwagi ze strony
EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Psychologia i interakcje społeczne Doskonalenie współpracy w rodzinie Anna Konopka Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 13.10.2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
POSTAWY RODZICIELSKIE I ICH WPŁYW NA DZIECI
POSTAWY RODZICIELSKIE I ICH WPŁYW NA DZIECI Rodzina jest miejscem, gdzie dziecko doświadcza swych pierwszych kontaktów z otoczeniem, a rodzice są wzorem, z którym dzieci się identyfikują. Również rodzina
KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO Nr 1 Pod Topolą w Szczytnie. Kochać dziecko, to służyć mu, jak daleko jest to tylko możliwe. M.
KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO Nr 1 Pod Topolą w Szczytnie Kochać dziecko, to służyć mu, jak daleko jest to tylko możliwe. M. Montessori MISJA PRZEDSZKOLA Nasze przedszkole jest drogowskazem
Percepcja siebie i świata uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym pochodzących z rodzin pełnych i niepełnych
Percepcja siebie i świata uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym pochodzących z rodzin pełnych i niepełnych Percepcja, czyli świadome reagowanie na bodziec zewnętrzny, umożliwia dziecku zdobywanie informacji
Współpraca doradcy zawodowego z rodzicami. Elwira Zadęcka Krakowska Szkoła Doradztwa Zawodowego
Współpraca doradcy zawodowego z rodzicami Elwira Zadęcka Krakowska Szkoła Doradztwa Zawodowego Wybór zawodu wyznacza kierunek kształcenia wyznacza kierunek i stopień rozwoju osobowości umożliwia przynależność
Czyli, jak efektywnie współpracować z rodzicami. Radom 2012
Czyli, jak efektywnie współpracować z rodzicami Radom 2012 Katarzyna Ziomek doradca metodyczny Radomskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli katarzyna.ziomek@rodon.radom.pl Są doskonałym źródłem informacji
Empatia to uświadamianie sobie odczuć, potrzeb i motywów działania
1.1.5 Empatia Empatia to uświadamianie sobie odczuć, potrzeb i motywów działania innych osób. Można przyjąć, że słowo to oznacza szczególnego rodzaju wsłuchiwanie się w to, co mówi drugi człowiek. Osoby
Akademia Pozytywnej Profilaktyki. Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016
Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016 Drodzy Rodzice, Szanowni Pedagodzy, Nauczyciele oraz Wychowawcy! Pozytywny rozwój jest elementem tzw. pozytywnej profilaktyki. Idea ta nie
ZADANIA EDUKACJI ELEMENTARNEJ
ZADANIA EDUKACJI ELEMENTARNEJ 1. Wspieranie dziecka w poznawaniu oraz wykorzystywaniu własnego potencjału rozwojowego i budowaniu pozytywnego obrazu własnego ja. 2. Tworzenie warunków umożliwiających dziecku
PROGRAM WYCHOWAWCZY Szkoły Podstawowej nr 2 SZKOŁA PRZYJAZNA DZIECKU
PROGRAM WYCHOWAWCZY Szkoły Podstawowej nr 2 im. Marii Konopnickiej SZKOŁA PRZYJAZNA DZIECKU Nasze cele: osiągnięcie przez wszystkich uczniów pełni ich rozwoju intelektualnego i osobowościowego, przygotowanie
Program Wychowawczy Podkowiańskiego Liceum Ogólnokształcącego nr 60
Program Wychowawczy Podkowiańskiego Liceum Ogólnokształcącego nr 60 Motto: Takie będą Rzeczypospolite jakie ich młodzieży chowanie. Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego Stanisława Staszica Pogram wychowawczy
Program wychowawczy. Publicznej Szkoły Podstawowej. im. Bł. ks. Alojsa Andrickiego w Rząsinach
Program wychowawczy Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bł. ks. Alojsa Andrickiego w Rząsinach Motto: Zgubiony jest ten lud, który nie wychowuje swoich dzieci według chrześcijańskich narodowych zasad Bł.
