Warszawa marzec 2007 rok

Transkrypt

1 GŁÓWNY INSPEKTORAT JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH Wydział Kontroli Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i Środków Produkcji GI-GNK-403-6/07 INFORMACJA ZBIORCZA O WYNIKACH KONTROLI w zakresie chowu i tuczu gęsi Z A T W I E R D Z A M Główny Inspektor Monika Rzepecka Warszawa marzec 2007 rok Wzór F-5/PG-GNK-01 Wydanie: 1 z dnia , str.1/2

2 I. S T R E S Z C Z E N I E Zgodnie z Rocznym ramowym planem kontroli Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych na 2006 rok, wojewódzkie inspektoraty JHARS na terenie województw: kujawskopomorskiego, lubelskiego, lubuskiego, łódzkiego, mazowieckiego, opolskiego, podkarpackiego, podlaskiego, pomorskiego, śląskiego, warmińsko-mazurskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego, przeprowadziły planową kontrolę warunków chowu i tuczu 1.197,6 tys. szt. gęsi w 386 fermach. Dodatkowo w ramach działań kontrolnych w zakresie sprawdzania warunków chowu i tuczu gęsi, przeprowadzono 42 kontrole w 13 zakładach drobiarskich, znajdujących się na terenie 7 województw, tj.: lubelskiego, lubuskiego, podlaskiego, łódzkiego, podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego i wielkopolskiego. Kontrolą objęto: w zakresie warunków chowu 78 ferm, w których przeprowadzono 93 kontrole warunków chowu gęsi (w jednej fermie mogły znajdować się gęsi w różnej fazie chowu i o różnych parametrach), w zakresie warunków tuczu 308 ferm, w których przeprowadzono 331 kontroli warunków tuczu gęsi (w jednej fermie mogły znajdować się stada gęsi w okresie tuczu, przeznaczone dla różnych kontrahentów). W toku kontroli stwierdzono nieprawidłowości: w zakresie warunków chowu, w 9 fermach (tj. 2,3% skontrolowanych ferm) prowadzących chów 9 stad gęsi o liczbie 13,1 tys. sztuk; Występujące nieprawidłowości stwierdzone podczas kontroli warunków chowu to: zbyt duża obsada piskląt w wychowalni, zbyt mała powierzchnia wybiegu, nieprawidłowe warunki techniczne i zoohigieniczne wychowalni gęsi, tj. brak wiat i zadaszenia, brak świeżej ściółki, niebezpieczne warunki w wychowalni gąsiąt, nieprawidłowa ilość wyjść z gęśnika, zbyt krótki okres przebywania gęsi na wybiegu. w zakresie warunków tuczu gęsi, w 8 fermach (tj. 2,1% skontrolowanych ferm) prowadzących tucz 8 stad gęsi o liczbie 32,7 tys. sztuk znajdujących się na terenie woj. dolnośląskiego i lubuskiego. Uchybienia ww. dotyczyły: zbyt małej dziennej dawki owsa, tj. 410 g zamiast minimum 500 g, przyspieszonego przekazywania gęsi do uboju od 4 do 7 dni poprzez skracanie okresu tuczu, zbyt dużej obsady gęsi w okresie tuczu na 1 metr kwadratowy powierzchni podłogi, zbyt małej ilości wyjść z gęśnika w okresie tuczu. w zakresie stosowania rejestrów chowu, w przypadku 15 skontrolowanych gospodarstwach rolnych (tj. 3,9% ogółu skontrolowanych ferm) prowadzących chów 15 Strona 2 z 16

