Cykle koniunkturalne w ubezpieczeniach komunikacyjnych w Polsce

Transkrypt

1 Ewa Poprawska * Anna Jędrzychowska ** Cykle koniunkturalne w ubezpieczeniach komunikacyjnych w Polsce Wstęp Na wyniki działalności ubezpieczeniowej wpływa bardzo wiele czynników takich jak ogólna sytuacja gospodarcza, czynniki społeczne, w tym poziom wiedzy ekonomicznej i świadomości ubezpieczeniowej społeczeństwa, uwarunkowania prawne, demograficzne, kształt systemów zabezpieczenia społecznego i wiele innych. W przypadku ubezpieczeń majątkowych w literaturze 1 pojawia się również zagadnienie cyklu koniunkturalnego (cyklu underwritingowego). Fakt jego występowania został potwierdzony na niektórych rynkach, na innych natomiast nie da się stwierdzić jego występowania. Celem artykułu jest próba zbadania zjawiska cyklu koniunkturalnego w ubezpieczeniach komunikacyjnych w Polsce. Metody badawcze zastosowane w pracy to model autoregresji drugiego stopnia (szerzej w [Venezian 1985]). Dane pochodzą z opracowań statystycznych Komisji Nadzoru Finansowego. 1. Cykle koniunkturalne w ubezpieczeniach 1.1. Cykle koniunkturalne mechanizm Cykle underwritingowe są charakterystyczne dla ubezpieczeń majątkowych. Na cykl składają się naprzemiennie występujące fazy niskich i wysokich cen produktów ubezpieczeniowych oraz, będących konsekwencją sytuacji na rynku, zmian w zakresie wartości podstawowych wskaźników dotyczących wyników działalności ubezpieczycieli. W tzw. fazie miękkiego rynku składki ubezpieczeniowe są niskie, zaplecze kapitałowe ubezpieczycieli jest na wysokim poziomie, wyniki działalności dobre, co skłania inne podmioty do wejścia na ten rynek (lub rynek danego typu produktów ubezpieczeniowych), co zwiększa konkurencję na rynku. Na skutek coraz silniejszej konkurencji (lub/oraz innych przyczyn, które opisane są w dalszej części artykułu) składki spadają, co pogarsza wyniki finansowe ubezpieczycieli. Następny etap jest wynikiem zdarzenia, które wywołuje zapotrzebowanie na kapitał (np. klęski żywiołowej) lub sytuacji, w której wyniki są bardzo złe - poniżej możliwości kapitałowych firmy. Na skutek takiej sytuacji część ubezpieczycieli pozbawionych jest możli- * Dr, Katedra Ubezpieczeń, Instytut Zarządzania Finansami, Wydział Zarządzania, Informatyki i Finansów, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, ewa.poprawska@ue.wroc.pl ** Dr, Katedra Ubezpieczeń, Instytut Zarządzania Finansami, Wydział Zarządzania, Informatyki i Finansów, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, anna.jedrzychowska@ue.wroc.pl 1 Są to np. Venezian 1985, Manikowski 2010 (w druku), Mocek 2009, Manikowski P., Weiss M. 2008, Meier U.B., Outreville J.F. 2003