Bunt nastolatka. Przejawy buntu. Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Akademia Młodego Ekonomisty. dr Paweł Kwas. łamie wcześniejsze zasady
Bunt nastolatka Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Akademia Młodego Ekonomisty dr Paweł Kwas Przejawy buntu łamie wcześniejsze zasady nie wykonuje poleceń próbuje używek wchodzi w złe towarzystwo... 1 Dlaczego
12 WSTĘP. J. Rutkowiak, O dialogu edukacyjnym. Rusztowanie kategorialne, w: Pytanie, dialog, wychowanie, Warszawa 1992, s. 13.
WSTĘP Dialog to słowo, które spotykamy niemal na każdym kroku, począwszy od relacji rodzinnych po media. Pojęcie to sugeruje wzajemną gotowość do słuchania i rozumienia. Zapotrzebowanie na dialog nie omija
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 9 W SIEDLCACH
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 9 W SIEDLCACH Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć, nauczyłem się w przedszkolu- o tym jak żyć co robić, jak postępować, współżyć z innymi patrzeć, odczuwać,
KONCEPCJA PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W KOCHANOWICACH
KONCEPCJA PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W KOCHANOWICACH CELE KONCEPCJI PRACY PRZEDSZKOLA 1. Diagnozowanie i rozwijanie inteligencji wielorakich dzieci. Zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych
Przemoc psychiczna wobec dzieci w sytuacjach okołorozwodowych. Bydgoszcz 08.10.2015r.
Przemoc psychiczna wobec dzieci w sytuacjach okołorozwodowych Bydgoszcz 08.10.2015r. Przemoc psychiczna Przemoc psychiczna to przewlekła, niefizyczna interakcja między dzieckiem i opiekunem, obejmująca
Wychowanie nie odbywa się w specjalnie na ten cel wyznaczonym czasie, ale w codzienności poprzez każdy gest, zachowanie, słowo. J.
Wychowanie nie odbywa się w specjalnie na ten cel wyznaczonym czasie, ale w codzienności poprzez każdy gest, zachowanie, słowo. J. Sokołowska Dzieci potrzebują odnaleźć w swoich rodzicach nie równoprawnych
ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE Na skrzydłach przyjaźni czyli o relacjach.
ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE Na skrzydłach przyjaźni czyli o relacjach. Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól mi zrobić, a zrozumiem. Konfucjusz DIAGNOZA PROBLEMU Co powoduje, że grupa rówieśnicza
Cele wychowawcze na lekcjach języka polskiego. Opracowanie: Teresa Kozioł LSCDN
Cele wychowawcze na lekcjach języka polskiego Opracowanie: Teresa Kozioł LSCDN 1. Cele wychowawcze szkoły w podstawie programowej. 2. Kształtowanie wartości i wychowawcze funkcje szkoły na lekcjach języka
(imię i nazwisko nauczyciela) (przedmiot) (numer programu)
Iwona Jończyk (imię i nazwisko nauczyciela) Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej (przedmiot) 2407MR i GŻ 1997.08.18 (numer programu) Klasa IV TŻa, IV TŻb Lp. Cele kształcenia i wychowania Treści
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wychowanie czy zarządzanie rozwojem oto jest pytanie
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wychowanie czy zarządzanie rozwojem oto jest pytanie Elżbieta Hałaburda Uniwersytet w Białymstoku 30 września 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Każda rodzina pełni określone funkcje. Funkcja prokreacyjna polega na wydawaniu
Opracowała: mgr Małgorzata Bareja Rodzina jest podstawowym, naturalnym i najważniejszym środowiskiem wychowawczym dziecka. Oddziałuje na nie najdłużej i najsilniej. Jest również pierwszym środowiskiem
Definicje rodziny i jej funkcje
Beata Pawelec III filologia polska z historią Definicje rodziny i jej funkcje Definicje rodziny i jej funkcje: Zbigniew Zaborowski definiuje rodzinę jako: grupę naturalną opartą na związkach krwi, małżeństwa
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE Priorytetem naszej działalności jest zapewnienie naszym wychowankom wszechstronnego rozwoju, bezpieczeństwa, akceptacji, i poszanowania ich praw. Poprzez
Jakość systemu rodzinnego a czynniki chroniące i czynniki ryzyka w profilaktyce zachowań dysfunkcjonalnych
Jakość systemu rodzinnego a czynniki chroniące i czynniki ryzyka w profilaktyce zachowań dysfunkcjonalnych dr Wiesław Poleszak Zakład Pomocy Psychologicznej i Psychoprofilaktyki Wydział Pedagogiki i Psychologii
Znaczenie wartości w budowaniu więzi w rodzinie
Znaczenie wartości w budowaniu więzi w rodzinie Zofia Kończewska-Murdzek Maria Murdzek-Wierzbicka Jan Wierzbicki Psychologia jako nauka opisująca i wyjaśniająca ludzkie zachowanie oraz jego podmiotowe
Takie jest Rzeczpospolitą władanie, jakie młodzieży chowanie Stanisław Staszic
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 65 W ŁODZI Takie jest Rzeczpospolitą władanie, jakie młodzieży chowanie Stanisław Staszic Priorytet w wychowaniu młodego człowieka powinien mieć dom rodzinny.