3 stad gęsi (tj. 49,6 tys. sztuk) na terenie woj. lubuskiego, podkarpackiego i dolnośląskiego. Nieprawidłowości w/w dotyczyły: braku rejestrów chowu, braku wpisów lub braku aktualnych wpisów w rejestrach dotyczących przebiegu poszczególnych tygodni chowu gęsi, niewłaściwego prowadzenia rejestru chowu, tj. brak systematycznych wpisów, nieprawidłowości w zakresie stosowania dokumentacji związanej z chowem i tuczem gęsi, tj. protokołów z ustalenia sposobu produkcji gęsi owsianych, w przypadku 12 skontrolowanych ferm (tj. 3,1% skontrolowanych ferm), posiadających 12 stad gęsi, zlokalizowanych na terenie województwa lubuskiego i dolnośląskiego. Najczęściej występujące nieprawidłowości to: brak protokołów z ustalenia sposobu produkcji, nieprawidłowe wypełnianie protokołów, tj. brak daty i miejsca wystawienia, brak potwierdzenia odbioru protokołu, Przyczyny ww. zastrzeżeń to: nieprawidłowe ustalenie warunków chowu i tuczu gęsi, niewłaściwa interpretacja obowiązujących przepisów. Na podstawie przeprowadzonych kontroli należy stwierdzić, że ustalone podczas kontroli uchybienia, świadczą o zaniedbaniach ze strony producentów gęsi, zakładów drobiarskich jak i rzeczoznawców. To w ich interesie leży rygorystyczne respektowanie wymagań zawartych w przepisach UE i Krajowej Rady Drobiarstwa-Izby Gospodarczej, ponieważ dodatkowe informacje umieszczane na opakowaniach mięsa gęsiego wpływają na lepsze wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Niespełnienie deklaracji umieszczonych na opakowaniu przez producentów stanowi naruszenie praw konsumenta, który ponosi koszty za szczególne warunki produkcji gęsi owsianych. Ponadto ustalono, że 3 podmioty zlokalizowane na terenie woj. małopolskiego, świętokrzyskiego i lubuskiego nie zadeklarowały kontroli chowu i tuczu gęsi do Inspekcji JHARS. W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie chowu i tuczu gęsi: WIJHARS na terenie woj. lubuskiego ukarał przedsiębiorcę mandatem karnym na kwotę 500 zł za wprowadzanie do obrotu artykułów rolno-spożywczych nieodpowiadających jakości handlowej, 4 fermy z woj. dolnośląskiego i podkarpackiego zostały wpisane do rejestru ferm zakwestionowanych z powodu nieprawidłowych parametrów chowu. Mięso gęsie uzyskane z ww. ferm nie może być dodatkowo oznakowane informacją o typie chowu, wniesiono nieliczne, krytyczne uwagi do pracy rzeczoznawców nadzorujących warunki chowu i tuczu gęsi na terenie woj. lubuskiego i podlaskiego. Strona 3 z 16

4 II. CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Cel kontroli Celem kontroli było sprawdzenie warunków chowu i tuczu gęsi owsianych ze szczególnym uwzględnieniem: warunków środowiskowych chowu młodych gęsi rzeźnych, w tym gęśników, wiat, wybiegów, uwarunkowań żywieniowych gęsi w zależności od typu chowu i/lub tuczu, zgodnie z wymaganiami zawartymi w: - rozporządzeniu Komisji nr 1538/91/EWG w sprawie niektórych norm handlowych w odniesieniu do drobiu (Dz. Urz. WE L 143 z roku s. 11), - regulaminie Krajowej Rady Drobiarstwa Izby Gospodarczej Młoda polska gęś owsiana, dokumentacji związanej z chowem i tuczem gęsi w zakładzie drobiarskim i w fermie, prawidłowości uboju gęsi, schładzania tuszek, klasyfikacji, pakowania, znakowania i przechowywania tuszek i elementów z gęsi, oceny pracy rzeczoznawców nadzorujących chów i tucz gęsi. 2. Miejsce i czas kontroli Zgodnie z Wytycznymi do planu pracy na II, III i IV kwartał 2006 roku, kontrolę w zakresie chowu i tuczu gęsi przeprowadziło 14 wojewódzkich inspektoratów JHARS, natomiast z powodu braku zgłoszeń do kontroli - WIJHARS na terenie woj. małopolskiego i świętokrzyskiego nie przeprowadzały kontroli w ww. zakresie. Kontrolą objęto: warunki tuczu w 308 fermach, co stanowiło około 30% ferm zgłoszonych do kontroli, na których był prowadzony tucz gęsi, warunki chowu w 78 fermach, co stanowiło około 50% ferm zgłoszonych do kontroli, na których był prowadzony określony typ chowu gęsi. Ogółem przeprowadzono 93 kontrole warunków chowu i 331 kontroli warunków tuczu gęsi. W czasie kontroli ustalono, że w niektórych kontrolowanych fermach była prowadzona produkcja gęsi owsianych w kilku cyklach produkcyjnych, tj. od 1 do 3. Kontrola w gospodarstwie rolnym obejmowała parametry produkcji gęsi każdego cyklu i stanowiła odrębną kontrolę. Zgodnie z art. 11 pkt 3 rozporządzenia nr 1538/91/EWG, siedem wojewódzkich inspektoratów JHARS (na terenie których były zlokalizowane ubojnie gęsi) w ramach działań kontrolnych w zakładach drobiarskich sprawdziło: dokumentację związaną z chowem i tuczem gęsi, etapy procesu uboju gęsi, warunki magazynowania mięsa drobiowego oraz znakowanie opakowań zawierających mięso gęsie. Strona 4 z 16