2 274 Ewa Poprawska, Anna Jędrzychowska wości zwiększenia kapitałów lub koszt pozyskania kapitału okazuje się bardzo wysoki, zatem wycofują się z rynku, co zmniejsza konkurencję, składki wzrastają, procedury underwritingowe są zaostrzane faza twardego rynku. Po jakimś czasie sytuacja prowadzi do poprawy opłacalności działalności ubezpieczeniowej, zwiększenia konkurencji, cykl się powtarza Cykle koniunkturalne główne przyczyny Do najważniejszych przyczyn występowania cykli koniunkturalnych w ubezpieczeniach należą: 1. Nierównowaga podaży i popytu oraz ograniczenia kapitałowe zakłady ubezpieczeń ustalają wysokości składek pod wpływem konkurencji, gdy składki spadną poniżej wypłacanych odszkodowań i świadczeń oraz kosztów działalności ubezpieczeniowej istnieje konieczność podniesienia zaplecza kapitałowego aby spełnić wymogi wypłacalności, pojawia się problem źródeł oraz kosztu kapitałów, zatem składki muszą wzrosnąć. 2. Przyczyny zewnętrzne takie, jak: zmiany stóp procentowych w większości modeli wykorzystywanych do kalkulacji składek ubezpieczeniowych, bazą kalkulacji składek jest oczekiwana zdyskontowanych przyszłych wypłat, zatem nagłe zmiany stóp procentowych mają wpływ na poziom składek, zmiany regulacji prawnych jest to czynnik szeroko rozumiany, od zmian np. w zakresie odpowiedzialności ubezpieczycieli za szkody, poprzez zasady związane z administracją (np. zakres przetwarzanych danych), zmiany w zakresie wypłacalności i wymogów kapitałowych, szkody katastroficzne jest to jedna z najważniejszych przyczyn cykli underwritingowych, nagła konieczność wpłacenia dużego odszkodowania lub kumulacja wypłat w krótkim okresie może naruszyć stabilność finansową zakładów ubezpieczeń, zwiększyć prawdopodobieństwo niewypłacalności, czego konsekwencją jest zwiększenia kapitałów lub konieczność podniesienia cen produktów ubezpieczeniowych. 3. Ogólna koniunktura gospodarcza (cykl koniunkturalny w gospodarce) działalność ubezpieczeniowa, przede wszystkim w ramach ubezpieczeń majątkowych, jest powiązana z ogólną sytuacją gospodarczą Sytuacja na polskim rynku ubezpieczeń komunikacyjnych W artykule dokonano analizy cykli koniunkturalnych w przestrzeni ubezpieczeń komunikacyjnych za lata W okresie tym można zauważyć ciągły rozwój badanego obszaru ubezpieczeń. Świadczy o tym wciąż wzrastająca liczba zawieranych polis, ciągły wzrost przypisu składki z ich tytułu, a także wzrost wartości odszkodowań i świadczeń, które z tytułu polis ubezpieczeń z grupy 3 i 10 wypłacają polscy ubezpieczyciele. Wartości liczbowe prezentujące te tendencje prezentują tabele nr 1 i nr 2 (dane za ostatnie 8 lat). Na wzrost przypisu składki z OC ma niewątpliwie wzrost liczby zarejestrowanych samochodów, co oczywiście związane jest z rozwojem rynku motoryzacyjnego. Związane jest to również z faktem, iż jest to ubezpieczenie obowiązkowe. Zaobserwować można również ciągły wzrost liczby polis z zakresu

3 Cykle koniunkturalne w ubezpieczeniach komunikacyjnych w Polsce 275 ubezpieczenia komunikacyjnego OC, jednak dane te nie obrazują w całości zjawiska stosunku liczby polis do liczby pojazdów mechanicznych zarejestrowanych w Polsce, gdyż w praktyce występują tzw. polisy flotowe, w ramach których ubezpieczanych jest kilka a nawet kilkadziesiąt pojazdów mechanicznych. Wzrost wielkości wypłaty odszkodowań wiąże się ze wzrostem świadomości poszkodowanych w odniesieniu do należnego im zadośćuczynienia. Wiąże się to z rozwojem firm oferujących pomoc prawną w uzyskaniu odszkodowania i świadczenia dla osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych. Tabela nr 1. Dane liczbowe dot. ubezpieczeń komunikacyjnych OC w Polsce Rok Liczba polis w mln. sztuk 13,55 12,50 13,32 14,03 14,77 15,76 16,77 16,58 * Składka w mld. zł. 4,27 4,08 4,68 5,40 5,63 6,04 6,81 7,13 Dynamika składki w % 95,55 114,71 115,38 104,26 107,28 112,75 104,7 Odszkodowania w mld. zł. 2,80 2,85 3,13 3,21 3,43 3,87 4,38 5,16 Dynamika w % 101,79 109,82 102,56 106,85 112,83 113,18 117,8 * dane za pierwsze półrocze 2009 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Rynek ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce i w Unii Europejskiej w latach , wydawnictwo UFG, Warszawa 2010 oraz Rocznych Raportów KNF Tabela nr 2. Dane liczbowe dot. ubezpieczeń komunikacyjnych OC w Polsce Rok Liczba polis w mln. sztuk 3,94 3,80 3,86 3,93 3,93 4,25 4,58 4,61 * Składka w mld. zł. 3,79 4,04 4,43 4,36 4,22 4,74 5,21 4,89 Dynamika składki w % 106,60 109,65 98,42 96,79 112,32 109,92 93,86 Wartość w mld. zł. 2,97 2,98 3,14 3,10 2,90 2,79 3,11 3,75 Dynamika w % 100,34 105,37 98,73 93,55 96,21 111,47 120,58 * dane za pierwsze półrocze 2009 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Rynek ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce i w Unii Europejskiej w latach , wydawnictwo UFG, Warszawa 2010 oraz Rocznych Raportów KNF W przypadku dobrowolnego ubezpieczenia AC, także notuje się wzrost przypisu składki. Należy pamiętać, że ponieważ nie obowiązuje przymus zawierania ubezpieczenia, to nie wszystkie pojazdy zarejestrowane je posiadają, jednak w ostatnich latach coraz więcej samochodów kupowanych jest na kredyt, stąd banki wymagają ubezpieczenia AC. Również w przypadku tego ubezpieczenia liczba sprzedanych polis cały czas rośnie, co jest oczywiste w związku z rozwojem motoryzacji i rosnącą liczbą zarejestrowanych samochodów, jednak w porównaniu z polisami ubezpieczenia OC jest to liczba około 3 razy mniejsza. Dynamika wzrostu składki w ubezpieczeniach komunikacyjnych AC charakteryzowała się zmiennością, jednak miała tendencję wzrostową. W roku 2008 składka przypisana brutto była o 37% wyższa niż w roku Wzrost składki można wytłumaczyć takimi zjawiskami, że Polacy kupują nowsze i droższe samochody oraz zwiększyła się sprzedaż ratalna, która wymusza zakup ubezpieczenia AC.