I etap edukacyjny: klasy I III Edukacja wczesnoszkolna
Załącznik nr 1 I etap edukacyjny: klasy I III Edukacja wczesnoszkolna Edukacja wczesnoszkolna obejmuje pierwsze trzy lata nauki dziecka w szkole i ma za zadanie stopniowo przygotować dziecko do uczestnictwa
- zna swoją rolę jako uczeń, Polak, Europejczyk, - zna pojęcia: sprawiedliwość, wolność, demokracja.
Edukacja społeczna Edukacja ekologiczna Edukacja prorodzinna Wdrażanie ucznia do różnorodnych form samorządności: - Samorząd Uczniowski, - Samorząd Klasowy, - gazetki szkolne, - dyżury klasowe, - sekcje
PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W KANIOWIE
PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W KANIOWIE Podstawa prawna: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (
PROGRAM WYCHOWAWCZY KATOLICKIEGO PRZEDSZKOLA IM. DZIECIĄTKA JEZUS W CIESZYNIE 2015/ /2017
PROGRAM WYCHOWAWCZY KATOLICKIEGO PRZEDSZKOLA IM. DZIECIĄTKA JEZUS W CIESZYNIE NA LATA: 2015/2016 2016/2017 2017/2018 Program opracowano w oparciu o: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 2. Konwencja
WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE Program nauczania w gimnazjum
Maria Urban WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE Program nauczania w gimnazjum Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej Warszawa 2009 SPIS TREŚCI Założenia programu...........................................
Rozwój emocjonalny i społeczny. Paula Ulrych Beata Tokarewicz
Rozwój emocjonalny i społeczny w okresie dorastania Paula Ulrych Beata Tokarewicz Ogólna charakterystyka 11/12 19 lat Szeroka skala przemian, kształtowanie charakteru, próba ról Nie każdy przechodzi kryzys
Zaburzenia w funkcjonowaniu rodzin dzieci niepełnosprawnych dr Maria Ożóg-Radew Instytut Pedagogiki 1. w stanie emocjonalnym rodziców - 4 fazy zmian w stanie emocjonalnym rodziców: 1. faza wstrząsu; 2.
Przejawy buntu. Bunt nastolatka. Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. dr Paweł Kwas. łamie wcześniejsze zasady. nie wykonuje poleceń.
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Bunt nastolatka dr Paweł Kwas Uniwersytet w Białymstoku 25 marzec 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Przejawy buntu łamie wcześniejsze
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Psychologia potrzeb. Dr Monika Wróblewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Psychologia potrzeb Dr Monika Wróblewska Uniwersytet w Białymstoku 10 czerwca 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1. Specyfika potrzeb
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY Czytanie - oto najlepszy sposób uczenia się. Aleksander Puszkin Sukces jednostek i społeczeństw zależy od ich wiedzy. Kluczem do wiedzy wciąż jest czytanie.