5 3. Podstawy prawne 1) rozporządzenie Rady nr 1906/90/EWG z dnia 26 czerwca 1990 r. w sprawie niektórych norm handlowych w odniesieniu do drobiu (Dz. Urz. WE, L 173, z r., s. 1) zmienione: rozporządzeniem nr 317/93/EWG z dnia 9 lutego 1993 r. (Dz. Urz. WE, L 037, z r., s. 8), rozporządzeniem nr 3204/93/WE z dnia 16 listopada 1993 r. (Dz. Urz. WE, L 289, z r., s. 3), rozporządzeniem nr 1101/98/WE z dnia 25 maja 1998 r. (Dz. Urz. WE, L 157, z r., s. 12), 2) rozporządzenie Komisji nr 1538/91/EWG z dnia 5 czerwca 1991 r. wprowadzające szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady nr 1906/90/EWG zawierającego normy handlowe na mięso drobiowe (Dz. Urz. WE, L 143, z r., s. 11) zmienione: rozporządzeniem nr 2988/91/EWG z dnia 11 października 1991 r. (Dz. Urz. WE, L 284, z r., s. 26), rozporządzeniem nr 315/92/EWG z dnia 10 lutego 1992 r. (Dz. Urz. WE, L 034, z r., s 23), rozporządzeniem nr 1980/92/EWG z dnia 16 lipca 1992 r., (Dz. Urz. WE, L 198 z r., s. 31), rozporządzeniem nr 2891/93/EWG z dnia 21 października 1993 r. (Dz. Urz. WE, L 263, z r., s. 12), rozporządzeniem nr 1026/94/WE z dnia 2 maja 1994 r. (Dz. Urz. WE, L 112, z r., s. 32), rozporządzeniem nr 3239/94/WE z dnia 21 grudnia 1994 r. (Dz. Urz. WE, L 338, z r., s. 48), rozporządzeniem nr 2390/95/WE z dnia 11 października 1995 r. (Dz. Urz. WE, L 244, z r., s. 60), rozporządzeniem nr 205/96/WE z dnia 2 lutego 1996 r. (Dz. Urz. WE, L 027, z r., s. 6), rozporządzeniem nr 1000/96/WE z dnia 4 czerwca 1996 r. (Dz. Urz. WE, L 134, z r., s. 9), rozporządzeniem nr 1072/2000/WE z dnia 19 maja 2000 r. (Dz. Urz. WE, L 119, z r., s. 21), rozporządzeniem nr 1321/2002/WE z dnia 22 lipca 2002 r. (Dz. Urz. WE, L 194, z r., s. 17), rozporządzeniem nr 814/2004/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. (Dz. Urz. UE, L 153, z r., s. 1), 3) ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych ( tekst jednolity, Dz. U. z 2005 r., Nr 187, poz. 157, z późn. zm.), 4) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lutego 2003 r. w sprawie nabywania uprawnień do wykonywania niektórych czynności związanych z oceną jakości Strona 5 z 16

6 handlowej artykułów rolno spożywczych oraz dokumentowania tych czynności (Dz. U. Nr 35, poz. 298, 299 i 300, z późn. zm.), 5) regulamin Krajowej Rady Drobiarstwa - Izby Gospodarczej Młoda polska gęś owsiana. 6) rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2005 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych oraz Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa uprawnień do nadawania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 15, poz. 124). 1. Wyniki kontroli III. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA Wojewódzkie inspektoraty JHARS przeprowadziły ogółem 424 kontrole warunków chowu i tuczu gęsi obejmując nimi 1.197,6 tys. szt. gęsi przeznaczonych do uboju. Zestawienie liczby przeprowadzonych kontroli warunków chowu i tuczu gęsi w poszczególnych województwach przedstawia Wykres 1. zachodniopomorskie wielkopolskie warmińsko-mazurskie śląskie 2 pomorskie 2 podlaskie podkarpackie opolskie 2 2 mazowieckie łódzkie lubuskie lubelskie kujawsko-pomorskie 3 dolnośląskie warunki chowu warunki tuczu 70 Wykres 1. Liczba przeprowadzonych kontroli warunków chowu i tuczu gęsi Strona 6 z 16

7 W czasie przeprowadzonych czynności kontrolnych ustalono: A. W zakresie warunków środowiskowych młodych gęsi rzeźnych Jakość piskląt przeznaczonych do chowu Pisklęta przeznaczane do produkcji gęsi owsianych pochodziły z zatwierdzonych i nadzorowanych przez Inspekcję Weterynaryjną zakładów wylęgowych. W czasie kontroli warunków chowu i tuczu gęsi w skontrolowanych fermach stwierdzono na podstawie rejestrów chowu, że 297,9 tys. sztuk piskląt gęsich było przeznaczonych na chów, 995,2 tys. sztuk piskląt gęsich było przeznaczonych na tucz. Średni poziom upadków piskląt w czasie odchowu dla wszystkich stad gęsi kształtował się na poziomie 6,6% w stosunku do wstawionych piskląt. Graficzne zestawienie ilości piskląt przeznaczonych na chów i tucz w poszczególnych województwach, zawiera poniższy Wykres. zachodniopomorskie wielkopolskie warmińsko-mazurskie śląskie pomorskie podlaskie podkarpackie opolskie mazowieckie łódzkie lubuskie lubelskie kujawsko-pomorskie dolnośląskie 32,3 35,9 0 11,6 0 4,2 4,4 0 9,2 6, ,4 0 37, , ,1 88,3 77,6 63,8 79,9 118,3 122,7 126,2 165,8 205, ilość wstawionych piskląt na chów, w tys. szt. ilość wstawionych piskląt na tucz, w tys. szt. Wykres 2. Liczba wstawionych piskląt na chów i tucz, według województw Producenci gęsi owsianych posiadali dokumenty świadczące o pochodzeniu piskląt gęsich. Ponadto, w czasie kontroli warunków chowu i tuczu gęsi przeprowadzono 8 kontroli w zakładach wylęgowych gęsi, zlokalizowanych na terenie woj.: zachodniopomorskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, pomorskiego, kujawsko-pomorskiego i lubelskiego. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w ww. zakładach wylęgowych. Strona 7 z 16