4 276 Ewa Poprawska, Anna Jędrzychowska Powyższe rozważania uzupełniono ilustracjami graficznymi rys 1 i 2. Rysunek 1. Składka przypisana brutto oraz wypłacone odszkodowania i świadczenia (mln PLN) w Polsce w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych KNF dostępnych na Rysunek 2. Dynamika składki przypisanej brutto praz wypłaconych odszkodowań i świadczeń z OC oraz AC w Polsce w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych KNF dostępnych na

5 Cykle koniunkturalne w ubezpieczeniach komunikacyjnych w Polsce Metodologa badania 2.1. Mierniki działalności ubezpieczeniowej Analiza działalności ubezpieczeniowej może być dokonywana pod różnym kątem, za pomocą wielu wskaźników finansowych. W opracowaniu zaproponowanym przez polski organ nadzoru ubezpieczeniowego [Metodologia 2001] znaleźć można ponad 240 wskaźników obejmujących najważniejsze obszary działalności ubezpieczeniowej. Do najważniejszych miar można zaliczyć: poziom składki przypisanej lub zarobionej, poziom wypłaconych odszkodowań i świadczeń (brutto i na udziale własnym), dynamikę składki, odszkodowań oraz, nieanalizowane w tym opracowaniu ze względu na jego objętość, wskaźniki takie jak: wskaźniki szkodowości, wskaźnik łączony, ROS, ROE, wskaźniki poziomu kosztów administracyjnych oraz akwizycji, rentowność działalności technicznej, rentowność działalności lokacyjnej itp. Nie wszystkie mają zastosowanie w przypadku analizy poszczególnych grup ubezpieczeń, np. ubezpieczeń komunikacyjnych, ze względu na brak wyodrębnionych danych na ten temat dla poszczególnych grup (np. poziom kapitałów publikowany jest dla całego zakładu ubezpieczeń, nie w rozbiciu na grupy) Opis metody badania, materiał statystyczny W badaniu wykorzystano model autoregresji drugiego stopnia (szerzej w [Venezian 1985] postaci: Yt a0 a1yt 1 a2yt 2 t ( 1) gdzie: Y t - wartość zmiennej w okresie t, ω t - składnik losowy. Współczynniki modelu szacowane są klasyczną metodą najmniejszych kwadratów [Dziechciarz 2002]. W przypadku, gdy a 1 > 0, a 2 < 0 oraz W = (a 1 ) 2 +4a 2 < 0 cykl występuje, wówczas jego długość oblicza się następująco: 2 T ( 2) 1 a1 cos 2 a2 W badaniu wykorzystano dane dotyczące wyników ubezpieczycieli za lata , publikowane przez organ nadzoru ubezpieczeniowego dostępne na Wyniki badania Badanie przeprowadzone zostało na dwóch podstawowych zmiennych dotyczących sytuacji ubezpieczeń komunikacyjnych wielkości składki przypisanej brutto oraz wielkości wypłaconych odszkodowań i świadczeń. Zbadano również czy można wskazać na występowanie cykli koniunkturalnych w dynamice wyżej wskazanych dwóch wielkości. Badania dokonano osobno dla ubezpieczeń AC grupa 3 oraz OC grupa 10. Z przeprowadzonych wyliczeń wynika (wynik wyliczeń zawiera tabela nr 3), że tylko w dwóch przypadkach, ze zbadanych ośmiu, można mówić o występowaniu cyklu koniunkturalnego. Są to mianowicie: dynamika składki przypisanej brutto dla grupy 10 oraz dynamika odszkodowań wypłaconych z tytułu ubezpieczeń OC gr. 3.

