LWR /2012 P/12/182. Wrocław, dnia 30 maja 2012 r.

Transkrypt

1 LWR /2012 P/12/182 Wrocław, dnia 30 maja 2012 r. Pan Witold Krochmal Dyrektor Biura Koordynacji Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry we Wrocławiu (Tekst jednolity po uwzględnieniu uchwały Komisji Odwoławczej z dnia 18 czerwca 2012 r. zatwierdzonej postanowieniem Prezesa NIK z dnia 28 czerwca 2012 r.) Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994r. o Najwyższej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, Najwyższa Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu przeprowadziła kontrolę Biura Koordynacji Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry we Wrocławiu, zwanego w dalszej treści BKP lub Biurem. Kontrolą objęto realizację tego Projektu przy wykorzystaniu pożyczki Banku Światowego (Umowa POL). W związku z kontrolą, której wyniki zostały przedstawione w podpisanym protokóle kontroli Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Dyrektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. I. Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie z nieprawidłowościami ocenia podejmowanie przez Biuro działań w zakresie realizacji w 2011 r. Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry. I.1 Zarządzeniem z dnia 27 września 2010 r. Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (KZGW) z końcem 2010 r. zlikwidowane zostało gospodarstwo pomocnicze KZGW 1 Dz. U. z 2012, poz. 82. ze zm. 1

2 pn Biuro Koordynacji Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry we Wrocławiu. W nowej strukturze organizacyjnej jako państwowa jednostka budżetowa BKP powołane zostało zarządzeniem nr 2/2011 Prezesa KZGW z dnia 26 stycznia 2011 r. Proces organizacji Biura trwał do 8 marca 2011 r. Pomimo, że w 2011 r. upłynęła większość okresu przeznaczonego na realizację Projektu, to jego zaawansowanie rzeczowo finansowe było niskie. Do końca 2011r. wydatkowano bowiem tylko 119,2 mln zł, tj. 4,6% przewidywanych kosztów całego Projektu, przy upływie 65% okresu jego realizacji. Również w 2011r. nie zrealizowano wszystkich przewidywanych zamierzeń. Wydatkowano jedynie 45,0 mln zł (51,1%) z planowanych 88,2 mln zł. Przedstawiony stan zaawansowania realizacji Projektu był w szczególności wynikiem kilkuletnich opóźnień w realizacji jego kluczowych inwestycji, a także niepełnego i nieterminowego wywiązywania się konsultantów wsparcia technicznego z przyjętych zadań w jednostkach wdrożeniowych (np. w RZGW w Gliwicach, DZMiUW we Wrocławiu). Do końca 2011 r. nie rozpoczęto jeszcze wykonywania zasadniczych robót budowlanych Zbiornika Racibórz oraz Modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego. Według sprawozdania rocznego z realizacji Projektu w 2011 r., rozpoczęcie robót budowlanych Zbiornika Racibórz przewidywano z początkiem 2010 r. Zamierzenia te okazały się niemożliwe do zrealizowania, bowiem do końca 2011 r. RZGW w Gliwicach nie dysponował jeszcze wszystkimi dokumentami niezbędnymi do złożenia kompletnego wniosku o wydanie pozwolenia na realizację tej inwestycji, a także: nie pozyskał pełnych praw autorskich do zaktualizowanego projektu budowlanego, nie doprowadził do sporządzenia projektów wykonawczych, nie zapewnił wykonywania badań archeologicznych wyprzedzających i ratowniczych w trakcie budowy (przetarg na ich wykonanie został unieważniony). Stan ten w ocenie NIK powoduje, że rozpoczęcie budowy Zbiornika Racibórz jest mało realne także w 2012 r., co oznaczałoby dalsze zwiększenie opóźnień w jego realizacji. Ustalenia kontroli oraz treść wyjaśnień złożonych przez Dyrektora Projektu wskazują na brak decyzji co do wyboru sposobu zlecenia sporządzenia projektów wykonawczych dla Zbiornika Racibórz z istniejących opcji (tj. 1] wykonanie przez Konsultanta wsparcia RZGW, 2] zlecenie w trybie przetargowym, 3] powierzenie wykonania projektów wykonawcy zbiornika, 4] opracowanie projektów wykonawczych przez Hydroprojekt Sp. z o.o.), wynikający m.in. z tego, że nie jest obsadzone stanowisko Dyrektora RZGW w Gliwicach. 2