8 Żywienie gęsi w okresie chowu Prawidłowość żywienia młodych gęsi w okresie chowu sprawdzono poprzez ustalenie rodzaju, ilości i jakości stosowanych pasz w zależności od wieku gęsi. W wyniku przeprowadzonych kontroli ustalono, że młode gęsi w okresie chowu otrzymywały różne rodzaje pasz treściwych pełnoporcjowych w zależności od wieku, pasze gospodarskie na bazie śruty pszennej, jęczmiennej, sojowej i owsianej z dodatkiem mieszanki mineralnowitaminowej, mieszanki mineralno-ziołowej, uzupełniane dodatkiem świeżej zielonki. Wszystkie kontrolowane gęsi miały stały dostęp do czystej wody. Nie wniesiono uwag do jakości pasz i sposobu żywienia gęsi w okresie chowu. Żywienie gęsi w okresie tuczu Warunki tuczu gęsi sprawdzono w 308 fermach prowadzących tucz owsiany, zgodnie z rozporządzeniem Komisji nr 1538/91/EWG oraz regulaminem Młodej polskiej gęsi owsianej W okresie tuczu, który trwał trzy tygodnie, gęsi były karmione owsem do woli, w ilości minimum 500 g dziennie na sztukę, co było zgodne z rozporządzeniem nr 1538/91/EWG i regulaminem. Na podstawie oceny organoleptycznej ustalono, że jakość owsa stosowanego do karmienia gęsi we wszystkich skontrolowanych fermach nie budziła zastrzeżeń. W czasie kontroli warunków tuczu stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie w 8 fermach (tj. 2,1% skontrolowanych ferm) prowadzących tucz 8 stad gęsi o liczbie 32,7 tys. sztuk znajdujących się na terenie woj. dolnośląskiego i lubuskiego. Uchybienia ww. dotyczyły: zbyt małej dziennej dawki owsa, tj. 410 g zamiast minimum 500 g, przyspieszania przekazywania gęsi do uboju o 4 do 7 dni poprzez skracanie okresu tuczu, zbyt dużej obsady gęsi w okresie tuczu na 1 metr kwadratowy powierzchni podłogi, zbyt małej ilości wyjść z gęśnika w okresie tuczu. Powyższe nieprawidłowości były niezgodne z wymaganiami rozporządzenia nr 1538/91/EWG i regulaminu Młodej polskiej gęsi owsianej. A.1. Rodzaje chowu gęsi stwierdzone w czasie kontroli W toku kontroli stwierdzono następujące rodzaje chowu gęsi: zgodnie z rozporządzeniem nr 1538/91/EWG; chów wybiegowy w 50 fermach, co potwierdzono podczas 59 kontroli, zgodnie z regulaminem Młodej polskiej gęsi owsianej ; w 26 fermach, co stwierdzono podczas 32 kontroli. bez określania typu chowu (deklaracja dotyczyła tylko tuczu gęsi, a sprawdzono kontrolnie warunki chowu); Strona 8 z 16