6 278 Ewa Poprawska, Anna Jędrzychowska Zważywszy jednak na długość okresu, z których była przeprowadzana analiza lata , co w przypadku dynamiki badanych wielkości, sprowadza się do 9 danych, wyników tych nie można uznać za ostateczne. Długości cyklów, na które wskazuje metoda badania to odpowiednio 6 lat i 5,5 roku, co przy 9 danych wymaga jeszcze weryfikacji, np. filtrem Hodricka-Prescotta. Można bowiem przypuszczać, ze główne powody zmian na rynku ubezpieczeń w Polsce nie są nawracającymi bodźcami, a są nowe i dopiero rozpoczynają cykle. Dzieje się tak, m.in. dlatego, ze dopiero od roku 2003 obowiązuje na tym rynku nowe, dostosowane do przepisów UE, prawodawstwo, które reguluje zachowania tak ubezpieczycieli jak i klientów. Tabela nr 3. Parametry modelu ekonometrycznego i wyniki badania parametry wielkość a 0 a 1 a 2 W decyzja długość składka przypisana brutto gr 3 1, , , ,67818 nie - składka przypisana brutto gr 10-0, , , , nie - odszkodowania gr 3-0, , , , nie - odszkodowania gr 10-0, , , , nie - dynamika składki przypisanej brutto gr 3 2, , , ,15975 nie - dynamika składki przypisanej brutto gr 10 1, , , ,08224 tak 6, dynamika odszkodowań gr 3 0, , , ,25943 tak 5, dynamika odszkodowań gr 10 0, ,1838 0, , nie - Źródło: opracowanie własne 3. Poznański Indeks Koniunktury Ubezpieczeniowej (PIKU) 3.1. Opis PIKU Innym sposobem zdiagnozowania obecności i wyznaczenia długości cyklów koniunkturalnych w obszarze ubezpieczeń komunikacyjnych, jest dokonanie istniejącego już Poznańskiego Indeksu Koniunktury Ubezpieczeniowej. Poznański Indeks Koniunktury Ubezpieczeniowej jest jednym z najstarszych wskaźników syntetycznych obliczanych dla polskiego rynku 2, 2 Skonstruowany został w Katedrze Badań Marketingowych Akademii Ekonomicznej w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu). Badania koniunktury ubezpieczeniowej prowadzone są od 1999 przez Pentor metodą kwartalnej ankiety telefonicznej, od 2003 roku GUS prowadzi badania w ramach sekcji J Polskiej Klasyfikacji Działalności