Gimnazjum Nr 9 im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
NON SCHOLAE SED VITAE DISCIMUS GIMNAZJUM NR 9 W TORUNIU Gimnazjum Nr 9 im. Mikołaja Kopernika w Toruniu MISJA Non scholae sed vitae discimus Nie dla szkoły lecz dla życia uczymy się Seneka Młodszy WIZJA
JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI
JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI Motywacja to: CO TO JEST MOTYWACJA? stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, w tym przypadku chęć dziecka do uczenia się, dążenie do rozwoju, do zaspokajania
Scenariusz zajęć wychowania do życia w rodzinie dla klasy III gimnazjum:
Scenariusz zajęć wychowania do życia w rodzinie dla klasy III gimnazjum: Opracowała: mgr Anna Wojtkowiak Gimnazjum Gorzyce Wielkie. Temat : Odpowiedzialne rodzicielstwo. Rola matki i ojca w rodzinie. Treść
Jak pomóc dziecku w okresie adaptacji w klasie I?
Jak pomóc dziecku w okresie adaptacji w klasie I? Magdalena Czub Zespół Wczesnej Edukacji Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie Uczelnie dla szkół Adaptacja w szkole Nauczyciel Dziecko Rodzic Rozpoznanie
PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA W MANIECZKACH
Załącznik nr 1/2016 Koncepcji pracy przedszkola PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA W MANIECZKACH CELE NADRZĘDNE: Tworzenie więzi z rodziną i środowiskiem w którym dziecko wzrasta; Rozwijanie umiejętności
Składa się on z czterech elementów:
Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś
Wychowanie i pseudowychowanie
Wychowanie i pseudowychowanie Wychowanie jako przyciąganie (Platon uwolnienie z ciemności ku światłu) Wychowanie jako przewodzenie (wojskowy sposób myślenia podporządkowanie jednemu autorytetowi) Wychowanie
Dojrzałość szkolna dziecka
Dojrzałość szkolna dziecka Dojrzałość szkolna Według B. Wilgockiej-Okoń dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju intelektualnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwi
GRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
GRAŻYNA KOWALCZYK SĄ TYLKO DWA SPOSOBY NA ŻYCIE. JEDEN TO ŻYCIE TAK, JAKBY NIC NIE BYŁO CUDEM. DRUGI TO ŻYCIE TAK, JAKBY WSZYSTKO BYŁO CUDEM (Albert Einstein) Wykaz rzeczy niszczących i zagrażających życiu
Wychowanie bez porażek (na podstawie książki T. Gordona)
Wychowanie bez porażek (na podstawie książki T. Gordona) Wychowanie bez porażek Wychowanie jest szczególnym rodzajem działalności ludzkiej, polegającym na świadomym wywoływaniu zamierzonych zmian w osobowości
Koncepcja pracy Przedszkola Miejskiego nr 21 w Olsztynie
Koncepcja pracy Przedszkola Miejskiego nr 21 w Olsztynie KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA MIEJSKIEGO NR 21 W OLSZTYNIE Misją naszego przedszkola jest tworzenie klimatu zapewniającego wszechstronny rozwój wszystkich
Dylematy w pracy socjalnej. psychicznymi
Dylematy w pracy socjalnej z osobami z zaburzeniami psychicznymi W ramach Specjalistycznego Zespołu Pracy Socjalnej w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Poznaniu Misja Zespołu Pracownicy Specjalistycznego
Empatyczna układanka
T Spotkanie 9 Empatyczna układanka Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y t y w n e j
Problemem głównym mojej pracy są przyczyny podejmowania miłości u młodzieży ponadgimnazjalnej
Zakończenie Problemem głównym mojej pracy są przyczyny podejmowania miłości u młodzieży ponadgimnazjalnej Do problemu głównego zostały sformułowane następujące problemy szczegółowe, które przedstawię poniżej.
Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej
Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej Nasza szkoła realizuje potrzeby i oczekiwania całej społeczności szkolnej i środowiska lokalnego. Kształci i
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną
Edukacja włączająca w szkole ogólnodostępnej
Edukacja włączająca w szkole ogólnodostępnej ...Dobra edukacja to edukacja włączająca, zapewniająca pełne uczestnictwo wszystkim uczniom, niezależnie od płci, statusu społecznego i ekonomicznego, rasy,
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W KOSEWIE
Załącznik nr 1 do Uchwały Rady Pedagogicznej Nr 6/2013 z dnia 10.09.2013r. PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W KOSEWIE Wrzesień 2013 r. PODSTAWA PRAWNA Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia
Psychologiczne skutki doświadczania przemocy w życiu dorosłym. Renata Kałucka
Psychologiczne skutki doświadczania przemocy w życiu dorosłym. Renata Kałucka Konferencja jest współfinansowana ze środków m.st. Warszawa. Porządek życia rodzinnego Zasady Granice Chaos Status quo związane
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EMPATYCZNA KOMUNIKACJA W RODZINIE Monika Korczak Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 24 października 2016 r. Komunikacja interpersonalna wymiana informacji między jej
Atmosfera jasnego szczęścia, oto czego duszy dziecięcej potrzeba. W niej żyje i rozwija się dla Boga. św. Urszula Ledóchowska
Atmosfera jasnego szczęścia, oto czego duszy dziecięcej potrzeba. W niej żyje i rozwija się dla Boga. św. Urszula Ledóchowska ATMOSFERA: - klimat społeczny, psychospołeczny - dotyczy tego, jak członkowie
Akademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty RODZIC I NAUCZYCIEL PARTNERZY PROCESU EDUKACJI Katarzyna Stryjek Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 19 października 2015 r. etapy rozwoju człowieka wg Eriksona Pięć z nich dotyczy
Wsparcie społeczne. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Szeroko definiowane wsparcie społeczne to pomoc dostępna dla jednostki w sytuacjach trudnych (Saranson, 1982, za: Sęk, Cieślak, 2004), jako zaspokojenie potrzeb w
Program adaptacyjny. dla klasy I. Jestem pierwszakiem. w Szkole Podstawowej nr 28
Szkoła Podstawowa nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku Program adaptacyjny dla klasy I Jestem pierwszakiem w Szkole Podstawowej nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku ,,Dzieci różnią się od
I. Okazywanie szacunku innym ludziom, docenianie ich wysiłku i pracy, przyjęcie. postawy szacunku wobec siebie. Wnoszenie pozytywnego wkładu w Ŝycie
Podstawa programowa obowiązująca od roku szkolnego 2009/2010 III etap edukacyjny (klasy I III gimnazjum) Cele kształcenia wymagania ogólne I. Okazywanie szacunku innym ludziom, docenianie ich wysiłku i
ZABURZENIA WIĘZI, DEPRESJA, - PSYCHOLOGICZNE SKUTKI KRZYWDZENIA DZIECKA
ZABURZENIA WIĘZI, DEPRESJA, - PSYCHOLOGICZNE SKUTKI KRZYWDZENIA DZIECKA KARINA OWSIANKO PSYCHOLOG, PEDAGOG RESOCJALIZACYJNY DZIECKO KRZYWDZONE. Zamknij się! Uspokój się albo pożałujesz, że się urodziłeś
ŚRODOWISKO RODZINNE A ZACHOWANIA AGRESYWNE DZIECI
ŚRODOWISKO RODZINNE A ZACHOWANIA AGRESYWNE DZIECI Agresywne zachowanie może przybierać u tego samego dziecka bardzo różne i zmienne formy. Są dzieci, który raz zachowują się zupełnie prawidłowo a potem
Program Rozwoju Przedszkola Samorządowego w Jednorożcu na lata 2015/2020
Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć, nauczyłem się w przedszkolu o tym jak żyć, co robić, jak postępować, współżyć z innymi, patrzeć, odczuwać, myśleć, marzyć i wyobrażać sobie lepszy świat. Robert
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁA MUZYCZNA I STOPNIA W CZERNIKOWIE
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁA MUZYCZNA I STOPNIA W CZERNIKOWIE 2015/2016 Podstawa prawna: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483, późn. zm.)
Żałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Style wychowania wg Diany Baumrind Kompetencja instrumentalna
Style wychowania wg Diany Baumrind Kompetencja instrumentalna Dzieci kompetentne energiczne, asertywne, samowystarczalne, zorientowane na współpracę i osiągnięcia, ciekawe świata. Aspekty postępowania
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 15 W KROŚNIE
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 15 W KROŚNIE W wychowaniu chodzi właśnie o to, ażeby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem o to ażeby bardziej był, a nie tylko więcej miał, aby poprzez
WĘDRUJĄC RAZEM KU PRZYSZOŚCI
WĘDRUJĄC RAZEM KU PRZYSZOŚCI Program wychowawczy Mlodzieżowego Domu Kultury w Świdnicy im. Mieczyslawa Kozara- Sobódzkiego Do realizacji w latach 2012-2014 PROGRAM WYCHOWAWCZY WĘDRUJĄC RAZEM KU PRZYSZŁOŚCI
Gimnazjum nr 34 w Katowicach
Gimnazjum nr 34 w Katowicach ZARZĄDZANIE KLASĄ 1.3 Proaktywność BUDOWANIE RELACJI 2.1. Posługuj się imieniem dziecka RELACJE DOM SZKOŁA 5.2 Pytaj rodziców Celem naszych działań było zmniejszenie stresu
Koncepcja pracy MSPEI
Międzynarodowa Szkoła Podstawowa Edukacji Innowacyjnej w Łodzi to Szkoła Kompetencji Kluczowych posiadająca i rozwijająca nowatorskie spojrzenie na kształtowanie postaw i umiejętności zgodnie z Europejskimi
8.4. MODUŁ: SZKOŁA DLA RODZICÓW
8.4. MODUŁ: SZKOŁA DLA RODZICÓW Innowacyjny program nauczania uczniów z zaburzeniami w zachowaniu 70 Adresaci: rodzice dzieci i młodzieży zakwalifikowani do Innowacyjnego programu nauczania uczniów z zaburzeniami
Małżeństwo: Wierność. Związki. Charakter. Rodzice: Rodzicielstwo. Wychowanie
Lekcja 5 na 4. maja 2019 Księga Przysłów jest bogata w porady dotyczące związków. Zapoznajmy się z poradami Księgi Przysłów na temat rodziny, relacji między małżonkami oraz między rodzicami i dziećmi.
KONCEPCJA KIEROWANIA PRZEDSZKOLEM MIEJSKIM,,BAJKOWY OGRÓD w WIĄZOWIE
KONCEPCJA KIEROWANIA PRZEDSZKOLEM MIEJSKIM,,BAJKOWY OGRÓD w WIĄZOWIE na lata 2016-2020 Dzieci są nadzieją, która rozkwita wciąż na nowo, projektem, który nieustannie się urzeczywistnia, przyszłością, która
PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU
PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU UZASADNIENIE Ważnym zadaniem przedszkola jest kształtowanie cech i postaw dzieci, pozwalających im w przyszłości
SYLWETKA ABSOLWENTA ZESPOŁU SZKÓŁ NR 20 W BYDGOSZCZY. Sylwetka ucznia kończącego III klasę Szkoły Podstawowej nr 27 w Zespole Szkół nr 20 w Bydgoszczy
ZAŁĄCZNIK NR 38 SYLWETKA ABSOLWENTA ZESPOŁU SZKÓŁ NR 20 W BYDGOSZCZY Sylwetka ucznia kończącego III klasę Szkoły Podstawowej nr 27 Absolwent I etapu edukacyjnego: zna swoje najbliższe środowisko - dom,
Zapraszamy w podróż do kompetencji.
Zapraszamy w podróż do kompetencji. Jest grupą praktyków z całej Polski, którzy reprezentują lokalne i ogólnopolskie organizacje pozarządowe. Naszą misją jest realizowanie prawa dziecka do wychowania w