3 Tymczasem kontrola NIK w RZGW w Gliwicach wykazała m.in., że w oparciu o obowiązujący kontrakt kierownik Biura Wdrażania Projektu w Raciborzu wykonanie projektów wykonawczych Zbiornika Racibórz polecił Konsultantowi. W tej sytuacji zdaniem NIK, Dyrektor Projektu powinien w ramach posiadanych uprawnień podjąć skuteczne działania dla rozstrzygnięcia problemu zlecenia i pozyskania projektów wykonawczych Zbiornika Racibórz. NIK zwraca także uwagę, iż w dalszym ciągu nie została rozwiązana kwestia wyłączenia z kontraktu z konsultantem zadania polegającego na aktualizacji projektu budowlanego, zleconego przez RZGW w Gliwicach Hydroprojekt Sp. z o.o. Przygotowany przez RZGW w Gliwicach i konsultanta projekt aneksu w tej sprawie nie został zaakceptowany przez BKP. W przypadku opóźnionych zadań modernizacyjnych wchodzących w skład Wrocławskiego Węzła Wodnego (WWW) także w 2011 r. nie rozpoczęto wykonywania robót budowlanych. Okres 2011 r. został wykorzystany na przygotowanie do rozpoczęcia realizacji pierwszych takich zadań w 2012 r. Do grudnia 2011r. Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu (DZMiUW) uzyskał dwie z trzech decyzji środowiskowych (w dalszym ciągu procedowana była jeszcze taka decyzja dla obiektów położonych w obrębie Widawy), a Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu (RZGW WL) uzyskał jedną decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych dla wszystkich swoich zadań. Dodatkowo DZMiUW doprowadził do uaktualnienia dziewięciu posiadanych pozwoleń na budowę i jednej decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji, a RZGW WL uzyskał trzy decyzje o pozwoleniu na realizację inwestycji dla zadań o nr.: 1 (Modernizacja i udrożnienie Kanału Powodziowego wraz z międzywałem na odcinku od dolnego stanowiska Jazu Bartoszowice do ujścia Starej Odry, nr 4 (Udrożnienie Starej Odry od dolnego stanowiska Jazu Psie Pole do Mostów Kolejowych Poznańskich i nr 6 ( przebudowa Koryta Odry Na odcinku od Mostów Kolejowych Poznańskich do ujścia Widawy). Należy zauważyć, iż wydatki związane z Modernizacją WWW w 2011 r. wyniosły 33,2 mln zł., tj. 2,7% przewidywanych kosztów ( 1.218,0 mln zł) całego zadania. I.2 W ocenie NIK Dyrektor Projektu w niewielkim zakresie wykorzystywał posiadane od 20 kwietnia 2011 r. pełnomocnictwo Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, umożliwiające m.in. wydawanie poleceń pracownikom RZGW, mających na celu usprawnienie realizacji Projektu. W ocenie NIK zachodziły przesłanki do skorzystania z tych uprawnień w pełniejszym zakresie np wobec RZGW w Gliwicach, którego dotychczasowe 3