7 Cykle koniunkturalne w ubezpieczeniach komunikacyjnych w Polsce 279 obliczany jest od II kwartału 1993 roku. Wartości PIKU wyznaczane są na podstawie kwestionariusza wysyłanego tradycyjną pocztą co kwartał [Mocek, 2009]. Na każde z pytań zawartych w kwestionariuszu możliwych jest 5 odpowiedzi (silny spadek, spadek, bez zmian, wzrost, silny wzrost). Odpowiedzi są następnie ważone udziałem w rynku oraz wielkością kapitałów zakładu ubezpieczeń, następnie obliczane są tzw. salda koniunktury dla poszczególnych pytań, a także poszczególnych obszarów działalności, wg wzoru: 100 SK k i1 k i1 k i1 j1 wi1 50 wi2 0 wi3 50 wi4 100 i1 k 5 gdzie: w i1 ważone warianty 1 odpowiedzi (silny spadek lub znaczne pogorszenie), w i2 - ważone warianty 2 odpowiedzi (spadek lub pogorszenie), w i3 - ważone warianty 3 odpowiedzi (bez zmian), w i4 - ważone warianty 4 odpowiedzi (wzrost lub znaczne poprawa sytuacji), w i5 - ważone warianty 5 odpowiedzi (silny wzrost lub znaczna poprawa). Ostatecznie PIKU obliczany jest jako ważona średnia sald koniunktury dla poszczególnych cech diagnostycznych (UO) i prognostycznych (UP): UOWUO UOWS UOWO UOLR UOSF PIKU 10 ( 4) UPKLN UPLUO UPWS UPSZ UPSF 10 gdzie: UOWUO saldo oceny wielkości świadczonych usług w kwartale t, UOWS saldo oceny wartości pozyskanej składki w kwartale t, UOWO saldo oceny wartości wypłaconych odszkodowań w kwartale t, UOLR saldo oceny liczby klientów rezygnujących z ubezpieczenia w kwartale t, UOSF saldo oceny ogólnej sytuacji finansowej zakładów ubezpieczeń w kwartale t, UPKLN saldo prognozy liczby nowych klientów w kwartale t+1, UPLUO saldo prognozy liczby zawartych ubezpieczeń w kwartale t+1, UPWS saldo prognozy wartości pozyskanej składki w kwartale t+1, UPSZ saldo prognozy wskaźnika szkodowości w kwartale t+1, UPSF saldo prognozy sytuacji finansowej zakładów ubezpieczeń w kwartale t+1. Taka konstrukcja wskaźnika PIKU powoduje, że przyjmuje on wartości z przedziału [-100;100]. PIKU jest wyznaczany zarówno dla całego rynku ubezpieczeniowego, jak i dla rynku ubezpieczeń życiowych i majątkowych, zakładów ubezpieczeń według ich wielkości oraz pięciu regionów (pomorskiego, centralnego, wielkopolskiego, południowego i wschodniego). w ij k i1 k i1 w i5 ( 3)

8 280 Ewa Poprawska, Anna Jędrzychowska 3.2. Analiza wartości PIKU Wartości indeksu PIKU ogółem oraz w rozbiciu na duże I małe firmy ubezpieczeniowe przedstawione są ma poniższym wykresie. Rysunek 2. Wartości indeksu PIKU w latach Źródło: Mocek M. Wahania koniunktury na polskim rynku ubezpieczeniowym w 2008 roku w świetle wyników testu koniunktury, Wiadomości Ubezpieczeniowe 2/2009 Na podstawie przedstawionych danych można wnioskować, że działalność ubezpieczeniowa w Polsce podlega wahaniom cyklicznym, cykl ten jest dosyć długi około 8-10 letni. Zakończenie Z zaprezentowanych wyliczeń i rozważań nie wynika w sposób bezpośredni, aby ubezpieczenia komunikacyjne w Polsce podlegały cyklom koniunkturalnym. Zastosowana metoda badawcza wskazała na możliwość występowania cykli jedynie w przypadku dynamiki odszkodowań z tytułu ubezpieczeń AC oraz w przypisie składki z ubezpieczeń OC komunikacyjnej. Jednak wyniki te należy potraktować jako przesłanki do dalszych badań. Przyczyn braku pewnych cykli koniunkturalnych dla ubezpieczeń komunikacyjnych można upatrywać między innymi w następujących faktach: - polski rynek ubezpieczeń jest młodym, kształtującym się od 2003 roku - wstąpienie Polski do UE i wprowadzenie okołounijnych regulacji w obszarze ubezpieczeń komunikacyjnych, mogło naruszyć naturalne cykle ubezpieczeń w Polsce - obszar ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce wciąż zdominowany jest przez cztery wiodące w tym obszarze zakłady ubezpieczeń, w roku 2009 sześciu ubezpieczycieli (spośród 23 prowadzących działalność w tym obszarze) zebrało 82% całej składki pobranej w tym roku z tytułu polis komunikacyjnych, ponadto zakład ubezpieczeń pobierający największy przypis składki z ubezpieczeń komunikacyjnych (PZU SA), pobrał jej 46%.