9 w 2 fermach, co potwierdzono podczas 2 kontroli. Nieprawidłowości dotyczące warunków chowu stwierdzono w 9 fermach (tj. 2,3% skontrolowanych ferm) prowadzących chów 9 stad gęsi o liczbie 13,1 tys. sztuk, które znajdowały się na terenie województw: podkarpackiego 2 fermy, dolnośląskiego 2 fermy i lubuskiego 5 ferm. Warunki chowu w ww. fermach były niezgodne z wymaganiami rozporządzenia Komisji nr 1538/91/EWG, tj.: zbyt duża obsada piskląt w wychowalni, zbyt mała powierzchnia wybiegu, nieprawidłowe warunki techniczne i zoohigieniczne wychowalni gęsi, tj brak wiat i zadaszenia, brak świeżej ściółki, niebezpieczne warunki w wychowalni gąsiąt, nieprawidłowa ilość wyjść z gęśnika, zbyt krótki okres przebywania gęsi na wybiegu. W pozostałych fermach prowadzących chów wybiegowy oraz w fermach realizujących chów zgodny z parametrami regulaminu Młodej polskiej gęsi owsianej nie stwierdzono nieprawidłowości. B. W zakresie dokumentacji związanej z chowem i tuczem gęsi Rejestry chowu Kontrolę prawidłowego stosowania rejestrów chowu przeprowadzono we wszystkich skontrolowanych fermach produkujących gęsi owsiane. W czasie kontroli ustalono, że rejestry chowu zawierały pełne informacje dotyczące przebiegu chowu i tuczu gęsi, od dnia wstawienia piskląt na chów do dnia skierowania ich do uboju. Każdy producent gęsi owsianych był zobligowany do systematycznego wypełniania rejestrów chowu w czasie prowadzenia produkcji gęsi owsianych. Informacje zawarte w ww. dokumentach dotyczyły poszczególnych tygodni życia gęsi w przypadku prowadzonego chowu, tj. od daty wstawienia piskląt na chów do dnia skierowania gęsi do uboju, natomiast w przypadku tuczu nie należało umieszczać informacji z przebiegu chowu gęsi. Rejestry chowu były uzupełnianie w systemie zapisów raz na tydzień lub raz na 2 tygodnie. Nieprawidłowości dotyczące stosowania rejestrów chowu stwierdzono w przypadku 15 skontrolowanych gospodarstwach rolnych (tj. 3,9% ogółu skontrolowanych ferm) prowadzących chów 15 stad gęsi (tj. 49,6 tys. sztuk) na terenie woj. lubuskiego, podkarpackiego i dolnośląskiego. Nieprawidłowości w/w dotyczyły: braku rejestrów chowu, braku wpisów lub braku aktualnych wpisów w rejestrach dotyczących przebiegu poszczególnych tygodni chowu gęsi, niewłaściwego prowadzenia rejestru chowu, tj. brak systematycznych wpisów. Strona 9 z 16

10 Gospodarstwo rolne zlokalizowane na terenie woj. podkarpackiego, gdzie stwierdzono nieprawidłowości związane z wypełnianiem i stosowaniem rejestru chowu, wpisano do rejestru ferm zakwestionowanych. Inne dokumenty znajdujące się w skontrolowanych fermach Kontrola wykazała, że w skontrolowanych fermach zajmujących się chowem i tuczem gęsi znajdowały się też inne dokumenty związane z produkcją gęsi owsianych, tj.: protokoły z ustalenia sposobu produkcji, dokumenty zakupu piskląt gęsich, weterynaryjne świadectwa zdrowia, książki chowu i tuczu gęsi, karty producentów gęsi. Protokoły z ustalenia sposobu produkcji były sporządzane przez rzeczoznawców sprawujących nadzór nad fermami ze strony zakładów drobiarskich. W 12 skontrolowanych gospodarstwach rolnych (tj. 3,1% skontrolowanych ferm), posiadających 12 stad gęsi, zlokalizowanych na terenie województwa lubuskiego i dolnośląskiego, stwierdzono brak lub nieprawidłowości w wypełnianiu protokołów z ustalenia sposobu produkcji, tj brak protokołów z ustalenia sposobu produkcji, nieprawidłowe wypełnianie protokołów, tj. brak daty i miejsca wystawienia, brak potwierdzenia odbioru protokołu. Przyczyny ww. zastrzeżeń to: nieprawidłowe ustalenie warunków chowu i tuczu gęsi, niewłaściwa interpretacja obowiązujących przepisów. Nie wniesiono uwag do pozostałych dokumentów znajdujących się w skontrolowanych gospodarstwach rolnych. Stwierdzone nieprawidłowości w zakresie prowadzenia i stosowania rejestrów chowu i protokołów z ustalenia sposobu produkcji gęsi owsianych są wynikiem zaniedbań w tym zakresie przez producentów gęsi i niewłaściwej pracy rzeczoznawców nadzorujących fermy. C. W zakresie wyników kontroli przeprowadzonych w zakładach drobiarskich Podczas kontroli przeprowadzonych w zakładach drobiarskich ustalono, że 13 podmiotów gospodarczych (tj. ubojni drobiu) zlokalizowanych na terenie 7 województw, ubijało gęsi nadzorowane przez rzeczoznawców z zakładów drobiarskich i kontrolowane przez WIJHARS. Gęsi ubijane w ww. ubojniach pochodziły z chowu i tuczu w fermach zlokalizowanych na terenie 14 województw, które były zgłoszone do kontroli WIJHARS, natomiast nie odnotowano zgłoszeń z woj. małopolskiego i świętokrzyskiego do ww. kontroli. Jeden podmiot gospodarczy zlokalizowane na terenie województwa lubuskiego, który zawarł umowy z producentami gęsi, nie prowadził samodzielnie uboju, a jedynie zlecał usługowy ubój innym zakładom drobiarskim posiadającym uprawnienia weterynaryjne. Strona 10 z 16