4 działania nie umożliwiły rozpoczęcia budowy Zbiornika Racibórz. RZGW w Gliwicach nie informował ponadto Biura o wszystkich ważnych działaniach podejmowanych w ramach tego zadania lub podejmował działania nieakceptowane przez BKP (np. podpisanie przez dyrektora RZGW w Gliwicach aneksu z dnia 15 grudnia 2011 r. z ze spółką Hydroprojekt). NIK wskazuje, że pozyskanie ww. pełnomocnictw uzasadniano chęcią podniesienia skuteczności koordynacji przez BKP działań podejmowanych przez jednostki wdrożeniowe podległe KZGW. Z posiadanego pełnomocnictwa skorzystano tylko w jednym przypadku. Ingerencja BKP dotyczyła decyzji Dyrektora RZGW w Gliwicach w sprawie realizacji procesu wykupu nieruchomości pod budowę Nowej wsi Nieboczowy. Dyrektor Projektu kierując się wnioskiem i opinią konsultanta Planu Przesiedleń (RAP), że bez nabycia całego obszaru realizacja Nowej Wsi nie jest możliwa, polecił realizować wariant maksymalny (o którym mowa w p zatwierdzonego RAP - wydanie II z r.) nabywania nieruchomości na ten cel, tj. dla całego obszaru 37,6 ha, bez etapowania ze względu na ich przeznaczenie funkcjonalne w obowiązującym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i konieczności zachowania możliwie zwartego charakteru nabywanych terenów. Zmienił tym samym decyzję dyrektora RZGW w Gliwicach, o pozyskiwaniu areału zgodnie z kolejnymi przedziałami rozwojowymi nowej wsi Nieboczowy. Należy jednakże zauważyć, iż wariant maksymalny zgodnie z RAP powinien być realizowany dla liczby około 100 rodzin chętnych do przesiedlenia i że obejmuje on budowę infrastruktury wsi w pełnym zakresie. Tymczasem do dnia zakończenia kontroli niewiążące deklaracje dotyczące wykupów nieruchomości na terenie przyszłej wsi Nowe Nieboczowy złożyło jedynie 44 właścicieli nieruchomości. Kontrola wykazała, że Biuro koordynowało prace związane ze sposobem realizacji zadań DZMiUW w ramach komponentu B3-1 (Odcinek: Przelew Odra Widawa do mostu kolejowego ul. Krzywoustego) i B3-2 (Odcinek: rzeka Widawa od mostu kolejowego ul. Krzywoustego do ujścia do Odry) w trybie zaprojektuj i wybuduj, nie mając ostatecznej pewności o akceptacji Banku Światowego dla takiego rozwiązania. BKP dopiero na etapie przygotowania przez DZMiUW dokumentów przetargowych (tj. po ok. 13 miesiącach realizowania przez tą jednostkę za zgodą BKP koncepcji wykonania zadania w trybie zaprojektuj i wybuduj ) w marcu kwietniu 2011 r. uzyskało stanowisko BŚ odmawiające zgody na realizację zadania DZMiUW w takim trybie. Zmiana trybu realizacji przedmiotowego zadania zdaniem NIK spowoduje dalsze opóźnienie jego zakończenia. Pomimo ponad 3 letnich opóźnień w realizacji Projektu, dopiero w bieżącym roku uznano, iż jego zakończenie nastąpi nie wcześniej niż w III-IV kwartale 2017 r. W tej sytuacji 4

5 nie w pełni będzie możliwe zakładane wcześniej dofinansowanie budowy Zbiornika Racibórz kwotą 80 mln Euro ze środków Funduszu Spójności w ramach obecnego programowania na lata pomimo, że RZGW Gliwice dokonał aktualizacji studium wykonalności i przygotował wniosek o dofinansowanie tego zadania. W ocenie NIK w dalszym ciągu znacznym zagrożeniem dla Projektu jest niepełne zabezpieczenie środków na jego finansowanie, bowiem według dokonanych przez BKP szacunków, koszt jego realizacji wzrośnie do 826,1 mln Euro, co może zwiększyć już wcześniej sygnalizowaną lukę finansową ze 101 mln Euro do 326,1 mln Euro. NIK wskazuje, że teza zgodnie z którą możliwe będzie pokrycie brakujących środków oszczędnościami uzyskanymi w wyniku nierozstrzygniętych jeszcze postępowań przetargowych nie jest oparta na przesłankach faktycznych dotyczących realizacji Projektu i odnosi się do zdarzeń niepewnych. Z innych utrudnień w wykonywaniu Projektu wskazać należy na wydłużenie w 2011r. z 30 do 60 dni procesu pozyskiwania środków finansowych na jego realizację oraz na niepozyskanie przez RZGW WL Jazu Wrocław I dla celów budowlanych (od września 2010 r. toczą się postępowania sądowe o wydanie tego urządzenia RZGW we Wrocławiu przez spółkę Tauron). II. Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia wydatkowanie przez BKP środków w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w dorzeczu rzeki Odry w 2011r. II.1 W 2011 r. BKP w związku z realizacją podkomponentów: C4, D1 i D2 Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry, wydatkowało środki w łącznej kwocie 3.095,1 tys. zł. Badaniem z zastosowaniem losowego doboru próby metodą MUS (Monetary Unit Sampling) objęto kwotę 821,2 tys. zł, tj. 26,5 % wszystkich wydatków Biura w 2011 r.. Przebadane wydatki ponoszone przez BKP na realizację celów podkomponentów jak wyżej nie budziły zastrzeżeń Izby. Zbadane dokumenty dotyczące wydatków dokonywanych przez pracowników i Konsultantów były przez BKP szczegółowo weryfikowane i analizowane pod kątem ich zgodności z celami projektu oraz umowami zawartymi z Biurem. Były one zgodne także z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentowały oraz były kompletne tj. zawierały, co najmniej, dane określone w art. 21 ustawy z dnia 29 września 5