9 Cykle koniunkturalne w ubezpieczeniach komunikacyjnych w Polsce zmiany związane z wydłużeniem okresu odpowiedzialności z tytułu OC do 20 lat, również miały wpływ szczególnie na rentowność, omawianych ubezpieczeń. Należy także podkreślić ponadto, ze w obszarze ubezpieczeń, w tym ubezpieczeń komunikacyjnych, spodziewać się można cykli koniunkturalnych w długim okresie cykle około 10 letnie. W badaniu zjawisk cykliczności w ubezpieczeniach cennym narzędziem jest PIKU służący do monitorowania sytuacji bieżącej w obszarze ubezpieczeń. Należałoby jednak w badaniach nad obszarem ubezpieczeń komunikacyjnych zmodyfikować, to ogólne narzędzie np. o elementy związane ze szkodowości, aby móc go stosować również do obszaru ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce, w szczególności do ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego i ubezpieczeń auto casco. Literatura 1. Dziechciarz J. (red.), Ekonometria. Metody, przykłady, zadania, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław Manikowski P., Weiss M., Analiza cykli ubezpieczeniowych w ubezpieczeniach satelitarnych, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego nr 1197, UE, Wrocław, Meier U.B., Outreville J.F, The reinsurance price and the insurance cycle, Paper presented at the 30th Seminar of the European Group of Risk and Insurance Economists (EGRIE) Zurich, September 15-17, Metodologia analizy finansowej zakładów ubezpieczeń wersja II, Departament Analiz Systemu Ubezpieczeniowego PUNU, Warszawa Mocek M. Wahania koniunktury na polskim rynku ubezpieczeniowym w 2008 roku w świetle wyników testu koniunktury, Wiadomości Ubezpieczeniowe, 2/ Monitoring Ubezpieczeniowy, PIU/Pentor, 1999, nr 1, s Polish Supervisory Authority data available at 8. Rynek ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce i w Unii Europejskiej w latach , Wydawnictwo UFG, Warszawa Venezian, E., Ratemaking Methods and Profit Cycles in Property and Liability Insurance, Journal of Risk and Insurance 1985, vol. 52, nr Zagoździńska I., Koniunktura w wybranych jednostkach sektora finansowego i czynniki ją kształtujące, in: M. Mocek (red.), Diagnozowanie i prognozowanie koniunktury gospodarczej w Polsce, AE w Poznaniu, Poznań Streszczenie Celem referatu jest próba prześledzenia zmian na rynku ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce, poprzez analizę cyklów koniunkturalnych, które pojawiały się w tym obszarze oraz porównanie sytuacji w krajach UE. Identyfikacja wahań koniunktural-

10 282 Ewa Poprawska, Anna Jędrzychowska nych ma istotne znaczenie poznawcze, gdyż daje możliwość zbadania właściwości obecnych tendencji na rynku ubezpieczeń i prognozować zachowania przyszłe. Takie badania mają też znaczenie praktyczne. Dają bowiem możliwość zakładom ubezpieczeń przygotowanie do zmian koniunkturalnych w obszarze gospodarki, w którym funkcjonują. W Polce jednym z mierników wahań koniunkturalnych w obszarze ubezpieczeń jest syntetyczny miernik PIKU Poznański Indeks Koniunktury Ubezpieczeniowej. Innymi miernikami wartymi analizy są wskaźniki szkodowości, oraz wskaźnik łączony (szkodowość wraz z kosztami administracyjnymi i akwizycji). Wskaźniki te również poddane zostaną analizie oraz porównane z wartością i trendami występującymi w podobnych wskaźnikach dla UE. Business cycles in the motor insurance in Poland against trends in EU countries (Summary) The aim of this paper is to analyze changes in the motor insurance market in Poland through an analysis of business cycles that have occurred in this area and compare changes in EU countries. Such studies gives the opportunity to explore the current insurance market trends and predict future behavior and have also practical significance, as they provide a possibility to prepare for cyclical changes. In Poland that one of the indicators of cyclical fluctuations in the insurance area is a synthetic indicator PIKU (Poznański Indeks Koniunktury Ubezpieczeniowej - Poznań Insurance Business Index). Other measures of which are worth examining are claims ratio, and combined ratio - they will also be analyzed and compared with similar ratios in EU countries.