11 Usługowy ubój gęsi prowadził zakład drobiarski zlokalizowany na terenie woj. wielkopolskiego, który nie miał zawartych umów kontraktacyjnych z producentami. Ponadto w ramach działań kontrolnych, została przeprowadzona kontrola w zakładzie drobiarskim zlokalizowanym na terenie woj. wielkopolskiego, w którym były ubijane gęsi pochodzące od producentów związanych umowami z podmiotem zlokalizowanym na terenie woj. lubuskiego, który nie zadeklarował kontroli. W roku 2006, trzy podmioty gospodarcze, tj. 2 zakłady drobiarskie i jeden podmiot gospodarczy, zlokalizowane na terenie woj. małopolskiego, świętokrzyskiego i lubuskiego zrezygnowały z kontroli warunków chowu i tuczu gęsi, prowadzonej przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Inspekcja przeprowadza kontrole warunków chowu i tuczu gęsi w podmiotach, które dokonają zgłoszenia w tym zakresie. Wojewódzkie inspektoraty JHARS przeprowadziły 42 kontrole w 13 zakładach drobiarskich. Ilość przeprowadzonych kontroli w poszczególnych województwach przedstawia Wykres 3. wielkopolskie 4 13 warmińsko-mazurskie 2 8 podlaskie 1 4 podkarpackie 1 4 łódzkie 2 2 lubuskie 1 4 lubelskie liczba zakładów drobiarskich liczba przeprowadzonych kontroli Wykres 3. LIczba zakładów drobiarskich i ilość przeprowadzonych kontroli, według województw Kontrola w zakładzie drobiarskim rozpoczynała się od oceny jakości dostarczonych gęsi na ubój oraz dokumentów dołączonych do transportu gęsi. Liczbę skierowanych do uboju gęsi w 13 zakładach drobiarskich oraz wielkość upadków stwierdzona do czasu przeprowadzenia kontroli warunków tuczu gęsi, przedstawia poniższy Wykres. Strona 11 z 16

12 zachodniopomorskie wielkopolskie warmińsko-mazurskie 0,9 9,7 10,5 22,9 99,9 195,5 śląskie pomorskie podlaskie podkarpackie opolskie mazowieckie łódzkie 10,4 1,3 0,2 4,2 0,4 6,1 7,1 7,0 10,1 8,5 32,6 80,6 111,2 148,9 lubuskie lubelskie kujawsko-pomorskie dolnośląskie 1,9 2,0 3,9 10,9 21,5 63,1 77,6 115,3 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 120,0 140,0 160,0 180,0 200,0 upadki ilość piskląt przeznaczonych na ubój Wykres 4. Liczba gęsi skierowanych na ubój i wielkość upadków, według województw w tys. szt. W czasie kontroli przeprowadzonych w zakładach drobiarskich na terenie województw: lubelskiego, podlaskiego, lubuskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego, łódzkiego i podkarpackiego, sprawdzono: dokumentację związaną z chowem i tuczem gęsi, etapy procesu uboju, metody schładzania tuszek drobiowych, oznakowanie opakowań jednostkowych z tuszkami i elementami z gęsi, warunki magazynowania mięsa drobiowego. Dokumentacja związana z chowem i tuczem gęsi Kontrola dokumentacji związanej z chowem i tuczem gęsi przeprowadzona w zakładach drobiarskich, nie wykazała nieprawidłowości w tym zakresie, poza 4 przypadkami dotyczącymi stwierdzenia nieprawidłowego wypełnienia rejestrów chowu dołączonych do partii gęsi dostarczonych na ubój, które pochodziły z ferm znajdujących się na terenie woj. lubuskiego. Wszystkie pozostałe partie gęsi dostarczone na ubój do zakładów drobiarskich były zaopatrzone w rejestry chowu prawidłowo wypełnione. W rejestrach chowu była zamieszczona pełna informacja z przebiegu chowu i/lub tuczu owsianego. Ponadto w skontrolowanych zakładach drobiarskich sprawdzono poprawność wypełniania przez rzeczoznawców protokołów z ustalenia sposobu produkcji i dzienników czynności zawierających informacje z przeprowadzonych kontroli w okresie chowu i tuczu gęsi. Strona 12 z 16