6 1994 r. o rachunkowości 2, a także wolne od błędów rachunkowych oraz wymazywania i przeróbek. Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli przedłożone do badania przez BKP roczne sprawozdanie finansowe, dokumentujące dokonywanie wydatków w 2011r., zostało sporządzone w sposób rzetelny i spełniało wymogi stawiane przez Pożyczkodawcę oraz zawierało wszystkie elementy jakie powinno zawierać roczne sprawozdanie finansowe. Sprawozdanie to, jak i pozostałe sprawozdania kwartalne zostały sporządzone poprawnie i terminowo. NIK pozytywnie ocenia utrzymanie w 2011r., zgodności procentowego udziału finansowania podkomponentów Projektu z zapisami wynikającymi z załącznika nr 1 (lit. A pkt 1) do Umowy pożyczki nr 7436 POL, w tym także w zakresie dotyczącym środków uzupełniających. Pozytywnie należy także ocenić przeprowadzanie przez Biuro audytów niektórych wydatków poniesionych w Projekcie przez jednostki wdrażające. W kontrolowanym okresie (2011r.) przeprowadzono 5 tego rodzaju audytów w jednostkach wdrażających Projekt. W toku kontroli ustalono także, iż Biuro posiadało plan zamówień opracowany zgodnie z art. III sekcja 3.02.b Umowy Pożyczki z Bankiem Światowym. II.2. Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia realizację zamówień publicznych udzielonych przez BKP w 2011r. W badanym okresie Biuro udzieliło dwóch takich zamówień związanych z remontem dachu swojej siedziby. Oba zamówienia zostały udzielone w oparciu o procedury udzielania zamówień publicznych obowiązujące dla pożyczkobiorców Banku Światowego. Jedno z zamówień, na krótkoterminowego konsultanta ds. określenia kosztu i zakresu prac związanych z zabezpieczeniem dachu siedziby Biura dokonane zostało w oparciu o selekcję indywidualnych konsultantów, drugie dotyczące wyboru wykonawcy prac remontowych dachu dokonano w oparciu o procedurę Banku Światowego Shopping. Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, Najwyższa Izba Kontroli wnosi o: 1. Pełniejsze wykorzystywanie w koordynacji realizacji Projektu posiadanego pełnomocnictwa Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w stosunku do RZGW w Gliwicach. 2 Dz. U. z 2009r. Nr 162, poz ze zm. 6

7 2. Wcześniejsze pozyskiwanie ostatecznych akceptacji Banku Światowego dla przyjętego przez Biuro trybu realizacji zamówienia zadań objętych Projektem. 3. Podjęcie działań dla weryfikacji faktycznego zapotrzebowania na nieruchomości pod budowę wsi Nowe Nieboczowy dla wyeliminowania ryzyka ponoszenia nadmiernych i niekwalifikowalnych wydatków. 4. Doprowadzenie do rozstrzygnięcia kwestii pozyskania projektów wykonawczych dla Zbiornika Racibórz. 5. Podjęcie działań zapewniających uwzględnienie w kontrakcie Konsultanta RZGW faktu wykonania aktualizacji projektu budowlanego przez inny podmiot. Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Dyrektora, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Dyrektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Najwyższej Izby Kontroli Delegatury we Wrocławiu, umotywowanych zastrzeżeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyżej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 7

8 8