13 Nie wniesiono uwag do prawidłowości prowadzenia dokumentacji znajdującej się w zakładach drobiarskich na terenie woj. lubelskiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego, łódzkiego i podkarpackiego. W czasie prowadzonych kontroli w zakładzie drobiarskim zlokalizowanym na terenie woj. lubuskiego stwierdzono, że gęsi pochodzące z fermy zlokalizowanej na terenie ww. województwa były dostarczone na ubój zbyt wcześnie i posiadały skrócony okres tuczu. Proces uboju gęsi Podczas kontroli w zakładach drobiarskich, sprawdzono poszczególne etapy procesu uboju gęsi owsianych, tj. rozładunek drobiu, ubój gęsi, wykrwawianie, oparzanie, skubanie, woskowanie, patroszenie, schładzanie tuszek, pakowanie. Nie wniesiono uwag do żadnego etapu procesu uboju gęsi owsianych w 13 skontrolowanych zakładach drobiarskich. Metody schładzania tuszek z gęsi Prawidłowość schładzania mięsa gęsiego sprawdzono przez ustalenie metod schładzania mięsa stosowanych przez kontrolowane zakłady, tj.: w 11 skontrolowanych zakładach drobiarskich na terenie 7 województw stosowano schładzanie tuszek gęsich metodą owiewowo-natryskową, w 1 zakładzie drobiarskim na terenie woj. wielkopolskiego stosowano schładzanie metodą owiewową, w 1 zakładzie drobiarskim na terenie woj. lubelskiego stosowano schładzanie metodą zanurzeniową. Nie stwierdzono nieprawidłowości w oznakowaniu opakowań jednostkowych mięsa gęsiego metodą schładzania. Oznakowanie opakowań jednostkowych i zbiorczych tuszek i elementów z gęsi Mięso gęsie (tuszki i elementy) było pakowane w opakowania jednostkowe oznakowane nadrukiem na opakowaniu w języku niemieckim i na etykiecie samoprzylepnej (cała produkcja mięsa gęsiego była przygotowywana pod kątem wymagań odbiorców niemieckich). Trwałe oznakowanie w formie nadruku opakowań jednostkowych było wykonane w sposób czytelny i nieusuwalny. Oznakowanie ww. zawierało następujące informacje: nazwę artykułu spożywczego, klasę jakości mięsa drobiowego, metodę schładzania tuszek, numer zakładu drobiarskiego nadany przez Inspekcję Weterynaryjną, nazwę i adres producenta, nazwę i adres wprowadzającego do obrotu, metodę chowu i/lub tuczu gęsi. Etykiety samoprzylepne umieszczane na opakowaniach jednostkowych i transportowych zawierały następujące informacje: datę minimalnej trwałości, Strona 13 z 16

14 warunki przechowywania, kategorię wagową mięsa gęsiego, kod kreskowy towaru. Nie wniesiono uwag do prawidłowości znakowania opakowań jednostkowych zawierających mięso z gęsi. Warunki magazynowania mięsa gęsiego Zamrożone mięso z gęsi w opakowaniach jednostkowych zawierających tuszki lub elementy tuszek, było przechowywane do czasu wysyłki w komorach składowych w temperaturze od C do C, a w niektórych zakładach niższej. Nie wniesiono uwag do warunków przechowywania mięsa gęsiego w skontrolowanych zakładach drobiarskich. Ponadto, w zakładzie drobiarskim zlokalizowanym na terenie woj. podlaskiego zwrócono uwagą na niedostateczne odpowietrzenie (od 10% do 50%) opakowań jednostkowych zawierających tuszki gęsie. Wada ta jest widoczna dopiero po zamrożeniu mięsa i wpływa niekorzystnie na jego wygląd. Ocena jakości handlowej mięsa z gęsi Jakość handlowa mięsa drobiowego, kontrolowana zgodnie z wymaganiami zawartymi w rozporządzeniu Komisji nr 1538/91/EWG nie wykazała nieprawidłowości w tym zakresie. Nie wniesiono uwag do sposobu klasyfikacji tuszek i elementów tuszek z gęsi według klas A i B w 13 skontrolowanych zakładach drobiarskich. D. W zakresie oceny pracy rzeczoznawców nadzorujących chów i tucz gęsi Kontrola nadzoru sprawowanego przez rzeczoznawców z zakładów drobiarskich wykazała, że we wszystkich skontrolowanych fermach warunki chowu i tuczu gęsi były kontrolowane przez rzeczoznawców z różną częstotliwością (najczęściej raz lub dwa razy w cyklu produkcyjnym gęsi owsianych). W trakcie kontroli wniesiono zastrzeżenia do pracy rzeczoznawców nadzorujących warunki chowu i tuczu gęsi na terenie woj. lubuskiego i podlaskiego. Przyczyny ww. zastrzeżeń to: nieprawidłowe ustalenie warunków chowu i tuczu gęsi, nieprawidłowy nadzór nad wypełnianiem rejestrów chowu, nieprawidłowości w wypełnianiu protokołów z ustalenia sposobu produkcji. W pozostałych województwach, tj. kujawsko-pomorskim, lubelskim, łódzkim, mazowieckiego, opolskiego, podkarpackiego, pomorskim, śląskim, warmińsko-mazurskim, dolnośląskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim, sprawowany przez rzeczoznawców nadzór nad produkcją gęsi owsianych nie budził zastrzeżeń. Strona 14 z 16

15 Podsumowanie Kontrolą objęto warunki chowu i tuczu gęsi w fermach zlokalizowanych na terenie 14 województw zgodnie z wymaganiami rozporządzenia nr 1538/91/EWG i regulaminu Młodej polskiej gęsi owsianej. Wyniki przeprowadzonej kontroli wskazują, iż nieprawidłowości stwierdzono: - w warunkach chowu, tj. zbyt duża obsada piskląt w wychowalni, nieprawidłowe warunki techniczne i zoohigieniczne wychowalni, nieprawidłowa ilość wyjść z gęśnika, zbyt krótki okres przebywania gęsi na wybiegu, zbyt mała powierzchnia wybiegu, - w warunkach tuczu, a mianowicie: zbyt mała dawka owsa dziennie, tj. 410 g zamiast 500 g, wcześniejsze przekazywanie gęsi na ubój a tym samym skracanie okresu tuczu, zbyt dużej obsady gęsi w okresie tuczu, zbyt małej ilości wyjść z gęśnika, - w dokumentacji związanej z produkcją gęsi owsianych, tj. brak rejestrów chowu i protokołów z ustalenia sposobu produkcji oraz brak prawidłowego wypełniania tych dokumentów. Nie stwierdzono zainteresowania ze strony producentów gęsi owsianych warunkami chowu gęsi zgodnie z parametrami ekstensywnego chowu ściółkowego, tradycyjnego chowu z wybiegiem i chowu wybiegowego na nieograniczonej powierzchni. Na podstawie przeprowadzonych kontroli należy stwierdzić, że ustalone podczas kontroli uchybienia, świadczą o zaniedbaniach ze strony producentów gęsi, zakładów drobiarskich jak i rzeczoznawców. To w ich interesie leży rygorystyczne respektowanie wymagań zawartych w przepisach UE i Krajowej Rady Drobiarstwa-Izby Gospodarczej, ponieważ dodatkowe znakowanie mięsa wpływa na lepsze wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Niespełnienie deklaracji umieszczonych na opakowaniu przez producenta stanowi naruszenie praw konsumenta, który ponosi koszty szczególnych warunków produkcji gęsi owsianych. Ponadto, na podstawie wyników kontroli ustalono, że 3 podmioty zlokalizowane na terenie woj. małopolskiego, świętokrzyskiego i lubuskiego nie zadeklarowały kontroli chowu i tuczu gęsi do Inspekcji JHARS. W przypadku jednego podmiotu z terenu woj. lubuskiego, została przeprowadzona kontrola uboju gęsi dostarczonych przez producentów związanych z tym podmiotem, co dowodzi, że podmiot prowadzi produkcję mięsa gęsiego i stosuje dodatkowe oznakowanie bez deklaracji w Inspekcji. Strona 15 z 16

16 2. Zastosowane sankcje W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie chowu i tuczu gęsi: WIJHARS na terenie woj. lubuskiego ukarał przedsiębiorcę mandatem karnym na kwotę 500 zł za wprowadzanie do obrotu artykułów rolno-spożywczych nieodpowiadających jakości handlowej, 4 fermy z woj. dolnośląskiego i podkarpackiego zostały wpisane do rejestru ferm zakwestionowanych z powodu nieprawidłowych parametrów chowu. Rejestr jest prowadzony przez pracowników działów surowcowych w zakładach drobiarskich. Mięso gęsie uzyskane z ww. ferm nie może być dodatkowo oznakowane informacją o typie chowu, wniesiono krytyczne uwagi do pracy rzeczoznawców nadzorujących warunki chowu i tuczu gęsi na terenie woj. lubuskiego i podlaskiego. 3. Wnioski z kontroli Stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości wskazują na konieczność prowadzenia kontroli chowu i tuczu gęsi w roku 2007 na takim samym poziomie co w roku 2006, tj. kontrolą należy objąć: o 30% ferm prowadzących tucz, o 50% ferm prowadzących chów. Z powodu wystąpienia wielu zróżnicowanych nieprawidłowości w zakresie stosowanej dokumentacji związanej z chowem i tuczem gęsi stwierdzonych w fermach produkujących gęsi owsiane oraz zakładach drobiarskich, kontrole chowu i tuczu gęsi w 2007 roku należy przeprowadzać na podobnych zasadach jak w roku Kontrole warunków chowu i tuczu gęsi są przeprowadzane w celu dodatkowego znakowania mięsa gęsiego, nieobligatoryjnymi informacjami o warunkach produkcji. Aby konsument mógł mieć pewność co do rzetelności umieszczonych informacji na opakowaniu muszą dobrze funkcjonować wszystkie ogniwa cyklu produkcyjnego gęsi. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w czasie kontroli, wydaje się konieczne spotkanie z Krajową Radą Drobiarstwa Izbą Gospodarczą w celu omówienia i zweryfikowania warunków dalszej współpracy w zakresie produkcji gęsi owsianych. Opracowała: Sprawdziła: Halina Kucińska Dorota Krzyżanowska Warszawa, dnia r. Strona 16 z 16